Mbabeenyol Mba Iveren Hen Ikyaior
Mbabeenyol Mba Iveren Hen Ikyaior
“Zan zan shighe u m bee iyol, m mende ivu kpaa, de undun mo ga, Aôndo, saa me kar pasen agee a Ou hen kov u ua va la, man tahav Ou kpaa hen hanma or u nana va lu la.”—PASALMI 71:18.
1, 2. Doo u mbabeenyol mba civir Aôndo vea fa nyi kwagha, man kanyi se time sha mi hegene?
ORTAMEN u ken Kristu ugen shin ityôtar i Afrika yange za anmgbian u nomso u beenyol ugen inya, u lu môm ken mba i shigh ve mkurem yô, er za nyôr yô, a pine un ér, “U ngu nena?” Anmgbian u beenyol ne kaa a na ér, “Me fatyô u yevese shi tsuen shi sendan je kpaa.” A za hemen wener, “kpa, me fatyô u purugh ga.” Anmgbian u za un inya ne kav kwagh u lu ôron yô. Orbeenyol ne lu ôron ér ‘kwagh u me fatyô u eren yô, me er un saan saan je, kpa u a gandem agee yô, m hanger sha mi ga.’ Ortamen u yange za sôr anmgbian ne hemba anyom 80 hegen man hanma shighe yô umbur kwagh u anmgbian u beenyol u hômon kwagh ne kua jighjigh u nan na la kpaa.
2 Shighe u orbeenyol ka nana er kwagh vough er atindi a Aôndo a tese la yô, kwagh la hungur mba ve lu a nan la ga cii. Kpa u ngu wer, iyolbeen gema ka kwagh u nan or kwaghfan man aeren a Kristu ga. (Orpasenkwagh 4:13) Bibilo kaa ér: “Ivu ka tsar u sha ityou u icivirigh, mba zuan a i sha gbenda u perapera.” (Anzaakaa 16:31) Aluer ú ngu orbeenyol yô, ú fa er iliam you man ieren you ia fatyô u wasen mbagenev kpishi kpa? De ase se nenge akav agen ken Bibilo a a tese ér agumaior nga zough a iwasen hen mbabeenyol kpishi yô.
Akaa a Vesen a Jighjigh u Nan A Eren Yô
3. Jighjigh u nan u Noa la bende a mba ve lu uma nyian nena?
3 Jighjigh u nan man mtil sha mimi u Noa la yange er kwagh u a lu wasen se zan zan nyian yô. Noa yange zulum anyom 600 shighe u gba tso shi kohol inyam shi pase mbawanndor a na kwagh u una va tser ve la. (Genese 7:6; 2 Peteru 2:5) Mcieaôndo u Noa la na yô, war mtim u i tim tar sha mngerem ma deemee la vea tsombor na, sha nahan yô, hingir tertamen u ior mba ve lu sha tar nyian cii. Ka mimi, Noa lu uma shighe u ior tsaan kpishi la. Nahan cii kpa, shighe u Noa bee iyol la je kpa za hemen u nan jighjigh her taveraa, man ieren na ne va a averen kpishi. Sha nyi gbenda?
4. Jighjigh u Noa la wase mbacivir Aôndo nyian nena?
4 Shighe u Nimrodi wa ityough maan Gôgôyou u Babel sha u hendan a tindi u Yehova wa ér ior ve mar ve “iv tar” la, Noa zulum anyom 800. (Genese 9:1; 11:1-9) Noa yange kohol Nimrodi ken ihyembeato na la ga. Nahan alaghga shighe u Aôndo nzughul zwa u ior mba hemban ato la, nzughul u na ga. Noa lu orjighjigh shi eren kwagh sha mimi sha ayange a uma na cii, lu shighe u bee iyol la tseegh ga, nahan kwagh ne ka ikyav i dedoo i mbacivir Aôndo, mbaganden man mbayev cii vea dondo yô.—Mbaheberu 11:7.
Iwasen i Ve Lu a Mi hen Tsombor Yô
5, 6. (a) Shighe u Aberaham lu anyom 75 la, lu nyi Yehova kaa ér a ere? (b) Aberaham yange ungwa imo i Aôndo nena?
