1. Gbashima u gumkwase u gban ayem ugen lu a mi la una wase se se yina ishima ga nena?

GUMKWASE ugen yange due iti ken ayem a gban shighe u lu a nyôr anyom ikyundu ga la je. Shighe u tar cii zua gesa u anumbegh ken inyom i 1984 la, lu un ior kpishi hen ér una hemba gesa u ayem a yevese ukilomita utar la ye. Kpa kwagh er yô, a fatyô u gban ayem la been tsô kpaa ga. Yange wever sha nguhar ku kwase u gban ayem ugen, due za tume ityough inya shi vihi iyol, lu vaan her. Í va tôô un i kar a mi sha. Kpa gumkwase ne gba uwer ga. Ken inyom i 1985 la, a hide a gba gesa u ayem a yevese mai môm la, yevese bee ken shighe u i gba je or lu a yevese fele nahan ga yô.

2. Mbakristu mba mimi mba gban ayem sha nyi gbenda, man ka nyi i gbe u se ver ishima sha mini?

² Se Mbakristu se mba gban ayem, kpa ka ayem a sha injakwagh. Gba u se ver ishima yase cii sha u hemban ayem la. Kpa ayem ase ne ka a yevese tsôô tsôô, a ka i gba u or a wa kpa kpa kpa ve nana hemba la ga. Shi ka di ayem a yevese kure kure sha u karen iyol, a or ka nan tile shighe gen nan mem la kpaa ga. Ayem ne ka a yevese yemen ica, a i gbe u or a taver ishima ve nana hemba yô. Apostoli Paulu yange nger Mbakristu mba ken gar u Korinte washika kaa ér: “Ne kera fa gaa? Mbagban ayem ken iniumbe ka ve yevese cii, kpa ka môm tsô nan tôô iwua la ye gaa? Yô, yevese nen sha er né zua a mi yô.”—1 Kor. 9:24.

3. Ka nyi ia na ve mba ve gbe ayem a uma la cii vea zua a uma u tsôrono?

³ Bibilo kaa a vese ér se̱ yevese ayem a sha injakwagh ne. (Ôr Mbakorinte 9:25-27.) Injar i sé zua a mi yô, ka uma u tsôron. Mbakristu mba i shigh ve mkurem la, vea zua a uma u tsôron sha, kpa mbagenev cii yô, vea zua a mi shin tar ne. Ayem ne nga er ugesa mbagenev  nahan ga, sha ci u hanma or u nan yevese, shi nan taver ishima zan zan nan za bee yô, nana zua a injar. (Mat. 24:13) Saa mba ve kor atindi a ayem ne ga, shin ve kanshio u yevese za peren hwange u been la tseegh vea zua a injar ga ye. Shi kwagh ugen yô, ka cii ayem a i ne mba ve hembe a la injar i uma u tsôron je ne.

4. Ka nyi i ne ve ayem a se lu yevese sha u zuan a uma u tsôron la a lu zange ga?

⁴ Ka zange u yevese zan zan za peren hwange u been la ga. Ka Yesu Kristu tseegh yange gba ayem ne bee vough, nôngo gbev ga ye. Kpa orhenen Yakobu nger ér mbadondon Kristu cii “mba nenge gbev sha akaa kpishi.” (Yak. 3:2) Er se cii se yen yô, adooga mbamyen asev shin mbamyen mba ior mbagenev vea na se de u yevese ayem a uma ne fele fele, shin se mem u yevese a shighe a wa karen. Shi adooga se nôngo gbev se gba je kpaa, kpa doo u se kighir se mough sha, se za hemen u yevese. Mbagenev yô, vea gba a taver je alaghga a gba u a wase ve ve vea mough sha, vea hide a yevese a za bee ye. Sha nahan yô, shighe u se nenge gbev shin se gbe je kpa, i de kpiligh se iyol ga.—1 Utor 8:46.

5, 6. (a) Mbakristu yô, ‘ma kwagh u nan ve gbev mbu nôngon ngu ga’ sha ci u nyi, man ka nyi ia wase ve ve vea “mough” sha? (b) Mbagenev ka vea gba maa ve saa her sha ci u nyi?

⁵ Kwagh u se er zum u se nenge gbev shin se gbe la, una tese imba or i se lu yô. Mbagenev mba ve nenge gbev shin ve gbe la, gema ishima, nahan ve za hemen u civir Aôndo. Mbagenev di venda u geman ishima. Anzaakaa 24:16 kaa ér: “Orperapera ka nan gba kwa taankaruhar kpa nan mough, kpa iferor yô, ka nan gba ken bocan.”

