1, 2. Lu nyi i gema sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 la, man lu unô hingir nongoior u Yehova u he? (Nenge foto u a lu sha mhii u ngeren ne la.)

SHA iyange i Pentekosti u inyom i 33 la, kwagh u injaa ugen er ior mba Yehova mba shin tar ne. Kwagh yange kôr gema kpoo. Sha iyange la, Yehova mar ikyurior i he sha icighan jijingi na. Mba yer ikyurior ne ér Iserael u ken jijingi shin “Iserael u Aôndo.” (Gal. 6:16) Hii shighe u Aberaham la je, lu hiin je kera gba u a fa ior mba Aôndo sha icôngo i sha iyol ga je ne. Kpa Paulu gema nger kwagh sha kwagh u hanma or ken ikyurior i he ne ér: “Icôngo i mimi kpaa, ka kwagh u ken ishima, ka kwagh u ken jijingi.”—Rom. 2:29.

² Lu mbaapostoli, kua mbahenen mba Kristu mba hemban er deri môm nahan, mba ve kohol imôngo sha kpoyou u sha, ken Yerusalem la, hii lun ikyurior i he ne ye. (Aer. 1:12-15) Nongoior ne ngohol icighan jijingi, nahan ve hingir ônov mba Aôndo. (Rom. 8:15, 16; 2 Kor. 1:21) Kwagh ne tese wang ér Yehova lumun nagh ku Kristu kura, nahan ikyuryan i he la kar tile sha ityough ki ikyuryan i Tindi la. (Luka 22:20; ôr Mbaheberu 9:15.) Sha nahan yô, mbahenen mban hingir ikyurior i he i Yehova, shin nongoior  na u he. Icighan jijingi wase ve u pasen kwagh ken ijô kposo kposo i Mbayuda man mba ve nyôr a nyôr Mbayuda, mba ve mough ken Tartor u Roma ve va ken Yerusalem sha u va ember iniongo i Pentekosti, shin Iniongo i Ulahadi i Mbayuda ve eren la. Ior mban ungwa shi kav “uzegembaakaav mba Aôndo” mba Mbakristu mba i mar ve sha icighan jijingi lu pasen la, ken ijô ve.—Aer. 2:1-11.

3-5. (a) Lu nyi Peteru ôr Mbayuda sha iyange i Pentekosti laa? (b) Yange mba maren ikyurior i he la yô, i vese nena?

³ Apostoli Peteru yange lu or hiihii u Yehova er tom a na sha u bughun gbenda sha ci u Mbayuda man mba ve nyôr a nyôr Mbayuda la u hingir ikyurior i he, i i lu nongo u Kristu la. Sha iyange i Pentekosti la, Peteru ôr Mbayuda wang ér gba u vea lumun Yesu, u ve ‘mande Un sha kon’ la, sha ci u “Aôndo [gema] Un A hingir Ter man Kristu.” Ikpelaior i pin Peteru kwagh u ia er yô, a kaa ér: “Gema nen asema, i̱ er hanmô wen batisema ken iti i Yesu Kristu sha mde u asorabo a en, tsô né ngohol Icighan Jijingi iwua je.” (Aer. 2:22, 23, 36-38) Sha iyange la ior mba kuman er 3,000 nahan seer sha ikyurior i he i i lu Iserael u ken jijingi ne. (Aer. 2:41) Shighe kar yô, kwagh u mbaapostoli lu pasen sha gbashima la za hemen u umen atam. (Aer. 6:7) Ikyurior i he la lu vesen.

⁴ I va er tom u pasen kwagh ne je i nyôr ken Samaria, shi kwagh u injaa due ker. Orivangeli Filibu er mbagenev kpishi batisema, kpa ve ngohol icighan jijingi ave ave ga. Mbahemenev mba Shin Itine mba ve lu ken Yerusalem la tindi apostoli Peteru man Yohane hen Mbasamaria mba ve gema ishima la shi “ve penda ave sha a ve, nahan ve ngohol Icighan Jijingi.” (Aer. 8:5, 6, 14-17) Sha nahan yô, Mbasamaria mban kpa i tsegha ve sha icighan jijingi, ve hingir Iserael u ken jijingi la.

