“M Ngu A Ven Imôngo”
“M Ngu A Ven Imôngo”
“Ortyom u TER . . . , kaa er: M ngu a ven imôngo, kape TER A kaa ne.” —HAGAI 1:13.
1. Yesu yange kar ayange a unô sha ayange a ase nee?
SE MBA uma sha shighe u injaa kpen kpen. Akaaôron a profeti a Bibilo a a kur sha mi la tese ér hii inyom i 1914 je se mba ken “iyange i Ter.” (Mpase 1:10) Alaghga ú vande fan kwagh u “iyange i Ter” la, nahan ú fa er Yesu yange tôô “ayange a Wan u or” una tema tor u Tartor la kar sha “ayange a Noa” man “ayange a Loti” la yô. (Luka 17:26, 28) Nahan yô, Bibilo tese ér akaa a yange er sha ayange a Noa man Loti la tsenga tesen kwagh u una er sha ayange a ase ne yô. Kwaghôron u profeti ugen kpa ngu u a er kwagh u ayange a ase ne, u i doo u se time sha mi vighe vighe yô.
2. Ka nyi tom Yehova na Hagai man Sekaria?
2 Se time nen sha kwagh u ayange a profeti Hagai man Sekaria la. Uprofeti mban lu Mbaheberu. Ka loho u nyi uprofeti mba jighjigh mban ôrôô, man ú ôr akaa wang sha ci u ior mba Yehova nyian nena? Hagai man Sekaria lu ‘mbatomov mba Yehova.’ A tindi ve hen Mbayuda mba ve mough Babilon ve hide ken tar ve la ér ve ôr ve yô Aôndo una wase ve vea hide a maa tempel u he. (Hagai 1:13; Sekaria 4:8, 9) Takerada u Hagai man u Sekaria lihe ga, nahan kpa ngi ken ‘icighanruamabera u Aôndo A ne i nger, u a lu a inja sha ityesen man sha mkôôm man sha myange man sha myese u ken perapera kpaa’ la.—2 Timoteu 3:16.
Ver Ishima sha Kwaghôron u Profeti u Hagai man Sekaria La
3, 4. Er nan ve i doo u se ver ishima sha loho u Hagai man Sekaria laa?
3 Sha mimi yô, loho u Hagai man Sekaria ôr la wase Mbayuda mba sha ayange a ve la, shi akaaôron a profeti la kure sha shighe ve la kpaa. Nahan yô, er nan i doo u se ver ishima sha akaa a i nger ken ityakerada i ihiar ne nyiana? Mbaheberu 12:26–29 pase se ityôkyaa. Heen ne, apostoli Paulu ôr kwagh u i nger ken Hagai 2:6 ér Yehova una “tenger Sha man tar” la. Mtenger ne una “yôhôr ikyônough ki torough ki ityartor” shi una “tim tahav mbu ityartor i akuraior kera.”—Hagai 2:22.
4 Paulu ôr mkaanem ma Hagai man sha u tesen kwagh u una er “ityartor i akuraior” cii yô, shi a pase er Tartor u tenger mayange ga, ú Mbakristu mba i shigh ve mkurem vea ngohol la ú hembe cii yô. (Mbaheberu 12:28) Nahan a lu ú nenge yô, mkaanem ma Paulu man tese ér kwaghôron u profeti u Hagai man Sekaria la una kure ken hemen, a lu sha shighe u Paulu nger ma ken takerada u Mbaheberu ken derianyom u hiihii la kpaa ga. Asande a Mbakristu mba i shigh ve mkurem, mba i gbe u vea ya dyako u Tartor u Mesiya a Yesu imôngo la mba shin tar ne heregh. Sha nahan yô, kwaghôron u profeti u Hagai man Sekaria la ngu a inja sha ayange a ase ne kpaa.
5, 6. Cii man Hagai kua Sekaria ôr kwaghôron ve u profeti la yô, lu nyi i eree?
