ALUER nom man kwase zôhô zwa yô, kwagh ne tese ér ve kera soo ayol a ve ga shinii? Ei! Fernando man Sarah mba i er kwagh ve sha heen ne soo ayol a ve kpishi. Nom man kwase ka vea soo ayol a ve nan nan je kpa, ashighe agen anyiman a gba hen atô ve.

Ka nyi i ve a ayôôso, man u er nan ve aa vihi ivese you ga? Er i lu Aôndo yange hii ivese yô, hemba doon u se nenge kwagh u Bibilo i i lu Mkaanem nam i er sha kwagh ne yô.—Genese 2:21, 22; 2 Timoteu 3:16, 17.

Noov man kasev kpishi mba soon u eren kwagh ayol a ve sha dooshima man sha ishima i legh legh. Nahan kpa, Bibilo pase sha mimi ér, “ior ca ca ve er isholibo nahan kera mba a iengem i Aôndo ga.” (Mbaromanu 3:23) Nahan anyiman nga a gba yô, i taver u ôron kwagh sha imo i legh legh kpen kpen. Zwa zôhôn ka ua hii yô, i taver mbagenev kpishi u palegh aeren a bo, er u zôhôn genger genger man ityuhwanev nahan. (Mbaromanu 7:21; Mbaefese 4:31) Ka akaa agen a nyi nahan aa fatyô u van a haghelaa hen atô u nom man kwase?

Noov man kasev mba fe ôron kwagh gbenda môm ga. Kwase ugen, mba yer un ér Michiko, a kaa ér: “Shighe u se sember eren ivese la, m mase kaven er se lu a igbenda kposo kposo i lamen sha mbamzeyol asev yô. Kwagh ka una za iyol yô, m hemba soon u pasen kwagh u a er la man er i hii ve kwagh shon a er yô kua gbenda u kwagh shon a er kpaa. Kpa orya wam yô, hembe soon u ôron mkur u kwagh tseegh.”

Ka Michiko tseegh a lu a mzeyol ne ga. Ashighe kpishi ayôôso nga a gba hen atô u nom man kwase yô, u môm ken ve nan soo u lamen sha kwagh shon naleghaa, kpa u anyiman a doon nan ga la yô nan soo u lamen sha zayol u a lu inya la ga. Ashighe agen or u nan soo u lamen sha mzeyol shon la ka nana keren igbenda i lamen sha mi yô, ugen la nan hemba palegh a palegh  u ôron kwagh sha mi cii. Imba kwagh ne ngi eren ken ivaa youwee? Kwagh ka una za iyol nahan or môm ken ven nan soo u lamen sha mi kpa ugen la nan soo ga shinii?

Kwagh ugen u i doo u se fa yô ka un ne, mlu u hen tsombor u or vese her la una fatyô u benden a gbenda u nan nengen iliam i hen atô u nom man kwase la. Orgen er ivese kuma anyom ataan hegen, mba yer un ér Justin, a kaa ér: “I marem hen tsombor u i lamen her kpishi ga yô, nahan ka i taver mo kpishi u ôron mbagenev er ishima i lum ker yô. Kwagh ne doo kwase wam ga cii. Tsombor na ka tsombor u lamen gbar gbar, nahan ka taver un u ôron mo er ishima i lu un ker ga.”

Mbatimen sha kwagh u ivesegh kaa ér ka u pasen nomou shin kwase wou er nan doo u ishima la i lu ikyav i hemban cii i tesen ér ivese yen doo ga. Shi ka u yaven ayol a en hanma shighe shin ngeen a inyaregh kpishi kpaa ga. Kpa gbenda u hemban cii u tesen ér ivese ia za ikyura yô, ka gbenda u nom man kwase ve sôron mzeyol hen atô ve la.

Shi Yesu ngise kaa ér mba ve vese ayol a ve yô, ka Aôndo je a zough ve ye, ka orumace ga. (Mateu 19:4-6) Nahan yô, ivese i dedoo ngi ne Aôndo icivir. Kpa aluer nom soo kwase na ga shi we un ikyo kpaa ga yô, alaghga Yehova Aôndo una venda mbamsen mba nan eren la. (1 Peteru 3:7) Aluer kwase nan ne nom u nan icivir ga yô, ka Yehova u a ver nom ityough sha tsombor la je nan lu lahan ye.—1 Mbakorinte 11:3.

Gbenda u ú er kwagh la ua kaha a u orya wou shin kwase wou shin mlu u tsombor u ú vese her la una kaha a tsombor u orya wou shin kwase wou, kpa aluer ú soo u kuran atindi a Bibilo yô, alam agen nga a i doo u ú palegh yô. Pine iyol you mbampin mba ve dondo shin heen ne:

‘Iyev i Oron Doomo?’

Injakwagh igen kaa ér, “ihinga i zômon, ka i due awambe, kape ishima i nyoon yum kpaa, i ne num la.” (Anzaakaa 30:33) Injakwagh ne ngi kaan ér nyi? Nenge ikyav i tesen ne. Alaghga mzeyol u kpuaa u a hii sha kwagh u inyar (inja er “se mba vihin inyaregh yum” nahan la) una va a anyiman je nom man kwase vea hii u tuhwan ayol a ve (kaan ér “u lan kwagh kpen kpen”). Sha mimi yô, aluer nomou shin kwase wou ‘zômon ihinga’ you sha u lamen a we dang yô, alaghga we kpa u soo u lamen a nan dang her ave ave je. Nahan kpa, iyev i oron ia va a ishimavihin shi ia na anyiman la aa seer a seer.