⁵ Ken inyom i 36 la, Yehova shi er tom a Peteru sha u van a ior mbagenev ken nongo u he u Iserael u ken jijingi la. Kwagh ne er shighe u Peteru za pase torutya, Korneliu, u lu Orroma la kwagh vea anmgbianev nav man azende a na la. (Aer. 10:22, 24, 34, 35) Bibilo kaa ér: “Tsô Peteru ngur ôron . . . nahan yô, Icighan Jijingi haa sha mba ve lu ungwan kwaghôron la cii. Nahan mbananjighjigh mba ken mbaicôngov mba ve va a Peteru imôngo la cii, kpiligh ve iyol sha ci u i hee atôatyev iwua i Icighan Jijingi kpaa yô.” (Aer. 10:44, 45) Sha nahan yô, mbananjighjigh mba ken Atôatyev, mba i tsôngo ve ga la kpa i va a ve ken ikyurior i he i i lu Iserael u ken jijingi la.

6, 7. Yange lu sha igbenda i nyi nahan ikyurior i he ne tese ér mba ‘nongo u Yehova dugh sha ci u iti na,’ man yange ve er kwagh ne ve za kighir nena?

⁶ Ken mkombo u Mbahemenev mba Shin Itine mba sha ayange a mbaapostoli,  ken inyom i 49 la, orhenen Yakobu kaa wener: “Shimon [Peteru] pase er Aôndo lu vande sôron atôatyev sha u Una dugh nongo ken a ve sha ci u iti Na yô.” (Aer. 15:14) Nongoior u he, u i yilan u sha iti i Yehova la kua Mbayuda mbananjighjigh man mbananjighjigh mba ve nyôr a nyôr Mbayuda la. (Rom. 11:25, 26a) Shighe kar yô, Peteru nger ér: “Ngise ne lu nongoior ga, kpa hegen ne gema ne hingir nongoior u Aôndo.” Peteru shi pase kwaghn awashima u ikyurior i he ne, ér: “Ne yô, ne mba icuwannongo, nongo u upristi mba sha inja i tor, icighanikyurior, nongoior u Aôndo jim, ka sha u né yôô aeren a Na a ageegh, Un u A yila ne ken ime, A va a ven ken iwanger Na i kpiligh iyol la.” (1 Pet. 2:9, 10) Yange gba u vea wuese Un u ve tile sha ityough nagh la, shi vea civir iti na ken igbar. Lu u vea er shiada sha ci u Yehova u a lu Tor u Hemban sha Won Cii la sha ishimataver.

⁷ Yehova yange ôr kwagh u mba ve lu ikyurior i he ne ér: “Ior mba M maa sha ci Wam iyol Yam je, [mba] vea pase iwuese Yam” yô, vough er Iserael u sha iyol la kpa yange ôr nahan. (Yes. 43:21) Mbakristu mba hiihii mban pase wang ér ka Yehova a lu Aôndo u mimi ye, sha u ponon mbaaôndo mba aiev mba ior civir hen shighe ne la ken igbar. (1 Tes. 1:9) Ve er shiada sha kwagh u Yehova man Yesu “ken Yerusalem man ken Yudia cii kua Samaria kpaa, zan zan . . . ar ken ikighir i tar je.”—Aer. 1:8; Kol. 1:23.

8. Lu icin i nyi apostoli Paulu ta ior mba Aôndo mba sha ayange a na laa?

⁸ Orgen u taver ishima, u lu ken ‘nongo u Yehova dugh sha ci u iti na’ sha ayange a mbaapostoli yô, lu apostoli Paulu. Shighe u za tile sha ishigh ki mbafankwagh tsura, mba ve fa Aôndo ga la, a pase wang ér Yehova ngu tor man “Aôndo u A er tar man akaa a a lu kimi cii” yô, shi “Un ka Ter u Sha man tar” kpaa. (Aer. 17:18, 23-25) Er zulum u Paulu una kure tom na u mishen u sha utar la, a ta mba i yilan ve sha iti i Aôndo la icin, a kaa ér: “Gadia m fa, me mough kera yô, ugbaseela mba vihin asema vea va nyôr her a ven, vea de u eren ikyumuile ican ga. Man her atô wen je kpaa ior vea mough, vea gba ôron akaa a geseghaa, sha u vea urugh mbahenen ken ijime ve yô.” (Aer. 20:29, 30) Mvende u vendan mimi ne yange due ken igbar shighe u mbaapostoli kpe bee la.—1 Yoh. 2:18, 19.

