Lu A Jighjigh U Nan Shi Cian Aôndo, Nahan Taver Ishima
Lu A Jighjigh U Nan Shi Cian Aôndo, Nahan Taver Ishima
“Lu taveraa, taver ishima . . gadia TER, Aôndo wou, ngu a we.”—YOSUA 1:9.
1, 2. (a) Sha mnenge u or yô, er nan yange i lu inja er Mbaiserael vea fatyô u hemban Mbakanaan ga? (b) Yange i taver Yosua ishima nena?
CII man ikyurior i Iserael nyôr ken tar u ityendezwa ken inyom i 1473 Cii man Shighe u Yesu la yô, Mose wa ve kwagh sha akaa a vea lu tagher a mi la. A kaa ér: “Nyian u ngu peren Yordan sha u u̱ nyôr u̱ za ngohol akuraior a a hembe u iyenge man agee kpaa, agar a vesen a vesen a i maa a ugir tav za tagher sha aôndo je, ior mba gban akôr, mba taven, Mbaanaki, . . . mba u ongo, i er kwagh ve er: Ka an nana fatyô u tilen sha ishigh ki Mbaanaki laa?” (Duteronomi 9:1, 2) Sha kpôô yô, mba gban akôr mban lu ior mba or môm kpa lan kwagh ve ga yô! Heela tseegh ga, Mbakanaan mbagenev lu a akumautya a a fa ityav mbi nôngon tsema tsema yô, shi ve lu a anyinya a utya man akeke a utya a iyôô kpaa.—Mbaajiriv 4:13.
2 Kpa Mbaiserael yô, gema lu ikpan, shi ve sember zenden ken taaikyôngo anyom akundu ahar. Nahan sha mnenge u or yô, lu inja er vea fatyô u hemban mbaihyomov vev ga nahan. Nahan kpa Mose na Aôndo jighjigh; lu inja er ngu ‘nengen’ a Yehova er lu hemen ve yô. (Mbaheberu 11:27) Mose kaa a ikyurior ne ér: “Yehova, Aôndo wou, ka Un je A lu peren hemen ne; Una tim ve, una er ve vea var inya sha ishigh you.” (Duteronomi 9:3; Pasalmi 33:16,17) Mose kpen kera yô, Yehova taver Yosua ishima kaa ér: “Mough hegen, we man ior ne cii, per Yordan ne, yem nen ken tar u M lu nan ve la, ka ve Mbaiserael. Ma or nana fatyô u tilen sha ishigh yough sha ayange a u lu uma ne ga; er M lu a Mose nahan, kape we kpaa Me lu a we la.”—Yosua 1:2, 5.
3. Kanyi yange i wase Yosua u lun a jighjigh shi taver ishima?
3 Yange gba u Yosua una ôron Atindi a Aôndo shi una henen sha kwagh u a er la ve Yehova una wase un shi una hemen un ye. Yehova kaa a na ér: “Ka nahan man ikyôr ia lagh u sha akaa cii, shi ka nahan man ú er kwagh sha inja kpaa ye. M vande kaan we gaa? Lu taveraa, taver ishima; de cie ga; de luun a mciem iyol ga; gadia TER, Aôndo wou, ngu a we henpe ú za cii.” (Yosua 1:8, 9) Er Yosua ungwa imo i Aôndo yô, lu taveraa shi taver ishima, nahan ikyôr lagh un sha akaa kpishi. Mbakov na kpishi dondo kwaghwan la ga. Sha nahan yô, ve kera ya ve ma ga, ve kpe ken taaikyôngo.
Ior Mba Banen a Jighjigh, Mba Cian Kwagh
4, 5. (a) Ieren i Yosua man Kalebu kaha kposo a i mbamkerev mba pue mbara nena? (b) Yehova yange kaa a mba banen a jighjigh mbara ér nyi?
