Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Doom U Civir Yehova

Doom U Civir Yehova

Doom U Civir Yehova

Kwaghôron u Fred Rusk

Hii iyev wam je, m kav mimi u mkaanem ma Davidi ma i nger ken Pasalmi 27:10 la, ma kaa ér: “Gadia terem man ngôm undum, kpa TER Una tôôm.” De m pase er yange ma kure sha a mo yô.

YANGE m vese hen sule-mough, u ter u terem, ken kpentar u Georgia, ken tar u Amerika, shighe u inyaregh ban sha tar kpishi ken kwavanyom u 1930 la. Terem, u lu ken ishimavihin kpishi sha ku u ngôm kua anngôm u nomso, u i sember maren la, yange undum vea ter na, u kwase na kpe kera la, yem hen gar ugen ica, lu za eren tom. Shighe kar yô, a nôngo ér m za kohol un, kpa gba sha mi ga.

Lu ônov mba terem u tamen, mba kasev mba vesen, lu nengen sha ya wase ye. Shin er terem u tamen la lu or u eren kwaghaôndo ga nahan kpa, ônov nav mba kasev mbara gema taver ken adua u Southern Baptists la kpoghuloo, shi ve lu hanger ér saa mo kpa m dondo ityesen i kwaghaôndo ve la. Yange m zaan adua hanma iyange i Lahadi, sha ci u i lu u me za ga yô, a gbidyem. Er terem eren kwaghaôndo ga, shi mo kpa i kighir mo a kighir a kwaghaôndo yô, kwagh gbam sha kwagh u kwaghaôndo ga, hii iyev av je. Nahan kpa, m gema m soo makeranta kua anumbe.

Mbavannya Mba Yange Ve Gema Uma Wam La

Ken inyom i 1941 la, igyandenor ugen va hen ya wase vea kwase na sha iyange igen atetan. Shighe ne m lu anyom 15. A pase iyol na ér “M ngu anngô u teru u tamen, mba yerem ér Talmadge Rusk.” M lu a vande ungwan kwagh na ga, kpa m fa er un man kwase na ve lu Mbashiada mba Yehova yô. Kwagh u yange pase ér Aôndo wa ishima ér uumace ve lu uma shin tar gbem sha won la kaha kposo a kwagh u m ungwan ken adua yô. Mba hen tsombor wase kpishi venda ityesen ve la, je ve puu kwagh u ve ôr la. I kera lumun ve u nyôron hen ya wase sha won ga. Nahan kpa, anngô u terem, u kwase u kiriki, u i yilan un ér Mary, u lu tamen a mo sha anyom atar tseegh la ngohol Bibilo kua ityakerada i pasen Bibilo hen a ve.

Fese je Mary maa na jighjigh ér un zua a mimi u Bibilo, nahan a er batisema ken inyom i 1942, a hingir ken nongo u Mbashiada mba Yehova. Shi yange tagher a kwagh u Yesu tsengaôron ne, ér: “Mba ken ya u or vea gema vea lu mbaihyomov mba nan je.” (Mat. 10:34-36) Ahendan yange mough a na hen tsombor wase kpoghuloo. Anngô u Mary u vesen, u kwase, u lu tagher tagher hen eniel ve la yô, za ya zwa vea or u hemen geri ve la, nahan i kôr Talmadge, anngô u terem u tamen la, i za wuhe. I wa un ijir ér ngu pasen ior kwagh a laasen shio. I kure un ijir ér a er kwaghbo.

Ipipaabaver i hen geri wase la due a ibaver ér or u hemen geri wase, u lu jôôji kpaa la, kaa a ujôôji mba hen koti mbara ér: “Ityakerada i or ne a lu samber a mi la i vihi vough er megh nahan.” Anngô u terem u tamen la wa apii, maa a hemba ijir la, kpa cii man a ijir ne due yô, a tsa ken gaadi ayange pue.

Gbenda u Anngô u Terem u Kwase, Mary, Yange Wasem Yô

Lu mo tseegh Mary lu lamen a mo sha kwagh u jighjigh na u nan ga, mbawanndor a vese kpa lu pasen ve kwaghaôndo. Yange m za vea na sha u za henen Bibilo vea orgen, u ngohol takerada u i yilan ér The New World * la. Kwase u or la kaa ér, nom na tsa ôron takerada la tugh kaka. Shin er yange m soo u nyôron iyol ken ma kwaghaôndo fele ga nahan kpa, kwagh u m lu henen la doom. Nahan kpa, lu atesen a Bibilo la tseegh yange wasem u nan jighjigh mer ka Mbashiada mba Yehova ve lu ior mba Aôndo ga. Kpa lu ahendan a Mbashiada mba Yehova tagher a mi la yange wasem u nan jighjigh ye.

