1. Er nan i gbe u se na jighjigh a akperan shio ser Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo?

CII man mbatamen ve̱ nenge ér or u henen Bibilo kuma u nana hii u duen kwaghpasen yô, ka ve pine ayol a ve ér, ‘Kwaghôron u nan tese ér nan na jighjigh ér Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo kpa?’ * Gba kpee u or u i sar nan u hingir orpasen kwagh u Tartor la, kua mbacivir Aôndo mbagenev cii, vea na jighjigh a akperan shio ér mimi je Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo. Sha ci u nyi? Ka sha ci u aluer se na Mkaanem ma Aôndo jighjigh shi se fa u pasen ior ma yô, se kôrcio u wasen mbagenev u fan Yehova shi zuan a myom.

2. Er nan i doo u se ‘lu ken akaa a i tese se laa’?

² Shighe u apostoli Paulu lu ngeren washika hen Timoteu la, a pase un var var er Mkaanem ma Aôndo ma lu kwagh u hange hange yô, a kaa ér: “Lu ken akaa a i tese u, u ne a jighjigh la.” “Akaa” a Paulu ter heen ne lu atesen a mimi a ken Bibilo a yange mgbegha Timoteu u nan loho u dedoo jighjigh yô. Nyian kpa atesen ne nga mgbeghan se u nan jighjigh shi nga wasen se u “zan ken myom” kpaa. (2 Tim. 3:14, 15) Ashighe kpishi ka se ôr ior mkaanem ma Paulu ma ma dondo man, sha u pasen ve ér Bibilo due hen Aôndo, nahan kpa, se ayol a ase se fatyô u seer zuan a mtsera ken mkaanem ma shon, ma ken 2 Timoteu 3:16. (Ôr.) De se seer timen sha ivur ne vighe vighe. Kwagh ne una taver jighjigh u se ne ser atesen a Yehova cii nga “jighilii” la.—Ps. 119:128.

3-5. (a) Shighe u Peteru pase ikpelaior kwagh sha iyange i Pentekosti la, ve er nena, man lu sha ci u nyi? (b) Ior kpishi ken gar u Tesalonika yange ve ngohol mimi sha ci u nyi? (c) Ka nyi ia fatyô u doon ior nyian sha gbenda u se pasen kwagh laa?

³ Yesu yange kaa a ikyurior i Iserael ér: “M ngu tindin ne  a uprofeti man ior mba fan kwagh man mbangeren.” (Mat. 23:34) Yesu lu ôron kwagh u mbahenen nav, mba yange tsaase ve ve fa u pasen ior Icighanruamabera la. Nahan sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 la, apostoli Peteru, u lu môm ken mba i tsaase ve la pase ikpelaior i̱ i kohol ken Yerusalem la kwagh, lu ôron kwagh teren avur kpishi ken Ruamabera u ken zwa Heberu la. Zum u ve ungwa er Peteru ta iwanger sha akaa a i nger ken Ruamabera ne wang yô, mba ve lu her la kpishi “sôô ve ken ishima.” Ve gema ishima sha asorabo a ve. Tsô i er ve batisema kuma er iorov dubu utar nahan, ve hingir Mbakristu.—Aer. 2:37-41.

⁴ Apostoli Paulu kpa yange pase ior Mkaanem ma Aôndo ken igbar, ken won u Yerusalem. U tesen ikyav yô, a pase Mbayuda mba ve civir Aôndo ken shinagoge la kwagh ken gar u Tesalonika, hen haregh u Masedonia. Ulahadi utar cii, Paulu “lu ôron kwagh a ve sha akaa a ken icighanruamabera, lu pasen ve tesen ér, lu u Kristu Una ya ican keng, Una shi Á nder shin mbakpenev kpaa.” Nahan “mbagenev ken a ve [Mbayuda], kuma ve ken ishima ve lumun,” ve hingir mbananjighjigh, shi “Mbagrika mba cian Aôndo kpishi lu sha mi.”—Aer. 17:1-4.