4 Sha mhii u zende u Mbaiserael u anyom akunduahar ken taaikyôngo la, Mose tindi nomsombaiorov 12 ér ve za nenge tar u Kanaan mker. Mba pue hide a loho u bo. Ve gba kaan ér: “Ior mba se nenge a ve ker cii ka ugôgômbaiorov je. Se nenge mbagbanakôr ker, ônov mba Anaki, tsombor u mbagbanakôr; se gema se nenge ayol ase yô, se lu er mbaahungwa nahan.” Lu ‘ior mba ken tar la cii’ gba akôr yee? Ei. Mbaanaki mban lu Akôraior a sha shighe u Mngerem ma Deemee lu a va ga laa? Mayange ga! Er Mbaiserael fa nahan je kpa, loho u vihin u ve ungwa la na yô, ve hingir u cian kpishi. Ve gba kaan ér vea hide a yem ken Igipiti, tar u ve lu ikpan ker la!—Numeri 13:31–14:4
5 Kpa Yosua man Kalebu, mbamkerev mba uhar mban yô, sar ve tsung u nyôron ken tar u ityendezwa la. Tsô ve kaa ér Mbakanaan “ka kwaghyan wase je; mure ve kar sha ve kera. TER ngu a vese; de cie nen ve ga.” (Numeri 14:9) Yosua man Kalebu yange ve lu ôron kwagh ér i doo a doo ungwana? Mayange ga! Ve cii ve nenge kwagh u Yehova er a Mbaigipiti kua mbaaôndo vev sha Atsan a Pue yô. Shi ve lu her shighe u Yehova tim Farao a ikyumutya na shin Zegemnger u Nyian la. (Pasalmi 136:15) Sha kpôô yô, mba ve nyôr nongo a mbamkerev mba pue mbara sha u cian kwagh la cii lu a ishô ga. Ishima yange i vihi Yehova a ve, nahan a kaa ér: “Ka hanma shighe je man [ior] mban vea nam jighjigh, er M er uivande hen a ve yum nahan nee?”—Numeri 14:11.
6. Jighjigh u nan zua vea ishimataver nena, man se nenge a kwagh ne sha ayange ase ne nena?
6 Yehova yange pase er i hii ve ior nav lu cian kwagh yô. Ieren ve i cian kwagh la tese ér ve ban a jighjigh u nan. Jighjigh u nan zua kangenaa vea ishimataver. Sha nahan yô, apostoli Yohane nger washika ôr kwagh u tiônnongo u Kristu man ityav mbi ken jijingi mbi tiônnongo a lu nôngon la, wener: “Mhembe shon u a hembe tar yô, ka un ne; ka jighjigh wase u nan.” (1 Yohane 5:4) Jighjigh u nan u ior mba Yehova ve lu a mi nyian er Yosua man Kalebu ne na yô, Mbashiada mba Yehova cii, agumaior man mbabeenyol man mba lun gbong gbong man mba lun gbong gbong ga cii, mba kuman iyenge miliôn ataratar nahan mba pasen loho u dedoo ne tar sha won cii. Ma orihyom môm tsô kpa ngu a fatyô u cirin ior mba Aôndo mba taver asema mban zwa ga.—Mbaromanu 8:31.
De ‘Hir Jime’ Ga
7. Inja i u ‘hiren jime’ yô, ér nyi?
7 Mbashiada mba Yehova mba pasen loho u dedoo nyian sha ishimataver, gadia ishima ve ngi i môm a i apostoli Paulu, u yange nger wener: “Se mba mbahirenjime sha u za saan ishe ga, kpa se mba mbananjighjigh sha er uma una war yô” la. (Mbaheberu 10:39) Ishember i Paulu nger ér “mbahirenjime” la ngi ôron kwagh u mba cian kwagh hen anshighe kpuaa tseegh tsô ga, sha ci u mbatomov mba Aôndo mbagenev kpishi yange ve cia kwagh. (1 Samuel 21:12; 1 Utor 19:1–4) Takerada ugen u pasen asemberakaa a ken Bibilo pase ishemberti ne ér ka u “nurun ityô” shin u “gban uwer.” Shi ú za hemen ér, ishember i “mbahirenjime” la alaghga a lu ikyokwaghôron, man ngi ôron kwagh u or u nan ‘oghom ikyor i ikyondo i tsoo sha u panden ayem a tsoo’ yô. Nahan ishember ne ngi ôron kwagh u mba ve pande tom u ve eren Aôndo la. Kpa mba jighjigh ve a taver yô, mba den ér ikyor ve i gba dôugh dôugh sha ci u mba ken ma zayol er tôvacan shin angev shin ma ikyaren igen ga. Kpa, mba hemban zan a za hemen u civir Yehova, gadia ve fa je ér Aôndo wa ve ikyo shi a fa mbamlu vev seer seer. (Pasalmi 55:22; 103:14) U ngu a imba jighjigh u nan la kpa?
