‘Lu Or U Wan Ishima’
‘Lu Or U Wan Ishima’
“Kpan u Ter yô, ka u nana̱ lu or u ayongo ga keng, kpa nana̱ lu sar sar a ior cii, nana̱ lu . . . or u wan ishima kpaa.”—2 TIMOTEU 2:24.
1. Er nan ve ka se shi tagher a ior mba ôron kwagh dang dang zum u se lu eren tom wase u Mbakristu u pasen ior kwaghaôndo laa?
KA WEA tagher a mba kwagh wou a doo ve ishima ga, tom wou kpa ú doo ve ga nahan ka ú er nena? Apostoli Paulu tsengeôron kwagh u ayange a masejime wener ior vea lu “mbaôron kwagh dang dang, . . . mbaerenangereke man mbakôron ayol a ve tsaha ga man anomaior a bo.” (2 Timoteu 3:1–5, 12) Alaghga ú tagher a ambaaior la zum u ú dugh kwaghaôndo u pasen shin ú lu eren ityom igenegh yô.
2. Ka avur a ruamabera a nyi aa wase se u eren kwagh a ior mba ve lam a vese dang sha injaa?
2 Kpa ka hanma or u lamen dang cii ieren i dedoo i̱ vihi nan ishima ga. Ashighe agen yô ka i lu ican i yan, shin lanshima ka a na ve ior ve hingir nyaghen nyaghen a mbagenev ye. (Orpasenkwagh 7:7) Mbagenev kpishi mba lamen ken zwa ka doon ga sha ci u pe ve lu la yô kape ior ve lamen her je la, shi sha ajiir a ve a tom kpa ior mba lamen dang nahan. Er kwagh a lu nahan je kpa se Mbakristu se lumun a iliam i dang ga, kpa kwagh ne gema wase se u kaven er i hii ve ior kpishi ve lamen a mbagenev sha inja ga yô. Aluer or ôr kwagh a vese dang nahan se er nena? Anzaakaa 19:11 kaa ér: “Kwaghfan u or ka a na nan yuwen fefa ga.” Shi Mbaromanu 12:17, 18 wa se kwagh ér: “De oron iyev i ifer sha ifer ga. . . . Aluer a fatyô yô, lu nen bem a ior cii ape kwagh wen a lu sha mi la.”
3. Bem zua sha loho u se pasen ior la nena?
3 Aluer mimi je se mba ior mba soon bem yô, inja yase ia tese nahan. Kwaghôron wase man ieren yase, kua ishigh yasegh man ikye nge yase je kpa ia fatyô u tesen ér se mba ambaaior la. (Anzaakaa 17:27) Shighe u Yesu lu tindin mbaapostoli nav ér ve za pase kwaghaôndo la, á wa ve kwagh ér: “Nea nyôr ken ya yô, sugh nen ya la. [Bibilo i í yer ér The New English Bible la kaa ér, “kaa nen ner, bem a̱ lu sha ya la”] Aluer ya la una lu a inja yô, bem wen a̱ lu sha a na; man una lu a inja ga yô, bem wen a̱ hide sha a ven.” (Mateu 10:12, 13) Loho u se pasen ior la ka ú dedoo. Bibilo yila ú ér “ivangeli i bem” man “Loho u Dedoo u sha mhôônom ma Aôndo” kua “Loho u Dedoo u tartor.” (Mbaefese 6:15; Aerenakaa 20:24; Mateu 24:14) Awashima wase yô, ka u puun jighjigh u nan u orgen ga shin nyiman a nyiman kwagh a ior ga, kpa ka u pasen ve loho u dedoo u ken Mkaanem ma Aôndo la.
4. Aluer ú nyôr or hen ya ú ngu a ôr nan kwagh u ú ve kpaa ga tsô maa nan kaa a we ér, “m soo u ungwan ga” nahan, ú kaa a nan we nyi?
