YANGE i mar se se lu pue hen tsombor wase. Se lu ken imbusutarimese i haregh u Ostrobothnia, ken tar u Finland. Ityav mbi Tar Cii Mbi sha Uhar la yange mbi pev shighe u se lu yev la. Shin er se lu ica a pe i lu nôngon ityav la nahan kpa, se fa er ior lu yan ican kpoghuloo yô. Hen tugh mbu i ta bom sha ugar uhar mba ve lu ikyua a vese la, kwavaôndo nyian jang sha ci u usu ú ú lu hian la. Ugar mban lu Oulu man Kalajoki. Mbamaren asev kaa a vese ér zum u se nenge agirgiutya aa lu karen sha aôndo yô, se̱ yer. Zum u anmgbian wase u nomso u vesen Tauno, kaa a vesen ér tar ua va lu paradiso nahan ifer ia kera lu shimi ga yô, loho ne kôr se ken ishima kpishi.

Tauno yange hen mimi ken ityakerada i Mbahenen Bibilo, shighe u lu anyom 14 la. Shighe u i hii u nôngon Ityav mbi Tar Cii Mbi sha Uhar la, Tauno venda u nyôron shoja za nôngon ityav, sha ci u imo i ken ishima na, í Bibilo i tsaase i la na un ian ga. Kwagh ne na yô, i wuhe un ken purusu. I er un ican ken purusu tsung. Kpa, kwagh la seer taver un a taver ishima u civir Yehova, shi mba va pasen un yô, a seer eren tom u pasen kwagh la sha gbashima. Ikyav i dedoo i anngô wase ne ver se la i taver se ishima u zan mbamkombo mba Mbashiada lu eren ken angar ugen u dondo a vese la. Shi se za mbamkohol mba vesen kpaa, shin er yange i gba u se nôngo sha ityou ve se koso inyaregh kia kuma u zan ve nahan kpaa. Se kahan sule u alabusa shi se zôron wain se teen, shi se koron mbawan ndor a vese akondo se zuan a inyaregh. Yange se lu a tom ken ityev kpishi, nahan ashighe kpishi se fatyô u zan mbamkohol mban imôngo ga. Nahan or ngun nan za kwa ne, kwagen di shi ugen nan za.

Mimi u se hen sha kwagh u Yehova man mbaawashima nav la na yô, a seer doon se ishima, nahan se tsegha ayol a ase sha ci na. Ken inyom i 1947 la, i er se uhar cii batisema, (shighe ne Annikki lu anyom 15 Aili di lu anyom 17). Anngô wase u kwase u vesen Saimi kpa er batisema ken inyom shon. Shi se hen Bibilo a anmgbian wase u kwase, u i yilan un er Linnea la kpaa; shighe ne vôso nôm. Un vea tsombor na kpa ve hingir Mbashiada mba Yehova. Mba eren se batisema kera yô, se tsua u eren ishuen pania sha ashighe ashighe.

Ken inyom i 1955 la, se yem hen gar u Kemi. Gar ne lu vegher u ken imbusutarimese la, gba ica fiiniin. Er se cii yange se eren tom u uke hanma shighe nahan kpa, se soo ser se hingir pania kpôô kpôô. Kpa kwagh ne lu taver se sha ci u se lu cian ser se va zua a inyaregh ki kuren mbamgbe asev ga. Se nenge ser hemba doon u se hii keren inyaregh koson. Lu hen zum ne se lam a anmgbian u kwase u lu pania, u se vande ôron kwagh na sha heen ne ye. Kwagh u ôr la wase se u nengen ser aluer se soo u eren Yehova tom hanma shighe yô, gba u se suur sha akaa a se lu a mi shin sha iwasen i tsombor wase ua na se la ga. Kwagh u hemban cii yô, ka u suur sha Ter wase u sha la.

Shighe la se koso inyaregh je kuma u se nenge sha ayol a ase iwer ihiar. Nahan ka ker ken uwer u  May 1957 yô, se gba tôôn pania tsô. Se tsua u za eren pania ne iwer ihiar, hen enier u Pello, hen haregh u Lapland, u a lu ikyua a ijiir i hemban ndôhôr sha tar cii, i yer ér Arctic Circle la. Iwer ihiar ngi been yô, kwagh u se koso la lu her gedee, nahan shi se tôô pania sha iwer ihiar igen. Iwer kar ihiar, kpa inyaregh kira kpoghor ga. Nahan se na jighjigh ser Yehova una nenge sha a vese. Se za hemen u eren tom pania zan zan anyom 50, kpa inyaregh yasegh bee ga! Ka sea hide sea hen sha kwagh u yange za hemen la yô, i lu se inja er Yehova kôr se sha uwe ngu kaa a vese ér: ‘De cie ga, me wase u’ nahan.—Yes. 41:13.

