‘Lu Taveraa, Taver Ishima Tsung’
‘Lu Taveraa, Taver Ishima Tsung’
‘Lu taveraa, taver ishima tsung, . . . TER, Aôndo wou, ngu a we.’—YOS. 1:7-9.
Ú NA MLUMUN WER NYI?
Enoki man Noa yange ve tese ishimataver sha nyi igbenda?
Kasev mbagenev sha ayange a tsuaa la yange ve ver ikyav sha kwagh u ishimataver man jighjigh u nan nena?
Ka ikyav i ishimataver i agumaior a han i̱ doo u yumu?
1, 2. (a) Ka nyi ashighe agen ka i gba u ia wase se ve se za hemen u eren kwagh u voughlo? (b) Ka nyi se time sha mi ken ngeren nee?
SE FATYÔ u kaan ser or u taver ishima ka or u nan cie u ôron shin eren kwagh ga yô. Nahan kpa, ashighe agen ka i gba u or a taver ishima ve nana za hemen u eren kwagh u vough ye.
2 Ior mbagen mba i er kwagh ve ken Bibilo yô yange ve tagher a mbamtaver tsung, kpa ve lu a mciem ga. Mbagenev di taver ishima a atsan a a tseren mba civir Yehova ayange ayange yô. Se fatyô u henen nyi sha kwagh u ior mba taver ishima mba i er kwagh ve ken Bibilo laa? Se er nan ve se taver ishima?
MBASHIADA MBA TAVER ISHIMA KEN TAR U FAN AÔNDO GA
3. Enoki yange tsengaôron ér nyi ia er mbaafereve?
3 Yange i gba u or a taver ishima ve nana lu orshiada u Yehova hen atô u mbaaferev mba ve lu uma sha ayange a Noa, shighe u Mngerem ma Deemee lu a va sha tar ga la ye. Nahan kpa, Enoki “u a lu kov u sha utaankaruhar hii sha Adam la” yange ôr kwaghôron u profeti ne vangertiôr ér: “Ter va a uicighan Nav udubu udubu, sha u Una ôr ior cii ijir; mba ve vende Aôndo la cii Una na ve ibo sha aeren a ve a vendan Aôndo la cii, a ve er ve venda Aôndo la man shi sha akaaôron a vihin cii a mbaasorabo mba ve vende Aôndo la ve lu ôron sha a Na yô.” (Yuda 14, 15) Enoki yange na jighjigh a akperan shio ér kwagh la una kure sha mi. Shi Mngerem ma Deemee va tim mbaaferev er yange ôr nahan vough!
4. Ka mbamtaver mba nyi Noa yange tagher a mi kpa za hemen u “zenden vea Aôndo”?
4 Enoki yange ôr kwaghôron u profeti ne anyom kar hemba 650 cii ve Mngerem ma Deemee mase van sha tar ken inyom i 2370 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la ye. Yange i mar Noa shighe u Enoki kpe kera la, Noa ver tsombor shi gba tso vea ônov nav cii man Mngerem ma Deemee va sha tar ye. Mbatyomov mba hemban ato gema ken iyol i orumace va er ônkasev mba doon ashe, ve mar akôraior a ve. Heela tseegh ga, isholibo i or kehe hen shighe la kpishi, nahan ipila iv shin tar. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Shin er tar vihi kpishi nahan kpa, “Noa [lu] zenden vea Aôndo imôngo,” shi “lu yôôn kwagh u perapera” a mciem shio. (Ôr 2 Peteru 2:4, 5.) Se kpa gba u se lu a imba ishimataver la ken ayange a masejime ne.
VE TAVER ISHIMA SHI VE LU A JIGHJIGH U NAN
5. Mose yange tese jighjigh u nan man ishimataver nena?
5 Mose yange ver se ikyav sha kwagh u ishimataver man jighjigh u nan. (Heb. 11:24-27) Aôndo yange tindi Mose za due a Mbaiserael ken Igipiti, hemen ve ken taaikyôngo ken inyom i 1513 zan zan 1473 C.S.Y. la. Mose yange nenge ér un ngu a tahav mbu eren tom la ga, kpa a venda ga. (Eks. 6:12) Un vea anngô na Aron yange ve za lam a Farao, tor u vihin tu la kwa kimbir kimbir. Yange ve yôô atsan a pue a Yehova va a mi sha tar u Igipiti sha u yiman Mbaiserael, shi tesen ér mbaaôndo mba Mbaigipiti mba a tahav ga la, a mciem shio. (Eks. ityou 7-12) Mose lu a jighjigh u nan shi taver ishima sha ci u Yehova lu suen un, er se kpa a lu suen se nahan.—Dut. 33:27.
