Nôngo Er Ior Vea Nenge Mzehemen Wou yô
Nôngo Er Ior Vea Nenge Mzehemen Wou yô
“Nôngo sha akaa ne, penda ishima sha mi sha u ior cii vea nenge mzehemen wou yô.”—1 TIM. 4:15.
1, 2. Kanyi se fe sha kwagh u iyev mbu Timoteu kua mgem u va ken uma na shighe u anyom a na kuma er 20 nahan laa?
TIMOTEU yange lu ken tiôntar u Galatia u tar u Roma shighe u lu wanye la. Ka tiôntar ne a hingir tar u Turkey nyian ye. Yesu kpe upuembaanyomov mba kar imôngo yô, i ver atôônanongo a Kristu kpishi hen tiôntar ne. Ka ze deghôô yô, gumor Timoteu man ngô na kua ngô u ngô na hingir Mbakristu, nahan ve gba eren tom dông hen tiônnongo ugen ken atôônanongo la. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Sha kpôô yô, yange saan Timoteu iyol kpishi u eren tom u Orkristu hen ijiir ne shighe u lu gumor la. Nahan kpa, shighe kar yô, akaa hii u geman fele fele.
2 Akaa yange hii u geman shighe u apostoli Paulu hide va zende na u sha uhar hen ijiir ne la. Hen shighe ne, alaghga Timoteu lu zan u za ivin anyom 20 shin iv anyom 20 ica lu a gba ga. Shighe u Paulu za zende ne la, a shi nan kpa lu ken Lisetera, a ungwa ‘anmgbianev lu wuese’ Timoteu ken atôônanongo a hen ijiir ne. (Aer. 16:2) Alaghga tsô Timoteu yange via ken jijingi kar anyom na ken inya. Hen shighe ne icighan jijingi mgbegha Paulu man mzough u mbatamen u hen tiônnongo la u pendan Timoteu ave sha ityou, nahan tsuan un ér a er tom u vesen ken tiônnongo.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Yange i na Timoteu ian i vesen i eren tom u nyi?
3 Yange i yila Timoteu ér a̱ hingir or u zenden vea apostoli Paulu, man tom ne lu u hen ér un kuma u a yila un ér una er u ga yô! (Aer. 16:3) Nenge er kwagh ne yange una doo Timoteu sha wono! Lu u Timoteu una zenden vea Paulu ken anyom a aa va la cii, man sha ashighe agen yô, vea mbagenev kpaa, una lu eren ityom sha ci u mbaapostoli man mbatamen. Paulu man Timoteu lu zenden sha eren tom u wasen u maan anmgbianev ken jijingi. (Ôr Aerenakaa 16:4, 5.) Sha nahan yô, Mbakristu kpishi fa Timoteu tsembelee sha ci u mzehemen na u ken jijingi la. Apostoli Paulu yange eren tom vea Timoteu anyom nga kar er pue nahan yô, a nger Mbafilipi washika, a kaa ér: “M kera ngu a orgen u nan lu ishima i môm a ven u nana ver ishima sha kwagh wen sha mimi [er Timoteu] nahan ga. . . . Un yô, ne fa inja na, a er tom a mo imôngo sha Loho u Dedoo er wan vea ter nahan.”—Fil. 2:20-22.
4. (a) Lu tom u vesen u nyi i na Timoteu? (b) Ka mbampin mba nyi se fatyô u pinen sha kwagh u mkaanem ma Paulu ma i nger ken 1 Timoteu 4:15 laa?
4 Hen shighe u Paulu nger Mbafilipi washika la, a na Timoteu tom u vesen u veren mbatamen man udiakon ken atôônanongo. (1 Tim. 3:1; 5:22) Timoteu yange hingir orkuran u ken Kristu u i na un jighjigh yô. Nahan kpa, Paulu shi taver Timoteu ishima ken washika shon ne ér a nôngo sha er “ior cii vea nenge mzehemen [na] yô.” (1 Tim. 4:15) Timoteu vande tesen mzehemen na, ior nenge je kar a kar ikyaa inya ga zee? Nahan, lu nyi Paulu yar tom a mkaanem man u ôrono, man se fatyô u zuan a iwasen sha kwaghwan na ne nena?
Er Se Er Ve Ior Vea Nenge Mzehemen Wase ken Kristu Yô
5, 6. Yange i nôngo u vihin mlu u wang u ken jijingi u tiônnongo u ken Efese la nena, man lu u Timoteu una kura tiônnongo la nena?
