Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Yehova Pase Akaa A “Aa Er Fefa Keng la”

Yehova Pase Akaa A “Aa Er Fefa Keng la”

Yehova Pase Akaa A “Aa Er Fefa Keng la”

“Mpase u Yesu Kristu u Aôndo na Un sha u A̱ tese mbatomov Nav akaa a aa er fefa keng la.”—MPA. 1:1.

Ú NA MLUMUN WER NYI?

Ka vegher u zegeuee la u han a til sha ityough ki Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila laa?

Yohane ôr kwagh u Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la man Mzough u Ityar Cii la ér nyi?

Daniel man Yohane ôr kwagh u mkur u ugomoti mba uumace ér nyi?

1, 2. (a) Aluer se tôô kwaghôron u profeti u Daniel la se kar sha u Yohane yô, se kav inja i nyi? (b) Mtom ma ataratar mara tile sha ityough ki nyi?

 ALUER se tôô kwaghôron u profeti u Daniel la se kar sha u Yohane la yô, se kav inja i akaa kpishi a a lu eren nyian man a aa va er ken hemen la kpaa. Ka nyi se fatyô u henen ken mpase u sha mnenge u Yohane nenge a mi sha kwagh u inyam la, man u Daniel nenge a mi sha kwagh u inyam i cieryol i lun a akor pue la, kua mpase u Daniel na sha kwagh u zegeuee laa? Man doo u akaaôron a profeti ne aa mgbegha se u eren nyi?

2 De se time nen sha mpase u sha mnenge u Yohane nenge a mi sha kwagh u inyam la. (Mpa., ityou. 13) Er se hen ken ngeren u karen la nahan, mtom ma ataratar mara tile sha ityough ki Igipiti man Ashiria man Babilon man tartor u Mbamedia man Mbapershia man Grika kua Roma. Ityartor ne cii yange i kôr vor u kwase la ihyom. (Gen. 3:15) Yohane yange nger mpase u sha mnenge ne, anyom kar uderi imôngo kpa, Roma, u lu ityough ki sha ataratar ki inyam la, za hemen u hemban tahav sha tar cii her. Kpa lu u Roma una va kar kera, ityough ki sha utaankaruhar kia kar a hemen sha tar. Lu tartor u han va hingir ityough kini, man lu u tartor ne ua er a vor u kwase la nena?

TAR U INGILA MAN TAR U AMERIKA HINGIR TAHAV MBU AGEEGH

3. Inyam i cieryol, i lun a akor pue la tile sha ityough ki nyi, man akor la di gema tile sha ityough ki nyi?

3 Aluer se tôô kwagh u Yohane nger ken Mpase ityough 13 sha kwagh u inyam la se kar sha u Daniel nger sha kwagh u inyam i cieryol i lun a akor pue la yô, * se fa tartor u ú lu ityough ki sha utaankaruhar la. (Ôr Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Inyam i Daniel nenge a mi la i̱ tile sha ityough ki Tartor u Roma. (Nenge kwaghkperan u sha peeji 12-13 la.) Ken derianyom u sha utaan la, Tartor u Roma hii u paven ker. Akor a pue a a mende sha ityough ki inyam i cieryol la tile sha ityough ki ityartor i yange i due ken tartor u Roma la.

4, 5. (a) Korough ku kiriki kura yange ku er nyi? (b) Ka nyi i lu ityough ki sha utaankaruhar ki inyam laa?

4 Ken kwaghôron u profeti u Daniel ôr sha kwagh u inyam i lun a akor pue la, korough kugen “ku kiriki” kar tile sha ityough ki akor atar, a ken akor a pue la. Kwagh ne yange kure shighe u tar u Ingila, ú yange u vande lun ken Tartor u Roma la, va hingir Tartor la. Cii man derianyom u sha 17 la yô, tar u Ingila lu a tahav cuku tseegh. Tar u Ishpania man u Netherlands kua u France cii vande lun ken Tartor u Roma, shi hemba tar u Ingila tahav. Kpa tar u Ingila hemba tar u Ishpania man u Netherlands man u France ityav môm môm. Ken atô u derianyom u sha 18 la, tar u Ingila lu zan u za hingir tahav mbu hemban sha tar cii. Nahan kpa u lu a hingir ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la ve ga.