5 Mbabeenyol ka ve wase u maan jighjigh u nan u mba hen tsombor ve. Se nenge ikyav i kwagh ne hen uter mbatamen mba yange ve lu sha shighe u Noa kera lu ityough ndor ga la. Aberaham lu anyom 75 shighe u Aôndo kaa a na ér: “Due ken tar wou man ken ityô you man ken ya u teru, yem ken tar u Me tese u la. Me er u, ú hingir ikyurior i vesen, Me ver u doo doo.”—Genese 12:1, 2.
6 Tôô ase wer, i kaa a we ér u undu ya wou, man ahuraior a ou man tar wou kua ior mba hen tsombor wou u yem hen tar u ú fe u ga yô. Ka kwagh u yange i kaa a Aberaham ér a er je la. Tsô Aberaham “yem er Yehova kaa Un nahan” vough, hingir shiror u tsan ken utenti man or u azende azende ken tar u Kanaan sha ayange a uma na cii. (Genese 12:4; Mbaheberu 11:8, 9) Er Yehova kaa a Aberaham ér una hingir “zege ikyurior” nahan kpa, kpe kera ica gba cii ve tsombor na ngee ye. Kwase na Sara yange mar un wan môm tseegh, i yilan un ér Isaka. Yange ve tsa ken tar u ityendezwa la je kuma anyom 25 cii ve kwase na Sara mar ye. (Genese 21:2, 5) Nahan cii kpa mayange Aberaham yina ishima hide yem ken gar na ga. Nenge imba jighjigh u nan man ishimawan ne sha wono!
7. Ishimawan i Aberaham la wase wan na Isaka nena, man kwagh ne bende a uumace nena?
7 Ishimawan i Aberaham lu a mi la i wase wan na Isaka, u lu shir ken tar u Kanaan sha ayange a uma na cii la kpen kpen; Isaka tsa anyom 180. Jighjigh u Isaka na uityendezwa mba Aôndo la na un ishimawan, man lu mbamaren nav mba beenyol mbara wase un u lun a jighjigh ne ye, kua kwaghôron u Yehova iyolna kpaa. (Genese 26:2-5) Yehova yange er ityendezwa a Aberaham ér uumace mba sha tar cii vea zua a iveren ken “vor” u ken tsombor na, nahan jighjigh u nan u Isaka la yange er tom u vesen sha u kuren ityendezwa ne. Anyom nga karen uderi imôngo yô, Yesu Kristu, un u a lu “vor” shon jim jim la er kwagh u una wase uumace mba ve ne un jighjigh la cii vea hime vea Aôndo shi vea zua a uma u tsôron kpaa yô.—Mbagalatia 3:16; Yohane 3:16.
8. Yakob tese jighjigh u nan dông nena, man kwagh ne gema va a nyi?
8 Isaka di yange wase wan na Yakob lu a jighjigh u nan zan zan ken iyolbeen na. Yakob lu anyom 97 shighe u nôngo wav a ortyom tugh zan zan sev sôôn aven ér a̱ ver un doo doo la. (Genese 32:24-28) Cii man Yakob kpe shighe u lu anyom 147 la yô, a taver ishima a ver ônov nav mba 12 mbara cii doo doo. (Genese 47:28) Kwaghôron u profeti u Yakob ôr i nger ken Genese 49:1-28 la kure sha mi vough shi ngu kuren her kpaa.
9. Ikyav i dedoo i mbabeenyol mba ve taver ken jijingi la ka i bende a tsombor ve nena?
9 Sha mimi yô, ikyav i dedoo i mbatomov mba Aôndo mba beenyol la i benden a icombor ve sha gbenda u dedoo. Ityesen i Ruamabera man kwaghwan u mbabeenyol kua ishimawan ve la ia fatyô u wasen wanye nana vese a taver ken jijingi. (Anzaakaa 22:6) Mbabeenyol ve de nengen iwasen i dedoo i ve lu a mi hen tsombor la ashe ashe ga.