8, 9. (a) Yehova yange taver jighjigh u Mbakristu mba sha ashighe a tsuaa la nena? (b) Se maa jighjigh wase u nan nena?
8 Mbaapostoli mba Yesu kpa sha anshighe ugen la ve hen ér jighjigh ve kera taver ga, nahan ve kaa a Yesu ér: “Seer se jighjigh u nan.” (Luka 17:5) Er ve sôn a ishima i môm yô, Yesu ungwa msen ve la nahan seer ve jighjigh, hemban je yô sha iyange i Pentekosti u inyom 33 la. A haa ve icighan jijingi sha u a tese ve shi a umbur ve akaa a ken Mkaanem ma Aôndo yô. (Yohane 14:26; Aerenakaa 2:1–4) Sha nahan yô, jighjigh u mbahenen mbara seer taver a taver, man er i lu tôvon ve a ican nahan kpa ve za hemen u pasen loho u dedoo ne “hen akaa a i gbe a sha won cii.”—Mbakolose 1:23; Aerenakaa 1:8; 28:22.
9 Aluer se mba henen Mkaanem ma Aôndo kpoghuloo shi gbidyen kwa sha kwagh u se hen la shi sônon icighan jijingi ken msen wase yô, jighjigh wase una hemba taver a taver shi se hemba zan hemen ken tom wase u pasen kwagh ne kpaa. Kwagh u una wase se u wan ishima nôngon ityav mbi ken jijingi ne yô, ka u wan mimi u ken Mkaanem ma Aôndo la ken ishima yase vough er Yosua man Kalebu kua Mbakristu mba sha ashighe a tsuaa la kpa er nahan.—Mbaromanu 10:17.
U Nan Jighjigh Ér Aôndo Ngu Tseegh Kuma Ga
10. Jighjigh u nan wa nyi man nyi kere?
10 Er ieren i mba nan jighjigh mba sha ashighe a tsuaa la i tese nahan, jighjigh u nan u una wase se u lun taveraa shi wan ishima la hemba u nan jighjigh ér Aôndo ngu tseegh tsô la. (Yakobu 2:19) Jighjigh ne kua u fan ér Yehova ngu jim jim shi lun a vangertiôr ken a na kpaa. (Pasalmi 78:5–8; Anzaakaa 3:5, 6) Inja na yô ka u nan jighjigh a ishima yase cii ser atindiakaa a Aôndo a we se la cii ka sha ci u mkpeyol wase. (Yesaia 48:17, 18) Jighjigh u nan wase shi kua u lun a ishimaverenkeghen ér Yehova una kure uityendezwa nav cii a bunde ga man shi “ne mba ve lu keren Un la injar.”—Mbaheberu 11:1, 6; Isaiah 55:11.
11. Yosua man Kalebu yange ve zua a averen sha jighjigh ve u nan man ishimataver ve la nena?
11 Imba jighjigh u nan ne vesen hanma shighe. Ka a seer a seer er se lu vesen ken mimi man er se lu zuan a mbamtsera shi se lu “nengen” er Yehova a lu ungwan mbamsen asev shi a lu hemen se ken uma wase yô. (Pasalmi 34:8; 1 Yohane 5:14, 15) Se na jighjigh ser erdoo u Yehova la yange seer taver jighjigh u Yosua man Kalebu. (Yosua 23:14) Hen ase sha akaa ne: Yange ve war zende u anyom 40 ken taaikyôngo vough er Aôndo kaa a ve nahan. (Numeri 14:27–30; 32:11, 12) Shi ve lu môm ken mba ve nôngo ityav a Mbakanaan anyom ataratar la. Ka been cii yô, Aôndo na ve uma u mkpeyol shi seer ve ayange, shi na ve dyako kpaa. Nenge imba er Yehova yange ver mba ve civir un sha jighjigh, mba ve taver ishima ne sha wono!—Yosua 14:6, 9–14; 19:49, 50; 24:29.