5 Shin er tar u Ingila zua a tahav nahan kpa, ityar i ken Imbusutarimese i tar u Amerika, i i lu sha ikyev i tar u Ingila la pav, za hingir tar u Amerika. Er ityar ne yem kwagh u i nahan kpa, tar u Ingila na tar u Amerika ian i hingir tar u ageegh, je yô, tar u Ingila wasen u ityav a shoja i shin mnger. Ken inyom i 1914, shighe u iyange i Ter hii la, tar u Ingila hingir tartor u hemban sha tar cii, tar u Amerika di lu a ikyômpeni i hemban sha tar cii. * Sha shighe u Ityav Mbi Tar Cii Mbi Hiihii la, tar u Ingila ya ikyar a tar u Amerika. Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la maa hingir ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la. Ityough kin er kwagh a vor u kwase la nena?

6. Ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la yange ki er a ior mba Aôndo nena?

6 Shighe u iyange i Ter hii ica lu a gba ga la, ityough ki sha utaankaruhar kira ta num sha ior mba Aôndo, ka anmgbianev mba Kristu mba ve shi her shin tar la je la. (Mat. 25:40) Yesu yange tese ér asande a vor u kwase la aa lu shin tar her sha mhii u iyange i Ter la. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la yange mbu ta num sha uicighanmbaiorov mbara. (Mpa. 13:3, 7) Shighe u i lu nôngon Ityav Mbi Tar Cii Mbi Hiihii la, tahav mbun tôv ior mba Aôndo a ican, je ve wa tindi ér i de u ôron ityakerada ve igen, shi u wuhe mbagenev mba ve lu hemen tom ve la ken purusu. Ityough ki sha utaankaruhar kira nôngo u wuan tom u pasen kwagh la kera sha anshighe kpuaa. Yehova yange tsenganengen kwagh ne, nahan a pase Yohane. Shi Aôndo yange pase Yohane ér vegher u sha uhar u vor la, una hide a er tom ne sha gbashima je. (Mpa. 11:3, 7-11) Yiase i ior mba Yehova mba sha ayange ne la, tese ér akaa ne yange er nahan.

TAHAV MBU TAR CII MBU AMERIKA VEA INGILA LA MAN AKEVANGAHAR KUA AHÔANGAHAR A TIÔN UGEN I LU IYÔGH MAN TIÔN UGEN A LU INYAITYUU LA

7. Ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la man akevangahar man ahôangahar a zegeuee la ka kwaghmôm nena?

7 Ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la man akevangahar man ahôangahar a zegeuee la cii ka kwaghmôm, ve cii ve tile sha ityough ki Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la. Tar u Ingila due ken Tartor u Roma. Man er tar u Amerika u gem u dugh ken tar u Ingila yô, se fatyô u kaan ser tar u Amerika kpa due ken Roma. Nahan akevangahar kua ahôangahar la nga a iyôgh shin a, shi nga a inyatyuu kpaa shin a. (Ôr Daniel 2:41, 42.) Gbenda u i er kwagh u akevangahar kua ahôangahar la zua sha shighe u ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la, ki ki lu Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la mbua lu hemen sha tar la. Er kwagh u i er un sha iyô, i nongo inyatyuu sha mi ka a taver a kuma sha kwagh u i er sha iyô tseegh ga nahan, kape Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la kpa mbu taver mbu kom sha tahav mbu Roma ga je la. Ka nyi i ne ve kwagh a lu nahana?

8, 9. (a) Tahav mbu tar cii mbu sha utaankaruhar mbura yange mbu er tahav er iyôgh nahan nena? (b) Inyatyuu i shin akevangahar man ahôangahar a eev mbura tile sha ityough ki nyi?

8 Ashighe agen ityough ki sha utaankaruhar kira ka ki tese tahav mbu ki. U tesen ikyav yô, yange ki hemba Ityav Mbi Tar Cii Mbi Hiihii la. Sha shighe u i lu nôngon Ityav Mbi Tar Cii Mbi sha Uhar la kpa, tahav mbu ityough ki sha utaankaruhar ki inyam la shi due ken igbar. * Shighe u ityav mbira bee kera la kpa, ityough ki sha utaankaruhar kin tese tahav mbu ki ashighe kpishi. Nahan kpa, sha shighe u iyange i Ter ne, iyôgh kira nungwa sha inyatyuu.