5 De se time sha kwagh u i er ken 1 Timoteu 4:15 la. (Ôr 1 Timoteu 4:11-16.) Paulu yange nger mkaanem man cii mase undun Timoteu ken Efese, kar yem zende ken Masedonia ye. Yange undu Timoteu ken Efese sha ci u nyi? Sha ci u mbagenev ken gar la lu van a mbampav ken tiônnongo sha u tesen a atesen a aiegh. Yange gba u Timoteu una kura mlu u ken jijingi u wang u tiônnongo la. Kpa una er kwagh ne nena? Kwagh u hiihii yô, yange gba u una ver ikyav i dedoo i mbagenev vea dondo yô.
6 Paulu nger Timoteu ér: “Hingir mbananjighjigh ikyav sha kwaghôron man sha zende man sha dooshima man sha jighjigh u nan man mlu u wang kpaa.” Shi a kaa ér: “Nôngo sha akaa ne, penda ishima sha mi sha u ior cii vea nenge mzehemen wou yô.” (1 Tim. 4:12, 15) Mzehemen ne lu aeren a ken jijingi a Timoteu la, lu u keren u lun a tahav sha mbagenev ga. Ka imba mzehemen u i doo u hanma Orkristu nana ker je ne.
7. Kanyi i doo u hanma or ken tiônnongo cii nana ere?
7 Ityom ngi ken tiônnongo nyian kpishi, er sha ayange a Timoteu kpa lu nahan. Mbagenev mba eren tom u mbatamen shin u udiakon. Mbagenev di yô, mba eren tom u pania. Shi mbagenev ka mbakuran mba ningir sha man mba eren tom shin Betel shin mbamishen. Mbatamen mba eren ityom igen i tesen ior mba Aôndo, er sha mbamkohol mba kiriki man mba vesen nahan. Nahan kpa, Mbakristu cii, nomso man kasev man agumaior cii, mba a ian i nôngon kwagh sha u ior vea nenge mzehemen ve u ken jijingi yô. (Mat. 5:16) Sha kpôô yô, Mbakristu mba ve lu a ityom i vesen ave je kpa vea fatyô u tesen mzehemen ve hen ior cii sha aeren a ve a ken jijingi, er Timoteu nahan.
Hingir Ikyav sha Kwaghôron
8. Kwaghôron wase gba bende a mcivir wase nena?
8 Môm ken akaa a yange gba u Timoteu una ver ikyav shami yô, lu sha vegher u kwaghôron. Se tese mzehemen wase sha vegher ne nena? Kwaghôron wase ngu a na or nan fa imbaor i se lu yô. Yesu kaa jighilii ér: “Ka sha m-iv u ken ishima man zwa u er kwagh ye.” (Mat. 12:34) Shi Yakobu u lu ngô môm vea Yesu la kpa kav er kwaghôron wase a benden a mcivir wase yô. A nger wener: “Aluer ma or ngu henen er nan cie Aôndo, kpa nan ker nombor u nan tsaha ga nan tsughun ishima i nan iyol i nan yô, mcieaôndo u nan la, ka gbilin tsô.”—Yak. 1:26.
9. Se fatyô u veren ikyav i dedoo i kwaghôron sha nyi igbenda?
9 Iliam yase ia wase mbagenev ken tiônnongo vea fa er se ze ikyura ken jijingi i kighir yô. Nahan gba u Mbakristu mba ve vie yô vea palegh iliam i sha tindi ga shin i̱ bo shin i̱ sha uityuhwan gayô i nan mbagenev ishimavihin la, kpa vea nenge ér iliam ve ka i maan a maa man i sha mhôôn man i nan mbagenev ishimasurun kua i taver ve ishima kpaa. (Anz. 12:18; Ef. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Aluer se kegh iyol u ôron mbagenev atindiakaa a Aôndo shi tesen ser saa se u kuran á kpaa yô, se lu tesen ser Aôndo doo se ishima kpishi. (Rom. 1:15, 16) Mbaasemaamimi vea fatyô u nengen er se lu yaren tom a iyua i kwaghôron i í ne se la, nahan alaghga vea dondo ikyav yase shon.—Fil. 4:8, 9.
Ver Ikyav sha Zende man Mlu u Wang
10. Jighjigh u nan u mimi ka kwagh u hange hange u una wase se u zan hemen ken jijingi sha ci u nyi?
10 Orkristu u nan soo u veren ikyav i dedoo yô, gba u nana er kwagh a hemba u ôron kwagh u maan a maa mbagenev tseegh tsô la. Or ka nana ôron akaa a vough kpa nan kera eren a ga yô, nan hingir or u wan atseregh. Paulu yange fa atseregh a Mbafarishi dedoo kua kwaghbo u ieren ve la va a mi la. Ashighe kpishi a wa Timoteu kwagh ér a palegh imba atseregh la. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Kpa Timoteu lu or u wan atseregh ga. Paulu yange kaa ken washika na u nger Timoteu sha kwa har la ér: “M ngu umbur jighjigh u nan u mimi u a lu ken a we” la. (2 Tim. 1:5) Nahan cii kpa, lu hange hange u Timoteu una tese mbagenev vea nenge ér ngu Orkristu jim jim. Yange gba u una lu mbagenev ikyav sha zende na.
