Kwagh u Ikyav i Maria Yange Ver la I̱ Tese Se Yô

Er i lu nahan u tagher a ma mzeyol abu shin i na u ma tom nahan u fa kwagh u ú er jighilii ga vee? Tume u iyol a uma sha ci u hanma iyange yô ka i gba u ú nôngo tsung man u ya ye shinii? Alaghga tsô ú ngu môm ken ior umiliôn imôngo mba ve yevese ityav ve undu uya vev, nahan asema a nyian ve tsung shi mciem kpa ma gbe ve iyol kpishi la. Man se mbagenev kpishi se mba zungwen ku u or u doon se ishima u nan saa yô.

U FA er Maria, ngô u Yesu kpa yange tagher a mbamzeyol mba se ter sha heen ne cica cii kpa? Yange lumun ér mbamzeyol mban ve hemba un ga! Ikyav i Maria ver la tese se nyi?

Ior nôngo u fan Maria sha tar jimin cii. Ka nahan sha ci u yange er kwagh u injaa sha u kuren awashima u Aôndo. Heela tseegh ga, ior umiliôn umiliôn mba civir Maria. Adua u Fada ne un icivir kpishi ér ngu Ngô u doon ishima shi á ver se ikyav sha kwagh u jighjigh u nan man ishimaverenkeghen man erdoo kpaa. I tese ior kpishi ér Maria ngu himen uumace a Aôndo shi wamen Aôndo sha ci u uumace kpaa.

We yô, kanyi u fe sha kwagh u Maria, ngô u Yesuu? Man u hemban cii je yô, Aôndo nenge un nena?

I Na Un Tom u Injaa

Maria lu wan u Heli, u ken kwe u Mbaiserael u Yuda la. I hii teren un ken Bibilo sha kwagh u kpilighyol ugen u yange er yô. Ortyom ugen yange va un inya; ortyom ne kaa a na ér: “Mba sughun we, we u i rumun we sha mhôôn tsung ne, Ter ngu a we.” Maria ongo ishughun ne yô, ishima ta un kwe, “a gba henen ken ishima er, shin ka nyi inja ishughun neou?” Tsô ortyom la kaa a na ér i tsua un ér a er tom u kpilighyol, u lun a inja tsung; lu u una wa iyav a mar wan u Aôndo shi una nenge sha a na kpaa.—Luka 1:26-33.

Sha kpôô yô, tom u i na iniunkwase i í lu a vôso nom ga ne lu u injaa kpen kpen! Nahan a er nena? Alaghga Maria yange una hen ken ishima na ér or môm tsô nana na un jighjigh ga. Alaghga tsô ishiôr na, Yosev, una kera soo un ga sha ci u un ngu iyav yum shin alaghga a hee un sha ci u iyav mbun shinii? (Duteronomi 22:20-24) Maria ngohol zegetom u i na un ne a timbir shio.

Jighjigh u nan u Maria lu a mi taveraa la wase un u eren ishima i Yehova, Aôndo na. Yange na jighjigh ér Yehova una nenge sha a na. Nahan Maria kaa ér: “Nenge, mo kpankwase u Ter, m ngun; i̱ erem sha mkaanem ou.” Maria yange wa iyol u eren tom u taver u i na un ne, sha ci u a fa ér tom ne ka gbenda u injaa u una na Aôndo icivir yô.—Luka 1:38.

 Zum u Maria ôr Yosev er un lu iyav yô, Yosev wa ishima u kera vôson un ga. A shi nan kpa, kwagh ne yange una vihi ve mba uhar mbara je a gande. Bibilo pase se ayange a ishimavihin ve ne jighilii ga. Kpa se fa keng ser, zum u ortyom u Yehova ande hen Yosev la saan Maria man Yosev iyol kpishi. Ortyom ne pase Yosev kwagh u yav mbu Maria mbu kpilighyol mbun, shi kaa a Yosev ér a̱ vôso Maria.—Mat. 1:19-24.