9 Mbashiada mba Yehova ndera keren u fan inja i akevangahar man ahôangahar a inyam la ica i gba. Daniel 2:41 tese ér akevangahar man ahôangahar a tiôn môm i lu iyôgh, tiôn ugen i lu inyatyuu la ka “tartor” môm, ka ityartor kpishi ga. Sha nahan yô, inyatyuu la tile sha ityough ki ior mba ve lu sha ikyev i Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila, mba ka ve na tartor ne u kera lu a tahav kpishi er Tartor u Roma nahan ga la. Kwaghôron u profeti u Daniel la pase ér inyatyuu la ka “ônov mba iorov,” shin ior mba i hemen ve la. (Ôr Daniel 2:43. *) Ior mba Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila mbu hemen ve la ka ve ker ér i na ve ian i eren akaa sha ishima ve, shi i na ve ian hen ajiir a tom a ve shin i na ve ian vea za hingir sha tseeneke ve je kpaa. Nahan kwagh ne ka a pande tahav mbu Tartor u Amerika vea Ingila u lu a mi la. Ior mban ka ve na yô, tartor ne u kera er kwagh sha utaha, er iyôgh nahan ga. Shi er ior ve lu a mbamnenge kposo kposo shi ka a er ishangen kpa or nan hemba sha vota cuku tseegh yô, nan kera lu a tahav mbu eren akaa a yange nan tôndo zwa ér nana er la ga. Daniel yange tsengaôron ér: “Vegher ugen una oson a oso,” kpa vegher ugen una taver.—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Ka nyi ia va er “akevangahar” man “ahôangahar” laa? (b) Se fatyô u kuren ikyaa sha kwagh u ingyegh ki ahôangahar a eev mbura ser nyi?

10 Ken derianyom u sha 21 ne, tar u Ingila man tar u Amerika za hemen u lun kangenaa, ka ve er kwagh imôngo ashighe kpishi. Kwaghôron u profeti u sha kwagh u zegeuee man u sha kwagh u inyam la tese ér tartor ugen ua va kar a tile sha ityough ki Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la ga. Tartor u masetyô ne ngu a tahav er tartor u Roma, u u lu ahambeangahar a iyôô la ga, nahan kpa, ua kar kera iyol i u ga.

11 Ingyegh ki ahôangahar a eev mbura tile sha ityough ki ma kwagha? Hen sha kwagh ne: Ken mbampase mba sha mnenge mbagenev mba Daniel nenge a mi la, a ter ingyegh jighilii, u tesen ikyav yô, a ter ingyegh ki akor a a lu sha mtom ma anza a inyam kposo kposo la. Ingyegh kira ki hange hange. Nahan kpa, shighe u Daniel lu ôron kwagh u eev mbun la, a ter ingyegh ki ahôangahar la ga. Nahan ikyav tese ér ingyegh ki ahôangahar la ki hange hange ga, vough er ingyegh ki ave man ahôaveegh man ahambeangahar kua akevangahar la kpa ki lu hange hange ga nahan. Kpa Daniel pase jighilii ér ahôangahar la, tiôn ugen una lu iyôgh, tiôn ugen di una lu inyatyuu. Kwaghôron na ne tese ér á lu Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila mbua lu hemen sha tar shighe u “iwen,” í í lu Tartor u Aôndo la ia va cagh akevangahar man ahôangahar a eev mbura ye.—Dan. 2:45.

TAHAV MBU AMERIKA VEA INGILA MAN INYAM I LUN A AKOR AHAR LA

12, 13. Inyam i lun a akor ahar la tile sha ityough ki nyi, man i er nyi?

12 Shin er Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila mbura mbu lu iyôgh man inyatyuu nahan kpa, mbampase mba sha mnenge mba Yesu na Yohane la tese ér tahav mbun mbua za hemen u eren akaa a vesen ken ayange a masejime ne. Mbua er akaa ne nena? Yohane yange nenge a inyam igen i lun a akor ahar, i̱ lu ôron kwagh er darakon nahan. Inyam ne tile sha ityough ki nyi? Er i lu a akor ahar yô, tese er ka ugomoti uhar mba ve lu eren kwagh ken mzough yô. Nahan inyam ne kpa tile sha ityough ki Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila la, kpa heen ne ngi eren tom u vesen.—Ôr Mpase 13:11-15.

13 Inyam i lun a akor ahar ne kaa ér i er eev mbu inyam i í er kwagh u i ken Mpase 13:1 la. Yohane yange nger ér eev mbu inyam la mbua lu, shi mbua va kera lu ga, maa shi mbua hide a lu. Ka kwagh u yange er mzough u i ver un shighe u i nôngo Ityav Mbi Tar Cii Mbi Hiihii la i bee la je la. Tar u Ingila man tar u Amerika taver ityar igen asema ér i nyôr mzough ne. I yilan mzough u ityar cii ne ér League of Nations. Awashima u mzough ne yô, lu u zuan ityar cii lun gungur môm, shi lamen sha ci u i kpaa. * Shighe u Ityav Mbi Tar Cii Mbi sha Uhar hii la, mzough ne kera lu ga. Zum u i lu nôngon ityav mbin la, ior mba Aôndo yôô ér, sha kwagh u kwaghôron u profeti u ken takerada u Mpase la a kaa yô, eev mbu inyam la mbua va hide a due. Man kape yange lu je la, mbu hide mbu due, i yilan mbu ér United Nations.Mpa. 17:8.