Ikyav Ve i Dedoo la i Benden a Mbananjighjigh
10. Yosev yange ‘wa kwagh sha akuhe na’ ér nyi, man kwagh ne bende a Mbaiserael nena?
10 Ikyav i dedoo i mbabeenyol ia fatyô u benden a mbacivir Aôndo a ve imôngo kpaa. Shighe u Yosev, wan u Yakob bee iyol la, a er kwagh sha jighjigh, man kwagh ne gema bende a mbananjighjigh umiliôn imôngo mba ve lu uma shighe u kpe kera la. Yange wa Mbaiserael “kwagh sha akuhe na” shighe u lu anyom 110 la, ér vea duen ken tar u Igipiti kera yô, ve duen a akuhe a na. (Mbaheberu 11:22; Genese 50:25) Er Mbaiserael ya ican kpishi anyom imôngo shighe u Yosev kpe kera la nahan kpa, kwagh u wa ve la na yô ve seer lun a ishimaverenkeghen ér myom ve una va kpee a bunde ga.
11. A shi nan kpa shighe u Mose bee iyol la wase Yosua nena?
11 Mkaanem ma Yosev ôr ma ma tese jighjigh na ne wase Mose kpen kpen. Shighe u Mose lu anyom 80 la tôô akuhe a Yosev due a mi ken Igipiti kera. (Ekesodu 13:19) Ka hen shighe ne zua a Yosua u hemba lun yev la ye. Yosua hingir wanakiriki u Mose anyom 40. (Numeri 11:28) Shighe u Mose unde sha Uwo u Senai la Yosua unde vea na shi kegh un gbenda shighe u za hungwa sha ityough ki woogh a ikpande i shiada la. (Ekesodu 24:12-18; 32:15-17) Sha mimi yô, Yosua yange una zua a kwaghwan u injaa man kwaghfan hen Mose u bee iyol hen shighe la je a zua ga!
12. Ieren i dedoo i Yosua lu a mi sha ayange a uma na cii la bende a ikyurior i Iserael sha gbenda u injaa nena?
12 Yosua di gema taver Mbaiserael ishima sha ayange a uma na cii. Mbaajiriv 2:7 kaa ér: “Ior civir TER sha ayange a Yosua lu uma la cii, kua sha ayange a mbatamen mba ve lu ken ijime i Yosua la cii, mba ve nenge aeren a TER a vesen cii, a A er sha ci u Iserael yô.” Yosua va kpen kera kua mbatamen yô, asema hingir Mbaiserael ker ahar sha kwagh u mcivir u mimi man mbaaôndo mba aiegh. Kwagh ne za hemen nahan anyom 300, zan zan va ar sha ayange a profeti Samuel la.
Samuel “Er Perapera”
13. Samuel yange ‘er perapera’ nena?
13 Bibilo ôr se anyom a Samuel yange tsa uma ga, kpa akaa a i nger ken takerada u Samuel u Hiihii la yange er ken atô u anyom 102 nahan, man Samuel lu uma shighe u akaa ne kpishi er la. Mbaheberu 11:32, 33 kaa ér mbaajiriv kua uprofeti mba mimi yange ve “er perapera.” Sha mimi yô, Samuel yange wase ior mbagenev mba sha ayange a na la ve undu aeren a ve a bo la. (1 Samuel 7:2-4) A wase ve nena? Yange civir Yehova sha mimi sha ayange a uma na cii. (1 Samuel 12:2-5) Yange cian u ôron kwagh a or ga, a̱ lu tor je kpaa a cia ga. (1 Samuel 15:16-29) Heela tseegh ga, er Samuel ‘bee iyol mende ivu’ nahan kpa ver ikyav i dedoo i eren msen sha ci u ior. A kaa wener ‘mayange mer er Yehova kwaghbo sha u den u eren msen’ sha ci u Mbaiserael ga.—1 Samuel 12:2, 23.
14, 15. Mbabeenyol mba ainge vea dondo ieren i Samuel, i eren msen sha ci u mbagenev la nena?