⁵ Nyian kpa gbenda u mbacivir Aôndo ve pasen ior Bibilo la ka u doo mbakpishiv kpen kpen. Anmgbian u kwase ugen yange lu ôron orgen ken tar u Switzerland ivur Bibilo, orya ne kegh ato ungwa gbaang kende pine un er: “We ka adua u han u zee?” Anmgbian u kwase ne kaa ér: “Mo vea ikyartom wam ne cii se mba Mbashiada mba Yehova.” Orya la kaa ér: “M kaa je ga̱. Dugh Mbashiada mba Yehova sha yô, ka an nana va hen ya wam nana va ôrom Bibiloo?”

6, 7. (a) Mba ve tesen ior ken tiônnongo la vea fatyô u eren tom a Bibilo tsembelee nena? (b) Er nan i gbe hange hange u se ta iwanger sha Bibilo tsembelee shighe u se lu henen kwagh a oro?

⁶ Se er tom a Bibilo tsembelee zum u se lu tesen mbagenev nena? Aluer i tsua u u̱ nan kwaghôron sha tsembe yô, ôr avur a Bibilo jighilii. De keren u ôron ior kwagh u ma ivur Bibilo i er la, shin ngeren i mape za ôron ga, kpa bugh Bibilo you ôr ker jighilii. Shi taver mbagenev kpa asema ve bugh Ubibilo vev. Pase kwagh u avur shon a er la, man er aa wase mbaungwan mbara u kporom ikyua a Yehova la kpaa. Sha ityough ki ôron anzaakaa kua akaa a hômon a hôm la yô, gema tôô shighe ta iwanger sha Mkaanem ma Aôndo.

⁷ Ka nyi i gbe u se lu a mi ken ishima shighe u se lu henen Bibilo a oro? Shighe u se lu henen Bibilo a or ken ityakerada yase yô, doo u se wa ikyo sha er se aver avur a Bibilo a i nger ker la ga yô. Se taver or u se henen Bibilo a nan la ishima u ôron avur a Bibilo la, shi se wase nan u kaven kwagh u avur shon a lu ôron la kpaa. Se er kwagh ne nena? Gba u se tôô shighe gôgônan se ôr kwagh tswen tswen inja er se mba nan a na kwaghôron ga, kpa se de ser orhenen Bibilo la nana pasen mnenge u nan. Doo u se ôron nan kwagh u i gbe u nana na jighjigh a mi shin kwagh u i doo u nana er ga, kpa hemba doon u se pinen nan mbampin mba injaa mba vea wase nan u kaven kwagh u Bibilo i lu tesen nan la jighilii yô. *

8. Ka mbamtaver mba nyi Paulu yange tagher a mi ken iyol na?

⁸ Ashighe kpishi ka se nenge ser ka mbatamen mba ken Kristu tseegh i lu tom ve u ‘kôôm’ or ye. Man sha kpôô yô, ka mbatamen i ne ve tom u ‘kôôm mba ve eren isholibo’ la ye. (1 Tim. 5:20; Titu 1:13) Nahan kpa, gba hange hange u se kôôm ayol a ase kpaa. Paulu lu Orkristu u veren ikyav i dedoo, shi lun a imoshima i wang. (2 Tim. 1:3) Nahan kpa, a nger ér: “M ngu nengen a tindi ugen ken alegh a am kpaa, ngu nôngon num a tindi u ken mhen wam, ngu kôron mo yemen a mo uikyangen sha ikyev i tindi u isholibo u a lu ken alegh a am la.” Aluer se time sha avur agen a a kase ivur ne la yô, se seer fan kwagh u ityav mbi  yange gba u Paulu una nôngo a mbamyen nav la.—Ôr Mbaromanu 7:21-25.

9, 10. (a) A̱ shi nan kpa lu mbamtaver mba nyi Paulu tagher a mi? (b) Alaghga Paulu yange nôngo ityav a isholibo na nena?

⁹ Ka mbamyen mba nyi Paulu yange nôngo ér una hembaa? Shin er Paulu pase mbamyen nav mban jighilii ga nahan kpa, a nger Timoteu washika a kaa ér yange un lu “or u ityuhwan.” (1 Tim. 1:13) Cii man Paulu va hingir Orkristu yô, vanden tôvon Mbakristu a ican kpoghuloo. A pase er ishima yange i lu un ker a mbadondon Kristu la, ér: “Ishima vihim a ve je gande.” (Aer. 26:11) Paulu yange hen u kighir ishimavihin na la, nahan kpa, ashighe agen i gba u una nôngo kpoghuloo ve una kighir ishima na kua kwaghôron na ye. (Aer. 15:36-39) Lu nyi i wase un u nôngon a mbamtaver mbana?

