Kanyi I Lu Mmem U Aôndo Laa?
Kanyi I Lu Mmem U Aôndo Laa?
“Mmem shi her sha ci u nongoior u Aôndo er u sha iyange i Memen la nahan.”—HEB. 4:9.
1, 2. Kanyi se hen ken Genese 2:3, man ka mbampin mba nyi ve dugh sha kwagh nee?
KEN ityough ki hiihii ki takerada u Genese la, se hen ser Aôndo yange gba tar sha ci u uumace ve lu sha mi ken atô u ayange ataratar. Ayange ne lu ayange a lun di ahwa 24 tseegh ga, kpa a lihe hemba nahan ica je. Hanma mkur u iyange ne yô, Bibilo ôr kwagh u i ér: “Nahan hingir iyange i been man pepe.” (Gen. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Nahan kpa, iyange i sha utaankaruhar la lu kposo. Bibilo ôr kwagh u iyange la ér: ‘Aôndo ver iyange i sha utaankaruhar la doo doo, A tsegha i kpaa; sha ci u lu sha i man Aôndo [lu memen, NW] tom Na cii, u A er la ye.’—Gen. 2:3.
2 Er takerada u Genese u kaa ér Aôndo “lu memen” yô, tese ér Aôndo za hemen u memen hen shighe la. Sha nahan yô, se fatyô u kaan ser shighe u Mose nger takerada u Genese, ken inyom i 1513 cii man shighe u Kristu la, Aôndo lu memen her. Shi ken masejime yô, Aôndo va kaa ken Bibilo ér ior vea fatyô u nyôron ken mmem na, inja na yô, ve kpa vea lu a kwar ken mmem na la. Aôndo ngu memen her nyianaa? Aluer ngu memen her yô, se fatyô u nyôron ken mmem na la nena? Gba hange hange u se zua a mbamlumun sha mbampin mban.
Yehova Ngu ‘Memen’ Here?
3. Mkaanem ma Yesu ma i nger ken Yohane 5:16, 17 la tese ér iyange i sha utaankaruhar la yange i za hemen sha shighe u Yesu la nena?
3 Atôakyaa nga ahar a a ne ve se fatyô u kaan ser iyange i sha utaankaruhar la lu zan hemen her sha shighe u Yesu man Mbakristu mba hiihii mbara yô. Se fa ityôkyaa i hiihii la sha kwagh u Yesu ôr a mbaihyomov nav mbagenev yô. Ishima yange vihi ve a Yesu sha ci u been ior angev sha Iyange i Memen. Ve hen ér u been or angev sha Iyange i Memen la lu shami ga sha ci u Tindi u Mose kaa ér Iyange i Memen lu yange i eren tom ga. Yesu yange na ve mlumun sha u kaan ér: ‘Terem ngu eren tom her, Mo kpaa M ngu eren tom.’ (Yoh. 5:16, 17) Nahan, lu kaan ér nyi? Lu kaan ér: “Mo man Terem se mba eren tom môm. Terem er tom shighe u Iyange i Memen na i anyom udubu imôngo la, shi ngu eren tom her, nahan me fatyô u eren tom sha Iyange i Memen.” Mkaanem ma Yesu man tese ér tar lu ken iyange i sha utaankaruhar, i í lu iyange i memen i Aôndo sha shighe u Yesu la her. *
4. Kwagh u Paulu ôr la wase se u kaven ser iyange i sha utaankaruhar la lu zan hemen her sha shighe u Mbakristu mba hiihii mbara nena?
4 Ityôkyaa i sha uhar kpa ngi i i wase se u fan ser iyange i sha utaankaruhar la lu zan hemen her sha shighe u Yesu man Mbakristu mba hiihii mbara yô. Apostoli Paulu yange nger kwagh sha kwagh u mmem u Aôndo la ken washika na u nger hen Mbaheberu la. Cii man Paulu a kimbir mkaanem ma ma lu ken Genese 2:2 la ken ityough 4 ki washika na la yô, a nger ér: ‘Se mba se ne jighjigh ne yô, ka se je se lu nyôron ken mmem ne ye.’ (Heb. 4:3, 4, 6, 9) Kwagh ne tese ér iyange i sha utaankaruhar la lu zan hemen her sha shighe u Paulu la kpaa. Iyange i sha utaankaruhar la ia kure hanma shighee?