14 Akaa a se ter sha heen ne cii tese er ieren i dedoo i mbabeenyol ka i bende a mbacivir Yehova a ve imôngo sha gbenda u dedoo yô. Er iyolbeen ka i va a mbamzeyol inja er iangev kua akaa agen nahan kpa mbabeenyol vea fatyô u eren msen sha ci u mbagenev. Ne mbabeenyol ne fa er mbamsen enev ve benden a tiônnongo tsung kpa? Er ne ne awambe a Kristu a hee inya la jighjigh yô, Yehova lumun ne, man er ne lu mba taver ishima yô, ‘i kar’ jighjigh wen u nan la. (Yakobu 1:3; 1 Peteru 1:7) Mayange de hungur nen kwagh ne ga: “Msen u eren tsung u orperapera ngu a agee kpishi je.”—Yakobu 5:16.
15 Gba u ne eren msen ner tom u pasen kwagh u Tartor u Yehova u za kera kua ityom i í eren ken tiônnongo kpaa. I wuhe anmgbianev asev mbagenev ken purusu sha ci u mba paleghaa a tar yum. Mbagenev mba yan ican sha ci u uaahe man ityav kua ayôôso kpaa. Mbagenev mba ve lu a vese ken tiônnongo kpa mba tagher a ameen kpishi shi mba tôvon ve a ican kpaa. (Mateu 10:35, 36) Shi gba u ne eren msen sha ci u mba ve lu hemen tom u pasen kwagh kua mba ve nengen sha tiônnongo la kpaa. (Mbaefese 6:18, 19; Mbakolose 4:2, 3) Aluer ne mba eren msen teren anmgbianev enev sha ati nahan a doo je a zua ga! Ka kwagh u Epafera kpa yange er je la.—Mbakolose 4:12.
U Tesen Kov u Ú Lu Van La
16, 17. Kanyi i tsengaôron ken Pasalmi 71:18, man kwagh ne ngu kuren sha mi vough nena?
16 “Iyôngo igen” i i lu a ishimaverenkeghen i lun shin tar gbem sha won la ngi lun imôngo vea mbajighjigh mba ve lu “anikyumuile u kpeghee” la, ka mba ve lu yemen sha je la, nahan kwagh ne wase “iyôngo igen” ne u zuan a ityesen i injaa. (Luka 12:32; Yohane 10:16) I tsengaôron kwagh ne ken Pasalmi 71:18, ér: “Zan zan shighe u m bee iyol, m mende ivu kpaa, de undun mo ga, Aôndo, saa me kar pasen agee a Ou hen kov u ua va la, man tahav Ou kpaa hen hanma or u nana va lu la.” Mba i shigh ve mkurem la mba tesen akar a ve a a lu iyôngo igen la kpoghuloo sha er vea er ityom i vesen yô; mba tesen iyôngo igen ne cii man vea undu i vea za kohol Kristu ye.
17 Se fatyô u tôôn kwagh u Pasalmi 71:18 a er sha kwagh u tesen “kov u ua va la” karen sha iyôngo igen i i lu ngohol ityesen hen Aôndo sha ikyev i mba i shigh ve mkurem la. Yehova wa mbabeenyol tom u civirigh u pasen agee a na hen mba ve lu ngohol mcivir u mimi hegen ne. (Yoel 1:2, 3) Kwagh u mba ve lu iyôngo igen ve hen sha ikyev i mba i shigh ve mkurem la doo ve kpen kpen, sha nahan yô, hange ve u tesen mbagenev mba ve soo u civir Yehova la mfe u Ruamabera u ve zough a mi la.—Mpase 7:9, 10.
18, 19. (a) Ka akaa a ngise a injaa a nyi nahan mbacivir Yehova mbabeenyol vea fatyô u ôron se? (b) Doo u mbabeenyol mba ve lu Mbakristu vea lu a vangertiôr ér nyi?
