1, 2. Ka nyi Tartor u Aôndo ua va ere, man gba u se lu a vangertiôr ser Tartor la ua va sha ci u nyi?

SHIGHE u Yesu lu sha uwo ikyua a Kapernahum ken fam u ken inyom i 31 la, a kaa a mbadondon nav ér ve eren msen nahan ér: “Tartor Wou u̱ va.” (Mat. 6:10) Nyian ne, ior kpishi na jighjigh ér Tartor la ua va ga. Nahan cii kpa, se na jighjigh ser Aôndo una ungwa msen u se eren ser Tartor na u va la.

² Yehova una zua mbatyomov man uumace cii sha ikyev i Tartor na, vea hingir zegetsombor môm. Awashima u Aôndo ne una kure kpee je. (Yes. 55:10, 11) Jighilii yô, Yehova tema Tor sha ayange a ase ne kera kpaa! Akaa a a er ken anyom 100 aa kar ne tese kwagh ne nahan. Yehova ngu eren ityom i vesen man i kpilighyol sha ci u ior umiliôn imôngo mba ve lu ungwan imo na la. (Sek. 14:9; Mpa. 15:3) Nahan cii kpa, mtemtor u Yehova la ngu kwaghmôm a mve u Tartor na, u Yesu yange kaa ér se sôn ser u va la ga. Akaa a ahar ne kaha inja nena, man se zua a averen ken kwagh ne nena?

3. (a) Lu hanma shighe i ver Yesu Toro, man lu hana? (b) Pase er yange i ver Tartor u Aôndo ken inyom i 1914 yô. (Nenge ngeren u shin kpe la)

³ Er va shi anyom er 20 nahan, u a nyôr ken inyom i 1900 la, iwanger hii u tan sha kwaghôron u profeti u Daniel yange nger i kom anyom 2,500 hegen la. A kaa ér: “Sha ayange a utor mbara, Aôndo u Sha Una ver tartor ugen u ua gba mayange ga yô.” (Dan. 2:44)  Mbahenen Bibilo za hemen u tesen anyom imôngo ér, ken inyom i 1914 yô, kwagh a gema. Ior kpishi lu veren ishima ér akaa a dedoo aa er hen shighe la. Orgen nger kwagh kaa ér: “Inyom i 1914 la lu inyom i ior kpishi lu a ishimaverenkeghen ér akaa aa gema yô.” Nahan cii kpa, inyom la i ze gighir yô, Ityav mbi Tar cii Mbi Hiihii mbira pev, nahan kwaghôron u profeti u ken Bibilo la maa kure sha mi vough. Ijen man ityartenger man ubombauangev mba ve lu zan hemen la, kua akaaôron a profeti a ken Bibilo a a kure sha mi vough la cii, tese ér Yesu Kristu hii u hemen sha, ken Tartor u Aôndo ken inyom i 1914 la. * Er lu Yehova ver Wan na u a lu Mesiya la Tor yô, tese wang ér lu Un je tema Tor sha gbenda u he ye!

4. Lu nyi Yesu er fese je er i na un Tor la, man lu unô hide na ishima sha kwagh ve?

⁴ Tom u hiihii u Tor u he u Aôndo ver ne er yô, lu u nôngon ityav a Satan, u a lu orihyom u vesen u Ter na la. Yesu man mbatyomov nav daa Diabolo vea mbatyomov nav sha Tartor haa shin tar. Kwagh ne va a msaanyol sha kpishi, kpa tar yô gema nyôr ken zayol u i gba u je u lu a nyôr ker ga yô. (Ôr Mpase 12:7-9, 12.) Tor ne daan Diabolo kenden shin tar ne kera cii yô, a hide a na ishima na sha mba ve ongo imo na shin tar ne la, sha u una wanger ve, shi una tese ve shi una kohol ve imôngo, ve eren ishima i Aôndo yô. De se nenge er m-ongo u yange ve ungwa imo i Yesu sha igbenda i ityar ne la, a lu se ikyav i dedoo sha ayange a ase ne yô.

