“I Yam Ne A Yam Sha Ishe Je”
“I Yam Ne A Yam Sha Ishe Je”
“I yam ne a yam sha ishe je. Civir nen Aôndo.”—1 MBAKORINTE 6:20.
1, 2. (a) Er Tindi u Mose tese nahan, lu u a eren a Mbaiserael mba ve lu ikpan la nena? (b) Ka ian i nyi kpan u a soo orvesen u nan la nan lu a mini?
“TAKERADA u pasen asember a ken Bibilo ú í yer ér Holman Illustrated Bible Dictionary la kaa ér: “Yange ior kôron mbagenev ikpan ken tar u mbayiase la wuee je.” Shi u kaa ér: “Tar u Igipiti man u Grika kua u Roma cii zuan a inyaregh vev sha tom u ikpan eren la. Sha shighe u Mbakristu mba ken derianyom u hiihii la, or môm ken atô u iorov utar ken tar u Italia lu kpan, sha ajiir agenegh yô lu or môm ken atô u iorov utaan.”
2 Ken Iserael u sha ayange a tsuaa la kpa ior luun ikpan, nahan kpa, Tindi u Mose la kuran Mbaheberu mba ve lu ikpan la. U tesen ikyav yô, Tindi la kaa ér Oriserael nana de lu kpan i̱ hembe anyom ataratar ken inya ga. Lu u a kôron ken inyom i sha utaankaruhar yô nana “due ken kpan kera, gbilin.” Kpa er yange i eren a ikpan sha inja yum yô, Tindi u Mose la shi kaa ér: “Aluer kpan la nan kaa gbar gbar er: Terem man kwase wam kua mbayev av ve doom ishima, nahan me due ken kpan ga yô; nahan, ter u nan a̱ za a nan hen Aôndo, a̱ va a nan hen hunda, shin hen kpande u imbusuhunda; ter u nan la, a̱ pev nan togh sha sua, nahan nana eren un tom gbem sha won.”—Ekesodu 21:2–6; Levitiku 25:42, 43; Duteronomi 15:12–18.
3. (a) Mbakristu mba ken derianyom u hiihii la yange ve lumun u lun ikpan inja nena? (b) Kanyi ngi i mgbegha se u eren Aôndo tomo?
3 Ian i ngise ior luun a mi i lun ikpan a asema ve la wase u fan tom kpan u Mbakristu ve lu ker yô. U tesen ikyav yô, Paulu man Yakobu kua Peteru vea Yuda mba ve kpa ve nger Bibilo la cii ve kaa ér ve mba ikpan i Aôndo man i Kristu kpaa. (Titu 1:1; Yakobu 1:1; 2 Peteru 1:1; Yuda 1) Paulu yange umbur Mbakristu mba ken gar u Tesalonika wener ve ‘gema her Aôndo, ve undu akombo, sha u vea eren Aôndo u uma man u mimi la tom’ yô. (1 Mbatesalonika 1:9) Lu nyi je i na ve Mbakristu mban lumun u hingir ikpan i Aôndo? Jighilii yô, ka nyi yange i mgbegha Oriserael ve nan nyiman ian i lun sha tseeneke u nan ér nana lu kpana? Yange i lu sha er orvesen u nan a doo nan ishima yum yô. Mbakristu mba ikpan i Aôndo sha ci u á doo ve ishima. Ka sea fa Aôndo u uma man u mimi la shi una doo se ishima yô, kwagh ne a mgbegha se u eren un tom a “ishima [yase] cii, man a uma [wase] cii.” (Duteronomi 10:12, 13) Kpa u se lun ikpan i Aôndo man i Kristu la wa nyi man nyi kere? Kwagh ne benden a uma wase ayange ayange nena?