9. Lu nyi yange i er ior mba Aôndo shighe mbaapostoli kpe kera laa?

⁹ Mbaapostoli mba kpe mba been yô, mvende u vendan mimi la samber, nahan ucôôci mba Mbakristu Mbaaiev hingir u duen. Er Mbakristu mbaaiev mban ma ve tese ér ve mba ‘nongo u Yehova a dugh sha ci u iti na’ la yô, ve gema ve dugh iti i Aôndo ken mbamgem mba Bibilo vev kera. Ve lumun aeren a mba ve fe Aôndo ga la, shi ve laha Aôndo sha idya ve i eren kua atesen a ve a a zough sha Ruamabera ga la, man sha ityav mbi ka ve senge ér mba nôngon sha ci u Aôndo la. Sha nahan yô, Yehova lu a mba civir un sha mimi kpuaa tseegh shin tar sha anyom uderi imôngo, kpa lu a nongo “sha ci u iti na” ga.

10, 11. (a) Yesu tsengaôron nyi sha kwagh u injakwagh i ivor i dedoo man i bo laa? (b) Shighe u inyom i 1914 kar la, injakwagh i Yesu la kure nena, man lu nyi i due kere?

¹⁰ Ken injakwagh i ivor i dedoo man i bo la, Yesu tsengapasen er mvende u vendan mimi la una na a taver kpishi u fan kwaghaôndo u mimi yô. A kaa ér, “kpa zum u ior lu yaven yô,” Diabolo za  lôô ivor i bo ape Wan u or vande lôôn ivor i dedoo la. Ivor i Diabolo man i Wan u or la cii ia vese zan zan “sha iyange i mkurtar.” Yesu pase ér “ivor i dedoo” la tile sha ityough ki “ônov mba tartor” man gema “ivor i bo” la di yô, i tile sha ityough ki “ônov mba iferor.” Sha shighe u mkurtar la, Wan u or una tindi “mbasundan,” mba ve lu mbatyomov la, vea za pav ivor i dedoo a i bo, i sha injakwagh la. A kohol ônov mba Tartor hen shighe la. (Mat. 13:24-30, 36-43) Kwagh ne yange hii nena, man a gba a zua vea kwagh u Yehova lun a nongoior shin tar la nena?

¹¹ Ayange a “mkurtar” hii ken inyom i 1914 la. Shighe u i lu nôngon ityav ken inyom shon la, Mbakristu mba i shigh ve mkurem, mba ve lu “ônov mba tartor” la, lu uikyangen ken jijingi ken Zegebabilon. Ken inyom i 1919 la, Yehova due a ve ken uikyangen kera, nahan a pav ve kposo a “ivor i bo” shin Mbakristu mbaaiev. Yehova yange kohol “ônov mba tartor” cii hingir nongoior môm, sha u kuren kwaghôron u profeti u Yesaia ne. A kaa ér: “Á mar tar sha iyange i mômoo? Á mar ikyurior icin i mômoo? Gadia er Shion hii er una toghor mar yô, a mar mbayev nav kera kpaa.” (Yes. 66:8) Shion, u a lu nongo u Yehova u ken jijingi la, yange mar ônov mba i shigh ve mkurem sha jijingi, shi i kohol ve ve hingir ikyurior la.

12. Mbakristu mba i shigh ve mkurem mbara tese ér mba ‘nongo u Yehova a dugh sha ci u iti na’ nyian nena?

¹² Gba u “ônov mba tartor” mba i shigh ve mkurem mbara vea er shiada sha kwagh u Yehova, di er Mbakristu mba tsuaa mbara nahan. (Ôr Yesaia 43:1, 10, 11.) Sha nahan yô, mba kposo sha ci u ieren ve i Mbakristu la man tom ve u pasen “Loho u Dedoo u tartor ne . . . sha u u̱ lu mpase hen akuraior cii” la. (Mat. 24:14; Fil. 2:15) Nahan ve wase ior kpishi, jighilii yô, ior umiliôn umiliôn ve hingir mbaperapera sha ishigh ki Yehova.—Ôr Daniel 12:3.

13, 14. U Yehova a lumun a mcivir wase yô, gba kpee u mba ve lu Iserael u ken jijingi ga la vea er nyi, man Bibilo tsengaôron kwagh ne nena?