5. Yange i wanger ior mba Aôndo hii ken inyom i 1914 zan zan kure ken mhii u inyom i 1919 la nena?

⁵ Yesu yange wanger usha, sha u daan Satan man azôv a na haan shin tar ne, been yô, Yehova kaa a na ér a sen shin tar a za nenge mlu u ken jijingi u mbadondon un mba ve lu shin tar la, shi a wanger ve kpaa. Profeti Malaki pase ér mwanger ne lu u ken jijingi. (Mal. 3:1-3) Yiase tese ér kwagh ne er hii ken i 1914 la zan zan kure ken mhii u inyom i 1919 la. * Aluer se soo u lun ken zegetsombor u Yehova u a lu sha man shin tar la yô, gba kpee u se lu wang shin se lu uicighanmbaiorov. (1 Pet. 1:15, 16) Gba u se lumun ser kwaghaôndo u aiegh shin pati u tar ne a hôngor mcivir wase ga.

6. Ka i na se kwaghyan u ken jijingi nena, man kwaghyan ne ka u injaa sha ci u nyi?

⁶ Yesu maa wa “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” la tom sha ikyev sha tahav nav mbu torough mbu i na un la. Lu u wanakiriki ne una naan mba ve kohol cii ve lu “ikyum i môm” la kwaghyan u injaa u ken jijingi hanma shighe. (Mat. 24:45-47; Yoh. 10:16) Hii ken inyom i 1919 la je, annongo u anmgbianev mba i shigh ve mkurem la ngu eren zegetom u nan “ya” la kwaghyan sha ishima i môm. Kwaghyan u ken jijingi u se lu zuan a mi kpishi sha ikyev i annongo ne la ngu a wase se se taver jighjigh wase u nan. Ngu a na se seer taver ishima i se kange ser se lu wang ken jijingi man sha ieren man sha mhen kua sha iyol la. Shi kwaghyan u ken jijingi ne ngu a wase se se fa u eren tom u hemban lun a inja cii, u i lu eren nyian ne la, shi a wa se agoyol sha ú kpaa. U ngu yan kwaghyan u ken jijingi ne hanma shighe kpa?

7. Ka tom u injaa u nyi Yesu yange hii shighe u a lu shin tar la, man lu u a er u a kighir shighe u hana?

⁷ Shighe u Yesu hii u eren tom na u pasen kwagh shin tar la, a kaa ér: “Ka u Me ôr Loho u Dedoo u tartor u Aôndo . . . keng, gadia ka sha ci u nahan je i tindim ye.” (Luka 4:43) Tom ne lu Yesu kwagh u hemban cii ken atô u anyom atar man tiôn, a a lu uma shin tar la. Nahan a wa mbahenen nav kwagh ér: “Za, za ôr nen kwaghaôndo, kaan nen ner: Tartor u  Sha mgbôghom ve.” (Mat. 10:7) Yange mba nderen Yesu shin ku yô, a tsengapasen ér mbadondon un vea samber a loho ne zan zan a “ar ken ikighir i tar je.” (Aer. 1:8) A tôndo zwa a ve ér un iyol na una sue tom u injaa ne zan zan a nyôr sha ayange a ase ne.—Mat. 28:19, 20.

