1-3. (a) Ka nyi i lu afanyô a vaana, man ka se vaa afanyô sha ci u nyi? (b) Ikyav i Paulu a ver la ia wase se u civir Aôndo a afanyô shio nena?

OR U dughun atsam ugen yange nger wener: “Kwagh u or a ôr, shin nana nger u a hembe vihin yô, ka u kaan ér: shen mea fe yô.” Or u dughun atsam ne lu ôron kwagh u afanyô a ka se va vaa ken masejime, se tôm ser yange ma se er kwagh sha gbenda ugen kposo la. Ka sea zungwe shin ishima ia vihi se ker sha ma kwagh u se er, shin ishima ia vihi se ker sha ma kwagh u se kanshio u eren yô, se mba vaan “afanyô.” Se cii se er akaa a ka se tôm ser ma se hidi ma se er sha gbenda ugen kposo yô. We ka nyi u lu vaan afanyô sha mini?

² Ior mbagenev er akaa ken uma ve sha lan kpishi, ve er asorabo a vesen je kpaa. Mbagenev yô er ma kwagh u vihin kpishi ga, kpa ka ve henen ér shin akaa agen a yange ve er ken uma ve la lu a sha inja kpaao? Mbagenev hungur akaa a a tse. Kpa mbagenev yô, akaa a tse a yange ve er la nga zan ve iyol her, ka ve shi kaan ér “yange mea fe yô.” (Ps. 51:3) We di ye? U soo wer u civir Yehova a afanyô a vaan shio, hii hegen je zan zan yem ken hemen kpa? Apostoli Paulu yange ver ikyav i dedoo sha gbaa ne, i se fatyô u dondon yô.

³ Paulu yange er akaa a vihin man a doon cii. Yange vaa afanyô tsung sha akaa a ngise er la tseegh ga, a hen kwagh u una er ve una za hemen u civir Aôndo sha mimi la kpaa. De se nenge er ikyav na la ia wase se u civir Aôndo a afanyô a vaan shio yô.

4. Ka nyi Paulu yange er ve va vaa afanyô sha mi ken masejime?

⁴ Shighe u Paulu lu gumor shi lu Orfarishi la, yange er akaa a ken masejime yô, va vaa afanyô yô.  Ikyav i tesen yô, yange hemen gbenda u tôvon mbahenen mba Kristu a ican. Bibilo kaa ér, yange mba woo Sefanu, ica i gbe ga yô, “Saulu [u i va gema yilan un ér Paulu la], lu eren nongo u Kristu ican gba nyôron uya uya, kôron nomso man kasev, kpelan ve hen inya za wuhen ken gaadi.” (Aer. 8:3) Orfantakerada ugen kaa ér, ishember i ken zwa Grika i í gem ér ‘er ican’ la, ka “i taver, i̱ i̱ tese ishimavihin man gbashima u [Saulu] lu a mi sha u tôvon Mbakristu a ican la yô.” Sha nahan yô, orfantakerada ne kaa ér “Saulu yange ta num sha Mbakristu er begha nahan.” Er Saulu lu Oryuda u tseen ishima sha kwagh yô, a na jighjigh ér lu Aôndo je na un tom u been a Mbakristu kera ye. Nahan, a tôv Mbakristu a ican kpoghuloo, “lu suen u tan kume sha . . . nomso shin kasev kpaa,” lu nôngon wener una tim ve cii sha.—Aer. 9:1, 2; 22:4. *

5. Pase er hii ve Saulu de u tôvon mbadondon Yesu a ican, gema lu pasen kwagh u Kristu la.

⁵ Paulu yange wa ishima u zan ken Damaseku za kôron mbahenen mba Yesu ken uya vev, van a ve ken Yerusalem, sha er atejir u Mbayuda u vesen la a tsaha ve yô. Nahan kpa, Yesu u a lu Ityough ki nongo u Kristu la yange un u eren kwagh ne. (Ef. 5:23) Shighe u Saulu lu yemen sha gbenda la, Yesu ande hen a na, nahan iwanger sen va pir un ashe sha ivande. Se kera lan kwagh u mase zan hemen la ga.—Aer. 9:3-22.

6, 7. Ka nyi i tese ér Paulu yange fa akaa a vihin tsung, a yange er sha lan laa?