Ken inyom i 1958 la, ortamen wase u sôron atôônanongo kaa ér se̱ za er tom u ikpur pania hen geri u Sodankylä, hen haregh u Lapland la. Shighe la lu Kwaseshiada môm tseegh lu hen ijiir ne ye. Anmgbian u kwase ne yange fa mimi sha gbenda u doon kpen kpen. Iyange igen wan na u nomso lu yemen makeranta hen gar u Helsinki, u a lu gartamen u tar u Finland la. Ngur karen ken atô geri vea mbayevmakeranta mbagenev yô, kwaseganden ugen u lu Kwaseshiada yô, na un kôpi u Iyoukura, sha ci u lu un mase shin ijime ye, shi kaa a na ér a za na ngô na. Wannomso ne za ne ngô na yô, fese je maa ngô na nenge a mimi ken kwagh u i nger ker la.

Yange se za kôr haya hen iyou igen i i lu ikyua a ijiir i i paven ikyon sha ingin yô. Shi se eren mbamkombo her kpaa. Sha hiihii la, lu se uhar kua kwase la man wan na u kwase tseegh se zaan mkombo ye. Se ôron ngeren u i lu henen ken Iyoukura la imôngo. Shighe kar yô, orgen u vande henen Bibilo vea Mbashiada yô, va u va eren tom hen ijiir i paven ikyon la. Tsombor na maa hii u va kohol imôngo vea annongo wase ne. Ica i gbe ga yô, un vea kwase na cii i er ve batisema. Anmgbian u nomso ne maa gema hemen mbamkombo asev. Heela tseegh ga, nomso mbagenev mba ve eren tom hen ijiir shon yô, hii u van mbamkombo shi ve kpa ve ngohol mimi. Anyom nga kar kpuaa yô, annongo wase ne vese zan zan je hingir tiônnongo.

Gôgôzende yange a na yô, se pase kwagh sha ican kpishi. Yange a lu shighe u iceenyolough yô, se za u za sôron ior mba hen ijiir ne sha angahar man sha akeke man sha utso. Ka akeke a ase la yange hemban wasen se cii ye. Yange sea zaan mbamkohol mba vesen shin sea za sôron mbamaren asev, mba ve lu ica a vese kuma ukilomita uderi imôngo la kpa, se za sha akeke. Yange a lu shighe u hir yô, se mough tugh tugh se nyôr bôôsu se za hungwa hen ijiir i ken agar, maa se gba zenden sha uya uya pasen ior kwagh. Sea pasen kwagh hen hanma hunda hen ma ijiir yô, se zende se yem sha agar agen. Ashighe agen senou  yange a haa sha gbenda kpishi, nahan se kera nenge a gbenda wang ga. Ashighe kpishi yange or a kar sha gbenda, a ikyekye i kpelan sha anyinya yô, se dondo ihiange i akaver shon. Kpa ashighe agen di yô, senou yange a hire a cir ihiange i ior ve kar ve i dugh sha gbenda la cii, nahan wangernyom ua hiin yô, senou a ndôhôr gbôdu gbôdu, i hingir ican u karen sha mi.

Er ijiir ne ndôhôr keghelee shi senou haan her yô, se hen u huan akondo a yangen wuhe. Se waan azubu a i tume sha mou yô, se kohol azubu ahar shin atar se wa, shi se wa akôv a gban sha. Nahan kpa, ashighe kpishi senou a iv se ken akôv poo. Sea za nyôr hen hunda u or yô, se tsua akôv se kule senou la kera. Shi akur a riga wase u wuhee yange a kpera sha senou, a ndôhôr zan zan a va gba akpo a hingir kpeghelee. Kwaseya ugen yange kaa a vese ér: “Er ne tsough ayol a en u zenden ken mndorom man yô, tese ér ne na Aôndo jighjigh sha mimi.” Yange se zende kuma ukilomita 11 cii ve se za nyôr hen ya shon ye.

Er yange se er zende se yem ikyua ga yô, ashighe kpishi se tsa sha uya mba iorov. Yange a va hingir aikighe yô, se gba keren ijiir i tsan. Uya mban luun aa ikyav ker kpishi ga, kpa ior mbara ve ngohol se kundu kundu, shi ve naan se ijiir i tsan tseegh ga, ve naan se kwaghyan kpaa. Ashighe kpishi se tsaan sha akôv a inyam. Shighe ugen di yô, se tsa hen ijiir i waren kundun iyol. U tesen ikyav yô, kwase ugen u tsaan hen zegeya yô, unde a vese sha kpoyou u sha, za tar se ikyagh hen iyou i mbavaanya, i lun a gambe u dedoo man akondo a pupuu a engem. Ashighe kpishi yange se lam sha akaa a ken Bibilo vea orya zan zan tugh mbu kar ilen. Hen ijiir igen la, orya la vea kwase na ve tsa ken iyou vegher la, se di se tsa vegher ne. Yange se lam vea ve sha akaa a ken Ruamabera zan zan se va bee sha use. Ve pine se mbampin imôngo, or la a pine tsô i gba sha kwase na.