11. Paulu yange nger Timoteu nyi sha kwagh u lun a inyaregh kpishi?
11 Ken uwashika mba uhar mba Paulu nger hen Timoteu la, a wa Timoteu kwagh sha igbenda kpishi i í doo u or nana zenden shami yô. U tesen ikyav yô, yange gba u Timoteu una palegh u keren u lun a inyaregh kpishi la. Paulu nger wener: “Gadia mishe u hanma inja i kwaghbo cii yô, ka inyaregh ki saren. Mbagenev yô, ki hange ve nahan ve tsume ve undu jighjigh u nan, ve kuma ayol a ve sha atsan atô kposo kposo.” (1 Tim. 6:10) U soon inyaregh kpishi la ka ikyav i tesen ér or nan kera taver ken jijingi ga. Kpa Mbakristu mba ve ze hemen ken jijingi yô, ka vea “[luun] a kwaghyan man akondo” je maa i kuma ve.—1 Tim. 6:6-8; Fil. 4:11-13.
12. Se fatyô u tesen mzehemen ken uma wase asange asange nena?
12 Paulu ôr kwagh a Timoteu ter er i lu hange hange u kasev Mbakristu vea ‘wuhan ayol a ve daalaa, sha kwaghfan man akuma akuma kpaa’ yô. (1 Tim. 2:9) Kasev mba ve wuhan iyol shi ve eren hwe man akaa agen kpaa ken uma daalaa man akuma akuma la, mba veren ikyav i dedoo kpen kpen je. (1 Tim. 3:11) Kwaghwan ne ngu sha ci u nomso kpaa. Paulu wa mbakuran kwagh ér ve lu ‘ior mba kundun ishima, man ior mba tsev tsev, man ior mba eren kwagh sha inja’ kpaa. (1 Tim. 3:2) Aluer se mba tesen sha akaa a se eren ayange ayange la ser se mba a aeren ne yô, ior cii vea nenge mzehemen wase la.
13. Se fatyô u lun ikyav i dedoo er Timoteu nahan sha mlu u wang nena?
13 Yange gba u Timoteu una lu ikyav i dedoo sha vegher u mlu u wang kpaa. Paulu yar tom a ishember i “mlu u wang” ne jighilii sha u ôron kwagh u ieren i dedoo sha vegher u myav u yaven a or la. Yange gba u mlu u Timoteu vea kasev una lu a acôghor ga. Yange gba u una eren kwagh a “kasev mba ganden kpaa er ka ungô nahan; mbayevkasev kpaa er ka anmgbianev mba kasev nahan sha mlu u wang cii.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Aeren a ijimbagh aa alaghga or nana tôô ér nga myer la kpa, hen Aôndo yô nga myer ga, man ica ka i gba ga tsô hen uumace kpa a va hingir u duen ken igbar cii. Sha gbenda ugen di yô, ityom i dedoo i Orkristu kpa ngi lu myer mayange ga cii. (1 Tim. 5:24, 25) Mba ve lu ken tiônnongo cii mba a ian i tesen ér ior ve nenge mzehemen ve la sha zende ve kua sha mlu ve u wang la kpaa.
Gba u Se Lu a Dooshima man Jighjigh u Nan
14. Ruamabera ôr var var er i lu hange hange u se soo ayol a ase nena?
14 Kwagh u vesen u i fe Mbakristu mba mimi sha mi yô ka dooshima. Yesu kaa a mbahenen nav ér: “Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.” (Yoh. 13:35) Se tese imba dooshima ne nena? Mkaanem ma Aôndo wa se kwagh ér se kundu asema ‘ayol a ase sha dooshima’ shi se ‘lu sar sar ayol a ase, se zungwen mhôônom, se deen ayol a ase kwaghbo’ shi se eren doo doo a mbavannya kpaa. (Ef. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2) Apostoli Paulu nger wener: “Doo nen ayol a en tsung sha dooshima.”—Rom. 12:10.