Ashighe a Ican a Maria Tagher a mi Yô

Nyian ne, kwase ka nana lu iyav yô, nan wa iyol iwer imôngo sha ci u wan u nana va mar la, man se na jighjigh ser ka kwagh u Maria kpa er je ne. Lu wan na u hiihii je ne. Kpa, akaa yange va er abu aa á na hingir Maria ican u wan ago iyol yô. Shisar Agusetu yange wa tindi ér i̱ ôr iyenge i ior, hanma or nana hide hen gar u nan i̱ za nger nan. Tsô Yosev kua a Maria, u lu iyav iwer itiankarinyiin la, ve yem zende u kuman er ukilomita 150 nahan; alaghga ve za zende ne sha jaki! Ior yange ve va ken gar u Betelehem kpishi hen shighe la, nahan gba u Maria una ker ijiir i ior ve lu ga yô una mar her. Ma ijiir igen lu sha ci ve ga saa ityôr u ile. Sha mimi yô, yange a taver Maria kpishi u za maren ken ityôr u ile. Alaghga yange kunya kôr un shi cier un iyol je kpaa.

Sha shighe u ican ngun nahan, se fa tsô ser Maria yange er msen hen Yehova tsung, shi na jighjigh kpaa ér una kura un kua wanikyundan na la. Shighe kar yô, mbakuranilev va nyôr, sar ve tsung u nengen a wanikyundan la. Mbakuranilev mban pase er mbatyomov ve kaa a ve ér wan ne ka “Oryiman . . . ka Kristu Ter je” yô. Bibilo kaa ér: “Maria koso akaa ne cii, lu a mi ken ishima lu henen sha mi.” Yange hen sha mkaanem man, nahan ma taver un ishima tsung.—Luka 2:11, 16-19.

Se di ye? Alaghga se tagher a mbamzeyol ken uma wase. Heela tseegh ga, Bibilo kaa ér “shighe man aikyôr” mba ve sha gbenda wase cii; kwagh ka una er nahan yô se hingir u yan atsan atô kposo kposo. (Orpasenkwagh 9:11) Aluer kwagh er se nahan yô, ishima ia vihi se kpishi, se hingir u waren Aôndo? A hemba doon u se dondo ikyav i Maria hen shighe la, se hen Bibilo, i í lu Mkaanem ma Yehova Aôndo la shi se gbidye kwar sha kwagh u se hen la sha er se kporom ikyua a Yehova ga he? Aluer se er nahan yô, mayange je agee aa ban se a wan ishima a mbamzeyol ga.

Lu Icankwase shi Yem Shir ken Tar Ugen

Maria tagher a mbamzeyol mbagenev kpaa; lu icankwase shi undu tar na yem shir ken tar ugen sha ishima na ga. We kpa ka mbamzeyol ou nee? Takerada ugen kaa ér, “tiôn môm u iyenge i ior mba sha tar cii shin iorov mba kuman iyenge er biliôn utar nahan, mba zough a inyaregh ki eren akaa ve a mi ka kom udola uhar ken iyange ga.” Ior umiliôn umiliôn mba ve lu ken ityar i í senge ér ngi  a inyaregh kpishi je kpa, ka i hingir sha ican tsung man ve zua a kwagh u vea ya ye. We yô, kwagh wou ngu nena? Ashighe agen ka i tume u iyol a iniôngon you i koson tsombor wou ayange ayange laa? Ka i tume u iyol u yamen akondo a zeren shi kimbin inyaregh ki hayaa?

Bibilo tese ér Yosev man Maria lu a kwagh ave ga. Er nan ve se fe nahana? Môm ken akaa kpuaa a Ivangeli i Mateu man Marku man Luka man Yohane i ôr sha kwagh u Yosev man Maria yô, ka kwagh u i kaa ér, Maria yange maren Yesu ayange nga kar 40 yô, un man Yosev ve za ken tempel ve za na nagh sha “mbaatii uhar, shin utulembamkunguv uhar” la. * (Luka 2:22-24) Lu atsanaior a a lu a inyaregh ki yamen gum iyôngo va nan nagh kun a mi ga la yange i na a ian ér a̱ na ku a mbaatii shin utulembamkunguv ye. Sha nahan yô, alaghga Yosev man Maria lu ken ican je u yan a ya kpa taver. Nahan kpa, ve kôr cio u lun a tsombor u lun ken bem. A shi nan kpa, mcivir u Aôndo yange hemba gban ve ishima.—Duteronomi 6:6, 7.