4 Alaghga ú nyôr or hen ya wer ú pase nan kwaghaôndo, ú ngu a ôr nan kwagh u ú ve kpaa ga tsô maa nan kaa a we ér, “M soo u ungwan ga.” Ú fatyô u kaan a nan wer, “M soo mer me ôrou ivur Bibilo i môm tseegh tsô.” Alaghga nana lumun ér u̱ ôr nan. Sha ashighe agen yô, ú fatyô u kaan wer: “M soo mer me ôrou kwagh u shighe u ifer ia kera lu ga, shighe u ior cii vea doo ayol a ve la.” Aluer ú ôr nahan je kpa, nan soo u ungwan ga yô, kaa a nan wer: “Ka shami, de m za, saa shighe ugen.” Aluer orya nan lam a vese dang yô maa se kure ikyaa ser nan ngu a “inja ga” shinii? Aluer or lam a we nan nan je kpa, umbur kwaghwan u Bibilo i̱ we se ér se lu ‘sar sar a ior cii, se waan ishima kpaa’ la.—2 Timoteu 2:24.
Ipilaor u Eren Kwagh sha Lan
5, 6. Saulu er kwagh a mbahenen mba Yesu nena, man er nan ve lu eren kwagh a ve nahana?
5 Orgen lu uma ken derianyom u hiihii la, í yilan un ér Saulu. Í fa un tseer tseer sha iliam na i dang man sha aeren a na a pilagh kpaa. Bibilo kaa ér Saulu lu “suwen u tan kume sha mbahenen mba Ter man shi u wuan ve kpaa.” (Aerenakaa 9:1, 2) Shighe va kar yô, un iyol na kaa wener, un lu “or u ityuhwan, man or u tôvon mbagenev a ican man shi iperaor” kpaa. (1 Timoteu 1:13) Shin er alaghga anngôôv nav mbagenev lu Mbakristu hen shighe la nahan kpa, eren kwagh a Mbakristu sha inja ga. A kaa wener: “Ishima vihim a ve je gande, m lu tôvon ve a ican ityô zan zan za ar ken agar a ken akuraior la kpaa.” (Aerenakaa 23:16; 26:11; Mbaromanu 16:7, 11) Er Saulu lu eren kwagh a mbahenen nahan je kpa, ikyav tsô tese ér mbahenen mban er ayôôso a na ga.
6 Er nan ve Saulu lu eren kwagh a ve nahana? Er anyom va kar imôngo yô, á pase ityôkyaa, wener: “M lu eren sha lan man sha jighjigh u nan ga kpaa.” (1 Timoteu 1:13) Un lu Orfarishi, í tese un “atindi a uter . . . doo doo.” (Aerenakaa 22:3) Shin er ikyav i tese ér Gamaliel, tica u Saulu lu or u vihin kwagh ga nahan kpa, zegepristi Kayafa, u Saulu va hingir u lun vea na la yô lu or u vihin tu kpen kpen. Lu Kayafa je tuur mbagenev ken ijime, ve zua zwa ve wua Yesu Kristu ye. (Mateu 26:3, 4, 63–66; Aerenakaa 5:34–39) Shi lu Kayafa na ve í gbidye mbaapostoli mba Yesu, shi í ta ve icin gbang gbang ér ve̱ de kera shi ôron kwagh ken iti i Yesu ga ye. Shi lu Kayafa hemen Mkohol u Mbaajiriv u yange ôr Sefanu ijir sha ishima vihin, maa í yem a na í za ta un awen í wua la ye. (Aerenakaa 5:27, 28, 40; 7:1–60) Saulu lu her shighe u í ta Sefanu awen la, mba been yô, Kayafa na un ian ér a̱ za hemen u tôvon mbahenen mba Yesu a ican, a̱ za ken Damaseku a̱ za kôr mbahenen mba ve lu ker la kpaa. (Aerenakaa 8:1; 9:1, 2) Er lu Kayafa je lu Saulu ken ijime yô, á hen ér ieren na ne tese gbashima na hen Aôndo, kpa lu nahan ga, gadia á ban a jighjigh u nan u mimi. (Aerenakaa 22:3–5) Sha nahan yô, Saulu fa ér ka Yesu á lu Mesiya u mimi ga. Kpa Saulu va mase kaven ibumegh nagh shighe u lu yemen Damaseku ve, ivande i kpilighyol er sha gbenda, Yesu u í nder un shin ku la lam a na la.—Aerenakaa 9:3–6.