⁶ Paulu yange hingir Orkristu yô, a de akaa a ngise eren la. A hingir or u pasen kwagh u Kristu kpoghuloo, kera lu orihyom u Mbakristu ga. Nahan cii kpa, shighe kar yô, a nger kwagh na iyol na a kaa ér: “Gadia ne ungwa kwagh u zende wam u tsuaa u sha kwagh u Mbayuda la, er m lu tôvon nongo u Kristu u Aôndo a ican ngegh, m nôngo u timin u kera je” yô. (Gal. 1:13) Paulu shi yange vaa afanyô sha ieren na, shighe u lu ngeren Mbakorinte man Mbafilipi kua Timoteu washika la. (Ôr 1 Mbakorinte 15:9; Fil. 3:6; 1 Tim. 1:13) Er doo Paulu u ngeren ambaakaa la sha iyol na ga nahan kpa, a ker wener una yer akaa ne, inja er kwagh lu nahan ga ze. Yange fa er un er akaa sha lan kpishi yô.—Aer. 26:9-11.

⁷ Or u timen sha akaa a ken Bibilo ugen ôr kwagh u ican i Saulu na Mbakristu kpoghuloo la. A kaa ér saa se hen sha ican i Paulu na Mbakristu kpoghuloo la ve “se kav er yange ure tsung, man er mbaihyomov nav naha un tar ye.” Alaghga tsô, ashighe agen Paulu yange una za atôônanongo agen inya yô, anmgbian u nan lu a vande nengen a na ga yô, nan va kaa ér, ‘Ka we Paulu ne zee? Ka we zan yange u tôv se a ican yum ye ga̱?’—Aer. 9:21.

8. Paulu yange nenge mhôônom ma Yehova man Yesu zungwe un la nena, man kwagh ne tese se nyi?

⁸ Nahan cii kpa, Paulu kav ér luun er ka mhôônom ma Aôndo zungwe un la ga yô, un ma fatyô u kuren tom na ga. A ter mhôônom ma zungwen ma Aôndo kwa 90 ken ityakerada i Bibilo 14 i a nger la, hemba mbangeren Bibilo mbagenev cii. (Ôr 1 Mbakorinte 15:10.) Paulu wuese mhôônom ma Aôndo zungwe un la kpishi, nahan a soo ér ma lu gbilin ga. Nahan a “hemba eren tom” a mbaapostoli mbagenev cii. Kwagh u Paulu er ne tese wang ér aluer se pase asorabo a ase shi se gema inja yô, Yehova kegh iyol u den se asorabo a vesen je kpaa, sha ci u nagh ku Yesu kura. Aluer or hen ér isholibo i nan kehe hemba nagh ku Yesu yô, doo u nana umbur kwagh  u Paulu ne. (Ôr 1 Timoteu 1:15, 16.) Shin er Paulu tôv Kristu a ican kpoghuloo nahan kpa, a nger ér: ‘M doo Wan u Aôndo ishima man A gema A na iyol Na sha ci wam.’ (Gal. 2:20; Aer. 9:5) Paulu hen er aluer un er Aôndo tom kpoghuloo yô, una kera lu a ityôkyaa igen i shi vaan afanyô ga. We kpa, ka kwagh u i doo u u er la ga he?

9, 10. (a) Ior mba Aôndo mbagenev ka ve vaa afanyô sha ci u nyi? (b) Er nan ve i doo u se zer zungwen sha akaa a se er sha lan ga?

⁹ U er akaa agen a u lu vaan afanyô hegen yôô? I lu nahan u vihi agee ou man shighe wou u zendan agbilinakaa vee? Yange u er kwagh u na mbagenev nyôr ken ican yôô? Shin alaghga u ngu vaan afanyô sha ma kwagh ugen. Aluer kwagh ngu nahan yô, u er nena?

