Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Se Ôr Ijir Gbem Se Kar Hemban!

Se Ôr Ijir Gbem Se Kar Hemban!

Se Ôr Ijir Gbem Se Kar Hemban!

IJIR ne yange i hii ken inyom i 1995, i tsa kuma anyom 15. Hen shighe la cii, mbaahendanev lu tan num sha ian i Mbakristu mba mimi mba ken tar u Russia lu a mi i civir Aôndo la. Yange mbaahendanev mban sue ér saa vea cir tom u Mbashiada mba Yehova ken gar u Moscow kua sha ajiir agen kpaa keng. Nahan kpa, Yehova gema ver mtil sha mimi u anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ken Russia la, sha u nan ve mhembe sha ijir. Kpa lu nyi i na ve hingir u a ôr ijir gbem nahana?

SE ZUA A IAN KEN MASEJIME!

Ken inyom i 1990-1995 la, anmgbianev asev mba ken Russia hide zua a ian i eren kwaghaôndo ve, í yange i cir ken inyom i 1917 la. Ken inyom i 1991 la, gomoti u tar u Soviet Union nger ér kwaghaôndo u anmgbianev asev mban ka u tar la u lumun a mi yô. Yange tar u Soviet Union ngu va paven ker yô, i nger ér kwaghaôndo u Mbashiada mba Yehova ka u tar u Russia u lumun a mi yô. Heela tseegh ga, Mbashiada mba yange i tôv ve a ican sha ikyev i gomoti u tar u Soviet Union ken upuembaanyomov mba karen ken ijime la cii, tar u Russia gema nengen ve ér ka mba mbapatii ve kighir ve a ican yô. Ken inyom i 1993 la, afishi a sha kwagh u atindigh a ken tar u Russia a i yer ér Moscow’s Department of Justice la nger Mbashiada mba Yehova ken gar u Moscow sha iti yase i tindi a lumun a mi, i yer ér Moscow Community of Jehovah’s Witnesses la. Ken inyom la je, tar u Russia due a atindi a he, a yange na hanma or ian i eren kwaghaôndo u nan soo yô. Kwagh ne yange na yô, anmgbian ugen kaa ér: “Yange se hen ser mayange se tsa se zua a imba ian ne sha won ga!” Shi a za hemen a kaa ér: “Se kegh ian ne kuma anyom 50 jimin!”

Anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ken tar u Russia er tom a “ian i doon” la sha kwaghfan sha u seer eren tom ve u pasen kwagh la sha gbashima, nahan ior ngohol loho ve. (2 Tim. 4:2) Kwase ugen kaa ér: “Kwaghaôndo yange maa ior iyol kpen kpen.” Ica gba ga tsô, mbapasenkwagh man upania man atôônanongo seer iyenge. Jighilii yô, iyenge i Mbashiada mba Yehova mba ken gar u Moscow yange i sea hen 300 yem nyôr 5000 man kwagh! Er ior mba civir Yehova mba hev lu ngeen ken gar u Moscow seer a seer yô, ishima nyian mbaahendanev vev. Ken atô u kwavanyom u 1990 la, ve ta ityav sha a vese sha u wan se ijir. Yange i wa ijir ne kuma kwa nyiin, nahan se ôr i shighe gôgônan cii ve i va mase kuren ye.