6. Aluer mbautahav mba pinen se akaa sha kwagh u mcivir wase yô, kanyi ia wase se u eren shiada sha ishimatavera?
6 Gba u se lu a imba ishimataver i Mose la, sha ci u Yesu kaa ér: “Á va a ven sha ishigh ki ugomna man utor kpaa sha ci Wam, sha er i̱ hingir mpase her a ve man her atôatyev kpaa yô. Kpa shighe u vea za a ven nahan yô, asema a̱ de nyian ne sha inja kwaghôron i né ôr, shin sha kwagh u né kaa ga, gadia hen shighe la je á na ne kwagh u né ôr yô. Gadia ka ne ne ôron kwagh ga, kpa ka Jijingi u Ter wen A ôron kwagh ken a ven ye.” (Mat. 10:18-20) Aluer mbautahav mba pinen se akaa sha kwagh u mcivir wase yô, jijingi u Yehova una wase se u eren shiada sha icivir man sha jighjigh u nan man sha ishimataver.—Ôr Luka 12:11, 12.
7. Er nan ve Yosua yange taver ishima shi za ikyura?
7 Yosua, u va kar hemen Mbaiserael sha ityough ki Mose la yange timen ken atindi a Aôndo hanma shighe cii, nahan kwagh la na jighjigh u nan na seer taver, shi seer taver ishima kpaa. Ken inyom i 1473 C.S.Y. la, Mbaiserael kohol iyol u nyôron ken Tar u Ityendezwa. Aôndo yange kaa a Yosua ér: ‘Lu taveraa, taver ishima tsung.’ Lu u Yosua una kura Tindi la yô, una er kwagh sha kwaghfan shi una za ikyura kpaa. Aôndo kaa a na ér: “De cie ga; de luun a mciem iyol ga; gadia TER, Aôndo wou, ngu a we henpe ú za cii.” (Yos. 1:7-9) Mkaanem mara yange ma a taver Yosua ishima kpen kpen! Aôndo yange lu a na er tôndo zwa nahan, sha ci u ken inyom i 1467 C.S.Y. la, yange ngohol ajiir a vesen ken Tar u Ityendezwa la ken atô u iwer ataratar tseegh.
KASEV MBA YANGE VE CIVIR AÔNDO SHA ISHIMATAVER LA
8. Rahabi ver se ikyav sha kwagh u jighjigh u nan man ishimataver nena?
8 Sha ashighe a tsuaa la, kasev kpishi civir Yehova sha ishimataver. U tesen ikyav yô, gbagakwase ugen ken gar u Yeriko, u i yilan un ér Rahabi la yange na Aôndo jighjigh, nahan taver ishima yer mbamkerev mba uhar mba Yosua tindi ve la, gema tsugh ior mba tor u ken tar la tindi ve ér ve za kôr mbamkerev mbara la. Yange Mbaiserael mba va timin gar la yô, Rahabi war a ya na cii. Rahabi yange de gbaga u eren, gema civir Yehova sha mimi, nahan va hingir ngôtamen u Mesiya. (Yos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Yange zua a iveren kpishi sha jighjigh na u nan kua ishimataver na la.