7. Iliam i Yesu lam a Saulu sha gbenda u zan ken Damaseku la i wase un u eren nyi?
7 Ayange nga kar yô maa í tindi orhenen Anania ér a̱ za pase Saulu kwaghaôndo. Luun er ka we yange á tindi ú nahan, ma ú kar a kar je ma ú za ityom ne kpa? Ityom ne cier Anania iyol, kpa á za lam a Saulu kundu kundu. Iliam i Yesu lam a na sha ivande sha gbenda u zan ken Damaseku la wase Saulu gema inja. (Aerenakaa 9:10–22) Shighe va kar yô, í gema yilan un ér apostoli Paulu, kpa shighe ne lu Orkristu u eren tom u mishen u tseen ishima kpishi.
Lu Ishima Legh Legh, Kpa Eren Kwagh sha Ishimataver
8. Yesu ngise eren kwagh a mbaasorabo er Ter na nahan nena?
8 Yesu lu or u yôôn Tartor sha gbashima, u lun ishima legh legh, kpa eren kwagh a ior sha mcie ga. (Mateu 11:29) Eren kwagh er Ter na u sha, u á we mbaaferev kwagh ér ve̱ undu igbenda ve i bo la nahan. (Yesaia 55:6, 7) Yesu yange una lu vea mbaasorabo yô, a ver ishima a nenge kwagh u ve er u tesen ér ve gema ishima yô, shi á taver ve ishima kpaa. (Luka 7:37–50; 19:2–10) Mayange je Yesu kenger or tsô maa kuren ikyaa ér nan ngu orisholibo ga, kpa eren kwagh a ior kundu kundu shi waan ishima a ve er Ter na kpa á eren nahan, sha er una wase ve ve̱ gema asema yô. (Mbaromanu 2:4) Sar Yehova u ior cii ve̱ gema asema ve̱ war.—1 Timoteu 2:3, 4.
9. Kwaghôron u ken Yesaia 42:1–4 u a kur sha Yesu la tese se nyi?
9 Orngeren Ivangeli, Mateu ôr mkaanem ma profeti ma ma lu shin heen ne sha u tesen se er Yehova á nengen Yesu Kristu yô, wener: “Nenge Wanakiriki Wam u M tsough Un, u ishima ishima, u ishima i doom a Na yum yô; Me ver Jijingi Wam sha a Na, Una yôô ijir her akuraior. Una er num ga, ayôôso kpaa Una yôôso ga; ma or nana ungwa imo Na sha gbenda kpaa ga. Ijinga i hemben Una sombo i ga; mou u imenger u yughur mnyim kpaa, Una pir ga, zan zan Una za a ijir hemen, á ar sha mhembe. Ka sha iti Na je man akuraior aa veren ishima á keghen ye.” (Mateu 12:17–21; Yesaia 42:1–4) Yesu er sha kwaghôron u profeti ne vough, ka nahan ve sendegh anyiman a ior ga ye. Yange una tagher a mzeyol je kpa, á ôr kwagh sha mimi, í doo mbaasemaamimi ungwan kpen kpen.—Yohane 7:32, 40, 45, 46.
10, 11. (a) Shin er Mbafarishi kpishi hendan kwagh a Yesu kpoghuloo nahan kpa, er nan ve á pasen mbagenev ken ve kwaghaôndo? (b) Ashighe agen Yesu yange á ôr kwagh a mbaahendanev nav nena, kpa mayange je er nyi ga?
10 Yesu lam a Mbafarishi acin imôngo zum u lu pasen ior kwaghaôndo zenden la. Shin er mbagenev ken ve soo u kôron Yesu a kwaghôron zwa nahan kpa, á kure ikyaa ér ve cii mba a mbaawashima mba bov ga. Shimon, lu Orfarishi u kwagh puun doo un yô. Kpa alaghga yange soo u fan kwagh u Yesu seer, nahan á yila un iwer hen ya na. Yesu za iwer ne, za sôôn yô maa á pase mba ve lu her la cii kwagh. (Luka 7:36–50) Sha shighe ugen di, Nikodemu, Orfarishi u lu orvesen ken Mbafarishi yô, va hen Yesu tugh. Nahan kpa Yesu ôr kwagh a na sha ishimavihin ér á va hen a na tugh yum ga. Kpa gema pase Nikodemu kwagh u dooshima u Aôndo á tese uumace, á tindi Wan na ér a̱ va yima mba vea na un jighjigh cii la. Yesu ôr kwagh a na kundu kundu sha u tesen un er i lu hange hange u dondon gbenda u Aôndo a eren kwagh yô. (Yohane 3:1–21) Nahan ayange nga kar yô, Nikodemu ta ikyaa a Yesu shighe u i ôr kwagh sha iyol na u dedoo kpa Mbafarishi mbagenev lu lahan a laha kwaghôron shon yô.—Yohane 7:46–51.