I TÔV SHA IKYAA I Í WA VE IYOL LA I ZA KURE DANG

Vegher u hiihii u ijir ne yange hii ken uwer u Jun 1995. Nongo ugen u ken gar u Moscow u ú ye ikyagh i môm vea côôci i ken tar u Russia, i í yer ér Russian Orthodox Church la za wa se ijiir, ve wa anmgbianev asev kwagh iyol ér mba eren afer. Nongo la senge ér ngu tilen sha ityough ki mba hen tsombor mba ve gbe ijir ér noov vev shin kasev vev shin mbayev vev hingir Mbashiada mba Yehova yô doo ve ga la. Ken uwer u Jun 1996 la, i hii u tôvon sha u a zua a ma kwagh u a tese ér anmgbianev asev mbara er kwaghbo yô, kpa i zua a kwagh môm ga. Er ikyav tese ér anmgbianev asev er kwaghbo ga nahan kpa, nongo la za wa ijir igen, wa anmgbianev asev kwagh iyol ér mba eren afer. Shi i tôv sha kwagh ne kwa ne kpaa, kpa i kav ér akaa a ve senge ér anmgbianev asev er la cii lu mimi ga. Kpa shi nongo ne de ga za wa anmgbianev asev ijir sha kwa tar, kpa lu sha ishenge shon i môm ér mba eren afer. Kwa ne kpa, i tôv sha ikyaa i í wa Mbashiada mba Yehova iyol la, kpa or u tôv sha mi la, kure zwa môm tsô wener kwagh môm u tesen ér ve er afer kpa ngu ga. Mbaahendanev mbara shi de ga za wa ijir shon i môm sha kwa nyiin, shi kwa ne kpa, orfanatindi u lu ityough sha mi la zua a avindir ga. Kwagh er kpiligh iyol yô, mbaahendanev mban shi kaa ér i̱ kimbir tôvon Mbashiada. Ken masejime yô, or u he u tôvon sha ijir ne la wua i kera ken uwer u Aipor 13, 1998.

Nahan kpa, orfanatindi ugen ken mba ve lu nengen sha ijir ne yô, kaa ér, “kwagh ugen er u a cimin yô.” Shin er kwase u i tindi un la tôv sha kwagh ne kwa u sha utaan shi lumun ér un zua a ikyav i tesen ér anmgbianev asev er afer ga nahan kpa, a kaa wener i wa anmgbianev asev ijir. A senge ér anmgbianev asev per atindi a tar ve man a tar cii u lumun a mi la kpaa. Orfanatindi u hen haregh u i yer ér Northern Administrative Circuit of Moscow la kpa lumun shi wa ijir je. * Sha iyange i Setemba 29, ken inyom i 1998 la, koti u hen ningir Golovinsky, hen gar u Moscow la hii teman ijir. Vegher u sha uhar u ijir ne maa hii.

BIBILO KEN KOTI

Yange ior iv ken koti ugen ken imbusutarimese i gar u Moscow poo, nahan Tatyana Kondratyeva, Kwase u fan atindi u tile sha ityough ki Côôci la mough gba wan Mbashiada kwagh iyol. A ter tindi u tar u Russia due a mi ken inyom i 1997, u a tese ér kwaghaôndo u Mbakristu u Orthodox la man kwaghaôndo u Mbamusulumi man u Buddha ka ukwaghaôndo mba tar la yô. * Tindi la na yô, hingir ican tsung u lumun a ukwaghaôndo mbagenev ken tar la. Shi tindi la na ukoti ian i cirin ukwaghaôndo mba ve tesen ior ér ve kôr mbagenev ihyom yô. Orfanatindi ne kôr tindi ne ken uwe, maa a wa Mbashiada mba Yehova kwagh iyol ér mba tesen ior ér ve kôr mbagenev ihyom shi mba vihin icombor, nahan i̱ cir kwaghaôndo ve la.

Loya u lu ôron ijir sha ci u anmgbianev asev yô pine ér: “Ka unô ken Tiônnongo u Mbashiada u ken gar u Moscow la ve per tindii?” Kwase u fan atindi u lu tan ikyaa a côôci la fatyô u teren iti i or môm kpaa ga. Kwase ne gema senge ér ityakerada i Mbashiada mba Yehova ngi i na ior ve kôr ukwaghaôndo mbagen ihyom. U̱ suen kwaghôron na yô, a ôr ngeren mbagen ken Iyoukura man Awake! kua ityakerada igen kpaa (nenge foto sha heen). Mba pin un ér a pase er ityakerada ne i ve a ihyom la yô, a kaa ér, “Mbashiada mba Yehova mba tesen ér ka ve ve lu a kwaghaôndo u mimi ye.”