8. Tor Yesu Kristu yange mgbegha mbaungwan imo na mba shin tar ne u eren tom u pasen kwagh nena?

⁸ Mba va nyer ken inyom i 1919 yô, se seer zuan a mkav sha kwagh u “Loho u Dedoo u tartor” ne la. (Mat. 24:14) Tor Yesu Kristu lu hemen sha hen shighe ne, shi a wanger annongo u kpuaa u shin tar ne, u lu ungwan imo na la. Sase annongo ne iyol kpishi u eren tom u pasen loho u dedoo u Tartor u Aôndo u u hii u hemen la tseren tar cii! (Aer. 10:42) Ikyav i tesen yô, mbapasen kwagh u Tartor mba zurum iorov 20,000 nahan yange ve kohol imôngo hen mkohol u ityar ityar u i zua hen ijiir i i yer ér Cedar Point, ken kpentar u Ohio, tar u Amerika la, ken uwer u Setemba 1922. Nenge er yange a saan ve iyol shighe u Anmgbian Rutherford na kwaghôron u lu a itinekwagh ér “Tartor La” sha won yô! A yôô ér: “Nenge, Tor hii hemen ve! Ne mba mba yôôn angwe na. Sha nahan yô, yôô nen, yôô nen, yôô nen angwe u Tor man tartor na.” Mbazan mkohol mban tese ér ve lumun u eren tom ne sha u duen kwaghpasen sha “Iyange i Tomshiren” i vesen la. Yange ve mough hen ijiir i i zua mkohol la, ve er zende u kuman ukilomita 72 ve za pase ior kwagh sha uyaav vev. Anmgbian u nomso ugen sha mkohol ne, u un kpa ishima tsue un ker u za pasen kwagh yô, kaa ér: “Mayange me fatyô u hungur mlehe u i lôhô se ér se yôô kwagh u Tartor la ga, shi gbashima u mba ve va mkohol ne tese la kpa una hungur mo ga!” Kpa lu un tseegh ga.

9, 10. (a) Ka akaa a nyi i er sha u tsaase mbapasen kwagh u Tartoro? (b) We u zua a iwasen ken ityesen ne nena?

⁹ Ken inyom i 1922 la, mbapasenkwagh u Tartor mba hemban er iorov 17,000 nahan lu pasen kwagh kpoghuloo tar sha won cii, ken ityar 58. Nahan cii kpa, yange gba u a tsaase ve. Sha shighe u mbaapostoli la, un u i tsegha un Tor la tese ve loho u vea za pase la, man er vea pase loho shon la, kua ijiir i vea za pase u la kpaa wang. (Mat. 10:5-7; Luka 9:1-6; 10:1-11) Sha shighe wase ne kpa, Yesu ka a nenge ér i tsaase shi i na mba ve lu eren tom u pasen kwagh u Tartor ne la cii ikyavmbitomov mbi mbia wase ve u eren tom ne tsembelee la. (2 Tim. 3:17) Yesu ngu tsaase mba ve lu ungwan imo na la sha u ve er tom u pasen kwagh la ken tiônnongo u a lu sha ikyev na la. Gbenda môm u a tsaase ve yô ka ken Makeranta u Henen Tom u Hemen u Aôndo, u i eren ken atôônanongo a hemban 111,000 sha tar cii la. Er mbapasenkwagh mba hemban miliôn utaankaruhar mban ve lu dondon akaa a i lu wan ve la yô, ve fa u pasen kwagh shi tesen sha gbenda u a kôr “ior cii” ken ishima yô.—Ôr 1 Mbakorinte 9:20-23.

 ¹⁰ Heela tseegh ga, dugh Makeranta u Henen Tom u Hemen u Aôndo la kera yô, i ver imakeranta igen i tesen ior Bibilo kpaa. Imakeranta ne ka i tsaase mbatamen mba ken tiônnongo man upania man anmgbianev mbalun kwav, man Mbakristu mba ve vese ayol a ve yô, man Kômatii u Nengen sha Branci man mbakuran mba ningir sha a kasev vev, man mbamishen. * Anmgbianev mbagenev mba ve za Makeranta u Henen Bibilo Ú Mbakristu Mba Ve Vese Ayol a Ve la yange ve wuese makeranta ne, ve kaa ér: “Ityesen injaa i se zough a mi ne na yô, Yehova seer doon se ishima shi se hemba fan er se wase mbagenev cii.”