Yange i mar Yesu ica gba ga tsô shi kwagh ugen er u yange bende a Maria kpishi yô. Ortyom ugen kaa a Yosev ér a̱ kua a tsombor na, a̱ yevese a̱ yem ken Igipiti. (Mateu 2:13-15) Lu kwa u sha uhar u yange gba u Maria una undu ijiir na una yem ijiir igen je ne, kpa kwa ne yô gba u una yem ken tar u u lu u na ga yô. Mbayuda lu ken Igipiti kpishi, nahan alaghga Maria man Yosev lu vea ior vev. Nahan kpa, u lun shir ken tar ugen ka kwagh u ican man u van a haghelaa kpishi. We man tsombor wou ne undu tar wen er ior mbagenev umiliôn imôngo kpa ve undu u ve sha ci u mkpeyol u ônov vev shin sha ci u ma mzeyol ugen nahan, ne yem shir ken tar ugene? Aluer ka nahan yô, alaghga u kav mbamzeyol mba Maria yange tagher a mi zum u lu ken Igipiti la.

Lu Kwase man Ngô u Veren Ishima sha Tsombor Na

Ityakerada i Ivangeli ôr kwagh u Maria kpishi ga, saa sha kwagh u mar u Yesu man shighe u Yesu lu anye la tseegh. Kpa, se fa ser Maria man Yosev ve lu a ônov mbagenev ateratar, a̱ hemba nahan kpa yina nahan ga. Alaghga kwagh ne una kpiligh we iyol. Nahan kpa, nenge ase kwagh u ityakerada i Ivangeli i er ne.

Yosev nenge tom u injaa u maren wan u Aôndo u i na Maria la ér ka tom u icivirigh kpen kpen. Sha nahan yô, Yosev yav a na ga zan zan a kar maren Yesu. Mateu 1:25 kaa ér ‘mayange Yosev yav a na ga, zan zan a kar maren wan u nomso.’ Ishember i “zan zan” i í nger ken ivur ne la tese ér Maria yange maren Yesu yô, Yosev hii u yaven a na sha inja i nom a kwase. Nahan ityakerada i Ivangeli kaa ér Maria yange mar ônov a Yosev, mbanomso man mbakasev kpaa. Yakobu man Yosev man Shimon man Yuda lu anmgbianev mba Yesu mba sha ngô. Maria lu a ônov mba kasev uhar, a hemba nahan kpa yina nahan ga. (Mateu 13:55, 56) Kpa, ônov mban yô a wa yav vev lu sha ivande ga. *

Maria lu kwase u soon Aôndo kpishi. Shin er Tindi kaa ér kasev ve zaan iniongo i Paseka la keng keng ga nahan kpa, Maria zaan iniongo ne vea Yosev hanma inyom ken Yerusalem. (Luka 2:41) Lu zende u zulum ukilomita 150, u hiden kpa nahan. Man hanma inyom yô, ve za u vea tsombor ve u ú lu vesen la! Kpa se fa keng ser shighe u zende ne lu shighe u saan tsombor ve iyol kpishi!

Kasev kpishi mba dondon ikyav i dedoo i  Maria ne nyian. Mba nenge kpoghuloo u eren tom ve er Ruamabera a tese la. Kasev mba yaav mba eren kwagh sha gbashima mban ka ve shi wan ishima shi mba hidi a iyol ijime kpishi kpaa! Shi ka vea hen sha inja i Maria lu a mi la yô, kwagh ne a wase ve nahan mcivir u Aôndo man mlu ve vea Aôndo a hemba doon ve ishima a isharen ve i zuan a msurshima man msaanyol la. Ve fa ér aluer ve civir Aôndo vea noov vev man ônov vev yô, kwagh ne una wase tsombor ve shi ua lu ken mzough kpaa, man Maria kpa alaghga fa kwagh ne nahan.