Loya ugen, u lu Orshiada yô, na jôôji kua kwase u fan atindi u lu tan ikyaa a côôci la cii kôpi u Bibilo môm môm, maa a ôr Mbaefese 4:5 ape i kaa ér: “Ter ngu môm, jighjigh u nan kpaa ngu môm, batisema kpaa môm” la. Ica gba ga tsô, jôôji man kwase u fan atindi u lu tan ikyaa a côôci la man loya u lu Orshiada la cii, ve lu lamen sha avur a Bibilo amba er Yohane 17:18 man Yakobu 1: 27 nahan. Tsô koti la pine ér: “Avur a Bibilo ne nga a na ior ve kôr ukwaghaôndo mbagen ihyomoo?” Kwase u fan atindi u lu tan ikyaa a côôci la kaa ér un kuma u wan zwa sha kwagh u Bibilo i er ga. Loya u lu Orshiada la tese ityakerada i côôci i Orthodox i̱ ken tar u Russia la, i i er akaa sha Mbashiada mba Yehova dang dang yô, maa a pine ér: “Mkaanem man per tindii?” Kwase u fan atindi u lun suen côôci la kaa ér: “M kuma u wan zwa sha anyimanakaa a mbahemen kwaghaôndo ga.”

ULOYA MBARA ZUA A ZWA GA

Kwase u fan atindi u lu tan ikyaa a côôci la ngur wan Mbashiada mba Yehova kwagh iyol yô, a kaa wener mba ember uiniongo ga, er Kirimishi nahan. Nahan kpa, a va lumun ér atindi a tar u Russia tese ér ior i tar la i ember Kirimishi ga. Sha nahan yô, ior i tar u Russia cii, kua Mbashiada mba Yehova mba ken tar la kpaa, mba a ian i tsuan ér vea ember Kirimishi shin vea ember ga. Shi kwase atindigh la kaa ér mzough wase ‘yangen mbayev u memen shi lun ken msaanyol.’ Nahan kpa, mba pin un yô, a lumun wener i gbe je kpa un ngu a vande lamen a ma wanye u mbamaren mba nan ve lu Mbashiada ga. Loya ugen pin kwase atindigh u tan ikyaa ken côôci la ér i gbe nahan a za mkombo u Mbashiada mba Yehova vee, yô, a kaa ér: “Ityôkyaa ngi ga.”

Uloya mba ve lu wan Mbashiada mba Yehova kwagh iyol la za va a profesô u sôron mbaihyunduv ér a va er ve shiada. Profesô ne senge ér ityakerada yase ngi ne ihyundugh. Loya ugen u lu paan Mbashiada iyol yô, kaan ér kwagh u profesô la nger la zua sha kwagh u orhemen côôci i Orthodox i tar u Russia nger la yô, profesô la nyiman ga. A kaa ér: “Yange se zua a mkaanem mara ken tser u kômputa, u i yer ér diskette la môm.” Mba pin un mbampin yô, i va kav er i gbe je kpa a lu a sôr ma Orshiada u Yehova ga yô. Kpa profesô u sôron mbaihyunduv ugen gema er shiada ken koti ér un tôv sha uma u Mbashiada hemba 100 ken gar u Moscow. Nahan un fa er kwagh môm a ze ve iyol ken ityou ga yô, shi a kaa ér, er mba ve lu ken nongo ne yange ve hingir Mbashiada mba Yehova yô, hemba mban bem bem a ior mba ken ukwaghaôndo mbagenev.