5 Takerada u Esera ôr se akaa a yange vande eren cii man Hagai kua Sekaria ôr kwaghôron u profeti ye. Shighe u Mbaiserael mough ken Babilon ape i yem a ve uikyangen hide ken tar ve ken inyom i 537 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la, Gomna Serubabel man Zegepristi Yosua (shin Yeshua) hemen ve sha tom u wan imaagh ki tempel u he la ken inyom i 536 C.S.Y. la. (Esera 3:8–13; 5:1) Er kwagh ne na Mbayuda iember kpishi nahan kpa, ica gba ga tsô mciem gba ve iyol. Esera 4:4 kaa ér, mbaihyomov vev mba ve lu “ior mba hen tar la na Mbayuda iyol i kpen, ve ta ve mciem iyol sha u ve̱ de maan [tempel] ga yô.” Mbaihyomov vev mban, hemban je yô Mbasamaria, wa Mbayuda mbaaie iyol. Mbaahendanev mban tuur tor u Pershia ken ijime, tsô a cir tom u maan tempel la.—Esera 4:10–21.
6 Gbashima u Mbayuda lu a mi sha tom shon sha hiihii la maa pande. Tsô ve gba eren akaa ve. Kpa, anyom nga kar 16, hii shighe u i wa imaagh ki tempel la yô, Yehova tindi Hagai man Sekaria ken inyom i 520 C.S.Y. la ér ve za taver ior asema ve hide ve hii tempel u maan. (Hagai 1:1; Sekaria 1:1) Er mbatomov mba Aôndo mban taver Mbayuda asema shi ve fa kpaa ér Yehova ngu a ve yô, ve hide ve gba maan tempel zan zan ve kar kuren ken inyom i 515 C.S.Y. la.—Esera 6:14, 15.
7. Kwagh u sha ayange a profeti Hagai man Sekaria la zua sha ayange a ase nena?
7 Ú fa gbenda u akaa ne cica cii a lu se a inja kpa? Se mba a tom u eren. Ka tom u pasen “Loho u Dedoo u tartor.” (Mateu 24:14) Yange i hii u nengen sha tom ne tsembelee shighe u i nôngo Ityav mbi Tar cii Mbi sha Môm i bee la. Yange i sagh ior mba Yehova mbaainge ikyangenev mbi Zegebabilon u a lu zegetartor u kwaghaôndo u aiegh la kera, vough er Mbayuda mba ngise kpa yange i pase ve, ve kera lu uikyangen ken Babilon ga nahan. Ior mba Aôndo a shigh ve mkurem la mba eren tom u pasen ior kwagh shi tesen ve mcivir u mimi la kpoghuloo. Mba eren tom ne ainge je hemba ave atse, man alaghga we kpa ú ngu eren u. Ka hegen i lu shighe u eren u ye, gadia mkur u tar ne ngu ikyua ikyua! Tom u Aôndo a ne se ne ua za hemen zan zan shighe u Yehova una wa uwegh sha akaaeren a uumace zum u “zegecan” una er la. (Mateu 24:21) Zegecan la una bee a ifer, nahan mcivir u mimi una samber sha tar cii.
8. Er nan ve se lu a vangertiôr ser Aôndo ngu suen ser sha tom u se eren nee?
8 Er kwaghôron u profeti u Hagai man Sekaria la a tese nahan, se fa ser er se lu eren tom ne a ishima yase cii yô, Yehova ngu suen se shi ngu veren se doo doo kpaa. Shin er mbagenev ve lu nôngon ér vea yange mbatomov mba Aôndo shi vea cir tom u Aôndo a ne ve la nahan kpa, ma gomoti môm ngu a fatyô u yangen mzehemen u tom u pasen kwagh ne ga. Yehova haa iveren sha tom u Tartor ne, nahan mbacivir Aôndo mba seer a seer hii shighe u i nôngo Ityav mbi Tar cii mbi sha Môm i bee la zan zan shighe wase ne. Nahan kpa, tom ngu her kpishi u eren.