U tesen ikyav yô, sha iyange igen la, mo vea Mary se za wa tomato inyatine, se lu hiden hen ya. Se mba va sôôn hen ijiir i nanden ihyôghonough yô, se kav avindir a tesen ér anngôôv mba Mary mba kasev, mba ve lu vesen a na mbara, ve nande ityakerada na, kua foto man ngeren mbagenev mba pasen loho u Bibilo yô. Ka vihin mo kpishi yô, anngô u Mary u kwase, u vesen ugen gema sue a sue apera, kaa ér: “Yange sev a hungwa a av, u wuese se sha kwagh u se er ne.”

Ken inyom i 1943 la, kwagh gande Mary undu ya, sha ci u a venda u nyiman jighjigh na u nan u he la, shi a lumun u den u pasen mbawanndor a na kwagh ga yum. Hen shighe la, sagher mo iyol kpishi er yange m fa mer Aôndo ngu a iti, mba yer un ér Yehova, shi ngu Aôndo u dooshima man u zungwen mhôônom, ka Aôndo u nanden ior ken igyamusu ga yô. Shi m fa mer Yehova ngu a nongo, u u lu a dooshima yô, shin er m lu a vande zan ma mkombo ga nahan kpaa.

Shighe kar yô, m lu paan tembe ya wase sha injin u paan toho sha iyange igen, nahan m nenge mato ugen lu karen zooloo, iorov uhar mba ve lu shin mato la gema pinem sha u vea fa a lu mo m lu Fred yô. M fe mer ka Mbashiada yô, m kaa mer, “De m nyôr se yem nen hen ijiir i se za lam kpa kwagh a za iyol ga yô.” Lu Mary kaa a ve ér ve va pasem kwagh ye. Or u môm la i yilan un ér Shield Toutjian; lu ortamen u sôron atôônanongo, u yange taver mo ishima shi waan mo kwagh sha akaa a ken jijingi zum u kwagh a hembe gban mo sha imba iwasen la cii yô. Hen shighe ne, ahendan a hen tsombor la hide shire sha a mo, sha ci u m ta ikyaa a Mbashiada mba Yehova sha akaa a ve na jighjigh a mi la.

Mary yange ngerem washika shighe u mough yem za lu hen gar u Virginia la, a kaa ér aluer m kange ishima mer me civir Yehova yô, me fatyô u za lun vea na. M ongo nahan yô, m kera wa a wa ahô a yemen za kohol un ga. Nahan sha iyange i Tomataan aikighe, ken uwer u Oktoba 1943 la, m wa akaa am a hange hange agen ken akwati, m za unde a mi m kange sha kon, hen ape wa lun ica a ya yô. Kpernan, u lu iyange i Sati la, m za tôô akwati la, m kar gbenda ugen shin kungur, m za due hen ya u orwanndor a vese ugen, maa kwaghhendan tôôm yem a mo hen geri. Yange m za nyer hen gar u Roanoke yô, m zua a Mary hen ya u Edna Fowlkes.

M Vese ken Jijingi, M Er Batisema shi M Yem Betel

Edna lu Kwaseshiada u Yehova, u i shighe un mkurem, u yange zungwen mhôônom, u eren kwagh er Lidia, u i er kwagh na ken Bibilo la nahan yô. Yange Edna kimbi inyaregh sha zege ya ugen, nahan a nyôr ya la vea kwase u anngô na u nomso, Gregory, u soo tom wase ga la yange undu un la, kua ônov nav mba kasev uhar, man Mary, anngô u terem la. Shighe kar yô, ônov mba Gregory mba kasev mban, Gladys man Grace va hingir mbamishen. Gladys, u a lu anyom 90 kar hegen la ngu civir Yehova sha mimi her, hen branci u ken tar u Japan la.