9. Debora man Baraki man Yael yange ve tese ishimataver nena?
9 Yosua kpen ken inyom i 1450 C.S.Y. la yô, Aôndo ver mbaajiriv ken Iserael. Tor u Mbakanaan u i yilan un ér Yabin la, yange kighir Mbaiserael a ican anyom 20, maa Aôndo tindi profeti u kwase, Debora, ér a za kaa Orjir Baraki yô a nôngo ityav a Yabin. Nahan Baraki kohol mbautyaav 10,000 sha Uwo u Tabor sha u za nôngon ityav a Shisera, kurutya u Yabin, tor u Mbakanaan la. Shisera yange hungwa a mbautyaav nav kua akekeautya 900 shin pev u Kishon la. Mbaiserael mba hongo shin pev la yô, Aôndo tindi mngerem ma kuan, ma va gema pev la hingir angbiôr, nahan akekeautya a Mbakanaan kera fatyô u zan mape ga, sha ci u Yehova nzughul a ve. Nahan mbautyaav mba Baraki hemba “Shisera man akeke na cii kua akumautya a na cii kpaa, sha zwa u sanker.” (Mbaj. 4:1-6, 14-22) Shisera yange yevese za yer ken tenti u Yael, kpa Yael wua un shighe u lu yaven yô. Nahan er Debora vande kaan nahan, lu kwase “zua a icivir” ye, ka Yael je la. Er Debora man Baraki man Yael er kwagh sha ishimataver yô, tar u Iserael “zua a mmem anyom akunduahar.” (Mbaj. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Nomso man kasev mba civir Aôndo mbagenev kpishi kpa tese imba ishimataver man jighjigh u nan la.
MKAANEM ASEM MA A FATYÔ U TAVER MBAGENEV ISHIMA
10. A fatyô u kaan ér mkaanem asem ma a fatyô u taver mbagenev ishima sha ci u nyi?
10 Mkaanem asem ma a fatyô u taver mba civir Yehova mbagenev ishima. Ken derianyom u sha 11 C.S.Y. la, Tor Davidi kaa a wan na Solomon ér: “Lu taveraa, taver ishima, er ase nahan; de cie kwagh ga, de yen ishima ga, gadia TER, Aôndo, Aôndo wam, ngu a we je, Una gbihi u ga, Una undu u ga, zan zan ú kure tom u iyou i TER ne cii.” (1 Kron. 28:20) Solomon er kwagh sha ishimataver, nahan maa Yehova tempel u doon ashe ken Yerusalem.
11. Mkaanem ma wankwase ugen ken Iserael yange ôr sha ishimataver la ma wase orgen nena?
11 Ken derianyom u sha pue C.S.Y. la, mkaanem ma wankwase ugen u taver ishima wase orimande ugen u zuan a mwar shi fan Yehova. Yange mbautyaav mba Shiria kôr un, za hingir u shiren Naaman, kurutya u ikyumutya i tar u Shiria. Er wankwase la fa kwagh u uivande mba Yehova er sha ikyev i Elisha la yô, a kaa a kwase u Naaman ér aluer nom na za ken tar u Iserael yô, profeti u Aôndo una wanger un. Naaman yange za ken Iserael, i za wanger un imande na, nahan hingir or u civir Yehova. (2 Utor 5:1-3, 10-17) Wea lu iyev man Aôndo a doo u ishima er wankwase la nahan yô, una fatyô u nan we ishimataver sha er u pase atica ou kwagh shi u pase mbayev mba ne ze makeranta imôngo la kwagh kua mbagenev kpaa yô.
12. Mkaanem ma Tor Hesekia yange ma bende a ior mba lu hemen ve la nena?
12 Mkaanem ma vough ma a fatyô u wasen or u nan lu ken zayol yô. Shighe u Mbaashiria za sha u zan tan ityav sha Yerusalem ken derianyom u sha anigheni C.S.Y. la, Tor Hesekia kaa a ior nav ér: “Taver nen, lu nen icihi, de cie nen ga, asema a̱ de nyian ne a tor u Ashiria ga, shin sha ci u zegeikyumutya u a lu a na imôngo la kpaa ga; gadia u a lu a vese a hemba u a lu a na yô, her a na yô, ka agee a iyolough tsô, kpa her a vese yô, TER, Aôndo wase, ngu, u Una wase se, Una nôngo ityav sha ci wase.” Mkaanem man yange ma bende a ior nav nena? Mkaanem ma Aôndo kaa ér: “Ior suur sha kwaghôron u Hesekia tor u Yuda la.” (2 Kron. 32:7, 8) Imba kwaghôron ne ia fatyô taver se ishima kua Mbakristu mbagenev mba i lu tôvon ve a ican la.