⁶ Mayange Yehova una de ér mba ve lu civir un sha jighjigh la ve nôngo gbev shin ve gba ga. Inja na yô, una de ér ma kwagh u una wa ve agbe ve vea kera civir un ga la a va hen a ve ga. I na se ibumun ér Yehova una wase se se “mough” sha, sha er se za hemen u civir un sha gbashima yô. Kwagh ne ka msurshima hen mba ve civir Yehova a ishima i môm la kpishi je! Mbaaferev yô, ka saren ve u moughon sha shighe u ve gbe la ga. Ve mba keren iwasen i icighan jijingi u Aôndo shin i ior mba Aôndo ga, shi ka a soo u wasen ve kpa ve venda. Kpa mba ‘atindiakaa  a Yehova a doo ve ishima yô,’ ma kwagh u nan ve gbev mbu nôngon, u una na vea de ayem a uma la gbindigh gbindigh yô ngu ga.—Ôr Pasalmi 119:165.

7, 8. A er nan ve or a “gba” kpa Aôndo una lumun nan here?

⁷ Mbagenev hingir u eren asorabo a kiriki kimbir kimbir, sha ci u an-myen u ve lu a mi ken a ve yô. Kpa aluer ve gba uwer ga, mba ‘moughon’ sha, inja na yô, mba geman ishima sha mimi shi nôngon ér vea civir Yehova sha mimi her yô, vea lu mbaperapera sha ishigh nagh her. Se fa nahan sha ci u gbenda u Aôndo yange eren kwagh a Mbaiserael la. (Yes. 41:9, 10) Mkaanem ma ken Anzaakaa 24:16, ma se er sha ijime la, ma hemba ôron kwagh u mbamyen asev ga, kpa ma tesen ér Yehova una wase se se “mough” sha. (Ôr Yesaia 55:7.) Yehova man Yesu Kristu ve na se jighjigh, nahan mba taver se ishima ér se̱ “mough” sha.—Ps. 86:5; Yoh. 5:19.

⁸ Aluer or u gban ayem a yevese yemen ica nôngo gbev shin nan gba a gba je kpa, aluer nan kighir nan mough fese yô, nana fatyô u yevese za aren hen hwange u been la. Ayem a se lu yevese sha u zuan a uma u tsôron ne yô, se fa ‘iyange man shighe’ u aa kure ga. (Mat. 24:36) Nahan kpa, aluer se mba nôngon gbev kpishi ga yô, se hemba yevese jighilii, shi se hemba lun sha ian i gban ayem la been tsembelee. Kpa se er nan ve se palegh gbev mbu nôngono?

9. Ka akaa a nan se gbev mbu nôngon a nyi se lu timen sha mini?

⁹ De se time nen sha akaa ataan, a aa fatyô u nan se gbev mbu nôngon yô. Akaa shon ka: mbamshi asev, man isharen i iyolough, man shighe u anmgbian nan nzughul a vese ken tiônnongo yô, man mkighir u sha ican shin mtev u sha ican man mbamyen mba mbagenev. Doo u se umbur ser, aluer se nôngo gbev kpa, Yehova ka Aôndo u wan ishima kpishi. Una kure ikyaa fese ér se mba mbahembanato ga.

10, 11. Ka nyi mshi nahan Davidi yange nôngo a mini?

¹⁰ Mbamshi asev mba er agboghol a i hee sha gbenda u yevese sha mi nahan. Akaa a yange er Davidi man apostoli Peteru la, tese ér yange ve lu a mbamshi uhar, ka mban u iyol i kôron tsaha man mcie u cian or.

¹¹ Mshi u Tor Davidi lu a mi yô, lu mban u iyol i kôron tsaha, er kwagh na a Betesheba a tese nahan. Shi shighe u Nabal laha Davidi la kpa, shi cuku yange ma er kwagh gaegh, sha lan. Sha mimi yô, Davidi lu a mshi ne, kpa mayange gba uwer u nôngon ér una er ishima i Yehova ga. Er mbagenev wase un yô, a hide a tile jighjigh ken mcivir u Yehova.—1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13.

12. Peteru yange nôngo gbev kpa de u yevese ga nena?

¹² Peteru yange lu a mcie u cian ior ken a na, je yô ashighe agen a tsume kpishi; kpa a za hemen u eren kwagh a Yesu sha mimi shi civir Yehova sha mimi. U tesen ikyav yô, yange nyiman orvesen na, kwagh môm tseegh ga, kpa kuma kwa tar je. (Luka 22:54-62) Shi shighe kar yô, Peteru kera er kwagh sha inja i Orkristu ga, a er kwagh a Mbakristu mba ve due ken atôatyev la er ve yina sha Mbakristu mba ken Mbayuda mba i tsôngo ve la nahan. Kpa apostoli Paulu yô gema fa er tiônnongo lu ijiir i tesen mpav ker ga yô. Ieren i Peteru ne lu kpe. Paulu de ér ieren i Peteru ne i tsar anmgbianev mbagenev ga, nahan a wa un kwagh kpôghôô, her je. (Gal. 2:11-14) Peteru de ér iyolgengese i na una de ayem a uma la shinii? Ei. Yange ngohol kwaghwan u Paulu la, a er tom sha mi, shi a za hemen u gban ayem a uma la her.