SE HEMBA, KPA KWAGH KURE GA

Sha iyange i Maaci 12, 1999 la, jôôji la tsua mbafantakerada utaan ér ve ôr ityakerada i Mbashiada mba Yehova ve fa kwagh u i pasen la, nahan i hila mem u ôron ijir la. Gbaatom u nengen sha kwagh u ijirigh u gomoti u tar u Russia vande nan zwa ér mbafantakerada mbagenev ve ôr ityakerada yase ve fa kwagh u i pasen la, kpa lu sha kwagh u ijir i se lu ôron ken gar u Moscow la ga. Sha iyange i Aipor 15, 1999 la, mbafantakerada mba gomoti tsua ne kaa ér ve zua a kwagh môm u bo ken ityakerada yase ga. Sha nahan yô, sha iyange i Aipor 29, 1999 la, gbaatom u nengen sha kwagh u ijirigh la hide shi nger kwaghaôndo u Mbashiada mba Yehova ken tar la. Shin er i zua a ma kwagh u bo ken ityakerada yase ga nahan kpa, koti u ken gar u Moscow la hanger ér saa shi i tsua mbafantakerada mbagenev ve kimbir tôvon sha ityakerada yase. Kwagh ne lan ishima kpishi, gadia gbaatom u nengen sha kwagh u ijirigh ken tar u Russia cii la lumun ér Mbashiada mba Yehova ka kwaghaôndo u a dondon tindi u tar ve yô, kpa shi afishi a nengen sha kwagh u ijirigh ken gar u Moscow gema lu tôvon ve ér ve per tindi!

Yange shighe kar nôngo u kuman anyom ahar cii ve i hide i nder ijir la ye, nahan sha iyange i Febewari 23, 2001 la, jôôji u kwase, Yelena Prokhorycheva kure ijir ne. Yange nenge sha kwagh u mbafantakerada mba a tsua ve ér ve tôv sha kwagh u i pasen ken ityakerada yase la kaa un la yô, a kure ijir la ér: “Ityôkyaa ngi i cirin kwaghaôndo u Mbashiada mba Yehova mba ken gar u Moscow shin yangen ve tom ga.” Ken masejime yô, i tôv sha atindi cii, nahan i kure ijir ér anmgbianev asev mba a ishô sha akaa a i wa ve iyol la cii! Nahan kpa, kwase u fan atindi u lu tan ikyaa ken côôci la, venda ijir i í kure la, gema yem za wa apii ken koti u tamen u ken gar u Moscow u i yer ér Moscow City Court la. Iwer itiar ngi kar yô, koti la wua ijir i jôôji Prokhorycheva yange kure la, sha iyange i Mei 30, 2001. Koti la na zwa ér kwase u fan atindi la a hide a za wa ijir la, kpa i lu jôôji ugen nana lu ityough sha i ye. Vegher u sha utar lu nôngon u hiin.

SHI SE ZUA A MHEMBE, KPA KWAGH KURE GA

Sha iyange i Oktoba 30, 2001 la, jôôji u kwase ugen, u i yilan un ér Vera Dubinskaya yô, hide hii u ôron ijir ne. * Kondratyeva, kwase atindigh u tan ikyaa ken côôci la shi kimbir wan Mbashiada mba Yehova kwagh iyol ér mba tesen ior ér ve kôr mbagenev ihyom, maa a seer ér u cirin nongo u Mbashiada mba Yehova u tindi a lumun a u la ka gbenda u kuran ian i Mbashiada mba ken gar u Moscow ve lu a mi i eren akaa a ve soo la! Lamen dang nahan yô, mbashiada mba 10,000 mba ken gar u Moscow cii nger pitishen aveave, wa ave shimi ér koti la a venda “erdoo” u kwase la lu sengen ér un ngu tesen ve la.

Kwase atindigh la kaa ér, ityôkyaa ngi i una pase er i hii ve un kaa ér Mbashiada mba Yehova er kwaghbo ga. A kaa ér mba ôron ve ijir sha ci u ityakerada ve kua jighjigh ve u nan, ka sha ci u ityom ve ga. A kaa ér una va a or u lamen sha ityough ki côôci i Orthodox i ken tar u Russia la, a va er shiada sha kwagh u un er la. Kwaghôron na ne tese je ér mbahemenev mba kwaghaôndo lu uwegh ken kwagh ne cor-cor, lu tuur ér i cir tom u Mbashiada mba Yehova. Sha iyange i Mei 22, 2003 la, jôôji la na zwa ér mbafantakerada mbagenev shi ve ôr ityakerada i Mbashiada ve fa kwagh u i pasen la.