9. Ka kwagh u ngise u nyi i doo u se time sha mini, man ka sha ci u nyi?
9 Akaa a takerada u Hagai man Sekaria u tese se la aa seer mgbeghan se u kuran tindi u Aôndo a we se ér se pase ior kwagh shi se tese ve la nena? Se nenge ase nen akaa agen a ityakerada i Bibilo i ihiar ne i tese se yô. Ikyav i tesen yô, se time sha akaa agen kpuaa sha kwagh u tom u maan tempel, ú yange gba u Mbayuda mba ve hide ken tar ve vea er la. Er se vande ôron nahan, Mbayuda mba ve mough Babilon ve hide ken Yerusalem mbara taver ishima sha tom ve u maan tempel la ga. Yange mba we imaagh ki tempel la yô maa ve gba uwer sha tom shon. Ka mnenge u vough ga u nyi yange ve lu a mi ve kwagh er nahana? Kwagh u er ve ne tese se nyi?
Se Lu Nen a Mnenge u Vough sha Kwagh u Inyar
10. Ka mnenge u vough ga u nyi Mbayuda lu a mini, man kanyi i due sha kwagh nee?
10 Mbayuda mba ve hide ken tar ve la lu kaan ér: “Shighe ngu a kuma . . . ga.” (Hagai 1:2) Shighe u ve hii tom u maan tempel ken inyom i 536 C.S.Y. la, mô ve kpa kaa ér ‘shighe ngu a kuma ga’ ze. Yange ve er u cuku maa ve de ér akuraior a wan ndor a ve, a a lu hendan a ve la kua atabam u gomoti wa sha tom shon la a̱ kpe ve iyol. Mbayuda de tom la hide gba maan ayou a ve shi keren mkpeyol ve. Ve maa a, ve cir ikpande i ikyon i dedoo sha mi, kpa tempel yô ve kende gbenda, nahan Yehova pine ve ér: “Shighe kuma u ne ayol a en ne tsa ken ayou a en a i cir a ikpande sha yô, er iyou ne i gema i lu alôgh nahana?”—Hagai 1:4.
11. Er nan ve Yehova yange wa Mbayuda mba sha ayange a Hagai la kwagha?
11 Sha mimi yô, tom u maan tempel la kera gba Mbayuda ishima ga. Er ma ve hemba veren ishima sha awashima u Yehova lu a mi ér ve maa tempel la yô, ior mba Aôndo mban hemba wan ayol a ve ikyo kua uyaav vev. Ve de tom u maan iyou i Aôndo la. Nahan Yehova ôr kwagh a Mbayuda er i nger ken Hagai 1:5 nahan ér, ‘ve̱ ver ishima, ve̱ nenge sha akaa a a lu tseren ve’ la. Inja na yô Yehova lu kaan ér ve̱ hen sha akaa a ve eren la, shi ve̱ nenge er ve gem tom u maan tempel la ve te kera ve kwagh a lu tseren ve yô.
12, 13. Hagai 1:6 pase mlu u Mbayuda nena, man inja i mkaanem ma i er ken ivur ne ér nyi?
12 Nahan er akaa agen hemba gban Mbayuda ishima yô kwagh ne bende a ve kpen kpen. Nenge ase kwagh u Aôndo ôr a ve ken Hagai 1:6 la. A kaa ér: “Ne lôô kpishi, kpa ne sunda kpeghee; ka ne ya kwagh kpa i kuma ne ga; [ne ma kwagh kpa ne hunde ga, NW ] ne haa akondo iyol, kpa i tsee ma or iyol ga; man or u nan eren tom sha tôndo kpaa, nan hee injar i nan ngohol la ken ikpa i peven.” Ishember i “ne ma kwagh kpa ne hunde ga” ne ka ishember i hange hange i i lu ken Ruamabera u ken zwa Heberu u ngise la yô, ka nahan ve i nger i ken Bibilo i New World Translation la ye.