13. Mshi wase una fatyô u nan se gbev mbu nôngon nena?

¹³ Ashighe agen mshi wase una lu angev. Kwagh ne kpa una fatyô u nan se gbev mbu nôngon. Una na yô, alaghga se kera civir Yehova a ishima i môm ga, shi una na se nôngo gbev shi se hingir u vôron je kpaa. U  tesen ikyav yô, anmgbian u kwase ugen u ken tar u Japan yange er batisema anyom nga karen 17 yô, kwaghnyoon kôr un. Kwagh u angev nav mbura za un iyol je, a hingir u vôron ken jijingi. Shighe kar yô, a hôr tom, nahan mbatamen uhar za un inya. Ve taver un ishima, nahan a hide a gba zan mbamkombo. A kaa wener, “Yange mliam haam ashe sha ci u mbatamen mbara sughum kundu kundu.” Anmgbian wase u kwase ne hide ngu gban ayem a uma ne her.

14, 15. Ka nyi i gbe u se er shighe u isharen i bo i nyer se ken ishima? Tese ikyav.

¹⁴ Isharen i iyolough na ior kpishi gbev mbu nôngon. Aluer asaren a ase nga mgbeghan se ér se er kwaghbo yô, a gba u se nôngo tsung sha er se lu wang ken mhen man sha aeren kua ken jijingi yô. Doo u se umbur ser, Yesu yange kaa ér se ta hanma kwagh u una fatyô u nan se gbev mbu nôngon la cii kera, a̱ lu ishe yase shin uwegh asegh je kpaa. Kwagh ne kua mbamhen man aeren a ijimbagh, a a ne mbagenev ve de u gban ayem a uma ne yô.—Ôr Mateu 5:29, 30.

¹⁵ Anmgbian ugen u i yese un hen tsombor u Mbakristu yô nger ér, isharen i yaven a nomsoor la yange i bee ken a na fele ga. A kaa ér: “Yange i lum dang kpen kpen. Lum inja er m due kposo a mbagenev nahan.” Shighe u lu anyom 20 la, a hingir pania shi i na un diakon ken tiônnongo. Kpa va nôngo gbev vihi kpishi, nahan i kôôm un, shi mbatamen wase un. Kwagh u wase un ve hide shi hii u gban ayem a uma ne yô, ka msen u eren man Bibilo i henen, man er yange ver ishima sha u wasen mbagenev la. Hegen u anyom a kar kpishi ne, a kaa ér: “Ashighe agen isharen la ka i va kende ken a mo, kpa m den mer i hembam ga. M fa er mayange Yehova una de ér i mee or i hemba kwagh u nana fatyô u wan ishima a mi la ga yô. Nahan m na jighjigh mer Aôndo fa ér me fatyô u wan ishima a mi.” A mase kuren ér: “Ken tar u he la, ishimawan yam man iniôngon yam cii, ia saam ishe ga. Ka kwagh u m soo je la! Kpa er se lu a nyôr ker ga ne, me za hemen u nôngon.” A kange ishima ér una za hemen u gban ayem ne her.

16, 17. (a) Ka nyi yange i wase anmgbian ugen u nenge wener i nzughul a na laa? (b) Ka nyi se umbur ve ia wase se se palegh gbev mbu nôngon ken tiônnongoo?

¹⁶ Shighe u anmgbian nan nzughul a vese ken tiônnongo la kpa, se fatyô u nôngon gbev. Anmgbian ugen ken tar u France, u yange vande lun ortamen yô, nenge wener i nzughul a na, nahan ishima vihi un ker. Kwagh ne na yô, a de u kohol a tiônnongo imôngo shi hingir u hôron tom kpaa. Mbatamen uhar za un inya, ve za kegh ato a na er lu pasen ve kwagh u a ne ve un nenge ér i nzughul a na la, ve nyôr un sha zwa ga cii. Ve taver un ishima ér a suur sha Yehova, shi ve umbur un ér kwagh u a hembe lun hange hange yô, ka u eren ishima i Yehova. Un kpa ungwa imo i mbatamen mbara, nahan ica kera gba ga je maa, a hide a gba kohol a tiônnongo imôngo, eren akaa vough vough.