“Eren Nen Akaa Cii sha ci u Icivir i Aôndo”
4. Se hingir ikpan i Aôndo man Kristu nena?
4 Í pase inja i kpan ér ka “or u i yam nan, nan hingir ikyav mbi orgen, shi nan lu a ian i eren ishima i nan ga, saa i̱ orvesen u nan la tseegh yô.” Ka se hingir kwagh u Yehova iyol na shighe u se tsegh ayol a ase sha ci na, í er se batisema la. Apostoli Paulu pase kwagh ne nahan ér: “Ne kera mba kwagh wen ayol a en ga. Gadia i yam ne a yam sha ishe je.” (1 Mbakorinte 6:19, 20) Ishe shon yô ka naagh ku iwom ku Yesu Kristu la. Sea lu Mbakristu mba i shigh ve mkurem la shin sea lu mba vea lu shin tar heen kpaa, ka sha naagh kura Aôndo a lumun se ér se mba mba̱ shiren un tom ye. (Mbaefese 1:7; 2:13; Mpase 5:9) Sha nahan yô, hii shighe u i er se batisema la je se hingir “kwagh u Ter.” (Mbaromanu 14:8) Er i yam se sha awambe a injaa a Yesu Kristu yô, un kpa se mba kwagh na, nahan ka u se kuran atindi a na kpaa keng.—1 Peteru 1:18, 19.
5. Er se lu ikpan i Yehova yô, ka kwagh u vesen u nyi i gbe u se erenee, man se er kwagh ne nena?
5 Kpan ongo imo i orvesen na. Se mba ikpan aa asema a ase, shi ka mdoo u Orvesen wase a doo se ishima la a ne ve se er kwagh ne ye. 1 Yohane 5:3 kaa ér: “Ka dooshima u Aôndo ne, ka u se̱ kuran atindi a Na, man atindi a Na yô, a yuhwa ga.” Nahan aluer se mba kuran atindi ne yô, kwagh ne tese dooshima wase shi a tese kpaa ér se wa ayol a ase sha ikyev i Aôndo. Kwagh ne ngu a due ken igbar sha hanma kwagh u se eren cii. Paulu kaa wener: “Nea yaan kwagh, shin nea maan kwagh shin nea eren nyityô kwagh kpaa, eren nen akaa cii sha ci u icivir i Aôndo.” (1 Mbakorinte 10:31) Se soo u tesen ser se mba ‘shiren Ter tom’ sha akaa a se eren ayange ayange la, kua sha akaa a kiriki kpaa.—Mbaromanu 12:11.
6. Er se lu ikpan i Aôndo nahan, kwagh la ngu a bende a akaa a se tsough u eren ken uma wase la nena? Tese ikyav i kwagh ne.
6 Doo u shighe u se lu tsuan kwagh u se er yô se time sha mi vighe vighe sha er se fa ishima i Yehova, Orvesen wase u sha la sha kwagh shon yô. (Malaki 1:6) Shighe u se tagher a akaa a a taver se u tsuan yô, kwagh la una kar m-ongo u se ongo imo i Aôndo la. Sha ashighe a ngela nahan, doo u se wa kwaghwan na ikyo, se gema se palegh u dondon mbamhen asev mba ve dugh ken ishima yase i i̱ we “atseregh” shi i̱ “vihi” la ga he? (Yeremia 17:9) Melisa ka gumkwase Kristu, yange er batisema ica lu a gba ga tsô maa gba doon gumor ugen ishima je. Lu inja er gumor ne doo inja yô, shi hii u henen Bibilo vea Mbashiada mba Yehova kpaa je. Kpa, ortamen ugen lam a Melisa, wase un u kaven er i lu ieren i kwaghfan u dondon tindi u Yehova u a we ér se eren ivaa “ken Ter tseegh” la nahan. (1 Mbakorinte 7:39; 2 Mbakorinte 6:14) Melisa kaa wener: “Yange taver mo u dondon kwaghwan la kpishi. Kpa m kaa mer, er m tsegh iyol yam sha ci u Aôndo sha u eren ishima na yô, me dondo kwaghwan na sha ingin kpaa.” Er va mase umbur kwagh u yange er la yô, á kaa ér: “Doom kpishi er yange m dondo kwaghwan la nahan. Gadia ica i gba ga tsô gumor la de a de kwaghhenen la kuaa. Luun er yange mea ze hemen a ishiôr la yô, hegen ma m vese or u nan civir Aôndo ga yô.”