11. Er Satan a lu hendan a mbadondon Yesu nahan kpa, ka nyi i wase ve ve, ve ze hemen a kwaghpasena?

¹¹ Tom u pasen kwagh shi tesen ior kwagh u Tartor, u i lu eren kpoghuloo ne, ngu kwagh u myer hen orihyom Satan ga. A soo u yangen tom u pasen kwagh ne, shi una er nyityôkwagh i a fetyô cii sha u tan num sha mba ve lu pasen loho u Tartor ne la, shi nôngon ér u de samber ga. Kpa una yar a wua ga cii. Yehova kende a Wan na sha, nahan “a̱ hemba taven sha a hanma tarkuran man tahav man agee man tor u yan cii.” (Ef. 1:20-22) Er Yesu a lu Tor yô, ngu a er tom a tahav nav mbura u kuran shi tesen mbahenen nav gbenda, sha u i er ishima i Ter na yô. * Mba pasen loho u dedoo ne, shi mba tesen mbaasemaamimi umiliôn imôngo igbenda i Yehova. Ka kwagh u civirigh kpishi er se lu môm ken mba ve lu eren zegetom ne yô!

12. Pase akaa agen a i ser ken nongo wase, hii shighe u i ver Tartor u Aôndo la je yô.

¹² Hii shighe u Yesu tema tor ken inyom i 1914 la je, a hemen u sôron gbenda u ior mba Aôndo ve kohol imôngo sha u eren ishima i Ter na la. (Ôr Yesaia 60:17.) Ken inyom i 1919 la, i tsuan anmgbian u nengen sha tomshiren ken hanma tiônnongo sha u a hemen ken tom u pasen kwagh la. Mba ker ken inyom i 1927 yô, i hii u kohol imôngo duen kwaghpasen u sha uya uya sha hanma Lahadi. Mba va nyer ken inyom i 1931 yô, mbasuen kwagh u Tartor tôô iti ve i ken Bibilo, i Mbashiada mba Yehova la, nahan kwagh ne mgbegha ve u seer eren tom u pasen kwagh la. (Yes. 43:10-12) Inyom i 1938 i ker yô, i de u haan ishangen sha u tsuan mbatamen man udiakon ken tiônnongo, i gema tsuan ve zum u ve lu a aeren a Ruamabera a tese la tseegh. Ken inyom i 1972 la, i hii u tsuan mzough u mbatamen ér a nengen sha tiônnongo, kera lu ortamen môm tseegh i wa nan tom ne sha ikyev ga. Mba ve kuma u a ver ve mbatamen  shin udiakon cii, i taver ve ishima ér ve nôngo ve er tom u ‘kuran ikyumuile i Aôndo i i lu hen ve la.’ (1 Pet. 5:2) Ken inyom i 1976 di i ver Mbahemenev mba Shin Itine sha ukômatii ataratar sha u ve nengen sha kwagh u tom u Tartor la sha tar cii yô. Hii shighe la je, un u Yehova a ver un Tor la za hemen u kohol mba ve lu ungwan imo na la sha gbenda u Aôndo a tese la.

13. Akaa a Tartor u Mesiya u er ken atô u anyom 100 ne wase u nena?

¹³ Nenge ase zegetom u Tor Mesiya a er ken atô u anyom 100 a a hemen ne. A wanger ior sha ci u iti i Yehova. A hemen ken tom u pasen loho u dedoo u Tartor la ken ityar 239, shi a tese ior umiliôn imôngo igbenda i Yehova. A kohol mbaungwan imo na hemba umiliôn utaankaruhar, man hanmô ve nan lumun iyol i nan u eren ishima i Ter na. (Ps. 110:3) Sha mimi yô, ityom i Yehova a er sha ikyev i Tartor u Mesiya la i vese shi i kpiligh iyol kpaa. Kpa ka cii la ga; kwagh ngu van a va!

14. (a) Ka sea er msen ser “Tartor Wou u̱ va” yô, ka nyi ka se sônon ser Aôndo a ere? (b) Ivur yase i sha inyom i 2014 ne er nyi, man hii nan ve ivur ne i doo yumu?