18 Mbatomov mba Yehova mba ve bee iyol, mba i shigh ve mkurem la kua mba ken iyôngo igen mba ve lu uma nyian ne cii vea fatyô u pasen kov u he akaa kpishi a a er ken mcivir u Aôndo ken anyom a karen la. Mbabeenyol mbagenev kpuaa yange ve nenge tser u “Photo-Drama of Creation” (Foto u Inumbe i Kwagh u Igbetar) la sha ashe a ve. Mbagenev je yô fa anmgbianev mba yange ve lu hemen tom ne, mba i kôr ve i wuhe ken purusu ken inyom i 1918 la. Mbabeenyol mbagenev yange ve er tom shin ityôugh ki redio ki Watchtower ki i yilan ér WBBR la. Mbagenev kpishi vea fatyô u ôron kwagh u ajir a Mbashiada mba Yehova ôr ken mbaatejir mba vesen sha kwagh u ian i ve lu a mi i eren kwaghaôndo la. Shi mbagenev yange ve tile ken mcivir u mimi dông shin er ve lu sha ikyev i gomoti u vihin tu kpishi nahan. Heela tseegh ga, mbabeenyol mban vea fatyô u pasen er iwanger i mimi lu seer kure kure yô. Bibilo taver se ishima ér se zua a kwaghfan sha mfe ve ne.—Duteronomi 32:7.
19 I wa mbaganden mba ken Kristu kwagh ér ve lu ikyav i dedoo hen agumaior. (Titu 2:2-4) Alaghga u fa er ishimawan man mbamsen kua akaawan ou a lu benden a mbagenev ga. Alaghga Noa man Aberaham man Yosev man Mose kua mbagenev kpishi kpa yange ve fa er jighjigh ve u nan la una bende a kov u u lu van la ga. Nahan kpa, kwagh u jighjigh ve u nan man mimi ve u i nger ken Bibilo la bende a vese kpishi man kape jighjigh u nan wou la kpaa a bende a agumaior nyian je la.
20. Ka averen a nyi nahan a lu sha ci u mba ve ker ishimaverenkeghen i ve lu a mi la gbang, zan zan mkur laa?
20 Aluer wea war “zegecan” la shin a va nder u a nder kpa, nenge er a lu kwagh u doon kpishi u ember “uma u a lu uma jim la” sha wono! (Mateu 24:21; 1 Timoteu 6:19) Nenge er uma una doo hen shighe u Hemen u Anyom Dubu u Kristu la, hen zum la Yehova una bee a mbamzeyol mba iyolbeen i ve a mi la. Mayange je se kera beeyol ga, hanma shighe u se nder yô, se hemba lun gbong gbong cii. Inja na yô, tahav asev mbua seer hanma iyange shi se za hemen u nengen wang shi se hemban ungwan tsembelee shi se hemba doonashe kpaa. (Yobu 33:25; Yesaia 35:5, 6) Mba Aôndo a ne ve ian i lun ken tar u he la cii vea za hemen u lun iyev gbem sha won. (Yesaia 65:22) Sha nahan yô, se cii se kôr nen ishimaverenkeghen i se lu a mi la gbang, zan zan mkur, se za hemen u civir Yehova a uma wase cii. Se lu nen a vangertiôr ser Yehova una er akaa a a tende zwa la cii, je a hemba er se hen ser una er la.—Pasalmi 37:4; 145:16.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Jighjigh u orbeenyol Noa va uumace cii a averen nena?
• Jighjigh u nan u uter mbatamen la yange wase icombor ve nena?
• Shighe u Yosev man Mose man Yosua man Samuel beeyol la ve taver jighjigh u nan u mba ve civir Aôndo imôngo la nena?
• Ka kwagh u dedoo u nyi mbabeenyol vea fatyô u nan agumaioro?
[Study Questions]
[Picture on page 26]
Ishimawan i Aberaham la wase Isaka kpishi
[Picture on page 28]
Kwaghwan u injaa u Mose la taver Yosua ishima
[Picture on page 29]
Mbamsen mba u eren sha ci u mbagenev la vea wase ve kpishi
[Picture on page 30]
Agumaior ka a keghen ato a mbabeenyol mba nan jighjigh nahan a zua a iwasen kpishi