5. Kanyi Yehova yange soo u eren sha iyange i sha utaankaruhar la, man ka hanma shighe una kure awashima na shono?
5 Cii man se na mlumun sha mpin ne yô, gba u se umbur ser Yehova yange tsua iyange i sha utaankaruhar la sha ci u kwagh u injaa ugen. Genese 2:3 kaa a vese ér: ‘Aôndo ver iyange i sha utaankaruhar la doo doo, A tsegha i kpaa.’ (Gen. 2:3) Yehova tsegha iyange la sha ci u a tsua i ér i lu iyange i una kure awashima na sha ci u tar yô. Awashima na yô, ka u nomso man kasev mba ve ongo imo na yô, ve lu sha tar shi ve nengen sha u kua hanma kwagh u a lu sha u cii. (Gen. 1:28) Ityôkyaa i i ne ve Yehova Aôndo man Yesu Kristu, u a lu “Ter u iyange i memen” la, ve lu “eren tom her” yô, ka sha ci u kuren awashima u Aôndo sha ci u tar ne. (Mat. 12:8) Sha nahan yô, iyange i mmem u Aôndo la ia za hemen zan zan una kar kuren awashima na. Una kure awashima na ne shighe u hemen u Kristu u anyom dubu la ua bee la.
“De Gbaan sha Inja i Ihembeato la Ga”
6. Ka akav a nyi aa fatyô u lun icintan hen a vese, man akav ne tese se nyi?
6 Aôndo yange pase Adam man Ifa awashima na sha ci u tar ne wang, kpa ve hendan a awashima shon. Shighe u Adam man Ifa kpe kera la kpa, ior mbagenev umiliôn imôngo za hemen u hemban Aôndo ato. Mbaiserael mba ve lu ior mba Aôndo la je kpa, ve hemba un ato kwa kimbir kimbir. Shi Paulu ta Mbakristu mba sha shighe na la icin ér mbagenev ken ve kpa vea fatyô u gban ken ihyembeato er Mbaiserael nahan. A nger ér: “Yô, se nôngo nen tsung u nyôron ken mmem la sha er ma or nana̱ de gbaan sha inja i ihembeato la ga.” (Heb. 4:11) Kwagh u Paulu ôr la tese ér mbahembanato vea fatyô u nyôron ken mmem u Aôndo la ga. Inja i kwagh ne hen a vese ér nyi? Kwagh ne tese ér aluer se er kwagh u hendan a awashima u Aôndo la sha ma gbenda yô, se nyôr ken mmem na ga shinii? Ka hange hange u se fa mlumun u sha mpin ne, shi se seer lamen sha mi ken ngeren ne. Kpa hiihii yô, se lam sha ikyav i bo i Mbaiserael ver la, man er hii ve ve nyôr ken mmem u Aôndo ga yô.
“Vea Kera Nyôr ken Mmem Wam Mayange Ga”
7. Shighe u Yehova due a Mbaiserael ken Igipiti la, awashima na sha ci ve lu nyi, man yange gba u vea er nyi?
7 Ken inyom i 1513, cii man shighe u Yesu la, Yehova pase wanakiriki na Mose awashima na sha ci u Mbaiserael. Aôndo kaa ér: “M sen sha u Me va yima ve sha ikyev i Mbaigipiti, Me due a ve ken tar la, Me yem a ve ken tar u dedoo man u kehen kpaa, tar u atumbabua man iyough ve dumbur ker yô.” (Eks. 3:8) Yehova yange due a Mbaiserael ken Igipiti sha u ve hingir ior nav, er tôndo zwa a Aberaham nahan vough. (Gen. 22:17) Aôndo na Mbaiserael atindi a aa wase ve u lun ken bem a Aôndo shi lun azende a na yô. (Yes. 48:17, 18) A kaa a Mbaiserael ér: ‘Aluer né veren ato sha kwaghôron Wam mimi je, shi né waan ikuryan Yam iko kpaa yô, nahan akuraior a sha won cii, ka ne né hingir kwagh Wam iyol Yam je ye; gadia tar cii, ka u Wam je.’ (Eks. 19:5, 6) Nahan lu u saa Mbaiserael vea kuran atindi a Aôndo keng ve vea lu ior nav ye.