Sha iyange i Febewari 17, 2004 la, i hide i tema ijir la sha u nengen sha kwagh u mbafantakerada mbara ve zough a mi ken ityakerada yase la. Mbafantakerada mbara kav ér ityakerada yase ka i taver ior asema ér ve “kura tsombor ve man ivaa ve” shi kwagh u i senge ér ityakerada yase ngi tesen ior ér ve kôr mbagenev ihyom la ka “aie purututu.” Mbafantakerada mbagenev kpa lumun a kwagh ne. Yange i pine profesô ugen u timen sha yiase i ukwaghaôndo ér: “Hii nan ve Mbashiada mba Yehova ve pasen ior kwaghaa?” A kaa a koti la ér: “Tom u pasen kwagh la ka kwagh u i gbe u Orkristu nana er keng keng yô. Ka kwagh u Ivangeli i kaa je la shi ka kwagh u Kristu yange kaa a mbahenen nav ér ve er je la, ér ‘za nen za pase nen kwagh ken ityar cii.’” Nahan cii kpa, sha iyange i Maaci 26, 2004 la, jôôji la cir tom u Mbashiada mba Yehova ken gar u Moscow. Sha iyange i Jun 16, 2004 la, koti u tamen u ken gar u Moscow u i yer ér Moscow City Court la lumun a ijir i í kure la. * Kwaseshiada ugen u civir Yehova ica i gba yô, kaa ér: “Sha shighe u tar u Soviet Union la, or u ken tar u Russia yange nan lu or u nan jighjigh ér Aôndo ngu ga. Nyian ne, or u ken tar u Russia ka nan lu ken côôci i Orthodox keng.”

Anmgbianev asev er nena sha kwagh ne? Ve er kwagh vough er Nehemia u sha ayange a tsuaa la nahan. Sha ayange a na la, mbaihyomov mba Aôndo lu hendan a iniôngon na i lu nôngon ér una hide a maa gilgar u Yerusalem la, kpa un vea ior nav ve de ér ma mhendan a dan ve ga. Ve za hemen ve “maa” gilgar la shi ve “kange ishima sha tom.” (Neh. 4:1-6) Anmgbianev asev mba ken gar u Moscow kpa yange ve de ér mbaahendanev ve yange ve tom u i gbe u a er nyian la ga, ka tom u pasen loho u dedoo je la. (1 Pet. 4:12, 16) Yange ve lu a vangertiôr ér Yehova una nengen sha a ve, shi ve kegh iyol u tagher ishigh a vegher u sha unyiin u ijiir i í ôr shighe gôgônan ne kpaa.

TSWAM U EREN SEER A SEER

Sha iyange i Agusutu 25, 2004 la, anmgbianev asev nger pitishen hen pesiden u tar u Russia, u i yilan un ér Vladimir Putin la, ve za na hen iyaagh ki pesiden. Anmgbianev nger pitishen la atihi 76, iorov 315,000 wa ave shimi, ve vaa iyol sha kwagh u mcir u i cir tom wase la kpishi. Hen shighe ne, mbahemenev mba côôci i Orthodox i ken tar u Russia tese inja ve vindi vindi. Ve kaa ér: “Mayange je se lumun a ityom i Mbashiada mba Yehova ve lu eren la ga.” Orhemen ugen ken kwaghaôndo u Mbamusulumi kaa ér mcir u i cir tom u Mbashiada la ka “mzehemen shi ka kwagh u injaa kpaa.”