Shighe u m lu hen ya u Edna la, m zaan mbamkombo hanma shighe shi i tsaase mo ken tom u pasen kwagh la. Er yange m lu a ian gbanger gbanger i henen Mkaanem ma Aôndo shi zan mbamkombo mba Mbakristu yô, m seer fan Yehova, er sarem la. Sha iyange i Jun 14, 1944 la, i erem Batisema. Mary vea ônov mba Gregory mba kasev mbara cii hii tom u pania shi ve lumun u za eren tom vegher u ken imbusutarimese i kpentar u Virginia la. Hen kpentar la, ve wase u veren tiônnongo hen geri u Leesburg. Ken mhii u inyom i 1946 la, m hii tom u pania hen eniel ugen, u a we ndor a eniel u se lu her la yô. Hen shighe u iceenyolough la, se za mkohol u ityar ityar, u hungur mo mayange ga, u i er hen gar u Cleveland, ken kpentar u Ohio, sha iyange i Agusutu 4-11 la.

Sha mkohol la, Anmgbian Nathan Knorr, u lu hemen nongo u Yehova hen shighe shon la, pase awashima u i lu a mi sha u seer maan iyagh ki Betel ki ken Brooklyn la. Lu u a maa ijiir i tsan i he, shi a seer maan ijiir i gberen ityakerada. Yange i soo u zuan a anmgbianev kpishi mba ve lu agumaior yô. Nahan m kaa mer ka ape m soo u za civir Yehova je la. Tsô m nger apelekeshen, iwer ngi kar kpuaa yô, sha iyange i Disemba 1, 1946 la, m yem Betel.

Shighe karen ka kom er inyom i môm nahan yô, ortamen u nengen sha ijiir i gberen ityakerada la, Max Larson, za va hen afishi am, hen Afishi a Tindin a Ilyoho. Yange kaa a mo ér gba u me za eren tom vea Gbaatom u Nengen sha Tomshiren. Er m lu eren tom hen gbaatom ne la, m hen u eren tom a akaawan a Bibilo kpishi, kua gbenda u nongo u Aôndo u eren akaa la, hemban je yô, shighe u m lu eren tom ne imôngo vea T. J. (Bud) Sullivan, u lu ortamen u nengen sha gbaatom shon la.

Terem za shin Betel acin imôngo sha u za nengen a mo. Shighe kar yô, un kpa hingir u eren kwaghaôndo. Zum u a mase van shin Betel ken 1965 la, a kaa ér: “U fatyô u van ken ya va nengen a mo, kpa mo yô, mayange me kera va heen sha u va nengen a we ga.” Yange m za sôr un acin kpuaa cii mase kpen ye. Terem yange na jighjigh ér un ngu yemen sha. M na jighjigh mer, Yehova ngu umbur kwagh na, man aluer ka nahan yô, una va nder un sha shighe u mnder u shin ku la, una lu ape yange hen ér una lu la ga, kpa a lu shin tar, ape una lu a ishimaveren i lun uma gbem sha won ken tar u ua hingir Paradiso la.

Mbamkohol Mba Vesen man Kwaghmaan u Hungur Mo Ga

Hanma mkohol u vesen u yange a er yô, i lu shighe u van a mzehemen ken jijingi. Hemban cii je yô, mbamkohol mba ityar ityar mba yange i er hen agirigi u anumbegh u Yankee, hen gar u New York, ken kwavanyom u 1950 mbara. Ken inyom i 1958 la, iorov 253,922 mba ve mough ken ityar 123 ve va mkohol u ityar ityar la yange ve iv hen agirigi u anumbegh u Yankee man u Polo Grounds la poo. Kwagh ugen yange er hen mkohol la u una hungur mo mayange ga yô. Zum u m lu wasen mba shin afishi a mkohol la tom yô, Anmgbian Knorr za va faa faa va kende yilam ér, “Fred,” maa kaa ér, “hungur mo, m kera tsua anmgbian u nana lam a upania mba ve kohol ken zege iyou u eren iniongo ker, u a lu ikyua ikyua heen, se kimbi inyaregh sha mi la ga cii. U fatyô u zan kpase za lamen a ve sha ma itinekwagh i ú hen wer ia wase ve je he?” Er m lu zan sha gbenda la, m er msen kwa imôngo, cii ve m mase za nyôron her ye, m lu ôôn fee fee.