13. Obadia u lu ortom u Ahaba la ver se ikyav i ishimataver nena?
13 Ashighe agen ka se tese ishimataver sha kwagh u se ôr ga yô. Ken derianyom u sha pue C.S.Y. la, Obadia, u lu ortom u Tor Ahaba la taver ishima yer uprofeti mba Yehova “akunduahargber, akunduahargber, ken bar,” sha er Yesebel, Torkwase u ifer la a de woo ve ga yô. (1 Utor 18:4) Sha ayange a ase ne kpa, mba civir Yehova sha mimi kpishi kura anmgbianev vev er Obadia nahan. Ka ve er kwagh ne sha u vendan u pasen mbaihyomov kwagh u anmgbianev vev.
ESETER LU TORKWASE U TAVER ISHIMA
14, 15. Torkwase Eseter yange tese jighjigh u nan man ishimataver nena, man lu nyi i due kere?
14 Torkwase Eseter yange tese jighjigh u nan man ishimataver sha gbenda u vesen, shighe u iferor Haman soo u timin Mbayuda ken tartor u Pershia cica cii, ken derianyom u sha utaan C.S.Y. la. Mbayuda mba ongo ér gba u a tim ve yô, ve vaa, ve hôr kwaghyan. A shi nan kpa, yange vea er msen a ishima ve cii. (Eseter 4:1-3) Yange ishima za Torkwase Eseter iyol sha kwagh ne kpishi. Wan u anngô u ter na, Mordekai, yange na un kôpi u tindi u i nger ér i tim Mbayuda la, shi kaa a na ér a za zamber a tor a yima Mbayuda. Nahan kpa, yange tor a lôhô or ga, man nana za ape a lu yô, i wua nan.—Eseter 4:4-11.
15 Nahan kpa, Mordekai kaa a Eseter ér: ‘Aluer u huan ving yô, iwasen man myom una va hen Mbayuda hen ma ijiir igen. Ka an nan fe, alaghga ka sha kwagh ne je man u zua a icivir i tor hen shighe ne ye gaa?’ Eseter kaa a Mordekai ér a kohol Mbayuda ken gar u Shushan, ve hôr kwaghyan sha ci na. A kaa ér: ‘Mo kpaa me hôr kwaghyan; ka nahan man me za nyôr hen tor, a lu sha tindi ga kpaa ye; aluer mea saa yô, m saa di je ve.’ (Eseter 4:12-17) Eseter yange er kwagh sha ishimataver, man takerada u i nger sha iti na la tese ér Aôndo yange yima ior nav. Sha ayange a ase ne kpa, Mbakristu mba i shigh ve mkurem man iyôngo igen ka ve tese imba ishimataver la shighe u i lu tôvon ve a ican yô, man hanma shighe yô, un u a “ongo msen” la ngu a lu a ve.—Ôr Pasalmi 65:2; 118:6.
“TAVER ISHIMA”
16. Yesu ver agumaior ikyav i nyi?
16 Sha shighe ugen ken derianyom u hiihii la, i za zua a Yesu, shighe u lu anyom pue kar ahar la ken tempel, “tema her atô u mbatesen, lu ungwan ve, man shi lu pinen ve akaa.” Heela tseegh ga, “mba ve lu ungwan Un cii, kpiligh ve iyol sha mkav Na man sha mbamlumun Nav kpaa.” (Luka 2:41-50) Er Yesu lu iyev nahan kpa, lu a jighjigh man ishimataver i gba u una lu a mi ve una pine mbatesen mba ken tempel, mba ve lu tamen a na kwagh la. Doo u agumaior a ken tiônnongo aa umbur ikyav i Yesu la. Kwagh ne una wase agumaior ne u ‘nan imo sha mpin u hanma or u nana pine ve ityôikaa i ishimaverenkeghen i i lu ken a ve la.’—1 Pet. 3:15.