12. Yehova kende a ‘kwaghôron na’ sha nena?
12 Dooshima u Aôndo er a Yosua man Kalebu ne umbur se kwaghôron u mimi u Orpasalmi la. A kaa ér: “U kende a kwaghôron wou sha hemba iti you.” (Pasalmi 138:2; NW ) Shighe u Yehova ka una tôndo zwa a vese sha kwagh man una bum yô, se fa je ser una er a hemba er se hen la ca je. (Mbaefese 3:20) Sha kpôô yô, mayange Yehova ne mba ve “suur sha ana” la kunya ga.—Pasalmi 37:3, 4.
Or u Yange “Doo Aôndo Ishima” La
13, 14. Yange gba u Heno una lu a jighjigh u nan man ishimataver sha ci u nyi?
13 Se fatyô u henen kwagh sha jighjigh u nan man ishimataver i Heno u lu cii man shighe u Mbakristu la. Cii man Heno hii u ôron kwaghôron u Profeti yô, fa je ér a kar jighjigh na kua ishimataver na kpaa. Yange fa nena? Yange fa kwagh u Yehova ôr ken sule u Eden ér ihyom ia lu hen atô u mbatomov mba Aôndo man mba Satan Diabolo la. (Genese 3:15) Heno shi fa ér ihyom ne hii ica i gba sha shighe u Kain wua anngô na Abel la je. Heno lan kwagh ne ga, gadia shighe u i mar un kera la, Ter ve Adam lu uma her zan zan er anyom 310 nahan cii ve mase kpen ye.—Genese 5:3–18
14 Er Heno fa akaa ne cica cii nahan kpa, a za hemen u “zenden vea Aôndo imôngo” man a gema a na ior ibo sha “akaa a vihin” a ve lu ôron sha iyol i Yehova la. (Genese 5:22; Yuda 14, 15) Kwaghôron u Heno ôron a mciem shio la na yô ior kpishi kôr un ihyom shi uma na je kpa lu sha zongo. Kpa Yehova yima un hen shighe ne sha er a de nengen a mnyoonom ma kuugh ga yô. Yehova eren shiada ér Heno “doo Un ishima” yô “a yem a na” inja na yô a kure uma na; alaghga kwagh ne er shighe u zuzu kar un zum u lu ngohol kwaghôron u profeti hen Aôndo yô.—Mbaheberu 11:5, 13; Genese 5:24.
15. Heno ver mbatomov mba Yehova mba ainge ikyav i dedoo i nyi?
15 Paulu yange ôr kwagh u Heno u Aôndo yem a na la been yô shi a pase mluainja u jighjigh u nan, a kaa ér: “Á fatyô u doon [Aôndo] ishima ga, saa sha jighjigh u nan.” (Mbaheberu 11:6) Ka jighjigh u Heno lu a mi hen Aôndo la na ve zende vea Yehova shi yôô ajiraôron a na hen tar u ú fa Aôndo ga la ye. Heno ver se ikyav i dedoo sha ieren na ne. Se kpa se mba eren imba tom la nyian ken tar u u soo mcivir u mimi ga shi u iv a akaa a bo ne.—Pasalmi 92:7; Mateu 24:14; Mpase 12:17.
Or u Mcie u Cian Aôndo Yange Wase Un u Taver Ishima Yô
16, 17. Obadia yange lu ana, man lu nyi i tser unu?
16 Ka jighjigh u nan tseegh a wasen se u taver ishima ga, mcie u cian Aôndo kpa wasen se. De se nenge ikyav i dedoo i or u cian Aôndo ugen u lu uma sha shighe u Profeti Eliya man shi Tor Ahaba u hemen Tartor u Iserael u ken imbusutarimese la. Sha shighe u Ahaba lu tor la, mcivir u Baal hingir tamen kwagh ken Tartor u Iserael u ken imbusutarimese la. Jighilii yô, uprofeti mba Baal mba 450 man shi uprofeti mbagenev 400 mba Ashera u yange i gba un er ka ilyeghegh ki nomsoor ki hen ikyum la, ve “yaan kwaghyan sha tebul u Yesebel” kwase u Ahaba.—1 Utor 16:30–33; 18:19.
17 Yesebel orihyom u Yehova, yange nôngo ér una bee a mcivir u mimi ken tar u Iserael sha u wuan uprofeti mba Yehova shi lu nôngon ér una wua Eliya je kpaa, kpa Yehova kaa a Eliya ér a yevese a yem Yordan yande la. (1 Utor 17:1–3; 18:13) Sha kpôô yô, yange lu ican u civir Aôndo sha mimi ken Tartor u Iserael u ken imbusutarimese la kpen kpen. Nahan or u nan lu ken ya u tor je yô, yange a hemba taver nan cii. Ka kwagh u yange tser Obadia, * u nengen sha ya u tor Ahaba je la.—1 Utor 18:3.