8. Mbaiserael yange vea ongo imo i Aôndo yô, ma ve zua a averen a nyi?
8 Hen ase sha averen a Mbaiserael yange vea ongo imo i Aôndo ve ma ve zua a mi la! Yehova yange tôndo zwa ér una ver iyiav vev man ishule ve i ikyon i wain man uzendenya vev doo doo. Shi yange tôndo zwa ér una kura ve sha ikyev i mbaihyomov vev. (Ôr 1 Utor 10:23-27.) Zum u Mbaromanu lu hemen ityar kpishi sha shighe u Yesu la je kpa, Mbaiserael yange ma ve fatyô u lun sha tseeneke ve. Yehova yange soo ér ikyurior i Iserael i lu ikyav i dedoo sha ci u akuraior agen. A soo ér hanma or nana kav wang ér mba ve civir un Aôndo u mimi la, vea zua a averen hen a na.
9, 10. (a) Er nan ve msoo u Mbaiserael soo u hiden yemen ken Igipiti la lu kwagh u shami ga? (b) Yange Mbaiserael vea hide vea yem ken Igipiti nahan ma ve fatyô u civir Yehova er soo ér ve civir un la kpa?
9 Mbaiserael lu a ian i vesen i den ér Yehova a er tom a ve u kuren awashima na. Yange ma ve zua a averen a Yehova shi icombor i sha tar cii ma zua a averen ken a ve. (Gen. 22:18) Kpa ian i lun ikyurior i Aôndo shi lun ikyav hen akuraior agen la gba Mbaiserael kpishi kwagh ga. Je yô, ve kaa ér ve soo u hiden yemen ken Igipiti! (Ôr Numeri 14:2-4.) Yange vea hidi ken Igipiti yô, ma ve kanshio u civir Yehova sha gbenda u soo ér ve civir un shi ve lu ikyav hen akuraior agen la. Yange vea hide vea za hingir ikpan ken Igipiti yô, ma ve zua a ian i kuran atindi a Aôndo shi zuan a mde u asorabo ga. Shighe u ve kaa ér ve soo u hiden ken Igipiti la, ve lu henen sha kwagh ve ayol a ve tseegh, lu kwagh u Aôndo man awashima na ga. Ka nahan ve Yehova yange ôr kwagh ve ér: “Ishima i vihim a kov ne M kaa Mer: Gbem je, mba tsumen ken asema a ve, ve fa igbenda Yam ga. Nahan M bum sha ishimanyoon Yam Mer: Vea kera nyôr ken mmem Wam mayange ga” ye.—Heb. 3:10, 11; Ps. 95:10, 11.
10 Isharen i ve lu a mi i hiden ken Igipiti la tese ér averen a ve zua a mi hen Yehova la gba ve kwagh ga. Mbaiserael mba hemban ato mbara gema lu tômon kwaghyan u ve lu a mi ken Igipiti la. (Num. 11:5) Ve lu er Isou, u dyako na u waniunda gba un kwagh ga ve tee i sha gbande kwaghyan môm la nahan.—Gen. 25:30-32; Heb. 12:16.
11. Mbaiserael mba ve due ken Igipiti la na Yehova jighjigh ga, nahan kwagh la gema awashima u Yehova shinii?
11 Shin er Mbaiserael mba ve due ken Igipiti la na Yehova jighjigh ga nahan kpa, a gema awashima na sha kwagh u ikyurior la ga. Mbayev vev hemba ungwan imo i Yehova a mbamaren vev. Ve ungwa imo i Yehova kaa ér ve nyôr ken Tar u Ityendezwa shi ve ngohol u la. Yosua 24:31 kaa ér: “Mbaiserael civir TER sha ayange a Yosua lu uma la cii, man sha ayange a mbatamen mba ve lu uma heregh er Yosua kpe kera la, mba ve fa aeren a TER cii, a A er sha ci u Iserael la.”