Er atôônanongo seer ken kwavanyom u 1950 man u 1960 la kpishi ken gar u New York yô, ajiir a yange i kimbi inyaregh sha mi sha u a hingir Ayou a Tartor la yina. Nahan, hii ken inyom i 1970 zan zan ken inyom i 1990 la, i yam ayou atar hen gar u Manhattan, i hide i sôr a i maa, sha er a zua a ajiir a injaa a nyôron mbamkombo ker yô. Lu mo m lu ciaman u ukômatii mba nengen sha ityom ne ye, shi akaa a doon a ka m umbur yô, ka mver u Yehova yange ver atôônanongo a yange zua ave sha u suen tom ne sha inyar la doo doo, ve i maa ayou a civir Aôndo la i bee, shi hegen kpa a lu ajiir a civir Aôndo her sha mimi la.

Mbamgem Mba ken Uma Wam

Sha iyange igen ken inyom i 1957 la, m lu karen gbenda hen atô u ayou a tsan man ijiir i gberen ityakerada shin iyaagh ki Betel yemen hen afishi am, maa wura hii u nôôn. M ta ashe m nenge a gumkwase u doonashe, u yange sember van Betel yô, lu yemen mo ken hemen. Lu a inima ga, nahan m kaa a na mer a nyôr ken inuma yam la. Kape yange m fa Marjorie je la, shi hii shighe u se er ivese ken inyom i 1960 la je, kape se zenden imôngo saan saan ken mcivir u Yehova, sha ashighe a doon man a doon ga kpaa cii je la. Ken uwer u Setemba, 2010 la, se er iniongo i umbur anyom 50 a ivaa yase.

Yange se lu a ember ivaa yase se bee ga je maa, anmgbian Knorr kaam ér i tsuam ér m lu ortesen mba zan Makeranta u Gileadi. Lu tom u civirigh kpen kpen! Hii ken inyom i 1961 zan zan 1965 la, i lu tôôn shighe gôgônan nyôron kwaghhenen a iniongo itian, i yange lu ior mba nengen sha branci tseegh, mba i tsaase ve sha tom u nengen sha branci ve hemba iyenge ker yô. Ken mbee u inyom i 1965 la, i pande shighe u henen kwagh a iniongo la hingir iwer itian, shi hen kwa ne kpa, i hemba veren ishima sha u tsaase mbamishen.

Ken inyom i 1972 la, i musan mo ken Makeranta u Gileadi la, m za lu ortamen u nengen sha Gbaa Tom u Nan Mbamlumun sha Mbampin shi Tan Iwanger sha Akaacimin. Er m lu timen ken ityakerada sha u nan mbamlumun sha mbampin shi nengen sha akaacimin kposo kposo yô, kwagh la wasem kpishi m hemba fan atesen a Mkaanem ma Aôndo shi m lu hemban dondon atindiakaa a Aôndo sha u wasen mbagenev.

Ka ve ken inyom i 1987 la yô, i nam tom ugen hen gbaatom ugen u i yer ér Gbaatom u Tan Iwanger sha Kwagh u Tweregh la. Yange i er mbamkohol sha u tesen mbatamen mba ken Ukômatii mba Wasen sha Kwagh u Iyouci gbenda u vea fatyô u lamen a mbatwerev man ujôôji kua mbatomov mba nan ior iwasen sha akaa, nahan timen ken Ruamabera a ve imôngo sha er vea fa mnenge wase sha kwagh u awambe yô. Kwagh u lu zayol u vesen yô, mbatwerev yange ve pinen mbamaren ian cii ve taan mbayev awambe ga, ashighe kpishi koti a na ve ian i eren nahan.

Yange a kaa a mbatwerev ér ve sôr or twer a awambe shio yô, ashighe agen ve kaa ér gbenda u sôron or twer a awambe shio ngu ga, shin ngu kpa u taver ishe gande. Hanma shighe u ortwer nan kaa nahan yô, a kaa a nan mer, “Nalegh ase uwegh ou.” Nana nalegh yô, m kaa mer, “Fa wer u ngu a kwagh u a hembe doon a awambe a tan yô.” Yange m or kwagh ne sha u wuese nan shi umbur nan kwagh u nan vande fan tsembelee, er ka a er tom a ihyô i paven or sha ishimaveren ve awambe a due kpishi ga yô.

Ken anyom ikyundu a a kar ne, Yehova ver iniôngon yase i tesen mbatwerev man ujôôji la doo doo kpishi je. Er yange ve va seer kaven mtil wase sha kwagh u awambe yô, kwagh la gema mbamhen vev kpishi je. Ve fa er kwaghtôvon u sha kwagh u twer sôron a tese ér igbenda i sôron or twer a awambe shio la i doo, shi mbatwerev mbagenev ve lumun u sôron ior twer a awambe shio, shi ayouacii kpa a lu, a a fatyô u musan oruange yemen a nan her, za sôron nan a awambe shio yô.