7, 8. (a) Hii nan ve i doo u kwagh a hemba gban se u doon ityough a ior ga? (b) Tese er a fatyô u hemban mcie u cian orumace yô.
7 Er se lu ikpan i Aôndo yô, mayange je se hingir nen ikpan i or ga. (1 Mbakorinte 7:23) Ma or u nan soo ér i de fe nan ga je kpa nan ngu ga, kpa gba u hanma shighe yô se umbur ser Mbakristu mba inja i môm a tar ne ga. Paulu yange pine wener: “Ka ior m lu nôngon u doon ityough a ve ase?” Á na mlumun wener: “Aluer mea lu nôngon u doon ityough a ior hegen yô, ma m kera lu kpan u Kristu je ga.” (Mbagalatia 1:10) Sha kpôô yô, se fatyô u den ser mkighir u mbakov a hemba se se hingir u doon ityough a ior ga. Nahan yô, kanyi je shi se er zum u mbagenev ve soo ér se lu er ve nahan yôô?
8 Nenge ase ikyav i gumkwase Kristu ugen ken tar u Ishpania u í yer un ér Elena la. Akar a na a ken makeranta kpishi yange á na awambe a ve ér i̱ ta mbagenev. Yange ve fa je ér Elena u a lu Kwaseshiada u Yehova la una na awambe a na ér i ta orgen ga, shi una lumun ér i ta un awambe kpaa ga. Ian ngi dugh i una pase mba ken klase na cii mnenge na yô, Elena maa kaa ér una na kwaghôron klase cii a̱ ungwa. A kaa ér: “Sha mimi yô, yange cier mo iyol kpishi. Kpa m wa iyol tsembelee man kwagh u gema due ker la kpilighyol kpen kpen. Akar a am a ken makeranta kpishi hingir u nan mo icivir, shi tica wase kpa kaa a mo ér tom u m eren la doo un. Kpa kohol cii yô, m zua a mkom gadia m palegh iti i Yehova iyol shi m pase atôakaa a tesen mtil wam u a har sha Ruamabera la kpaa.” (Genese 9:3, 4; Aerenakaa 15:28, 29) Sha kpôô yô se mba kposo sha ci u se mba ikpan i Aôndo man í Kristu. Nahan kpa, aluer se wa iyol u palegh jighjigh u nan wase iyol sha icivir yô, ior vea hemba nan se icivir cii.—1 Peteru 3:15.
9. Se hen nyi sha kwagh u ortyom u ande hen apostoli Yohane laa?
9 Aluer se umbur ser se mba ikpan i Aôndo yô kwagh la una wase se se hide a ayol a ase ijime. Sha shighe ugen la, i tese apostoli Yohane mpase u sha mnenge u Yerusalem u sha kpiligh un iyol gande tsô, á gba inya hen angahar a ortyom u lu ôron kwagh sha ci u Aôndo la, á cir ishigh inya. Nahan ortyom la kaa a na ér: “De eren nahan ga. M ngu ortom a we imôngo kua anmgbianev ou kpaa, ka uprofeti je la, man shi mbara mba ve we akaaôron a ken takerada ne iko yô. Civir Aôndo.” (Mpase 22:8, 9) Ortyom ne yange ver ikyav i dedoo kpen kpen sha ci u ikpan i Aôndo cica cii! Alaghga Mbakristu mbagenev vea lu sha iantom i injaa ken tiônnongo. Nahan kpa Yesu kaa ér: “Hanmô u i sar nan ka lun u vesen ken a ven yô, nana̱ hingir wanakiriki wen. Man shi hanmô u i sar nan ka lun u hiihii ken a ven yô, nana̱ hingir wanakiriki wen.” (Mateu 20:26, 27) Er se lu mbadondon mba Yesu yô, se cica cii se mba ikpan na.