12. Er nan ve se fe ser Mbakristu nyian vea fatyô u nyôron ken mmem u Aôndoo?
12 Kpa Mbaiserael mba ve ungwa imo i Yehova la va bee iyol shi kpe. Kov u ú lu uma zum u mbara kpe kera la ‘fa Yehova kua tom u a er sha ci u Iserael la ga.’ Nahan ve hii u eren ‘kwaghbo sha ishigh ki Yehova,’ civir mbaaôndo mbaaiev. (Mbaj. 2:10, 11) Er Mbaiserael mban hemba ato yô, ve kera lu ken bem vea Aôndo ga. Sha nahan yô, Tar u Ityendezwa la lu ijiir i “mmem” sha ci ve ga. Paulu yange nger kwagh ve kaa ér: “Aluer Yosua una ne ve mmem yô, mayange ma A kera ter iyange igen kposo ken masejime ga.” Maa a kaa ér: “Nahan yô, mmem shi her sha ci u nongoior u Aôndo er u sha iyange i Memen la nahan.” (Heb. 4:8, 9) “Nongoior u Aôndo” u Paulu ôr kwagh u ú la lu Mbakristu. Nongoior ne kua mba ve vanden dondon Tindi u Mose cii ve ve va mase hingir Mbakristu la, kua mba ve vande kuran Tindi u Mose ga la kpaa. Kwagh u Paulu ôr la tese ér Mbakristu nyian kpa vea fatyô u nyôron ken mmem u Aôndo.
Mbakristu Mbagenev Nyôr ken Mmem u Aôndo Ga
13, 14. (a) Sha shighe u Mose la, lu nyi gba u Mbaiserael vea er ve vea nyôr ken mmem u Aôndoo? (b) Sha shighe u Paulu la, yange gba u Mbakristu vea er nyi ve vea nyôr ken mmem u Aôndoo?
13 Paulu yange nger Mbakristu mba ve lu Mbaheberu la washika sha ci u mbagenev ken a ve lu eren kwagh u hendan a awashima u Aôndo. (Ôr Mbaheberu 4:1.) Lu nyi ve lu erene? Yange ve lu dondon akaa agenegh ken Tindi u Mose la her. Ka mimi, yange ior mba Aôndo kura Tindi u Mose la nôngo u kuman er anyom 1,500 nahan sha u eren ishima i Aôndo. Kpa Yesu va kpen yô, kera gba u vea dondo Tindi u Mose la ga. Mbakristu mbagenev yange ve fa kwagh ne ga, ka nahan ve ve na jighjigh ér gba u vea dondon akaa agen ken Tindi la her ye. *
14 Paulu yange pase Mbakristu mba ve lu Mbaheberu mbara ér Yesu lu zegepristi u hemban hanma zegepristi u ken uumace mba yinan ne cii. A tese ér ikyuryan i he la hemba doon a ikyuryan i i ya a Mbaiserael la. Shi a tese ér tempel u vesen u Yehova la lu u “hemban vesen man u hemban lun vough” a “u i er un sha ave a ior” la. (Heb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Paulu tôô ikyav i Iyange i Memen i ken Tindi u Mose la pase er Mbakristu vea fatyô u nyôron ken iyange i mmem i Yehova yô. A nger ér: “Nahan yô, mmem shi her sha ci u nongoior u Aôndo er u sha iyange i Memen la nahan. Gadia u nan nyer ken mmem Na yô, nan mem ityom i nan er Aôndo iyol Na kpaa A mem i Na nahan.” (Heb. 4:8-10) Yange gba u Mbakristu mba ve lu Mbaheberu la vea de u henen ér Aôndo una fatyô u lumun or sha ci u “ityom i nan,” ka u kuran Tindi u Mose je la. Hii sha iyange i Pentekosti u ken inyom i 33 la je, u̱ Yehova lumun or la hingir iyua i a ne mba ve ne Yesu Kristu jighjigh la mgbeghaa yô.
15. Er nan ve se fe ser gba u se ungwa imo i Yehova ve se nyôr ken mmem naa?
15 Er nan ve Mbaiserael mba sha ayange a Mose la nyôr ken Tar u Ityendezwa la ga? Lu sha ci u ve ungwa imo i Yehova ga. Er nan ve Mbakristu mbagenev sha shighe u Paulu la nyôr ken mmem u Aôndo ga? Lu ityôkyaa shon i môm. Ve kpa yange ve ungwa imo i Yehova ga. Ve na jighjigh ér hen shighe la Yehova soo ér ior nav ve civir un sha gbenda ugen, ve de u kuran Tindi u Mose la ga.