¹⁷ Gba u Mbakristu cii vea nengen kwagh ken uumace mba ve yen ne ga, kpa vea nengen ken Yesu, u i ver un Ityough sha tiônnongo la. Yesu u ashe a na a lu “er nomborusu nahan” la, nengen hanma kwagh u a ze hemen cii wang, nahan a hemba fan kwagh u a ze hemen la a vese ica je. (Mpa. 1:13-16) U tesen ikyav yô, alaghga se nenge ser i er kwagh a vese ken tiônnongo sha inja ga, kpa a gema a lu se se kav kwagh shon tsembelee ga ye. Yesu una nenge sha mbamgbe mba tiônnongo vough man sha shighe vough kpaa. Sha nahan yô, doo u se de ser ieren i Orkristu ugen shin kwagh u nan tsough u eren la a na se gbev mbu nôngon ga.

18. Se er nan ve se hemba atsan man mbamzeyolo?

¹⁸ Akaa ahar agen nga, a aa fatyô u nan se gbev mbu nôngon yô, ka mkighir u sha ican shin mtev u sha ican man mbamyen mba mbagenev ken tiônnongo. Ken injakwagh i Yesu i ortanivor la, a kaa ér “mkighir u sha ican shin mtev u sha ican” una  moughon a ior mbagenev sha ci u kwaghôron la yô, vea nôngo gbev fese. Aluer ka tsombor wase shin mbawan ndor a vese shin gomoti a lu tôvon se a ican kpa, ka or u nan “lu a mise ken iyol i nan ga” shi mlu u nan u ken jijingi a taver ga la, nana ngôôr nôngon gbev ga ye. (Mat. 13:21) Kpa aluer se kange ishima ser se er ishima i Yehova yô, loho u tartor la ua wase se u wan jighjigh u nan wase amishe taveraa. Shighe u u tagher a atsan yô, nôngo u eren msen shi gbidyen kwar sha akaa a a kom iwuese yô. (Ôr Mbafilipi 4:6-9.) Sha tahav mbu Yehova yô, se hemba atsan a se tagher a mi la cii, se lumun ser mbamzeyol ve na se gbev mbu nôngon ga.

19. Se er nan ve se de ser iyongo i or hii se la i hingir kwagh u nan se gbev mbu nôngon ga?

¹⁹ Kpa kwagh er vihi yô, mbagenev de mbamyen mba mbagenev due a ve ken ayem a se lu gban ne kera. Ve hingir u nôngon gbev sha ci u mbagenev er akaa a imo ve i ken ishima i ne ve ian, kpa i ve i gem i yange la yum. (1 Kor. 8:12, 13) Aluer or hii se yô, sé de ser iyongo la i hingir zegekwagha? Bibilo wa Mbakristu kwagh ér ve de gbe nan or ibo gaegh ga, shi ve deen mbagenev kwaghbo, shi vea lu a ishô sha kwagh kpa, ve de hanger ikyaa ga. (Luka 6:37) Aluer u tagher a kwagh u una fatyô u nan we gbev mbu nôngon nahan yô, pine iyol you wer: ‘M ngu tôôn akaa a m soo mer ma i eren la, ôron mbagenev ijir a mi shinii? Er m fe mer anmgbianev av cii yina nahan kpa, me de mer myen u mô ve a due a mo ken ayem a uma ne shaa?’ Aluer Yehova doo se ishima yô, se kange ishima ser mayange se de ma kwagh u orumace ugen nan er la, a̱ yange se u yevese ayem a uma la za peren hwange u been la ga.

20, 21. U kange ishima wer u er nyi ken ayem a uma nee?

²⁰ U kange ishima wer u ‘kure ayem ou vough’ kpa? (2 Tim. 4:7, 8) Nahan yô, a gba kpee u u henen kwagh sha tseeneke wou. Tôvon sha kwagh ken Bibilo kua ityakerada igen i nongo u Yehova u gber la, shi gbidyen kwar sha mi, nahan fa akaa a aa fatyô u wan we agbe la. Sôn Yehova a na u icighan jijingi sha er u lu a agee a kwagh a gbe u a mi la yô. Umbur wer, aluer or nôngo gbev shin nan gba ken ayem a uma ne kpa, kwagh hemba nan a hemba je ga. Nana fatyô u kighir moughon sha zan hemen a ayem ne. Nana hen kwagh ken akaa a a we nan agbe la, nahan kwagen nana palegh a.

²¹ Bibilo tese ér ayem a gban sha ci u uma u tsôron ne, ka kwagh u shirin a shir ave ga, a gba u se nyôr iyol ker. Ayem ne nga er or ka nan nyôr mato nan tema shimi, deraba u mato la a za a nan pe nan soo cii la nahan ga. Ka se ayol a ase i gbe u se gba ayem a uma la ye. Se er nahan yô, Yehova una na se “bem kpishi je.” (Ps. 119:165) Hegen je kpa, una ver se doo doo, shi ken hemen je yô, mba ve gbe ayem la ve kur vough cii, una na ve averen a been mayange ga.—Yak. 1:12.