¹³ Se hen ken ngeren u ken ijime la ser, sha ayange a Iserael u tsuaa la, Yehova lumun a mcivir u mba ken akuraior agen kpaa, kpa i gba u ambaaior la aa kohol imôngo vea ior mba Yehova ya ikyur a ve la. (1 Utor 8:41-43) Kape nyian kpa i gbe u mba ve lu Iserael u ken jijingi ga la vea kohol vea ior mba Yehova, mba ve lu “ônov mba tartor” la keng je la. Ka ve ve lu Mbashiada mba Yehova mba i shigh ve mkurem la ye.

¹⁴ Uprofeti mbagenev uhar, mba sha ayange a tsuaa la tsengaôron ér ior kpishi vea va ken mcivir u Yehova ken ayange a masetyô ne iuu. Yesaia tsengaôron ér: “Ior kpishi vea za, vea kaa er: Va sé kôndo nen sha uwo u TER, sha iyou i Aôndo u Yakob, A̱ tese se igbenda Na, se kpaa sé zende sha igbenda Na; gadia ka ken Shion man tindi una due ye, kua kwaghôron u TER kpaa ken Yerusalem.” (Yes. 2:2, 3) Profeti Sekaria kpa tsengaôron ér: “Ior kpishi man akuraior a ageegh vea va sha u keren TER u akum a Sha ken Yerusalem, man sha u keren mlumun u sha mhôôn u TER.” Sekaria ôr kwagh ve ér mba “iorov pue ken akuraior a hanma zwa cii,” mba vea kôr mkaikyondo u Iserael u ken jijingi la sha injakwagh, vea kaa ér: “Sé za a ven imôngo, gadia se ungwa ser, Aôndo ngu a ven” la.—Sek. 8:20-23.

15. Mba ve lu “iyôngo igen” la “za a” Mbaiserael mba ken jijingi mbara ken tom u nyi?

¹⁵ Mba ve lu “iyôngo igen” la “za a” Mbaiserael mba ken jijingi mbara ken tom u pasen loho u dedoo u Tartor la. (Mar. 13:10) Ve kpa mba ken nongoior u Aôndo, nahan ve hingir “ikyum i môm” vea mba i shigh ve mkurem la, sha ikyev i “Orkuranilev u dedoo,” Kristu Yesu.—Ôr Yohane 10:14-16.

16. Yehova una va a shighe u masetyô u “zegecan” la nena?

¹⁶ A timin Zegebabilon kera yô, mbaihyomov mba Yehova vea ta num sha ior nav sha tahav vev cii. Hen shighe la, a gba u Yehova una kura mba ve civir un la, sha er vea war yô. Er num u a ta sha ior mba Aôndo la ua za zan zan vegher u masetyô u “zegecan” la una hii yô, a lu Yehova iyol na una na akaa a a er shin tar, nahan a hingir u tan num sha ior nav ye. (Mat. 24:21; Esek. 38:2-4) Hen shighe la, Gogi una ta num sha “mba i za kor ve ken akuraior la,” ka ior mba Yehova je la. (Esek. 38:10-12) Ityav mbin mbia lu ikyav i tesen ér Yehova una ta num sha Gogi man akumautya na cii. Yehova una tese ér ka hemen na u hembe ye, shi una tsegha iti na, gadia a kaa ér: “Me pase iyol Yam ken igbar sha ashe a akuraior kpishi; nahan man vea fa er Mo M lu TER ye.”—Esek. 38:18-23.

17, 18. (a) Shighe u Gogi una ta num sha ior mba Yehova la, a ôr ve akaa a nyi? (b) Aluer se soo ser Yehova a kura se yô, gba kpee u se er nyi?

¹⁷ Shighe u Gogi una hii ityav mbin la, Yehova una kaa a mbacivir un ér: “Va nen, ior Av, nyôr nen ken ayou a en, wuhe nen ihinda kera cii, yer nen kpeghee, zan zan iyugh i̱ kar kera.” (Yes. 26:20) Hen shighe la, Yehova una ôr se akaa a a wase se u waren yô, man alaghga “ayou” la aa lu atôônanongo a ase.

¹⁸ Sha nahan yô, aluer se soo ser Yehova a kura se sha shighe u zegecan la yô, gba kpee u se kav ser Yehova ngu a ior shin tar, mba a kohol ve ken atôônanongo yô. Gba kpee u se za hemen u lun vea ior mba Aôndo imôngo shi civir un vea tiônnongo wase. Yô, se kpa se ôr a ishima yase cii, er orpasalmi nahan ser: “Mwar ka hen TER a lu ye, Iveren You i̱ lu sha ior Ou.”—Ps. 3:8.