¹⁰ Shighe u Paulu lu ngeren washika hen Mbakristu mba ken Korinte la, a pase gbenda u yange un kar ve un kôôm iyol na yô. (Ôr 1 Mbakorinte 9:26, 27.) Yange gbidye iyol na ver i ken kpan, inja na yô, a kange ishima a er kwagh u a hendan a mbamyen nav yô. A̱ shi nan kpa yange a ker kwaghwan ken Ruamabera, a zamber a Yehova ér a wase un una dondo kwaghwan shon, maa a nôngo sha afatyô na cii a er sha kwaghwan la. * Se fatyô u zuan a iwasen ken kwagh u Paulu er ne, sha ci u se kpa se mba nôngon a mbamyen asev.

11. Se er nan ve se ‘za hemen u karen’ ayol a ase fan sea lu zan sha gbenda u mimi her yôô?

¹¹ Doo u mayange se hen ser hegen se nôngo a mbamyen asev kuma ga. Kpa gba u se ‘za hemen u karen’ ayol a ase sha u se fa aluer mimi je se mba zenden ken mimi her yô. (2 Kor. 13:5) Shighe u se er avur a Bibilo, amba er Mbakolose 3:5-10 nahan yô, doo u se pine ayol a ase ser: ‘M ngu nôngon kpoghuloo mer me wua asaren a am a iyolough kpa, shin m ngu vôron a vôr ken jijingii? Shighe u m lu keren kwagh sha Intanet man ijiir i veren ufoto mba ijimbagh i dugh yô, ka m wuhe sha fele kpa, shin ka m keren a ker ajiir a sha Intanet a bo nee?’ Aluer se mba dondon kwaghwan u ken Mkaanem ma Aôndo la ken uma wase yô, kwagh ne una wase se ‘se lu per geng ge geng.’—1 Tes. 5:6-8.

12, 13. (a) Ka awashima u nyi i doo u se lu a mi zum u se lu ‘yangen kwagh’ a oro, man se dondo ikyav i Yesu la nena? (b) Aluer se soo u ‘yangen kwagh’ a or yô, doo u se palegh u ôron kwagh nena?

¹² Ishember i ken zwa Grika i i gem ér “myange” la inja i i̱ ér, “u sôron pe kwagh a nzughul la, u hiden a kwagh lun sha ave a dedoo.” Ashighe agen ka i gba u se er kwagh sha u sôron shin kôôm mnenge u kpeegh u mbagenev ve lu a mi sha kwagh wase yô. U tesen ikyav yô, mbahemenev mba ken kwaghaôndo u Mbayuda yange ve gba ahon ér Yesu ngu eren a “mbangoholkpandegh man mbaasorabo” doo doo yum. Yesu gema kaa a ve ér: “Ka mbadedoo kwagh a gbe ve a ortwer ga, saa mba angev mbu ker ve la tseegh. Kpa yem nen za hen nen inja i kwagh ne: Mo yô, ka mhôônom ma zungwen ma doom ye, ka nagh ku nan ga.” (Mat. 9:11-13) Yesu yange a wa ishima a pase ior cii mkaanem ma Aôndo kundu kundu. Kwagh ne na yô, mbahiden a iyol ijime fa ér Yehova ka “Aôndo u mgboughon a mhôônom ma zungwen kua mlumun u sha mhôôn, u wan ishima man u lun a erdoo man mimi wuee.” (Eks. 34:6) Gbenda u Wan u Aôndo soron kwagh u a nzughul la na yô, mbakpishiv na loho u dedoo u pasen la jighjigh.