14. Eev mbu inyam la mbu “Tor u sha anigheni” sha nyi gbenda?

14 Yohane yila eev mbu inyam la ér ka “[Tor u, NW] sha anigheni.” Inyam la ngi tor u sha anigheni sha nyi gbenda? Í ôr kwagh u eev mbun ér mbu ityough ki sha anigheni ki inyam i lun a mtom mtaankarmhar la ga. Mbu a mbu eev mbu inyam la tsô. Nyityô utaha i mzough ne a lu a mi cii, ka ityar i i lu ker la i ne un ye, hemban cii je yô, tahav mbu vesen mbu mbu lu suen un la, ka Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila je la. (Mpa. 17:10, 11) Nahan Yohane yila eev mbun ér “Tor,” sha ci u ka mbu ngohol tahav mbu eren kwagh u una bende a ior mba sha tar cii yô.

EEV MBU INYAM LA TIM ZEGEIDYAKWASE LA

15, 16. Idyakwase la tile sha ityough ki nyi, man ka nyi i lu eren ken kwaghaôndo nyiana?

15 Yohane shi ôr kwagh u idyakwase shin agbaga u a hende inyam i nyian bong yô. Inyam i idyakwase ne a hende la ka i je i lu eev mbu inyam i lun a mtom mtaankarmhar la ye. I yila idyakwase ne ér “Zegebabilon.” (Mpa. 17:1-6) Idyakwase ne tile sha ityough ki ukwaghaôndo mbaaiev cii, man Mbakristu Mbaaiev hemba duen tseer tseer ken ukwaghaôndo mban cii. Iniongo i kwaghaôndo u aiegh la ngi veren eev mbu inyam la doo doo shi ngi nôngon ér ia er tahav sha mbu kpaa.

16 I ôr kwagh u Zegebabilon ér a tema sha mngerem ma kpishim. Mngerem man ka ior mba ve dondon un ityô la. Kpa sha shighe u iyange i Ter ne, ior mba kera dondon un ityô kpishi er ngise nahan ga. Nahan hingir inja er mngerem mara uma kera nahan. (Mpa. 16:12; 17:15) U tesen ikyav yô, shighe u eev mbu inyam la hii duen la, Mbakristu mbaaiev mba ve hembe duen tseer tseer ken Zegebabilon la, lu a tahav kpishi ken ityar i shin Ityôtar la. Nyian ne, ior mba kera ne mbaadua man mbahemenev vev icivir ga. Ior kpishi je yô hen ér ka kwaghaôndo a ve a ayôôso sha tar ye. Nongo ugen ken ityar i shin Ityôtar ngu kaan var var ér i tim kwaghaôndo sha tar jimin cii kera.

17. Ka nyi ica a gba ga tsô ia er kwaghaôndo u aieghe, man ka sha ci u nyi?

17 Nahan kpa, kwaghaôndo u aiegh una gba been kera tsô ga. Idyakwase la una za hemen u lun a tahav shi nôngon ér utor ve er ishima na zan zan Aôndo una kar wan ken asema a utor mba hemen tar ér ve tim un kera. (Ôr Mpase 17:16, 17.) Ica a gba ga tsô, Yehova una mgbegha ugomoti mba ken tar u Satan ne, vea ta ityav sha kwaghaôndo u aiegh. Idyakwase ne una kera fatyô u eren tahav sha ugomoti mban ga, shi inyaregh nagh cii kia saa ishe. Anyom a karen ken ijime er ikyundu shin ikyundugber nahan, imba kwagh ne yange ma i taver u eren kpishi. Hegen idyakwase la kera fatyô u teman sha ijime i inyam i nyian bong la hoghom hoghom ga. Nahan cii kpa, idyakwase ne una dorough kure kure sha ijime i inyam la ga, una osough kwa môm kpoo, una nande inya jang.—Mpa. 18:7, 8, 15-19.

A TIM INYAM LA CII KERA

18. (a) Ka nyi Satan una tuur inyam la ken ityô ér i ere, man ka nyi ia due ken kwagh ne? (b) Daniel 2:44 kaa ér Tartor u Aôndo ua tim ityartor i hana? (Nenge ngeren u kiriki u a lu sha peeji 17 la.)