11 Yesu kav atseregh a mba ve lu keren ér vea kôr un a kwaghôron zwa la. Nahan mayange je de ér mbaahendanev nav mban ve nyôr a na ken anyimanakaa a gbilinigh ga. Kpa, yange a̱ doo un yô, á na ve mlumun kpuaa sha akaaôron a ve la, sha u ôron ve ma tindi shin injakwagh gayô ivur ruamabera. (Mateu 12:38–42; 15:1–9; 16:1–4) Kpa ashighe agen yô, Yesu una nenge ér ma kwagh u dedoo una due ken kwaghôron na a ve ga yô, á ungwa ve ato.—Marku 15:2–5; Luka 22:67–70.
12. Yange a nande a Yesu je kpa, á wase ior nena?
12 Ashighe agen je yô, ior mba lun a ujijingi mbabov ve nande a Yesu. Yange kwagh a er nahan kpa, á kôr iyol na tsaha, á yar tom a tahav mbu Aôndo na un la, nahan á war ve. (Marku 1:23–28; 5:2–8, 15) Aluer se due kwaghpasen man or za nande a vese je kpa, doo u se kpa se kôr iyol tsaha, se er kwagh sha ishima i legh legh man sha kwaghfan kpaa.—Mbakolose 4:6.
U Lun a Ishimawan hen Tsombor
13. Er nan ve ashighe agen ior ka ve hendan kwagh a mba hen tsombor ve mba ve hii u henen Bibilo vea Mbashiada mba Yehova laa?
13 Ashighe kpishi ka i gba u mbadondon mba Yesu vea lu a ishimawan hen icombor ve. Ka i sar or u mkaanem ma Bibilo ma mimi ma bende a nan la u ior mbagenev hen tsombor u nan kpa ve fa mimi shon. Kpa er Yesu ôr nahan, ior mba hen tsombor wase je kpa alaghga vea hendan kwagh a vese. (Mateu 10:32–37; Yohane 15:20, 21) Atôakyaa nga kpishi a a na ve kwagh a fatyô u lun nahan yô. U tesen ikyav yô, shin er atesen a Bibilo aa fatyô u wasen se se hingir ior mba mimi, mba eren kwagh sha inja shi nan ior icivir nahan kpa, Ruamabera shi tese se ér nyityô mlu u se tagher a mi cii, kwagh a hemba gban se sha kwagh u Orgban wase. (Orpasenkwagh 12:1, 13; Aerenakaa 5:29) Nahan alaghga ishima ia vihi ma or u hen tsombor wase, u nan hen ér jighjigh u se ne Yehova taveraa la pande icivir i nan lu a mi hen tsombor yô. Aluer se tagher a mzeyol ngun nahan yô, doo u se dondo Yesu sha u lun a ishimawan er un nahan!—1 Peteru 2:21–23; 3:1, 2.
14–16. Kanyi yange i na ve mbagenev mba ngise ve hendan kwagh a mba hen tsombor ve kpoghuloo gema ishima?
14 Ior mba civir Yehova hegen kpishi ngise kasev vev shin noov vev gayô ma orgen hen tsombor ve hendan kwagh a ve sha ci u akaa a ve de u eren zum u ve hii Bibilo i henen la. Alaghga mbaahendanev mban vande ungwan akaa a bo sha iyol i Mbashiada mba Yehova, nahan ve lu cian ér aluer or ve hingir Orshiada yô akaa la aa bende a tsombor ve. Kpa kanyi yange i na ve ve mem ahendan a ve laa? Ashighe kpishi lu inja i dedoo i or ve u nan hingir Orshiada la. Er nan lu eren tom sha kwaghwan u Bibilo hanma shighe, shi nan lu zan mbamkombo mba Mbakristu nduuruu shi pasen ior kwaghaôndo, shi ityom i nan i hen ya kpa nan lu eren shi nan lu wan ishima a ityuhwanev kpaa yô, akaa ne cica cii wase u panden ahendan a hen tsombor u nan la.—1 Peteru 2:12.