¹³ Ikyav i Yesu la wase se u fan er se wase mbagenev yô. Alaghga ishima a vihi or ker nana kende a ôr kwagh a orgen gaegh ér ‘U er kwagh doom ga, de ibumegh sha iyol yam.’ Kpa ka kwagh u 2 Timoteu 3:16 a lu tesen se la ga. “Icighanruamabera cii” na se ian i lamen a or sha tswam ga. Aluer se lam a or nyaghen nyaghen yô, kwaghôron wase la una lu er ka “mkuma u sanker” nahan. Ishima ia vihi nan kpishi, shi alaghga se fatyô u wasen nan kpaa ga.—Anz. 12:18.

14-16. (a) Mbatamen vea ‘yange kwagh’ a mbagenev sha gbenda u ua wase ve u sôron zayol nena? (b) Ka hange hange u mbamaren mba ve lu yesen ônov vea ‘yangen kwagh’ a ve, er Bibilo i tese la sha ci u nyi?

 ¹⁴ Nahan yô, se ‘yangen kwagh’ a ior kundu kundu man sha ishima i wan nena? Tôô ase wer nom man kwase ugen mba gbe anyiman ayol a ve fele fele, nahan ve kaa a ortamen ugen ken tiônnongo ér nana wase ve. Nahan ka nyi ortamen ne una ere? Una ker u tan ikyaa ken orgen ga, shi una palegh u ôron mnenge na sha kwagh shon. Kpa una gema a hen sha akaawan a Bibilo a a nenge ér aa fatyô u wasen ve yô, er a i nger ken takerada u Kwaghmyer u Msaanyol hen Tsombor la, ken ityough ki sha 3 nahan. Ortamen la una pasen ve akaa la cii una been yô, nom man kwase la vea mase nengen a kwaghwan u i gbe u hanmô ve nana seer dondon la. Shighe a karen yô, ortamen la nana pine ve sha u fan er akaa a lu zan hen tsombor ve yô, shi nana seer nan ve iwasen, aluer gba u eren nahan yô.

 ¹⁵ Mbamaren vea ‘yange kwagh’ a ônov vev sha gbenda u maan ve a maa ken jijingi nena? Tôô ase wer u soo wer u wase wan wou u kwase u a lu hian a hia yô, a palegh ijende i bo. Hiihii yô, doo u ú tôv sha kwagh la u fa a kuma u. Aluer u nenge wer ka kwagh u zan iyol yô, lam a na. U fatyô u lamen vea na sha akaawan a a lu ken takerada u Questions Young People Ask—Answers That Work, Tihi u sha 2 la. Ayange a karen kpuaa yô, u hide u ker shighe u lu vea na ne uhar, ne lam. Shi shighe u ne lu pasen kwagh imôngo shin ne lu eren msaanyol hen tsombor yô, ver ishima fa er ishima i lu nan ker la. Aluer u ngu wan ishima a wan wou u kwase shi eren a na kundu kundu yô, una nenge er kwagh na a gbe u ishima yô. Ishima ia mgbegha un u dondon kwaghwan wou, nahan palegh u eren kwagh u nan un gbev mbu nôngon.

¹⁶ Mba ve lu dedoo ga shin mba i de ve tom ve hingir gbuu shin mba atesen a Bibilo agen a taver ve u kaven la kpa, aluer se mba wan ishima a ve shi eren a ve kundu kundu yô, ishima ia taver ve. Aluer se mba ‘yangen kwagh’ a mbagenev er i  tese ken Mkaanem ma Aôndo nahan yô, se zua a averen kpishi.

17. Doo u se ngohol tsaha u i ne se la a ishima i môm sha ci u nyi?

¹⁷ Ishember i ken Bibilo i i nger ken 2 Timoteu 3:16 er “myese” la ngi a inja i môm tseegh ga. U tesen ikyav yô, ashighe agen ka i gema i ér “kwaghwan” shin “mkôôm” shin “tsaha.” “Hanma mkôôm yô, sha shighe la ka i bee er ka kwagh u iember ga, kpa i lu kwagh u ijungwen, kpa ken masejime yô, ka a ume atam a perapera bem bem sha ci u mba i tsaase ve a tsaase sha mi la i var ve yô.” (Heb. 12:11) Mbaristu kpishi nyian mba ve lu mbaganden yô, lumun ér tsaha u mbamaren vev mba ve civir Yehova la yange u wase ve. Ka sea ngohol tsaha u Yehova a ne se sha ikyev i mbatamen mba ken Kristu la yô, se lu sha gbenda u uma her.—Anz. 4:13.