18. Er nan ve gbenda u Obadia civir Yehova la u kpilighyolo?
18 Obadia lu civir Yehova sha kwaghfan je ka u henen a hen ga. Mayange je nyiman jighjigh na ga. I kaa a vese ken 1 Utor 18:3 ér: ‘Obadia yô, lu or u cian TER tsung je.’ Obadia yange cia Aôndo sha gbenda u kpilighyol kpen kpen! Yesebel yange wua uprofeti mba Yehova, nahan kpa er Obadia cian Aôndo yô, kwagh ne wase un tile dông tenger ga.
19. Obadia yange tese ishimataver nena?
19 Mkaanem ma Aôndo kaa ér: “Zum u Yesebel lu timin uprofeti mba TER la yô, un Obadia tôô uprofeti deri, yer ve akunduahargber, akunduahargber, ken bar, a koson ve sha kwaghyan kua mngerem.” (1 Utor 18:4) Sha mimi yô, u yeren iorov deri koson ve ken myer la ka kwagh u heghema ga. Yange gba u Obadia una nôngo sha er Ahaba man Yesebel vea fa kwagh u lu eren la ga yô, kua shi uprofeti mba aiev mba 850 mba ve banen hen ya u tor ga la. Kwagh ugen yô, uzege mbaiorov man atsanaior a a lu civir mbaaôndo mba aiev ken tar u Iserael la yange vea fe kwagh u Obadia lu eren la yô ma ve ôr tor shin kwase na sha er vea doo ityough a ve yô. Er ior lu kpishi mba vea ôr kwagh u Obadia lu eren la nahan kpa, a taver ishima a koso uprofeti mba Yehova, or môm ve fa ga. Nenge er mcie u cian Aôndo ka a wase or nan taver ishima sha wono!
20. Mcie u cian Aôndo yange wase Obadia nena, man ikyav na la wase u nena?
20 Er Obadia taver ishima cia Aôndo yô, Yehova kura un sha ikyev i mbaihyomov nav. Anzaakaa 29:25 kaa ér: “Mcie u cian or ka a va a kwaghhônon, kpa or u nan suur sha TER yô, nana tema doo doo.” Obadia lu or er se nahan, shi ishima mem un ga sha ci u fa je ér aluer i kôr un yô a wua un vough er se kpa a cie se iyol aluer se mba ken imba zayol la nahan. (1 Utor 18:7–9, 12) Kpa er cian Aôndo yô, kwagh ne wase un hemba mcie u cian or la. Obadia ver se ikyav i dedoo kpen kpen, hemban je yô mba ve lu civir Yehova sha ican la. (Mateu 24:9) Sha nahan yô, de se civir nen Yehova “sha mcieaôndo man iyol i sulen.”—Mbaheberu 12:28.
21. Se hen nyi ken ngeren u a dondo nee?
21 Ka jighjigh u nan man mcieaôndo tseegh ve wasen or u taver ishima ga, gadia dooshima hembe wasen cii. Paulu nger wener: “Ka jijingi u cian kwagh, Aôndo A ne se ga, kpa ka u ageegh man u dooshima man u kôron iyol tsaha.” (2 Timoteu 1:7) Ngeren u a dondo ne una pase se er dooshima una wase se u civir Yehova ken ashighe a ican ne yô.—2 Timoteu 3:1.
[Footnote]
^ Ka Obadia u lu profeti la ga.
U Fatyô u Nan Mlumun Kpa?
• Kanyi yange i wase Yosua man Kalebu u taver ishima?
• Jighjigh u nan u sha mimi kua nyi kere?
• Er nan Heno yange cia u pasen ajiraôron a Aôndo ga?
• Mcieaôndo ngu a na ishimataver nena?
[Study Questions]
[Picture on pages 16, 17]
Yehova kaa a Yosua ér: “Lu icihi taver ishima”
[Picture on page 18]
Obadia koso uprofeti mba Aôndo shi nenge sha ve
[Pictures on page 19]
Heno pase Mkaanem ma Aôndo a mciem shio