Sha shighe ugen la, Maria vea Yosev lu hiden iniongo ken Yerusalem, a̱ shi nan kpa ve lu a ônov kpishi hen shighe ne, tsô ve kav er Yesu u lu anyom 12 hen shighe la lu a ve imôngo ga yô. U hen wer ishima yange ia za Maria iyol kpishi ken ayange atar a á ker wan na kpoghuloo la ga he? Maria man Yosev mba za zough a Yesu ken tempel yô, Yesu kaa a ve ér: “Ne kera fa er i lu u Me lu ken [iyou i] Terem keng gaa?” Heen kpa, Bibilo kaa ér Maria “koso mkaanem man cii ken ishima na.” Kwagh ne kpa, tese ér Maria lu a mnenge u Aôndo sha akaa a á hemba gban un ishima la. Hanma kwagh u yange er Yesu cii yô, Maria hen sha mi vighe vighe. Alaghga zum u anyom va kar kpishi yô, Maria ôr mbangeren Ivangeli akaa a á koso a lu a mi ken ishima ne cii, kua akaa agen a Yesu er shighe u lu iyev la.—Luka 2:41-52.

Doo u Se Wa Ishima Shighe u Se Lu Yan Ican man Zum u Kwagh a Saa Se Kpaa

Man gema Yosev, ter-ikyoson u Yesu yô, kwagh na za nena? I ter di Yosev cuku tsô sha kwagh u Yesu u i kaa ér yange ve ker un ve za  zua a na ken tempel zum u Yesu lu iyev la, maa i kera ôr kwagh i ter Yosev ken ityakerada i Ivangeli ga. Mbagenev kaa ér mter u i kera ter Yosev ga ne tese ér yange saa ku cii ve Yesu hii tom na u zenden pasen ior kwagh la ye. * Aluer ka nyi je yange i er kpa, ka inja er Maria lu kwasecôghol sha shighe u Yesu bee tom na shin tar la nahan. Zum u i soo u wuan Yesu la, Yesu gema ngô na wa sha ikyev i apostoli Yohane. (Yohane 19:26, 27) Yosev yange una lu uma hen shighe la yô, alaghga Yesu ma wa ngô na sha ikyev i orgen ga.

Maria man Yosev yange ve er akaa kpishi imôngo shi ve tagher a mbamzeyol kpa imôngo! Mbatyomov va ve inya, ve yevese ve war ipila-tor ugen shi ve yem shir acin imôngo, shi ve yese ônov kpishi kpaa. A shi nan kpa, ashighe kpishi yange ve tema imôngo aikighe, ve lam sha kwagh u Yesu, ve henen akaa a una va tagher a mi ken hemen la ken ishima, shi ishima i za ve iyol kpishi sha gbenda u ve lu yesen un la, ve henen ér mba yesen un sha gbenda u vough je kpaou? Kpa ica gbe ga yô, Maria hingir u lun tswen.

Kwase wou shin orya wou kera ngu uma gaa? Zan zan hegen u alaghga anyom a kar kpishi ne kpa ku na la ngu nyoon we here? Se fa keng ser jighjigh u Maria lu a mi la sur un ishima shi er Maria fa ér a va nder mbakpenev ken hemen yô, mfe ne kpa sur un ishima. * (Yohane 5:28, 29) Nahan kpa, msurshima ne yange bee a mbamzeyol mba Maria ga. Maria yange yese ônov nav sha ican kpishi a nom shio, vough er nyian kpa kasev mba lun côghol ve nengen sha ônov vev tswen nahan.

Se fatyô u kaan ser shighe u Yosev kpe kera la, tom u koson tsombor na la cii kough haa sha Yesu. Anmgbianev mba Yesu mba ngur vesen yô, ve kpa ve gba eren ityom ve vough vough sha u nengen sha ayol ave man ngô ve. Zum u “anyom a [Yesu] kuma er ikyundugber nahan” la, a undu ya, a hii u tesen ior. (Luka 3:23) Mbamaren kpishi ka a gba u wan ve u nomso shi u kwase nana undu ya nana za lu apenan nahan, ve ta ave vanger a wan ve la shi i  wa vihin ve je kpaa. Mbamaren ka ve ver ishima sha ônov vev kpishi shi ve wa ve ikyo tsung kpaa, nahan ka vea undu ya vea za lu ijiir igen nahan i saan ve iyol ga cii. Ma wan wou u nomso shin u kwase undu ya yem makeranta shin tom shin ma kwagh ugen ijiir igenee? U te ave vanger a vee? Nahan cii kpa, ashighe agen ka i lu u er ma ve lu a we ikyua nahana? Kwagh ne una wase u u fan er yange a lu Maria ken ishima shighe u Yesu undu ya yô.