15 Shi alaghga or u hen tsombor u yange nan lu hendan kwagh la nan venda u ungwan ma ityesen i Bibilo sha ci u ihyom shin iyol gengese. Ka imba inja i orgen ken tar u Amerika, u á kaa wener yange un lu or u soon kwagh u tar na kpishi lu a mi vough je ne. Iyange igen yô, or ne de kwase na yem mkohol u vesen maa un kura akondo a na ken ijime cica cii yem kwagh na. Kwagen di tôô gbuuka due wener una za wua iyol na. Or ne kaa ér aluer un er ma ibume kwagh je kpa ka er kwase na a za nyer kwaghaôndo ugen ve un er kwagh la ye. Nahan kpa kwase ne za hemen u dondon kwaghwan u Bibilo. Yange hingir kwase Shiada u Yehova, anyom nga kar ikyundu yô nom na ne kpa maa hingir Orshiada. Ken tar u Albania di, ishima yange i vihi kwase ugen ker kpishi sha ci u wan na u kwase hen Bibilo vea Mbashiada mba Yehova zan zan er batisema yum. Kwase ne zer anden Ubibilo mba wan na je kuma kwa 12. Tsô iyange igen yô maa á tôô Bibilo i he i wan na ver sha tebul yô, á bugh i. Kwagh ka a er yô, á bugh ken Mateu 10:36 abu, tsô á mase kaven er kwagh u ivur la i̱ ôr la á ker sha na vough yô. Kpa, ishima lu nyian un sha kwagh u wan na heregh, nahan zum u wan na u kwase ne mough u za kohol Mbashiada mbagenev vea za mkohol u vesen ken tar u Italia imôngo yô, kwase ne mough á na ityô, ver un gbenda zan zan ar ape ve lu nyôron tso vea yem mkohol la. Za sôôn her yô, á nenge dooshima u anmgbianev mban, ve lu kuven ayol a ve shi sen imôngo saan saan kpaa, nahan kwagh ve maa gba doon un ishima. Kwase ne maa kaa ér i̱ hen Bibilo a na. Nyian ne, un kpa ngu wasen mbagenev u henen Bibilo, mba ve kpa sha hiihii la kwagh u Mbashiada doo ve shima ga yô.
16 Orgen di shighe u kwase na lu zan mkombo yô, á tôô ihô á cir un ijime, lu kaan un akaa zan zan kar aren hen Iyol i Tartor. Kpa kwase ne gema ôr kwagh a na sha imo i legh legh, wener: “Or ya wam, nyôr ken Iyou i Tartor ungwa hanma kwagh iyol you.” Tsô á nyôr á ungwa hanma kwagh. Or ne ngu ortamen ken tiônnongo u Kristu hegen.
17. Aluer ayôôso nga hen ya u Orkristu yô, ka kwaghwan u ken Ruamabera u nyi nahan una fatyô u wasen sha gbaa nee?
17 Aluer mba hen tsombor wou cica cii ka Mbakristu je kpa, er se lu vough ga yô ashighe agen ayôôso a fatyô u van a iliam i dang hen tsombor. Ka nahan ve kwaghwan u ngise í wa Mbakristu mba ken gar u Efese u sha ayange a tsuaa la á doo yum ye, í wa ve kwagh ér: “Dugh nen hanma ishima i yuan man ishima i nyoon man iyugh man u zôhôn genger genger man ityuhwanev ken a ven kera kua hanma inja i dang kpaa.” (Mbaefese 4:31) A̱ shi nan kpa, ae ren a ken gar u Efese man mbamyen mba Mbakristu mba ken gar shon kua uma ve u tse la kpaa na yô ve lu a aeren a í wa ve kwagh ér ve dugh ken a ve kera ne. Lu nyi i̱ wase ve u gemana? Yange gba u vea “hingir . . . hegh ken jijingi u mhen” ve. (Mbaefese 4:23) Er ve lu henen Mkaanem ma Aôndo, shi ve lu gbidyen kwar sha kwagh u ve hen la sha er vea yar tom a mi, shi ve lu kohol a Mbakristu mbagenev imôngo shi msen kpa ve lu eren kpoghuloo yô, kwagh ne wase ve u seer umen ityamegh ki jijingi u Aôndo la. Nahan gba u vea hen u lun ‘sar sar ayol a ve, vea zungwen mhôônom, vea deen ayol a ve kwaghbo, er Aôndo kpa de ve ken Kristu nahan.’ (Mbaefese 4:32) Aluer mbagenev er kwagh a vese vihi nan nan je kpa, doo u se lu a ishimawan shi se lu ishima legh legh, se zungwen mhôônom shi se deen ior kwaghbo kpaa. Sha mimi yô, gba u mayange je se ‘or iyev i ifer sha ifer ga.’ (Mbaromanu 12:17, 18) Se kav nen Aôndo sha u lun a dooshima u mimi, gadia ka kwagh u a lu u vough u i doo u se eren hanma shighe je ne.—1 Yohane 4:8.