Ka nahan ve, ior mbagenev ken tar u Russia mba ve fa kwagh u ve lu sha mi ga yô, yange ve mough ve za ta num sha Mbashiada mba Yehova nahan ye. Yange mbaahendanev za ta Mbashiada mba Yehova mbagenev mba ve lu pasen kwagh ken gar u Moscow azu shi ve gbidye ve dembe. Ishima vihi orgen ker zenda anmgbian u kwase ugen ér a due ken iyou igen kera, shi a tume un nguhar ken ijime je a gba a tume ityough inya. Shin er gba u a za a za a anmgbian u kwase la iyouci nahan kpa, dasenda er or u ta num sha a na la kwagh ga. Shi dasenda kôr Mbashiada mbagenev, i civ ve ave shin inki i cagh shin takerada, shi i tôô ve foto shi ve lu hen tashan u dasenda zan zan kpernan. Mba yange ve lu nan Mbashiada ajiir sha inyar ken gar u Moscow ér ve eren mbamkombo ker yô, i ta ve mciem iyol ér vea de ga yô, a de ve tom. Ica kera gba ga tsô, i yange atôônanongo kpishi u eren mbamkombo sha ajiir a ve kimbi inyaregh sha mi la. U tesen ikyav yô, yange atôônanongo 40 lu nyôron mkombo ken Ayou a Tartor anyiin, ken zege iyou i môm. Yange i gba u môm ken atôônanongo ne una nyôron Mkombo u ken Igbar sha ahwa ataankarahar man tiôn pepe. Ortamen u sôron atôônanongo ugen kaa ér yange i gba u mbapasenkwagh mbara vea nderen sha ahwa ataan sha use vea waan iyol i zan mkombo, kpa ve lu eren kwagh ne saan saan, shi ve er nahan hemba inyom i môm.

IJIR I YANGE I “LU MPASE” LA

Mbashiada mbara yange ve soo u tesen ér mcir u i cir tom ve u pasen kwagh ken gar u Moscow la lu sha tindi ga. Nahan ken uwer u Disemba, 2004 la, uloya asev za ken Atejir u Yuropa u̱ Nan Or Ian i Eren Kwagh sha Ishima i Nan la ér a wase ve. (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “Er I Hii Ve Yange I Hide I Nenge sha Ijir I Yange I Kure ken Tar u Russia la ken Tar u France Yô” la, sha peeji 6.) Anyom ataratar nga kar yô, sha iyange i Jun 10, 2010 la, atejir la nengen sha akaa a i wa Mbashiada iyol la cii vighe vighe yô, a kure ijir ér Mbashiada mbara mba a ibo sha ma kwagh ga! * Atejir la kaa ér akaa a i wa ve iyol la cii lu aie vindi vindi. Atejir la shi kaa ér gomoti u tar u Russia a hide a na Mbashiada ian i eren tom ve, shi a nôngo kpee a sôr kwagh u a er a ve la.—Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “Ijir i Atejir la Kure La,” sha peeji 8.

Atejir la pase wang ér atindi a ityar i ken Yuropa due a mi sha kwagh u ian i or lu a mi i eren kwagh u nan soo shi vendan kwagh u imoshima i nan i vende la lumun a tom u Mbashiada mba Yehova, nahan gba u tar u Russia kua ityar i 46 i i lu ken mzough u Yuropa u i yer ér Council of Europe la cii ia dondo tindi ne kpee. Heela tseegh ga, er i pase inja i tindi kôr inya shi i due a akaa a tesen ér akaa a i wa Mbashiada iyol la cii lu aie yô, mbafanatindi man ujôôji man mbadughunatindi shin iyou i idyu man mba fan kwagh u ian i uumace sha tar cii, kwagh ne una doo ve u ôron kpishi je. Sha ci u nyi? Sha ci u, cii ve atejir la a mase kuren ijir ne yô, yange ôr kwagh u ajir agen anigheni a yange i vande kuren nan Mbashiada mba Yehova ishô yô, shi a ter kwagh u ajir agen a Mbashiada mba Yehova vande hemban ken mbaatejir mba tamen mba ken tar u Argentina man Canada man Japan man Russia man South Africa man Ishpania man United Kingdom kua tar u Amerika yô. Hegen Mbashiada mba Yehova sha tar cii, vea fatyô u kôron ishô i atejir ne yange na ve la ken uwe pasen mbagenev ér tindi lumun a mcivir ve.