Mbamzeyol Mbagenev mba Maria Tagher a mi Abu Yô

Maria yange tagher a mzeyol ugen u alaghga hen ér una tagher a mi mayange ga yô. Zum u Yesu lu pasen ior kwaghaôndo la, ior kpishi dondo un, kpa anmgbianev nav yô venda u dondon un. Bibilo kaa ér, “Gadia mba ve lu ngô môm a Na la je kpaa na Un jighjigh ga.” (Yohane 7:5) A shi nan kpa, Maria ôr ve kwagh u ortyom yange ôr un ér Yesu ka ‘Wan u Aôndo’ la. (Luka 1:35) Kpa Yakobu man Yosev man Shimon man Yuda nenge Yesu ér ngu di anmgbian ve u vesen tsô. Nahan yô, tsombor u Maria lu a jighjigh u nan môm sha kwagh u kwaghaôndo ga.

Ishima yange i za Maria iyol kpishi, nahan haa iyol inya ér kwagh hemba unu? Mayange ga! Sha shighe ugen la, zum u Yesu lu pasen kwaghaôndo ken Galilia yô, Yesu za nyôr hen ya ugen sha u yan kwaghyan, ikpelaior kohol lu ungwan un. Lu unô ve tile ken won ve lu keren Yesuu? Lu Maria man anngôôv mba Yesu. Zum u Yesu va ikyua a ya ve yô, Maria dondo un ijime shi ikyav tese ér á kua a ônov nav mbagenev mbara kpaa; alaghga lu henen ér vea ungwa Yesu yô vea gema inja ve.—Mateu 12:46, 47.

We kpa alaghga ú soo u dondon Yesu, kpa mbagenev hen tsombor wou soo ga. Ishima i de yen u ga, shi de gbe uwer u wasen mba hen tsombor wou ga! Ior kpishi er kwagh er Maria nahan; ve taver ior mba hen tsombor ve ishima kure kure anyom imôngo cii ve ve mase nengen a mgem u vesen ken a ve ye. Aluer mba se lu wasen ve la vea lumun iwasen yase la shin vea lumun ga kpa, Aôndo soo imba ishimawan ne kpishi.—1 Peteru 3:1, 2.

Mzeyol u Vesen u Maria Tagher a mi Yô

Mzeyol u Maria mase tagher a mi u i nger ken Ruamabera la, a̱ shi nan kpa lu kwagh u hemba nyoon Maria je ne. Yange nenge er wan na u ishima ishima ne kpe ku u nyoon tsung shighe u ior nav venda un kera yô. I ôr kwagh u ku u wan ér ka “msaa u hemban vihin cii” shi ka “ku u hemban nyoon”  kpaa, ka a lu wan u nan lu iyev her shin u nan gande or je kpaa. Lu Maria er sanker sôô un ken ishima nahan, vough er i tsengaôron ér ku u wan na ne ua nyoon un nahan!—Luka 2:34, 35.

Maria yange de wener ikyaren na i masetyô ne i wundur un kpishi shin i vihi jighjigh u na Yehova la shinii? Ei. Yange mba woo Yesu kera yô, Bibilo shi ôr kwagh u Maria, kpa kwa ne yô i̱ kaa ér Maria “zua ishima i môm” vea mbahenen mba Yesu “sha msen u eren.” Man lu tswen ga. Ônov nav mbagenev mbara, mba ve kpa ve hii u nan anngô ve u vesen jighjigh hen shighe ne la lu vea na. Maria yange una ember kpishi je! *—Aerenakaa 1:14.

Maria yange zua a mkom ken uma na shi kpe un iyol kpaa gadia lu kwaseya man ngô u civir Aôndo sha jighjigh. Yange zua a akaa a nan un mkom kpishi zum u lu civir Aôndo la. Shi tagher a mbamzeyol man ameen kpishi kpa hemba a cii. Shighe u se tagher a mbamzeyol abu shin zum u ishima i nyian se sha ci u mbamzeyol mba hen tsombor wase yô, se fatyô u eren kwagh er Maria nahan, gadia yange za hemen u civir Aôndo sha jighjigh shin er tagher a mbamzeyol kpishi nahan kpaa.—Mbaheberu 10:36.

Kpa kanyi se lu a mi i ôron sha kwagh u ior kpishi ve civir Maria ken ukwaghaôndo vev laa? Kwagh u Bibilo i er sha kwagh u tom u injaa u i na Maria la tese ér doo u se civir unu?