Kwaghwan u A Lu sha ci u Mbakristu Cii Yô
18. Er nan ve kwaghwan u ken 2 Timoteu 2:24 la lu u injaa sha ci u ortamen u ken gar u Efese u sha ayange a ngise laa, man er nan ve kwaghwan ne a lu sha ci u Mbakristu jimin ciilii?
18 Kwagh u í we se ér se lu ior mba “wan ishima” la ngu sha ci u Mbakristu cica cii. (2 Timoteu 2:24) Kpa jighilii yô, lu Timoteu í hii wan un kwagh nahan ye, gadia lu ortamen ken Efese sha shighe la. Mbagenev ken tiônnongo la aghen ityough ga shi ve tesen atesen a aiegh kpaa. Er ve kav ityôkyaa i yange i wa Tindi u Mose la jighilii ga yô, ve fatyô u fan mtsera u jighjigh u nan man dooshima man imoshima i dedoo ga. Imanger va ve a num zwaa, nahan ve kera kav iwasen i atesen a Kristu la ga kua mtsera u mcivir u Aôndo kpaa ga. Nahan gba u Timoteu una kôr mimi u ken Ruamabera dông, kpa una gema á eren kwagh a anmgbianev sha uee sha er una fatyô u sôron mbamzeyol mban yô. Yange fa er ikyumuile i̱ lu i̱ na ga yô, shi fa ér gba u una eren kwagh a mbagenev sha dooshima ve mzough una lu ken nongo u Kristu ye, man kape nyian kpa mbatamen ve eren kwagh vough je la.—Mbaefese 4:1–3; 1 Timoteu 1:3–11; 5:1, 2; 6:3–5.
19. Er nan ve i doo u se cii se “ker . . . ishima i legh legh”?
19 Aôndo kaa a ior nav ér ve “ker . . . ishima i legh legh.” (Sefania 2:3) Ishember i ken zwa Heberu i “ishima i legh legh” la i̱ pase mlu u or, u ka á wase nan u wan ishima a kwaghbo u orgen nan er nan aa u yuwen shin keren ér nana or iyev shio yô. Yô, sé sôn nen Yehova kpoghuloo a̱ wase se se lu a ishimawan shi se lu nen mbaeren kwagh sha ci na sha inja, kua sha ashighe a se tagher a mbamzeyol je kpaa.
Ú Hen Nyi Kwagha?
• Aluer or lam a we dang nahan ka avur a Bibilo a nyi aa wase ú we?
• Er nan ve Saulu lu ipilaoro?
• Ikyav i Yesu a ver la ia wase se u eren kwagh sha inja a ior cii nena?
• Aluer se mba kôron iyol tsaha sha kwaghôron wase a mbagenev hen ya yô, ka mbamtsera mba nyi nahan se zua a mini?
[Study Questions]
[Picture on page 12]
Er Saulu vihi tu nahan je kpa, Anania er kwagh a na kundu kundu
[Picture on page 15]
Orkristu ka nana gba uwegh u eren ityom i nan i hen tsombor u nan ga yô, kwagh ne á wase u panden ahendan a hen tsombor
[Picture on page 16]
Mbakristu mba eren akaa sha gbenda u dooshima man mzough una lu yô