¹⁰ Ior kpishi kwagh ka una lu nahan yô, ve zer zungwen kpii. Aluer se zer zungwen ma kwagh nahan yô, se lu nan iyol yase ican. Kwagh ne ka a na ishimanyian kpishi. Kpa ishimanyian ser ma zayolo? Môm tsô kpaa ga! Aluer se zer zungwen sha ma zayol yô, se lu vihin agee a ase, shi se lu vihin shighe wase gbilin. De tem a tema ga, er kwagh u una sôr zayol wou la yô. U fatyô u kaan a or u ú er nan kwaghbo la wer nana ya u anyi, nahan alaghga u hime iyongo la. Palegh kwagh u yange va a iyongo la, sha er u kera lu a zayol vea nan ken hemen ga yô. Ashighe agen yô, a gba u u wa ishima a mbamzeyol mba ve dugh ken kwagh u u er sha lan la. Kpa aluer se zer zungwen yô, kwagh ne una wase se sha ma gbenda ga, shi una hingir iwan, i ia yange se u civir Aôndo tsembelee yô.

11. (a) Se er nan ve Yehova una zungwe se mhôônom shi una tese se erdoo? (b) Ka nyi Bibilo i tese ér se er ve se zua a mmem ken ishima sha kwagh u asorabo a se er laa?

¹¹ Mbagenev nenge ér akaa a ve er sha lan la vihi je ka kwagh u Aôndo una  fatyô u den ve ga. Alaghga vea nenge ér Aôndo una fatyô u zungwen ve mhôônom ga, sha ci u isholibo ve kehe gande, shin ve er asorabo ngee gande. Nahan cii kpa, a lu nyi je ve er kpa, vea fatyô u geman ishima shi sôron inja, nahan zamber a Aôndo ér a de ve asorabo a ve. (Aer. 3:19) Yehova una fatyô u zungwen ve mhôônom shi tesen ve erdoo, er a er a mbagenev nahan. Yehova una fatyô u den hanma or u nan hidi a iyol i nan ijime shi nan eren kwagh sha mimi shi nan gem ishima la, asorabo a nan. Aôndo yange de Yobu kwaghbo na nahan. Yobu kaa ér: “M zamber ken vuulevu kua ken mtwe” kpaa. (Yobu 42:6) Gba u se cii se er kwagh u Bibilo i tese ér se er ve se zua a mmemshima la. I kaa ér: “Or u nan cir akaabo a nan yô, nana zua a iveren ga, kpa u nan pase a, shi nan undu a yô, nana zua a mhôônom ma zungwen.” (Anz. 28:13; Yak. 5:14-16) Sha nahan yô, se fatyô u pasen Aôndo asorabo a ase, sônon un ser a de se asorabo shon, shi se kera kimbir eren kwaghbo la ga. (2 Kor. 7:10, 11) Aluer se er akaa ne yô, Un u a “deen kwaghbo wuee” la una zungwe se mhôônom.—Yes. 55:7.

12. (a) Aluer imo i ken ishima yase ngi zan se iyol yô, se dondo ikyav i Davidi la nena? (b) Yehova vaa afanyô sha nyi gbenda, man kwagh ne wase se nena? (Nenge ngeren u kiriki la.)

¹² Msen ngu a tahav, sha ci u ngu a wase se se zua a iwasen hen Aôndo. Davidi yange nger pasalmi ugen, u doon kpishi, pase jighjigh u na ér Yehova ungwa mbamsen nav la. (Ôr Pasalmi 32:1-5.) Shighe u Davidi lu nôngon wener una yer isholibo na la, yange ishima na un ibo tsung! A shi nan kpa yange ya ican ken ishima, shi ure kpishi kpaa, shighe u lu a pase asorabo a na ga la. Lu nyi i na ve i de Davidi kwaghbo shi zua a mmemshima? Lu mpase u a pase Aôndo asorabo a na la. Yehova yange ungwa mbamsen mba Davidi, nahan a sur un ishima shi a taver un ishima sha er una za hemen u eren akaa a dedoo ken uma na yô. Nahan aluer we kpa u sôn Aôndo a sha mimi wer a de u a kwaghbo yô, u fatyô u lun a vangertiôr wer Yehova una kegh ato a uzamber ou. Aluer ishima ngi zan we iyol sha asorabo a ou yô, nôngo sha afatyô wou cii, za hemen u eren akaa a dedoo, shi na jighjigh wer Yehova de u a asorabo shon gbindigh gbindigh.—Ps. 86:5.

13, 14. (a) Gba u kwagh a hemba gban se sha nyi? (b) Ka mbampin mba han vea wase se u tôvon ayol a ase hegene?