“Se Er Kwagh u Ma Se Er Keng la Tsô”
10. Tese akav a ken Ruamabera a tesen ér mba shiren Aôndo tom sha jighjigh je kpa ashighe agen ka i taver ve u eren ishima na la.
10 Er se yen yô, ashighe kpishi ka i taver se u eren ishima i Aôndo. Kape profeti Mose kpa yange taver un u zan ityom i Yehova tindi un ér a̱ za due a Mbaiserael ken kpan ken Igipiti je la. (Ekesodu 3:10, 11; 4:1, 10) Yange mba tindin Yona ér a za yôô loho u jirigh sha ior mba ken gar u Nineve yô, á “mough sha u yevese ishigh ki TER yemen hen Tarshishi.” (Yona 1:2, 3) Baruki u lu orgeren u profeti Yeremia la kpa kape yange kaa ér un vôr je la. (Yeremia 45:2, 3) Shighe u asaren a ase ayol a ase a hendan a m-er u eren ishima i Aôndo la yô se er nena? Injakwagh igen i Yesu lu ôr yô na se mlumun sha mpin ne.
11, 12. (a) Sav ôron injakwagh i Yesu i í nger ken Luka 17:7–10 la. (b) Kanyi se hen sha injakwagh i Yesu nee?
11 Yesu ôr kwagh u orshiren ter na, u shi kuran ter na ilev ken toho didi yô. Er za hide ken ya tume un iyol kpishi sha tom u shi eren iyange jimin taveraa la nahan kpa, ter na kaa a na ér a̱ tema inya a̱ ya kwaghyan ga. Kpa ter na gema kaa a na ér: “Er kwaghyan u me ya tugh ne, haa ikondo iyol, duem a kwaghyan, m̱ ya, m̱ ma, tsô we ú mase yan man man.” Lu u orshiren ne una vande duen ter na a kwaghyan una ya cii ve un kpa una ya kwagh ye. Yesu maa mase kuren injakwagh ne sha mkaanem man, á kaa ér: “Kape ne kpaa, zum u nea er akaa a i kaa ne cii yô, kaa nen ner: Se mba mbashiren kpa se kuma injar ga, se er kwagh u ma se er keng la tsô.”—Luka 17:7–10.
12 Ú ngu wer Yesu yange ôr injakwagh ne sha u tesen ér Yehova wuese iniôngon yase i se nenge se civir un ne ga ze. Bibilo ôr wang ér: “Aôndo ban a perapera ga. Tom wen ua hungur Un ga, shin dooshima u ne tese sha ci u iti Na kpaa ga.” (Mbaheberu 6:10) Kpa kwagh u Yesu lu ôron ken injakwagh na la yô ér kpan keren mkpeyol na iyol na ga, shi haren ishima sha akaa a na iyol na kpaa ga. Zum u se tsegha ayol a ase sha ci u Aôndo ser se lu ikpan na la, se lumun ser se er ishima na hiihii, a lu asaren a ase ga. Nahan se er nen ishima i Aôndo i de lu i̱ yase ga.
13, 14. (a) Ka sha ashighe a nyi nahan alaghga a gba u se kera er kwagh sha asema a ase ga? (b) Hii nan ve i doo u se de ser ishima i Aôndo i ya tor sha a vese?
13 Alaghga se nôngo kwagh tsung ve se ôron Mkaanem ma Aôndo man ityakerada i “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” a gber la ye. (Mateu 24:45) Kwagh ne hemba kan nahan cii, aluer kera je kpa ka i taver se u ôron takerada, shin aluer takerada u se lu ôron la ngu ôron “akaacimin a Aôndo” yô. (1 Mbakorinte 2:10) Sha nahan yô, doo u se sôr ian se ver i henen kwagh se iyol yase, shin doo ga? Alaghga a gba u se tsaha iyol yase sha u teman ijiir i môm shin hen kwaghhenen la, kera torough a torough henen un ga. Kpa aluer se er nahan ga yô, a er nan ve se kpa se ya ‘kwaghyan u taver u a lu sha ci u mbaganden’ laa?—Mbaheberu 5:14.