Yesu yange kaa a mbadondon un ér: “Á va a ven sha ishigh ki ugomna man utor kpaa sha ci Wam, sha er i̱ hingir mpase her a ve man her atôatyev kpaa yô.” (Mat. 10:18) Ijir i anmgbianev asev ôr ken anyom pue kar ataan a karen ne na ve ian i pasen ior iti i Yehova hemban ave a tse, ken gar u Moscow man sha ajiir agen kpaa. Ashe a yange i hôn sha Mbashiada shighe u i lu tôvon sha kwagh ve la man ajir a ve ôr ken mbaatejir kposo kposo la man ijir i atejir u ityar i ken Yuropa jimin cii kure la, hingir “mpase” shi a wase u van a “mzehemen u Loho u Dedoo.” (Fil. 1:12) Nyian ne, Mbashiada mba Yehova ka vea pasen kwagh ken gar u Moscow yô, ior kpishi ve pine ve ér: “Yange i cir zan tom wen gaa?” Ashighe kpishi mpin ne ka a na yô, anmgbianev asev ve hemba pasen ior kwagh u jighjigh wase u nan cii. Kwagh ne tese wang ér, ma tahav mbu mbua hendan a vese ve mbua fatyô u yangen se tom u pasen kwagh u Tartor la je kpa mbu ga. Se mba sônon Yehova ser a za hemen u veren anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba doon se ishima shi taver ishima mba ken tar u Russia mbara doo doo shi a za hemen u suen ve kpaa.

[Ngeren mba shin kpe]

^ Yange i za wa ijir la sha iyange i Aipor 20, 1998. Kasua mba kar uhar yô, tar u Russia wa uwegh shin inya sha u lumun a atindi a Ityar i ken Yuropa due a mi sha kwagh u ian i or lu a mi i eren kwagh u nan soo shi vendan kwagh u imoshima i nan i vende la.

^ Pipa abaver i í yer ér Associated Press, i Jun 25, 1999 la kaa ér: “Er Côôci i Orthodox i ken tar u Russia la, soo u kuran ian i i̱ lu sha mi ken tar la shi i̱ soo ér i cir kwaghaôndo u Mbashiada mba Yehova keng yô, i̱ sendegh gbem tsô i dondo tindi la.”

^ Kwagh ka a er yô, iyange la Mbashiada mba Yehova iv anyom pue, hii shighe u tar u Russia due a tindi u tesen ér Mbashiada mba Yehova ka ior mba gomoti u tar u Soviet Union kighir ve a ican sha ci u kwaghaôndo ve je la.

^ Mcir u i cir tom u mbashiada mba Yehova la na yô, tindi kera na atôônanongo a ken gar u Moscow ian i eren ma kwagh ken iti i Mbashiada mba Yehova ga. Mbaahendanev hen ér er i cir tom wase yô, a hemba anmgbianev asev u pasen kwagh.

^ Sha iyange i Novemba 22, 2010 la, ujôôji utaan mba ken afishi a hemban cii a ken Atejir u Yuropa u̱ Nan Or Ian i Eren Kwagh sha Ishima i Nan la venda pitishen u tar u Russia nger ér i̱ za a ijir ne hen afishi a hemban cii a ken atejir ne la. Sha nahan yô, ijir i atejir la kure sha iyange i Jun 10, 2010 la, hingir kwagh u igbekeke u a er kpee yô.