18, 19. (a) Kwaghwan u a lu ken Azaakaa 18:13 la ngu a inja hen mbatamen mba i ne ve tom u tsahan ior la sha ci u nyi? (b) Shighe u mbatamen ve er kwagh a orsholibo sha ishima i legh legh man sha dooshima yô, ka nyi ashighe kpishi ka i due kere?

¹⁸ Ka i gba u se hen a hen ve se fa u tsahan or sha gbenda u vough ye. Yehova soo ér Mbakristu ve naan tsaha sha “perapera.” (2 Tim. 3:16) Sha nahan yô, se dondon nen akaawan a Bibilo shighe u se lu nan tsaha yô. I nger kwaghwan ugen ken Anzaakaa 18:13, ér: “Or u nan kaa imo je er nan lu a ungwa ga yô, á hingir lanegh ku nan man kwagh u kunya kpaa.” Sha nahan yô, shighe u i gbe u mbatamen vea lam a or u i kaa ér nan er isholibo i vesen yô, gba kpee u vea vande tôvon sha kwagh shon vighe vighe vea fa. (Dut. 13:14) Ka nahan man vea na tsaha la sha “perapera” ye.

¹⁹ Heela tseegh ga, Mkaanem ma Aôndo wa mbatamen kwagh ér ve̱ kôôm mbagenev “sha ishima i legh legh.” (Ôr 2 Timoteu 2:24-26.) Ashighe agen kwagh u or nan er la una va a ilyahan sha iti i Yehova shi una nyôr a mbagenev ken zayol. Nahan cii kpa, ortamen u nan vihi ishima a or shon shighe u nan lu wan nan kwagh la nana wase nan ga. Kpa aluer mbatamen dondo “erdoo u Aôndo” la yô, vea wase orsholibo la u geman ishima.—Rom. 2:4.

20. Ka akaawan a nyi i doo u mbamaren vea dondo shighe u ve lu tsahan ônov veve?

²⁰ Gba kpee u mbamaren vea dondon akaawan a Bibilo ve vea yese mbayev vev “sha mkôôm man kwaghwan u Ter” ye. (Ef. 6:4) Ter a de gbe tsahan wan u nan sha kwagh u i er un a ôr ér wan u nan er la ga, kpa a vande tôvon sha mi vighe vighe. Gba u tswam ua lu hen ya u Orkristu ga. “Mhôônom ma ker Ter man shi zungu mhôônom kpaa,” nahan mba i we ve tom u tsahan ior sha ikyev la kpa ve nôngon kpoghuloo ve dondon aeren ne.—Yak. 5:11.

21, 22. Ka wea ôr Pasalmi 119:97-104 yô, ka kwaghôron u han ka a hemba pasen mnenge wou sha kwagh u Mkaanem ma Yehova?

²¹ Or u civir Aôndo ugen yange pase er i hii ve atindi a Yehova a doo un ishima yô. (Ôr Pasalmi 119:97-104.) Yange time ken Mkaanem ma Aôndo, nahan hingir orfankwagh shi lu a mkav kpaa. Er dondo kwaghwan u i nger ker la yô, kwagh ne wase un u palegh aeren a bo a a na mbagenev ishimavihin la. Yange i doo un u henen Ruamabera shi á zua a mkom ker kpaa. Kwaghwan u Ruamabera yange wase un sha igbenda kpishi, nahan a kange ishima ér una dondon atindi a Aôndo sha ayange a uma na cii.

²² “Icighanruamabera cii” gba u kwagh kpa? Aluer u ngu ôron un yô, u seer nan jighjigh wer Aôndo una kure awashima na. Kwaghwan u Aôndo u a lu ker la una kura u sha akaa a vihin tsung a isholibo i eren ma i nyer a we ker la. Aluer u ngu timen ker zulee yô, u kôrcio u wasen mbagenev vea ya ikyar a Yehova, shi vea za hemen u lun a na kôôsôô kpaa. Yô, se seer eren nen tom a “icighanruamabera cii” sha inja, er se lu civir Yehova, Aôndo wase u dooshima u a a hembe kwaghfan cii ne.