14 Hide shighe u se kur tom i tum se iyol la di ye? Alaghga a gba u se nôngo kpoghuloo ve se za mbamkombo mba Mbakristu ye. Shi u pasen ior mba se kav ishigh vev ga kwaghaôndo la kpa a lu ieren yase ga cii. Paulu iyol na kpa kav er ashighe agen yô ka se pase loho u dedoo ‘sha ishima i gbar gbar’ ga nahan. (1 Mbakorinte 9:17) Kpa, se mba eren akaa ne cii sha ci u Yehova—Orvesen wase u sha u á doo se ishima la—kaa ér se er nahan. Man hanma shighe yô se mba zough a mkom shi ka kundun se iyol sha iniôngon i se nenge se henen kwagh shi se ze mbamkombo shi se pasen ior kwaghaôndo la ga he?—Pasalmi 1:1, 2; 122:1; 145:10–13.
De Gem “Ashe ken Ijime” Ga
15. Yesu ver se ikyav i or nan iyol i nan hen Aôndo la nena?
15 Yesu Kristu yange tese sha gbenda u hemban cii ér un na iyol na hen Ter na u sha la. A kaa a mbahenen nav ér: “M sen Sha, ka sha u Me er ishima Yam ga, kpa ka u eren ishima i u A tindim la.” (Yohane 6:38) Er lu yan ican ken sule u Gesemane la, á er msen á kaa ér: “Terem, aluer a fatyô yô, iyongo ne ma i karem kera; nahan kpaa i̱ de eren sha ishima Yam ga, i̱ er sha ishima You.”—Mateu 26:39.
16, 17. (a) Doo u se nengen akaa a se undu la nena? (b) Pase er Paulu nenge aan a yange lu a mi a zan ikyura ken tar la ér ka un “hôngor” sha mimi yô.
16 Yesu Kristu soo ér se tile sha kwagh u se tsough ser se lu ikpan i Aôndo la. Á kaa ér: “Anti or u nana kôr ave a nan sha ikyekye i kahan sule, man nana geman ashe ken ijime yô, nan kuma tartor u Aôndo ga.” (Luka 9:62) Er se hingir ikpan i Aôndo yô, kera ka a inja u shin henen sha akaa a se undu la hanma shighe ga. Kpa hemba doon u wan iyol sha injar i se zough a mi er se tsough u lun ikpan i Aôndo ne. Paulu yange kaa a Mbafilipi ér: “Mimi je m nenge akaa cii hingir mo msaa sha ci u mfe u fan Kristu Yesu Terem la a hembe ica yum yô. Ka sha ci Na man m de akaa cii a saam ye, m nenge a hingir mo hôngor sha u Kristu Una lu mtsera wam yô.”—Mbafilipi 3:8.
17 Hide hen ase sha akaa a yange hingir Paulu hôngor shi á undu á sha ci u uinjar mba ken jijingi mba una zua a mi sha u lun kpan u Aôndo la. Yange undu mkpeyol u tar ne tseegh ga, kpa shi undu ian i yange ma va hingir orhemen ken kwaghaôndo u Mbayuda la. Luun er Paulu lu eren kwaghaôndo u Mbayuda heregh yô, alaghga un kpa yange ma za hemen zan zan ma za ar sha ian i Shimion, wan u Gamaliel, u lu tese Paulu la lu sha mi la. (Aerenakaa 22:3; Mbagalatia 1:14) Shimion yange va hingir orhemen u Mbafarishi shi er gwaikyaa kpen kpen shin er war taver un u suen Mbayuda sha u hendan kwagh a Mbaroma ken inyom i 66–70 S.W. nahan kpaa. Yange kpe ken ayôôso la, a̱ lu sha ave a Mbayuda mba garen ityough ker la ga yô lu sha ave a shoja i Roma la.