[Ngeren u shin kpe]

[Ngeren u kiriki/Foto peeji 6 la]

 Yesu Yange Lu a Anmgbianev mba Nomso man Mbakaseva?

Een, yange lu a mi. Er ityakerada i Ivangeli i pase acin imôngo wanger wanger ér Yesu lu a anmgbianev mba sha ngô nahan kpa, mbatimen sha akaa a kwaghaôndo mbagenev ker igbenda i vea nyiman mimi ne yô. (Mateu 12:46, 47; 13:54-56; Marku 6:3) Kpa mbafantakerada mba ve fe kwagh u Bibilo tsema tsema yô ôr akaa ahar sha kwagh u mnenge u ior ve lu a mi ér Maria yange mar ônov mbagenev ga la. Hiihii yô, ityôkyaa ngi i ior ve lu a mnenge ne yô; i due a mnenge ne sha u suen ityesen igen i ucôôci yange ve va hii u tesen ior ér Maria lu iniunkwase sha ayange a uma na jimin cii la. Sha uhar yô, aluer se tôv sha mnenge ne vighe vighe yô, se mase kaven ser ka u vough ga.

U tesen ikyav yô, ior mba ve lu a mnenge ne kaa ér ve mba shon mba i kaa ér ka “anngôôv” mba Yesu la lu anmgbianev nav mba sha ter—lu ônov mba Yosev mar a kwase ugen u vande vôson yô. Mhen ne gba mnger, sha ci u aluer ka nahan yô, Yesu una kera lu wan iunda u a lu a ian i teman sha ikyônough ki torough ki Davidi ga.—2 Samuel 7:12, 13.

Ruamabera u ken zwa Grika yar tom a asember kposo kposo sha u ôron kwagh u “anngôôv” man “anmgbianev mba ken agbaa” man “anterev.” Nahan cii kpa, mbagenev kaa ér anngôôv mba Yesu mban lu anmgbianev mba ken agbaa tsô. Sha nahan yô, orfantakerada ugen, Frank E. Gaebelein kaa ér mbamnenge mban mba a kwagh u mimi môm ker ga. Shi a kaa wener: “Gbenda u ú hembe doon u se kav ishember i ‘anngôôv’ ne yô . . . ka u fan ser ishember ne ngi ôron kwagh u ônov mba Maria man Yosev mba ve lu anmgbianev mba Yesu mba sha ngô la.”

[Ngeren u kiriki u a lu sha peeji 9 la]

 Ishimataver Na Wase Un u Geman

Tsombor u Maria yange u eren kwaghaôndo u Mbayuda shi un kpa lu kwaghaôndo u eren je la. Yange za civir Aôndo hen shinagoge u hen gar na la. Shinagoge ka iti i ijiir i civir Aôndo i Mbayuda. Shi Maria zaan ken tempel u lu ken Yerusalem la kpaa. Nahan kpa, Maria ngur fan awashima u Aôndo seer yô, á hii u nengen er aeren a uter nav la lu a sha ishima i Aôndo ga yô. Mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda la ve wua Wan na, u lu Mesiya la. Cii man ve wua Yesu yô, Yesu vande kaan a ve ér: “Nenge ase, i undu ya wou, hingir ice.” (Mateu 23:38) Aôndo yange kera lumun kwaghaôndo u Mbayuda, u Maria vese kohol la ga.—Mbagalatia 2:15, 16.

Sha shighe u i ver nongo u Kristu la, alaghga Maria kuma anyom 50 nahan. Nahan Maria er nena? Yange hen wener i mar un ken kwaghaôndo u Mbayuda nahan doo u una undu aeren a kwaghaôndo u uter nav la ga shinii? Yange hen wener un bee iyol, nahan una fatyô u geman kwaghaôndo na gaa? A hen nahan ga! Maria fa wener Aôndo ngu a nongo u Kristu, a kera lumun kwaghaôndo u Mbayuda la ga, nahan jighjigh na u nan man ishimataver na la wase un u geman.

[Foto u sha peeji 5]

Zum u ve lu yemen shir ken Igipiti la

[Foto u sha peeji 8]

Ka kwagh u hemban vihin u una fatyô u eren ngô je ne