Orngeren Bibilo Yakobu nger wener: “Nenge anusu kpeghee kpaa ka a nande ingbaikyon yô. Nombor kpaa ka usu je.” (Yakobu 3:5, 6) Nom man kwase ka vea kôr nombor ve tsaha ga yô, anyiman a cuku je kpa a kehe a hingir zegekwagh. Noov man kasev mba ve zehe zwa kpoghuloo nahan ne mba eren kwagh u una wase ve vea seer doon ayol a ve ga.

Er ma u or iyev yô, hemba doon u u dondo ikyav i Yesu, un u yange i laha un kpa “mayange A or iyev sha mlaha la ga” la. (1 Peteru 2:23) Kwagh u ú er ve una pande ayôôso a hen atô wen la fese yô, ka u lumun mnenge u orya wou shin kwase wou la shi zamber wer nana ya u anyi ape u er i doo ga la.

‘Kwagh gbem sha mnenge u orya wam shin kwase wam gaa?’

Mkaanem ma Aôndo wa se kwagh ér: “Ne cii lu nen ishima i môm, shi lu nen mbazungwenmhôônom.” (1 Peteru 3:8) Time sha akaa ahar a aa yange u u dondon kwaghwan ne yô. Kwagh u hii yô, alaghga u fa ishima shin mnenge u orya wou shin kwase wou kuma u ga. U tesen ikyav yô, aluer ishima hembe zan orya wou shin kwase wou iyol sha kwagh a we yô, alaghga u kaa a na wer, “U ngu ishima per per yum.” Alaghga awashima wou a lu u wasen nan u nengen kwagh u a ze iyol la sha gbenda u vough. Nahan kpa ka hanma or cii u  ôr kwagh a nan nahan a doo nan ga. Doo u noov man kasev vea fa er ior mba ve doo ve ishima kpishi la ve fe ishima ve shi ve zungu ve mhôônom kpaa yô.

Kwagh ugen u una na kwagh a gba or sha mnenge u nom u nan shin kwase u nan ga yô ka iyolmoron. Or u moron iyol nan kenden a iyol i nan sha hanma shighe; ka nan er kwagh ne sha u lahan mbagenev. Alaghga nana yila ve ati a iyongo shin nana tôô ve a kar sha abumeakaa. Nenge kwagh u Mbafarishi man mbangeren mba sha ayange a Yesu eren ne. Yange or nana ôr kwagh sha ishima i Mbafarishi mba gengeseiyol mbara ga yô, ve gba yilan nan ati a iyongo, tuhwan nan, a lu Orfarishi er ve nahan je kpaa. (Yohane 7:45-52) Yesu yô, lu nahan ga. Yange or a ôr kwagh a na yô, mhôônom ma kôr un a nan.—Mateu 20:29-34; Marku 5:25-34.

Orya wou shin kwase wou ka una pase mnenge na sha kwagh nahan ú er nena? Mkaanem ou man ikyenge you kua ishigh you ka ki tese ér mhôônom kôr u a nan kpa? Shin ka u hure a hure kwagh u nan er laa?

‘Ka i lum er orya wam shin kwase wam ngu wan iyol na ikyo tseeghlee?’

“Ka gbilin Yobu a cie Aôndo yee? U wa un igyar, U kase un a ya na kua akaa a a lu a mi cii gaa?” (Yobu 1:9, 10) Satan yange gba ahon ér or jighjigh Yobu ngu a awashima u bo ka nahan ve ôr mkaanem man ye.

Aluer nom man kwase ver ishima ga yô, ve kpa vea hii u gban ahon sha akaa a ve eren ayol a ve yô. U tesen ikyav yô, orya wou shin kwase wou ka una er kwagh a we u dedoo yô, u hii u henen wer alaghga tsô nan soo kwagh hen a we shin nan ngu yeren we a kwagha? Orya wou shin kwase wou ka una er kwaghbo yô, ú tôô wer kwagh u nan er la tese er nan lu or u keren mtsera u nan tseegh man er nan we mbagenev ikyo ga yôô? Ka u umbur fese je er yange nan vande eren imba kwagh la a we, nahan i lu kwagh u u kera hungur kwagh u nan er ne sha won gaa?

Apostoli Paulu nger wener: “Dooshima . . . koson kwagh u bo ken ishima ga.” (1 Mbakorinte 13:4, 5) Dooshima u mimi fa er se lu vough ga yô. Nahan kpa, koson kwagh u bo ken ishima ga. Paulu shi kaa ér dooshima “ne jighjigh sha akaa cii.” (1 Mbakorinte 13:7) U ngu wer imba dooshima ne gbe lumun a hanma kwagh cii tsô ga, nahan kpa ne mbagenev jighjigh. Gbe henen tsô ér or er ma kwaghbo ga. Dooshima u Bibilo i taver se ishima ér se lu a mi la keghen iyol u den kwaghbo shi nengen mbagenev ér mba a awashima u dedoo. (Pasalmi 86:5; Mbaefese 4:32) Aluer nom man kwase soo ayol a ve nahan yô, ivaa ve ia doo kpen kpen.