18. Tese ikyav er akaa a se zough a mi ken jijingi la nga a va se a mkom yô.
18 Mbashiada mba Yehova kpishi dondo ikyav i Paulu ne. Orgen mba yer iti na ér Jean, á kaa wener: “Yange m bee makeranta anyom nga karen di kpuaa tsô maa i tôôm tom, m lu orngeren u vesen u ityagheror u ôron ajir ken gar u London. Doom u eren tom la shi i kimbin mo inyaregh kpa tsembelee, nahan kpa m fa tsô mer m ngu eren Yehova tom ka kuman ga. Tsô maa m nger apelekeshen u den tom m na un maa m hii u eren tom u pania je. M wuese kpishi er yange m er kwagh la i war nyôron anyom 20 hegen nahan! M hemba zuan a mkom ken tom wam u shiren hanma shighe ne hemba er ma m zough a mi ken tom u akawe la. Ma kwagh u nan or mkom er shighe u nan nenge Mkaanem ma Yehova ma gem uma u or je kpa ngu sha won ga. Man ka a lu se iyol yase sea wase or nana gema uma u nan je yô, i hemba doon se cii. Kwagh u Yehova a ne se la hemba u se ne un la yem zende zende.”
19. Kanyi i doo u se kange ishima u erene, man ka sha ci u nyi?
19 Shighe ka una karen yô mlu wase kpa a gema. Kpa, iyol tseghan yase sha ci u Aôndo yô ngi gem ga. Se mba ikpan i Yehova her, man ngu a de ér se tsua kwagh u se soo u eren a shighe wase man tahav asev man mfe kua akaa a se lu a mi la cica cii a ishima yase. Nahan kwagh u se tsough u eren la una tese ér Aôndo a doo se ishima. Shi kwagh ne ngu a tese er se soo u nan ayol a ase za kighir la kpaa. (Mateu 6:33) Er mlu wase a lu la cii kpa, hemba doon u kangen ishima ser se na Yehova kwagh wase u a hembe doon cii la ga zee? Paulu nger nahan ér: “Aluer gbashima una lu yô, á rumun un sha kwagh u or nan lu a mi la, ka sha kwagh u nan lu a mi ga la ga.”—2 Mbakorinte 8:12.
‘Injar Yase’
20, 21. (a) Ka injar i nyi ikpan i Aôndo i zough a mini? (b) Yehova ne mba ve er un tom sha gbashima la injar nena?
20 U lun ikpan i Aôndo wa mkighir ker ga. Kpa ka sea hingir ikpan i Aôndo yô, se war tom kpan ugen u vihin tsung u ú yangen se msaanyol yô. Paulu nger wener: “Hegen yô i pase ne sha ikev i isholibo kera i tuhwa ne, ne gema ne hingir ikpan i Aôndo, injar yen yô, ka mtsegh, man mkur yô, ka uma u tsôron.” (Mbaromanu 6:22) Er se lu ikpan i Aôndo yô, se zua a injar i mtsegh, gadia se mba icighan shin se mba wang sha aeren a ase kpaa. Heela tseegh ga, kwagh ne una va se a uma u tsôron ken hemen kpaa.
21 Yehova ne ikpan na naagh mgbeghaa je. Ka sea shire un tom sha gbashima wase cii yô, á bugh “aan a Sha” á haa ‘iveren je i neer i haa inya.’ (Malaki 3:10) A lu kwagh u doon kpishi aluer se za hemen u lun ikpan i Yehova zan zan gbem sha won yô!
Baver We Kpa?
• Hii nan ve se hingir ikpan i Aôndo?
• Se tese ser se na ayol a ase sha u eren ishima i Aôndo nena?
• Hii nan ve i doo u se ver m-er u eren ishima i Yehova hiihii ken uma wase, a lu i̱ yase ga?
• Hii nan ve i doo u se ‘gema ashe ijime’ ga?
[Study Questions]
[Picture on page 16]
Ian i Mbaiserael lu a mi u lun ikpan sha asema a ve la tsengatesen mne u Mbakristu vea va naan ayol a ve la
[Picture on page 18]
Yange taver Mose u lumun tom u i na un la