13 Mbayuda yange ve tema ken tar u Aôndo na ve la, kpa ú lu doon iyiav tsembelee ga. Yehova de u veren ve, er ngise tsengaôron nahan. (Duteronomi 28:38-48) Er kera lu a Mbayuda ga yô, vea lôô iyiav kpa ve sunda kpuaa tseegh, nahan ve lu zuan a kwaghyan u vea ya a kuma ve ga. Iveren na lu a ve ga, nahan akondo a vea haa iyol a tsee ve iyol kpa, ve lu a mi ga. Inyaregh ki ve lu zuan a mi sha ityom i ve lu eren sha tôndo la kpa, lu inja er mba ngohol haan ken ikpa i peven nahan; ve lu zuan a injar ga. Ishember i “ne ma kwagh kpa ne hunde ga” la di ér nyi? Luun er yange vea maan kwagh vea hunden je kpa, kwagh ne ma tese ér Aôndo ngu veren ve a ver ga, gadia Aôndo venda msôrom ma hunden. (1 Samuel 25:36; Anzaakaa 23:29-35) Kpa ishember ne gema pase gbenda ugen u Aôndo lu veren Mbayuda ga yô. Wain u ve lu a mi la ngee kuma u una hunde or ga. Bibilo i Revised Standard Version la gema Hagai 1:6 ér: “Ne mba me kwagh, kpa ka kom ne ga.”
14, 15. Kwagh u i er ken Hagai 1:6 la tese se nyi?
14 Ityesen i i doo u se zua a mi sha kwagh u ayou a Mbayuda lu maan la yô ka u fan er i doo u ayou a ase aa lu ga, shin er se er hwe sha a kpaa ga. Profeti Amoshi ngise zôhô a mbanyarev mba ken Iserael sha kwagh u “ayou” a ve a “sha anyianor” man “ugambe” vev “mba sha anyianor” la. Kwagh ne er ica gba cii ve Mbaiserael mase yemen Babilon uikyangen ye. (Amoshi 3:15; 6:4) Ayou a ve kua ikyav vev mbi hweev mbira tsa ga. Mbaihyomov vev yange ve hemba ve ityav ve ya ishar sha akaa la cii. Nahan kpa, ior mba Aôndo mba ve tsa ken Babilon anyom 70, ve cin ve hide ken tar ve ne hen kwaghfan sha kwagh u vande eren ve ne ga. Se di ye, se hen kwagh sha kwagh ne kpa? Doo u hanma wase nana pine iyol i nan ér: ‘Sha kpôô yô, m ver ishima sha ya wam hemba hanma kwagh ciili? M soo u seer zan makeranta sha er me zua a mzehemen ken tom wam, shin er alaghga me za u anyom kpishi, me kera zuan a shighe u eren akaa a injaa ken mcivir u Aôndo ga nahan kpaa?’—Luka 12:20, 21; 1 Timoteu 6:17-19.
15 Kwagh u se er ken Hagai 1:6 la a̱ wase se u fan er i gbe u se ker iveren i Aôndo yô. Aôndo yange ver Mbayuda mba ngise mbara ga, nahan ve ya ican kpishi. Sea lu a inyaregh shin sea lu a mi ga kpa, saa se ngohol iveren i Yehova, ga yô mlu wase vea Aôndo una doo ga. (Mateu 25:34-40; 2 Mbakorinte 9:8-12) Kpa se er nan ve Yehova una ver se doo doo?
Yehova Wasen Se sha Jijingi Na
16-18. Sha ayange a ngise la yô, ka nyi yange i lu inja i mkaanem ma ken Sekaria 4:6 laa?