Er Se Er Ve Se Nyôr ken Mmem u Aôndo Nyian Yô
16, 17. (a) Mbakristu vea fatyô u nyôron ken mmem u Aôndo nyian nena? (b) Kanyi se time sha mi ken ngeren u dondon nee?
16 Mô wase nyian kpa nan na jighjigh ér gba u Mbakristu vea kura Tindi u Mose ve vea zua a myom ga. Mkaanem ma Paulu ôr a Mbaefese la ma pase kwagh ne wang ér: “Ka sha mrumun u sha mhôôn i yima ne ye, sha jighjigh u nan. Man kwagh ne yô, ka her a ven a dugh ga, ka iyua i Aôndo. Ka sha tom u eren ga.” (Ef. 2:8, 9) Sha nahan yô, a er nan ve Mbakristu vea nyôr ken mmem u Aôndo, inja na yô, vea lu a kwar ken mmem na nyiana? Umbur wer Yehova yange tsua iyange i mmem na la ér i lu iyange i una kure awashima na sha ci u tar ne man uumace mba ungwan imo na yô. Yehova pasen se kwagh u awashima na man kwagh u un soo ér se er la sha ikyev i nongo na. Aluer se mba ungwan imo i Yehova shi eren tom imôngo vea nongo na yô, se nyôr ken mmem na.
17 Kpa aluer se mba ungwan imo i wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh ga shin se tsua u eren kwagh u se hen ser ngu a inja la yô, se lu hendan a awashima u Yehova. Man aluer se mba hendan a awashima u Yehova yô, se fatyô u lun azende a na ga. Ken ngeren u a dondo ne, se lu timen sha mbamlu mba vea fatyô u nan se ian i tesen ser se mba mba ungwan kwagh shin se mba mba hemban ato yô. Kwagh u se tsua u eren ken mbamlu mban la una wase se u fan aluer mimi je se nyôr ken mmem u Aôndo yô.
[Ngeren mba shin kpe]
^ Upristi man Mbalevi yange ve eren tom ken tempel sha Iyange i Memen, kpa ve lu peren Tindi u Mose ga. Aôndo tsua Yesu ér a lu zegepristi wase. Sha nahan yô, lu kwaghbo u Yesu eren tom u Yehova na un la sha Iyange i Memen ga.—Mat. 12:5, 6.
^ Mbakristu mbagenev mba ve lu Mbaheberu la yange vea za hemen u nan iniav sha Iyange i Nan Iwom shin Iyange i Den Asorabo la sha shighe u Pentekosti u ken inyom i 33 bee kera la kpa se fa ga. Kpa aluer yange ve er kwagh nahan yô, ve tese icivir sha nagh ku Yesu na la ga. Kwagh u se fe yô, Mbakristu mbagenev mba ve lu Mbaheberu la lu dondon aeren a mbayiase agen a á lu ken Tindi u Mose la her.—Gal. 4:9-11.
Mbampin mba Henen sha Kwagh
• Awashima u iyange i sha utaankaruhar i mmem u Aôndo la lu nyi?
• Er nan ve se fe ser iyange i sha utaankaruhar la ngi zan hemen her nyiana?
• Kanyi yange i bunde Mbaiserael mba sha shighe u Mose la kua Mbakristu mbagenev sha shighe u Paulu la u nyôron ken mmem u Aôndoo?
• Inja i u nyôron ken mmem u Aôndo nyian yô ér nyi?
[Mbampin mba ngeren u henen]
[Mkaanem ma sha peeji 27]
Se fatyô u nyôron ken mmem u Aôndo sha u ungwan imo na, eren kwagh u a zough sha awashima na u a lu zan u za kuren la, er a lu pasen se un sha ikyev i nongo na nahan
[Mkaanem ma sha peeji 26, 27]
Kanyi i lu hange hange u ior mba Aôndo nyian kpa vea er ve vea nyôr ken mmem na laa?