18 A timin kwaghaôndo u aiegh kera cii yô, Satan una tuur inyam, i i lu ugomoti mba a ver shin tar la ken ityô ér i ta num sha Tartor u Aôndo. Utor mba shin tar vea kanen shio u kôndon zan pe Aôndo a lu la yô, vea hide a ta num sha ior mba Aôndo mba ve lu shin tar, ve suen Tartor u Aôndo la. Kpa mayange vea hemba ityav mbin ga. (Mpa. 16:13-16; 17:12-14) Daniel ôr kwagh môm u una due ken ityav mbin yô. (Ôr Daniel 2:44.) A tim inyam i lun a mtom mtaankarmhar la man eev mbu i, kua inyam i lun a akor ahar la.

19. Se fatyô u lun a vangertiôr ser nyi, man hegen ka shighe u eren nyi?

19 Se mba ken ayange a ityough ki sha utaankaruhar kira ki lu hemen yô. Mtom magen maa kera due sha inyam la cii ve a tim i kera ga. Shighe u a tim kwaghaôndo u aiegh la, a lu Tahav mbu Tar cii mbu Amerika vea Ingila mbura mbua lu hemen sha tar ye. Kwaghôron u profeti u Daniel man u Yohane la cii kure sha mi kembe kembe. Se fatyô u lun a vangertiôr ser ica a gba ga tsô a tim kwaghaôndo u aiegh kera, shi ityav mbi Armagedon la kpa mbia va. Aôndo tsengapasen akaa ne vighe vighe. Nahan se wa ikyo sha icintan i ken akaaôron a profeti ne kpa? (2 Pet. 1:19) Hegen ka shighe u tan ikyaa a Yehova shi suen Tartor na.—Mpa. 14:6, 7.

[Ngeren mba shin kpe]

^ Ashighe kpishi, ka a ôron kwagh u ingyegh pue ken Bibilo yô, i lu ôron kwagh u a lu jimin yô. Nahan akor a pue la tile sha ityough ki ityartor i yange i due ken Tartor u Roma la cii.

^ Shin er ityar i ihiar i i va kohol i hingir tahav mbu tar cii ne vande lun, hii ken derianyom u sha 18 la je nahan kpa, Yohane ôr kwagh u tahav mbun er mbua va lu sha mhii u iyange i Ter. Mbampase mba sha mnenge mba i nger ken takerada u Mpase la cii, yange ve kure sha mi “sha iyange i Ter.” (Mpa. 1:10) Nahan lu shighe u i lu nôngon Ityav Mbi Tar Cii Mbi Hiihii la, tar u Ingila man tar u Amerika hingir tahav mbu tar cii, lu eren kwagh imôngo ye.

^ Daniel yange tsenganengen a gbenda u vesen, u cieryol u tor ne una tim ior shighe u ityav mbira la. A nger ér: “Una tim kwagh kera je á cier iyol.” (Dan. 8:24) U tesen ikyav yô, tar u Amerika yange u tim ior je falegh gba, shighe u ú za jahar ubom uhar ken tar u mbaihyomov mba tahav mbun la.

^ Daniel 2:43, (NW): “Man er u nenge iyôgh ki nongo sha inyatyuu nahan, kape vea nungwa ayol a ve vea ônov mba iorov, kpa vea var ayol a ve ga, er iyôgh ki varen sha inyatyuu ga nahan la.”

^ Ôr takerada u ken zwa Buter u i yer ér Revelation—Its Grand Climax at Hand! la, sha peeji 240, 241, man 253.

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]

[Ngeren u kiriki u a lu sha peeji 17 la]

KA UNÔ VE LU “ITYARTOR IGEN NE CII” LAA?

Kwaghôron u profeti u ken Daniel 2:44 la kaa ér Tartor u Aôndo ua ‘hembe ityartor igen ne cii avur avur, ua tim i.’ Kwaghôron u profeti ne ôr kwagh u ityartor i i tese i ken avegher kposo kposo a zegeuee la tseegh.

Man gema ugomoti mba uumace mbagenev cii di ye? Kwaghôron u profeti u i er ken takerada u Mpase, u un kpa a er kwagh u mtim u ugomoti mba uumace la seer tan iwanger sha kwagh ne. Kwaghôron u profeti la tese ér, sha “iyange i vesen i Aôndo, Uhembanagee la,” a kohol “utor mba sha tar sha won cii” ér ve nôngo ityav a Yehova. (Mpa. 16:14; 19:19-21) Sha nahan yô, ka ityartor i i lu avegher a inyam la tseegh a tim í sha Armagedon ga, ugomoti mba uumace mbagenev cii kpa a tim ve sha ityav mbira.