16 Yehova yange mgbegha profeti Sekaria, orkov u Hagai, nahan a pase gbenda u Yehova lu taver mbacivir un shi lu veren ve doo doo kpaa la. Kwagh ne tese ér we kpa Yehova una ver u doo doo. Sekaria kaa ér: “Ka sha agee ga, ka sha utaha kpaa ga, kpa ka sha Jijingi Wam, kape TER u akum a Sha A kaa ne.” (Sekaria 4:6) Alaghga mba er ivur ne hanma shighe ú ongo, kpa kwagh u ivur ne i er la lu a inja hen Mbayuda mba sha ayange a Hagai man Sekaria la nena, man ngu a inja hen a we nena?
17 Umbur wer mkaanem ma Aôndo kaa a Hagai man Sekaria ér ve nger ne ma bende a Mbayuda mba sha shighe ve la sha gbenda u vesen kpen kpen. Kwagh u uprofeti mba uhar mban ôr la na Mbayuda mba nan jighjigh agee. Hagai hii tom u profeti ken uwer u sha ataratar, ken inyom i 520 C.S.Y. la. Sekaria di hii u ken uwer u sha anigheni ken inyom shon i môm. (Sekaria 1:1) Hagai 2:18 wase se u fan ér ka ker uwer u sha utaankarunyiin inyom shon la yô Mbayuda hide hii tom sha imaagh ki tempel la kpoghuloo. Kwagh ne tese ér kwaghôron ve la mgbegha Mbayuda, nahan ve ungwa imo i Yehova, ve na jighjigh ér una wase ve. Mkaanem ma ken Sekaria 4:6 la ôr kwagh u iwasen i Aôndo na Mbayuda la.
18 Shighe u Mbayuda mough ken Babilon hide ken tar ve ken inyom i 537 C.S.Y. la ve lu a akumautya ga. Nahan kpa, Yehova kura ve sha zende la. Shi jijingi u Yehova hemen ve shighe u ve hii tempel u maan zum u ve hide ica lu a gba ga la. Er ve lu eren tom ne sha gbashima yô, Yehova kpa ngôôr ga je sue ve sha icighan jijingi na.
19. Jijingi u Aôndo yange hemba iniôngon i ana?
19 Sekaria yange nenge mbampase mba sha mnenge anigheni. Mbampase mban na un vangertiôr ér Yehova una lu a ior nav, nahan vea gba uwer u eren tom u tempel la ga zan zan vea kar kuren. Mpase u sha mnenge u sha unyiin u í nger ken ityough ki sha 3 la tese ér Satan lu hendan a Mbayuda taveraa ér ve de maan tempel la kuren ga. (Sekaria 3:1) Sha kpôô yô, Satan yange soo ér Zegepristi Yosua a er tom sha ci u Mbayuda ken tempel u he la ga. Shin er lu nôngon kpoghuloo ér una yange Mbayuda ve de maan tempel ga nahan kpa, lu u jijingi u Yehova una er zegetom sha u karen a hanma kwagh u yangen ve tom la kera, shi una na ve agee vea maa tempel la a kure.
20. Icighan jijingi yange wase Mbayuda u eren ishima i Aôndo nena?
20 Ahendan a mbatomov mba gomoti mba ve cir tom u maan tempel la lu a vesen inja er ka zegewo nahan. Kpa, Yehova tôndo zwa ér una er ahendan a lun er ka ‘uwo’ ne aa hingir “shambe shambe.” (Sekaria 4:7) Man ka kwagh u er vough kpaa je la! Tor Dariu u Hiihii yange tôv sha kwagh ne gbem tsô za zua a ngeren u Shirushi na zwa ér Mbayuda ve hide ve maa tempel la. Nahan Dariu bunde atabam u i wa la, shi wa tindi ér i dugh inyaregh shin ikpanyar i tor i na Mbayuda ve er tom a mi. Nenge er kwagh yange kôr gema sha wono! Ú hen wer ka icighan jijingi u Yehova yange na ve kwagh er nahan ga he? Sha kpôô yô, kape i lu je la. I maa tempel ne i bee ken inyom i 515 C.S.Y. la. Lu inyom i sha ataratar i mtemtor u Dariu u Hiihii je la.—Esera 6:1, 15.