17. Er nan ve Yesu kaa a mbahenen nav ér ve “taver ishima,” man er nan i gbe u se eren kwagh sha ishimatavera?
17 Yesu kaa a mbagenev ér ve “taver ishima.” (Mat. 9:2, 22) Yange kaa a mbahenen nav ér: “Nenge, shighe ngu van, a ar je ve u á sambe ne, hanma or nana yem kwagh u nan, né mase undun Mo tswen; nahan kpaa M ngu tswen ga, gadia Ter ngu vea Mo. Akaa ne M ôr ne sha u né lu a bem ken a Mo yô. Shin tar ne yô, ican ngi eren ne; kpa taver nen asema, Mo M hemba tar ne.” (Yoh. 16:32, 33) Tar ne kôr se ihyom er yange u kôr mba dondon Yesu mba hiihii mbara nahan, kpa se se hingir er tar nahan ga. Aluer se hen sha ishimataver i Wan u Aôndo la yô, kwagh la una taver se ishima, se za hemen u palegh iyol wang sha kwagh u taregh. A hemba tar ne, nahan se kpa se fatyô u hemban u.—Yoh. 17:16; Yak. 1:27.
18, 19. Apostoli Paulu yange tese jighjigh u nan man ishimataver nena?
18 Apostoli Paulu yange taver ishima a ameen kpishi. Sha shighe ugen la, Mbayuda mba ken Yerusalem soo ér vea ande un avur avur, kpa mbautyaav mba Mbaroma yima un sha ikyev ve. Tugh mbu il yô, Ter va tile a na, kaa ér: “Taver ishima, gadia er u er shiada sha kwagh Wam ken Yerusalem nahan, kape ú shi ú za er shiada ken Roma kpaa keng je la.” (Aer. 23:11) Paulu er nahan vough.
19 Paulu yange venda kwagh a “uihembanmbaapostoli” mba ve soo u vihin tiônnongo u ken Korinte la, a mciem shio. (2 Kor. 11:5; 12:11) Ior mbara lu mbaapostoli mba aiev. Kpa Paulu yô, fatyô u tesen ér Yesu tindi un, sha ci u akaa a yange gba u una taver ishima a mi la, amba er gaadi u nyôron man gbidiv man u zan ijende i cieryol man mbamtaver man ijen man imura man mtse u tsan per kua ishima i nyian i sha iniongo i Kristu cii la nahan. (Ôr 2 Mbakorinte 11:23-28.) Ikyav i dedoo i Paulu ver sha kwagh u jighjigh u nan man ishimataver la tese ér Aôndo lu a na.
20, 21. (a) Tese ikyav i ia wase se u fan er i gbe u se za hemen u taver ishima yô. (b) Ka ken mbamlu mba nyi nahan alaghga a gba u se taver ishima, man se fatyô u lun a vangertiôr ser nyi?
20 Ka Mbakristu cii vea tagher a mtev u sha ican kpoghuloo imba la nahan ga. Nahan kpa, gba u hanma Orkristu yô nana taver ishima ve nana fatyô u nôngon a mbamtaver mba se tagher a mi la ye. U tesen ikyav yô, gumor ugen ken tar u Brazil yange lu ken annongo ugen u eren afer. Va henen Bibilo yô, a nenge wener doo u una sôr inja, kpa or yange nana due ken annongo ne sha yô, i wua nan. Nahan a er msen shi a tese orhemen u annongo ne avur a Bibilo a tesen er i hii ve i lu u una kera lu ken annongo ne ga yô. Yange i na gumor ne ian i duen, a u eren un tswam shio, nahan a hingir Orshiada u Yehova.
21 Gba u se taver ishima ve se pase loho u dedoo ye. Gba u Mbakristu mba ve lu agumaior vea lu a ishimataver ve vea tile sha mimi ken makeranta ye. Alaghga a gba u or a taver ishima ve nana sôn ian hen ijiir i nan eren tom la sha er nana za mkohol u vesen sha ayange a atar la cii ye. Kape akaa agen kpishi kpa i gbe u se taver ishima ve se er a je la. Aluer se tagher a nyityô mtaver je kpa, Yehova una ungwa “Msen u sha jighjigh u nan” u se er hen a na la. (Yak. 5:15) Shi una na se jijingi na kpee, sha er se ‘lu taveraa, se taver ishima tsung’ yô.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Foto u sha peeji 11 la]
Enoki yange pase kwagh sha ishimataver ken tar u fan Aôndo ga
[Foto u sha peeji 12 la]
Yael yange lu taveraa shi taver ishima