[Ngeren u kiriki/Foto u sha peeji 6]

Er I Hii Ve Yange I Hide I Nenge sha Ijir I Yange I Kure ken Tar u Russia la ken Tar u France Yô

Sha iyange i Febewari 28, 1996 la, tar u Russia wa uwegh shin inya sha u lumun a atindi a ityar i ken Yuropa due a mi sha kwagh u ian i or lu a mi i eren kwagh u nan soo shi vendan kwagh u imoshima i nan i vende la. (Sha iyange i Mei 5, 1998 la, tar u Russia lumun atindi ne shi hii u dondon a.) Er gomoti u tar u Russia wa uwegh shin inya sha u lumun a atindi ne yô, lu kaan ér ior mba ken tar la cii mba a:

‘ian i eren kwaghaôndo u ve soo u eren cii, hen uya vev man ken igbar shi duen ken kwaghaôndo la nyôron ugen, aluer ve soo yô.’—Ngeren u sha 9.

‘ian i ôron shi ngeren kwagh u ve nenge la sha icivir shi pasen mbagenev kwagh u ve soo yô.’Ngeren u sha 10.

‘ian i zan mbamkombo mba i lu eren ken bem yô.’Ngeren u sha 11.

Ior asange asange shin mbamzough mba i nzughul a ve sha u yangen ve u eren akaa a tindi a ne ian la, man ve za yer ijir ken mbaatejir mba ken itiar ve cii kpa i gbe sha mi ga yô, vea fatyô u yemen a ijir la ken Atejir u Yuropa u̱ Nan Or Ian i Eren Kwagh sha Ishima i Nan, u a lu ken gar u Strasbourg, ken tar u France, u i tese sha heen la. Atejir ne ngu a ujôôji 47 sha ingyegh ki ityar i ken Yuropa i yange i wa ave shin inya, í lumun a atindi a sha kwagh u ian i or lu a mi i eren kwagh u nan soo shi vendan kwagh u imoshima i nan i vende la. Ijir i atejir ne a kur cii ka i gba u a dondo. Hanma tar u yange u wa uwegh shin inya u lumun a atindi ne yô, ua dondo kwagh u atejir ne a kaa la kpee.

[Ngeren u kiriki sha peeji 8]

Ijir i Atejir la Kure La

Mkaanem ma mtar ma ma dondo ne i dugh ma ken mkaanem ma atejir la kure ijir a mi yô.

Môm ken akaa a i wa Mbashiada mba Yehova iyol yô, ér mba saren icombor. Atejir la gema nenge nahala ga. A kaa ér:

“Ka er mba hen tsombor ka ve hendan a mbagenev hen tsombor ve, mba ve lu Mbashiada la shi ve kegh iyol u lumun a ian i ve lu a mi i i eren kwaghaôndo u ve soo shi pasen kwagh u jighjigh ve u nan la ga ve, ayôôso ka a gba ye.”—Ikyum 111.

Shi atejir la zua a ikyav i tesen ér kwagh u i wa Mbashiada iyol ér “mba yangen ior vev u eren kwagh sha asema a ve” la ka mimi ga, a kaa ér:

“Atejir ne nenge yô, ka kwagh u kpiligh iyol kpishi er ma kôti [ken tar u Russia] a ter iti i or môm tsô u i senge ér i nzughul a nan sha u yangen nan u eren kwagh u imoshima i nan i tese nan la sha ayom ga yô.”—Ikyum 129.

Kwagh ugen u i wa Mbashiada mba Yehova iyol yô ér ka ve na ior mba ken nongo ve ve hingir kor kor sha mvende u ve vende awambe a tan la. Atejir la venda mnenge la, gema kaa ér:

“Ian i lumun shin vendan atô a twersôron agen, shin tsuan igbenda igen i sôron twer la ka kwagh u hange hange u tesen ér or ngu sha tseeneke u nan shi nan ngu a ian i tsuan kwagh u nan soo yô. Or u wan ikyondo u lun a mfe nan ngu a ian i tsuan kwagh u nan soo yô, er u lumun shin vendan ipyaven gayô twersôron, shin vendan awambe a tan gayô lumun u tan awambe nahan.”—Ikyum 136.