Haregh u Lapland ka ijiir i doon iyiav ga, kpa i gema i dooashe, shi mdooashe u i la ka a geman ashighe ashighe. Kpa kwagh u hemba doon se her cii yô, ka ior mba yange ve hen kwagh u Yehova la. Mbagenev ken mba se pase ve kwagh yô, lu nomsombaiorov mba ve va ken haregh u Lapland u va eren tom u paven ikyon la. Ashighe agen se nyôr hen ya u nomso kpishi ve tsaan her yô, se pase ve kwagh. Yange i doo nomsombaiorov mba lun ngosokii mban u ungwan loho u Bibilo shi ngohol ityakerada yase kpen kpen.

Yange se zua a akaa a doon se kpen kpen. Iyange igen la, agogo a i ver hen tashan u bôôsu tilen tôôn ior yô, lu yemen ken hemen miniti utaan, nahan kwagh ne na bôôsu mough faa yem undu se. Nahan se nyôr bôôsu ugen u yemen agar a ya agen. Se lu a vande za pasen kwagh hen ijiir la ga. Se mba za nyer hen ya u hiihii yô, se zua a wankwase ugen, a kaa a vese ér, “Ne va heen sha shighe u m lu tômon a tôm ne je.” Yange se vanden henen Bibilo a anmgbian na u kwase. Nahan gumkwase ne kaa a anmgbian na u kwase la ér a ôr se se za un inya sha iyange la. Kpa se zua a loho na ne ga. Tsô se hii Bibilo i henen vea na man anmgbianev  nav mba ve lu ikyua a na yô. Ica i gbe ga yô, se hii u kohol ve cii henen kwagh a ve, ve lu iorov pue kar uhar. Nahan mbakpishiv ken tsombor ne va hingir Mbashiada mba Yehova.

Ken inyom i 1965 la, i hide i tindi se hen tiônnongo u se lu her hegen ne. Tiônnongo ne ngu hen geri u i yer ér Kuusamo la, ijiir ne dondo a ijiir i hemban ndôhôr sha tar cii i i yer ér Arctic Circle la. Shighe la tiônnongo ne lu a mbapasenkwagh kpuaa tseegh. Sha hiihii la, wa taver se u pasen kwagh hen haregh wase u he ne. Ior eren kwaghaôndo hen ijiir ne kpoghuloo shi kwagh wase gba doon ve ga tsô, nahan ve soon u keghen ato a vese ga. Kpa mbakpishiv gema lu a icivir sha Bibilo, kwagh ne na yô, se zua a atôakyaa a lamen a ve sha mi. Kure kure tsô se gba henen u hoghor a ve, anyom nga kar ahar yô, kera lu se ican u hiin Bibilo i henen a ve ga.

Nyian ne se kera mba a tahav mbu pasen kwagh iyange jimin ga, kpa se mba nenge u duen kwaghpasen hanma iyange. Hemba kan se zange u pasen kwagh hen zege haregh wase ne hegen cii, sha ci u Aili fa mato u nahan. Wan u anmgbian wase u nomso yange taver un ishima ér a hen mato a zua a laasen u nahan mato. Nahan ken inyom i 1987 la, yange zua a laasen, shighe u lu anyom 56 la. Shi se seer zuan a iwasen igen kpaa. I maa se Iyou i Tartor i he, nahan hegen se mba tsan ken an-iyou ugen u i maa her yô.

Mvese u se nenge a mi hen ijiir ne la na se iember i vesen. Shighe u se hii u eren tom pania ken imbusutarimese i tar u Finland la, mbapasenkwagh lu her asande kpuaa, shi ve lu ijiir i môm ga. Hegen i ver ningir heen u a lu a atôônanongo kpishi yô. Ashighe kpishi ka sea za mbamkohol mba kiriki kua mba vesen yô, or nan va pase iyol i nan hen a vese, maa nan pine se ér se umbur nan kpa? Ashighe agen ka i lu or u yange se henen Bibilo a tsombor u nan shighe u nan lu wanye yô. Vor u se te hegen i hembe anyom akunduahargber la ume atam!—1 Kor. 3:6.

Ken inyom i 2008 la, se iv anyom 50 ken tom wase u ikpur pania la. Se sugh Yehova er se kercio u taver ayol a ase asema u zan hemen ken tom na u doon tsung ne yô. Se mba keren uzegembaakaav ga, kpa kwagh môm ban se ga. (Ps. 23:1) Se kav hegen er yange ma se lu a mciem shighe u gba u se hii pania la ga yô. Ken anyom ne cii, Yehova za hemen u taver se asema vough er a tende zwa ken Yesaia 41:10 nahan. Ijiir la kaa ér: “M taver we, shi M wasen we, man M tuur we sha uwegh Agh ku yanegh ku yiman a yima la.”