Hii ken inyom i 1996 la je, mo man Marjorie se mba eren tom hen Ijiir i Nyôron Imakeranta i Watchtower, i i lu hen anjiir u i yer ér Patterson, ken kpentar u New York la; anijiir ne ngu Brooklyn vegher u ken Imbusutarimese la, gba ica kuma er ukilomita 110 nahan. M er tom hen ijiir ne vea Gbaatom u Nengen sha Tomshiren shighe kpuaa, shi m er tom u tesen mba nengen sha branci vea kasev vev man mbatamen mba sôron atôônanongo. Ken anyom 12 a a kar ne, yange m hide m lu ortamen u nengen sha Gbaa Tom u Nan Mbamlumun sha Mbampin shi Tan Iwanger sha Akaacimin la; i mough a afishi la hen Brooklyn, i yem a mi hen Patterson.

Mbamzeyol mba Iyolbeen

Hegen er m nyer anyom a 85 ne, hingir mo ican kpishi u veren ishima sha ityom yam i shin Betel la. M nôngo a angev mbu kyansa hemba anyom pue hegen. Ka i lum ken ishima er Hesekia, u yange Yehova seer un ayange la nahan. (Yes. 38:5) Kwase wam kpa vihi un iyol tsô, nahan ka se nôngon a angev mbu a lu a mi, i yer mbu ér Alzheimer la. Marjorie ka kwase u shiren Yehova tom sha gbashima, u a we agumaior kwagh shi a wasen mo sha mimi shi a lu ikyarem u mimi yô. Yange a ver ishima sha u henen Mkaanem ma Aôndo kpishi shi tesen ior ma kpaa, nahan mbayev asev mba ken jijingi kpishi mba lamen a vese her.

Mary, anngô u terem u kwase la kpe ken uwer u Maaci 2010 la; yange tsa sha won anyom 87. Yange fa u tesen ior Mkaanem ma Aôndo tsema tsema, shi wase mbagenev u suen mcivir u mimi. Yange er tom u pasen kwagh hanma shighe la anyom imôngo. M wuese un kpishi er yange wasem u fan mimi u Mkaanem ma Aôndo shi m hingir u civir Yehova Aôndo u dooshima, er un nahan yô. Uwar u Mary dondo vea uwar u nom na, u yange vande eren tom mishen ken tar u Iserael la. M na jighjigh mer Yehova ngu umbur ve, mba keghen shighe u mnder u shin ku la.

Ka mea hide mea hen sha anyom 67 a m civir Yehova ne nahan, m wuese un kpishi sha averen a m zough a mi la. Doom u eren ishima i Yehova! Er m suur sha mlumun u sha mhôôn na yô, m ngu veren ishima keghen mer mo kpa me va lu a ci ken ityendezwa i Wan na er la, ér: ‘Hanmô u nan undu uya shin anmgbianev mba nomso, shin mba kasev, shin ter, shin ngô, shin ônov, shin ishule sha ci u iti Yam yô, nana shi á zua a mi kwa akunduatar shi nana zua a uma u tsôron kpaa.’—Mat. 19:29.

[Ngeren u shin kpe]

^ I gber u ken inyom i 1942, kpa i de u gberen u hegen.

[Foto u sha peeji 19 la]

Hen sule-mough, u ter u terem, ken kpentar u Georgia, ken tar u Amerika, ken inyom i 1928

[Foto u sha peeji 19 la]

Anngô u terem u kwase, Mary vea Anngô u terem u tamen, Talmadge

[Foto u sha peeji 20 la]

Mary vea Gladys man Grace

[Foto u sha peeji 20 la]

Shighe u í lu eren mo batisema sha iyange i Jun 14, 1944 la

[Foto u sha peeji 20 la]

Ken afishi a Gbaatom u Nengen sha Tomshiren shin Betel

[Foto u sha peeji 21 la]

Mo vea Mary sha mkohol u ityar ityar u ken inyom i 1958, hen agirigi u anumbegh u Yankee

[Foto u sha peeji 21 la]

Mo vea Marjorie sha iyange i se er ivese la

[Foto u sha peeji 21 la]

Mo vea kwase wam ken inyom i 2008