21. (a) Aôndo ngise “tenger akuraior cii” nena, man “akaainjaa” yange va nena? (b) Sha ayange a ase ne kpa kwagh ne ngu kuren sha mi nena?
21 Profeti Hagai umbur Mbayuda kwagh u ikyur i Aôndo ya a ve sha Uwo u Senai la ken Hagai 2:5. Shighe u ya ikyur a ve la, “uwo la cii tenger kpishi.” (Ekesodu 19:18) Sha ayange a Hagai man Sekaria la kpaa, Yehova wa ishima u van a mtenger ugen. Ka mtenger shon je i pase ken Hagai 2:6, 7 sha injakwagh la. Zegetartor u Pershia ua hingir you yu you, kpa tom u maan tempel la yô ua za hemen zan zan a kar kuren u. Nahan ior mba ken atôatyev mba ve lu “akaainjaa a akuraior cii” la vea civir Aôndo a Mbayuda imôngo ken tempel shon. Sha ayange a ase ne kpa Aôndo “tenger akuraior cii” sha gbenda u vesen; a er kwagh ne sha ikyev i loho u se Mbakristu se pasen la, nahan “akaainjaa a akuraior cii” nga va civir Aôndo vea asande a mba i shigh ve mkurem la. Sha mimi yô, mba i shigh ve mkurem la kua iyôngo igen cii mba ivin iyou i Yehova a iengem sha shighe wase ne. Mbacivir Aôndo mba mimi mban mba keghen shighe u Yehova una “tenger Sha man tar” sha gbenda ugen kpaa la. Ve na jighjigh ér kwagh ne una er keng. Yehova una er kwagh ne sha er una yôhôr ikyônough ki torough ki ityartor shi una tim tahav mbu ityartor i akuraior kpaa yô.—Hagai 2:22.
22. Mba “tenger” akuraior nena, man kanyi i dugh ken mtenger nee, kanyi di ia er ken hemene?
22 I umbur se kwagh u mbamgem mba vesen mba ve lu zan hemen sha akaa kposo kposo, a “Sha man tar man zegemnger man iombortar” ve til sha ityough ki a la. Kwagh môm ken mbamgem mban yô, ka mgbihi u i gbihi Satan Diabolo man azôv a na shin tar ne la. (Mpase 12:7–12) Tom u pasen kwagh, ú ior mba Aôndo a shigh ve mkurem ve lu ityough sha mi la kpa ngu tenger akaaeren a uumace shin tar ne. (Mpase 11:18) Nahan kpa, “zegeikpelaior” i í lu akaainjaa a akuraior cii la kohol Iserael u ken jijingi la, mba civir Yehova. (Mpase 7:9, 10) Zegeikpelaior ne ngi pasen loho u dedoo a Mbakristu mba i shigh ve mkurem la imôngo, kaan ér ica a gba ga tsô Aôndo una tenger akuraior cii sha Armagedon. Kwagh ne una gema a na mcivir u mimi una za hemen a tser tar jimin cii.
Baver We Kpa?
• Ka hanma shighe Hagai man Sekaria er tom u profetii, man shighe ve la lu nena?
• Ú fatyô u eren tom sha loho u Hagai man u Sekaria la nena?
• Er nan ve mkaanem ma ken Sekaria 4:6 la ma taver we ishima?
[Study Questions]
[Pictures on page 7]
Takerada u Hagai man u Sekaria wase se u fan ér Aôndo ngu suen se
[Picture on page 10]
“Shighe kuma u ne ayol a en ne tsa ken ayou a en a i cir a ikpande sha yô, er iyou ne i gema i lu alôgh nahana?”
[Picture on page 11]
Ior mba Yehova mba pasen mba ve lu “akaainjaa a akuraior cii” la kwaghaôndo