¹³ Akaa a a er se a kar la, aa fatyô u tesen se kwagh, kpa gba u se zer  henen sha a ga. Kwagh a̱ hemba gban se kwagh u hegen man u ken hemen. Ka nyi se lu eren hegen shin se lu eren ga, i̱ anyom a kar imôngo ve se tôm ser yange ma se er ga, shin ma se er sha gbenda ugen kposo? Se mba civir Aôndo sha mimi hegen sha er ken hemen yô, se va kera vaa afanyô ga kpa?

¹⁴ Er zegecan a zulum yô, doo u se pine ayol a ase mbampin er mba ve lu shin heen ne nahan, ser: ‘Me fatyô u eren Aôndo tom hemban er m lu eren laa? Hii nan ve yange m er pania shighe u m lu a ian i eren la ga? Ka nyi yange i na ve m hingir diakon ga? Yange m nôngo sha afatyô wam cii mer me haa or u he iyol kpa? M ngu injaor i Aôndo una soo ér mo m lu ken tar na u he la kpa?’ Se soo ser se pine mbampin mban nahan ve wase se u tôvon ayol a ase fan, aluer se mba civir Yehova sha afatyô wase cii yô. Se er nahan ga yô, se va hemba vaan afanyô ken hemen cii.—2 Tim. 2:15.

15, 16. (a) Ka nyi akaa mbagenev ve de a kar ve sha er vea hemba veren ishima sha mcivir u Yehovaa? (b) Hii nan ve i doo u se vaa afanyô sha ma kwagh u se de a kar se sha er se hemba civir Yehova ga?

¹⁵ Hide mba ve de akaa agen a kar ve sha er vea eren Yehova tom hanma shighe la di ye? Alaghga tsô yange u de tom shin kpenga u vesen ugen sha er u zua a shighe, u hemba nan ishima sha tom u Yehova yô. Shin alaghga u tsua u lun kwav, gayô u er ivaa, kpa u tsua wer u mar ga, sha er u fatyô u eren za tom shin Betel, shin tom u maan kwagh sha ityar ityar sha ci u nongo u Yehova, shin tom u sôron atôônanongo, gayô tom mishen yô. Doo u ú vaa afanyô er ú er kwagh nahan yôô? Doo u u hen wer yange u de akaa gba karen we a ityôkyaa shio tsô, shin yange u er kwagh ne sha ian gaa? Mayange ga!

¹⁶ U tsua u eren Yehova tom hanma shighe sha ci u a doo u ishima kpishi shi sar u tsung u wasen mbagenev mba ve soo u eren un tom la kpaa. De henen wer luun er wea er nahan ga yô, ma i hembe kpen we iyol ga. Aluer u umbur wer yange u er kwagh u ú nenge wer ka u vough la yô, u zua a mkom kpishi. A saan we iyol er u er kwagh u ú fetyô cii sha u civir Yehova yô. Yehova una hungur a tom u ú er un a iyol i tangen shio la ga. Una va na u uma u tsôron, una na u iveren a hemba kwagh u yange u de kar u la ica je.—Ps. 145:16; 1 Tim. 6:19.

17, 18. (a) Ka nyi yange i wase Paulu u civir Aôndo a afanyô a vaan shio? (b) Se dondo ikyav i Paulu la nena?

¹⁷ Paulu yange er nyi sha er una palegh afanyô a vaan ken hemene? A nger wener: “Akaa a ken ijime la hungur mo kera m ngu naregh zan sha akaa a ken hemen la. M ngu yevese zan hen ikighir i i ver la.” (Ôr Mbafilipi 3:13, 14.) Paulu zer henen sha akaabo a yange er shighe u lu ken kwaghaôndo u Mbayuda la ga. Kpa yange har ishima sha u eren kwagh u una wase un u zuan a iyua i uma u tsôron ken hemen la.

¹⁸ Se cii se fatyô u dondon kwagh u mkaanem ma Paulu ma tese se la. Doo u se lu nalegh, zan sha akaa a ken hemen la, nahan se de u zungwen akaa a tse, zeren henen sha kwagh u se fatyô u geman ga la. Alaghga se fatyô u hungur a akaa a tse a se er sha lan la ga, kpa doo u se zer nan iyol yase ibo sha ci u akaa shon ga. Se nôngo se hungur a akaa a tse a a kar la, se civir Aôndo sha afatyô wase cii hegen, shi se ver ishima yase cii sha averen a a lu keghen se ken hemen la!