15. Ka hange hange u ior cii, hemban je yô, mbakuran mba ken Kristu, vea lu a dooshima sha ci u nyi?
15 Timoteu yange una eren kwagh a Mbakristu mbagenev sha ishimavihin man a mhôônom ma zungwen shio yô, ieren ne ma i vihi hanma kwagh u dedoo ugen u kôrcio u eren, er lu ortesen man orkuran la cii kera. (Ôr 1 Mbakorinte 13:1-3.) Sha gbenda ugen yô, er Timoteu lu tesen ér un soo anmgbianev nav sha mimi shi lu eren ityom i dedoo sha ci ve shi lu eren a mbavannya doo doo kpaa la, tese mzehemen na ken jijingi je lu u tunan ga. Ka nahan ve apostoli Paulu yange nger Timoteu washika ter dooshima sha iti jighilii shi kaa a na ér a ver ikyav i dedoo sha dooshima ye.
16. Yange gba u Timoteu una lu a jighjigh u nan dông sha ci u nyi?
16 Shighe u Timoteu lu ken Efese la, i kar jighjigh u nan na. Mbagenev lu tesen atesen aa a zua sha mimi u Kristu ga yô. Mbagenev di lu samber a “ukwaghhir” shin lu timen sha akaa agen aa a wase u maan tiônnongo ken jijingi sha ma gbenda ga yô. (Ôr 1 Timoteu 1:3, 4.) Paulu pase kwagh u ambaaior ne ér, ka ‘mbamoron iyol, kpa ve fa kwagh môm ga; anyimanakaa a doo ve man shi u sendegh kwaghôron sha asemberakaa a ôron kpaa’ la. (1 Tim. 6:3, 4) Yange lu u Timoteu una gema yaren tom a atesen a bo a lu nyôron ken tiônnongo laa? Ei, sha ci u Paulu wa Timoteu kwagh ér a “nôngo ityav mbi dedoo mbi jighjigh u nan” shi a palegh “ayôôso a dang a gbilinigh la man anyimanakaa a i eren aie sha mi er ka kwaghfan la. ” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Timoteu yange dondo kwaghwan u Paulu ne je ka ashe tugh ga.—1 Kor. 10:12.
17. A fatyô u karen jighjigh wase u nan nyian nena?
17 Kwagh ka a er i doo yô, i kaa a Timoteu ér: “Sha ayange a masejime yô, mbagenev vea undu jighjigh u nan, vea ver ishima sha ujijingi mba tsughun ior man sha ityesen i ujijingi mba bov.” (1 Tim. 4:1) Gba u mba ve lu ken tiônnongo cii, kua mba ve lu sha ityom i vesen la kpa ker, vea lu a jighjigh u nan dông, u tenger ga, er Timoteu nahan. Aluer se hendan a mvende u vendan atindi dông yô, ior vea nenge mzehemen wase la shi se hingir ve ikyav sha jighjigh u nan kpaa.
Nôngo Ior Ve Nenge Mzehemen Wou La
18, 19. (a) U er nan ve ior cii vea nenge mzehemen wouwe? (b) Se hen nyi ken ngeren u a dondo laa?
18 Sha kpôô yô, mzehemen u ken jijingi u Orkristu u mimi la bende a mlu u nan u sha iyol shin kwaghfan u nan u sha marami shin itizan i nan la ga. Shi alaghga a lu sha anyom kpishi a or nan er tom ken tiônnongo la i tesen ér nan za hemen kpaa ga. Kpa se mba tesen mzehemen wase u ken jijingi la ken igbar sha mhen wase man sha kwaghôron kua sha zende wase ser se mba mbaungwan imo i Yehova. (Rom. 16:19) Gba u se kura tindi u i we se ér mbagenev ve doo se ishima la shi se lu a jighjigh u nan dông kpaa. Yô, se penda nen ishima sha mkaanem ma Paulu nger hen Timoteu la shi se nôngo sha u ior cii vea nenge mzehemen wase yô.
19 Gbenda ugen u se fatyô u tesen ser se via shi se mba zan hemen ken jijingi yô, ka u lun a msaanyol, u a lu vegher u ityamegh ki icighan jijingi u Aôndo la. (Gal. 5:22, 23) Ngeren u a dondo ne una pase se er se zua a msaanyol shi se za hemen u lun a msaanyol shon, ken ashighe a ican je kpaa yô.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Kwaghôron wase una na mbagenev vea hen nyi sha a vese?
• Se mba tesen mzehemen sha zende wase man mlu wase u wang la nena?
• Gba u Mbakristu vea ver ikyav i dooshima man jighjigh u nan sha ci nyi?
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Foto u sha peeji 11]
Gumor Timoteu yange via ken jijingi kar anyom a na ken inya
[Foto u sha peeji 13]
Ior cii mba nengen mzehemen wou kpa?