Alaghga u fa or shin ior kpishi mba ve pav ivaa yô. Kwagh ngu nahan sha ci u ior kpishi mba paven ivaa nyian. U tesen ikyav yô, kwaghtôvon ugen ken tar u Poland tese ér mbalun anyom 30 mba ve er ivese i tse i kom er hii anyom atar zan zan ataratar cii ka ve nôngo u paven ivaa keng; man ka mba ve lu anyom 30 la tseegh ve lu paven ivaa ga.

Jighilii yô, mzough ugen ken tar u Ishpania u timen sha kwagh u mlu u hen tsombor kaa ér, “kwaghtôvon tese ér aluer iorov 100 er ivese [ken veghertar u Yuropa] yô, iorov 50 ken ve ka ve va pav ivaa shon.” Ken ityar igen i i lu a kwagh ave la kpa kape i lu je la.

Ka nyi i ne ve ior kpishi ka ve nyôr ken mlu nee? Kwase ugen ken veghertar u Yuropa, u a we ior kwagh sha kwagh u ivesegh ica i gbe yô, kaa wener: “Ivaapaven ka ikyav i tesen ér kwagh za iyol ken ivese. Nom man kwase ka ve hii u zuan ga, maa ve va hingir u undun ayol a ve, man kwagh ne ka a vihi ken ishima kpen kpen.” Shi a kaa wener: Ashighe kpishi “ishimavihin ka i dondo, man afanyô a vaan man ahenge a van man ijungwen kua ihyeen.” Ashighe agen kwagh ne ngu a na yô, or nan soo u senden iyol i nan. Kwase ne shi kaa ér: “Ka a za paven ivaa sha koti a been yô, zayol ugen a hii. Alaghga a hingir or u nan pav ivaa la ken ishima dang, shi nana nenge ér nan ngu tswen, nahan nana pine iyol i nan ér: ‘Hegen u m pav ivaa kera ne, ka nyi or jim m lu? Ka nyi i lu awashima wama?’”

Kwase ugen u i yer un ér Ewa yô, yange umbur er lu un ken ishima shighe u pav ivaa anyom imôngo ken ijime la, nahan a akaa ér: “Yange m paven ivaa kera yô, lum er m hee kpishi nahan; mbawanndor a mo man ahuraior am gema yilan mo ér ‘kwase u paven ivaa.’ Ishima yange i vihin tsung. Yange i undum a ônov uhar, maa m hingir ve ngô man ter cii.” * Anmgbian ugen u i yer un ér Adam yô, yange er tom u ortamen kuma anyom 12, a kaa ér: “M kera ngu a iciviryolough ga je yô, ashighe agen ishima ka i vihin kpishi, shi i sarem u zan ikyua a or môm kpaa ga.”

Er ishima i nyian mba paven ivaa mbagenev sha kwagh u ken hemen yô, ve za hemen u nôngo anyom imôngo ér vea hide a zôôm. Alaghga vea kure ikyaa ér kwagh gba mbagenev sha kwagh ve ga. Heela tseegh ga, kwase ugen u ngeren abaver sha kwagh u ivaapaven kaa ér, ka ve “gema aeren a ve, shi ve hen u nôngon a mbamzeyol vev ayol a ve.”

Orgen u i yer un ér Stanisław yô, kaa wener: “Shighe u se pav ivaa la, kwase wam lumun mo u nengen a ônov av mbakasev mbauhar mba kiriki mbara ga. Kwagh ne na yô, lum er kwagh kera gba or môm sha kwagh wam ga, shi Yehova je kpa undum nahan. Kera sarem u lun uma ga. Shighe kar yô, m  kav er mhen wam ne a lu shami ga yô.” Kwase u paven ivaa ugen u i yer un ér Wanda la kpa ishima yange i nyian un sha kwagh u mlu na u ken hemen, a kaa ér: “Yange m na jighjigh mer shighe a karen yô, kwagh a de u gban ior mbagenev, kua mba m civir Yehova a ve imôngo la, sha kwagh wam man u mbayev av. Nahan kpa, hegen ka m nenge er anmgbianev yange ve luun a vese hanma shighe shi ve wasem shighe u m lu nôngon kpoghuloo mer me yese ônov av ve hingir mbacivir Yehova la yô.”

Akaa a anmgbianev mban ve er sha heen ne aa wase u u kaven er ivaapaven ka i na mbagenev ve hen akaa a kpeegh ken ishima yô. Alaghga vea gema nengen kwagh ve dang, henen ér ve gba kwagh ga shi ve kuma u or a na ishima sha kwagh ve kpaa ga. Shi alaghga vea gema gban ahon sha hanma kwagh u mba ve lu imôngo a ve la ve er cii. Kwagh ne una na yô, vea hii u nengen ér tiônnongo la ngu a dooshima man mhôônom ma zungwen ga. Nahan cii kpa, kwagh u ior mba i ter kwagh ve ne, er Stanisław man Wanda nahan, tese ér mba ve pav ivaa la vea fatyô u kaven er anmgbianev mba nomso man mba kasev wa ve ikyo sha mimi yô. Sha kpôô yô, Mbakristu mba we ayol a ve ikyo tsung, ka a nenge a ikyo ve i wan la sha hiihii ga je kpaa.

Fa wer sea nôngo nan nan je kpa, alaghga mba ve pav ivaa la vea za hemen u tagher a mtswenem sha ashighe ashighe. Anmgbianev mba kasev mba ve pav ivaa la je yô, alaghga vea hen ér ior kpishi kwagh kera gba ve sha kwagh ve ga. Anmgbian u kwase u i yer un ér Alicja yô, kaa ér: “M pav ivaa anyom kar anigheni hegen. Nahan kpa, ashighe agen ka i lum er m gba kwagh ga nahan. Zum u kwagh a lu nahan yô, ka i sarem u lun tswen vaan, shi kunya ka u kôrom a iyol yam kpaa.”

Shin er mbamlu mba ken ishima mba i pase heen ne ka ve bende a hanma or u nan pav ivaa la nahan kpa, Bibilo wa kwagh sha kwagh u or lun kwagh u nan tswen la. Aluer or dondo kwaghwan ne ga yô, nana va hingir u vendan “kwaghfan u mimi.” (Anz. 18:1) Aluer mtswenem kôr or je kpa, doo u nana kav ér aluer nan palegh u zeren keren kwaghwan man msurshima hen or u nan vese nan ga la yô, a tese ér nan ngu a kwaghfan u mimi. Nahan kwagh a lu u una na nan nana hii u lun a isharen sha kwagh u nomsoor shin kwase ga.

Alaghga or u civir Yehova u nan pav ivaa la nana ya ican ken ishima sha akaa kposo kposo, er ishimanyian i sha kwagh u ken hemen man u nengen ér nan ngu tswen shin i ta nan kera nahan. Er se kav ser ior kpishi mba ve pav ivaa la ka ve tagher a mbamlu mban shi i taver ve u hemban ve yô, doo u se kav Yehova sha u suen anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mban sha mimi. (Ps. 55:22; 1 Pet. 5:6, 7) Se na jighjigh ser nyityô iwasen i se ne ve cii vea wuese. Sha kpôô yô, se hingir azende a ve a ken tiônnongo a mimi a wasen ve!—Anz. 17:17; 18:24.