¹⁴ Shin er Yehova yange ver Wan na Yesu Kristu ér a lu Tor Mesiya ken inyom i 1914 la nahan kpa, lu u tesen ér Aôndo hii a hii u ungwan msen wase u “tartor Wou u̱ va” la di tsô. (Mat. 6:10) I tsengaôron ken Bibilo ér Yesu una “tema tor hen atô u mbaihyomov [nav].” (Ps. 110:2) Ugomoti mba uumace mba ve lu sha ikyev i Satan ne za hemen u hendan a Tartor u Aôndo her. Nahan ka sea er msen ser Tartor u Aôndo u̱ va yô, se mba sônon Aôndo ser Tor Mesiya vea atiator a na ve va kar a hemen u uumace ne kera, kua mba ve hendan a Tartor u Aôndo la. Kwagh ne una kure kwagh u i er ken Daniel 2:44 ér Tartor u Aôndo “ua hembe ityartor igen ne cii avur avur, ua tim i” la. Ua tim ugomoti mba ve lu ihyom a Tartor u Aôndo la. (Mpa. 6:1, 2; 13:1-18; 19:11-21) Shighe u kwagh ne una er la zurum kpishi je. Sha nahan yô, i tsua Mateu 6:10 ér i lu ivur yase i sha inyom i 2014, i i lu inyom i sha 100 i Tartor u Aôndo u hemen sha hegen ne. Ivur la kaa ér: “Tartor Wou u̱ va.”

15, 16. (a) Ka akaa a doon tsung a nyi aa er sha shighe u Hemen u Anyom Dubu laa? (b) Ka nyi Yesu una mase eren sha hemen na u Tor Mesiya la, man kwagh ne una kure awashima u Yehova u nyi?

¹⁵ Tor Mesiya una timin mbaihyomov mba Aôndo kera yô, una kende Satan man azôv a na shin ihyungwa i i ze kweng la, vea lu shimi zan zan anyom dubu. (Mpa. 20:1-3) Hemen u bo ua kera luun ga yô, Tartor u Aôndo ua za hemen u nan ior averen a nagh ku ipaan ku Yesu kura, shi ua bee a mzeyol u isholibo i Adam i ve a mi la kpaa. Shi Tor Mesiya una nder ior umiliôn imôngo, mba ve lu shin iwar la, shi una kohol ior imôngo, vea er zegetom u tesen mba a nder ve la kwagh u Yehova. (Mpa. 20:12, 13) Tar cii ua hingir Paradiso er yange lu ken sule u Eden la nahan. Hen shighe ne, a wase mbacivir Aôndo sha mimi cii vea hingir vough.

¹⁶ Tiôn u Hemen u Kristu u Anyom Dubu la u bee ne nahan, Tartor u Mesiya la ua er akaa a u we ishima u eren la cii. Maa Yesu una hide a Tartor la una na Ter na. (Ôr 1 Mbakorinte 15:24-28.) Hen shighe la, uumace cii vea gema eren kwagh a Yehova jighilii, a kera lu sha ikyev i orgen ga. Ônov mba Aôndo mba sha man mba shin tar ne cii vea kohol a hingir zegetsombor u Ter ve u sha la.

17. Ka nyi u kange ishima u eren sha kwagh u Tartoro?

¹⁷ Akaa a doon tsung a a er ken atô u anyom 100 a Tartor u Aôndo u hemen ne, tese se wang ér Yehova ngu hemen her, shi awashima u a lu a mi sha kwagh u tar ne la kpa una kure kpee je. Yô, se za nen hemen u ungwan imo na shi yôôn Tor na man Tartor na kpaa. Se eren nen kwagh ne a vangertiôr ser ica a gba ga tsô una ungwa msen u se sen un a ishima i môm ser, “Tartor Wou u̱ va” la.