Mba Gbe Yan Or Iti Tsô Ga

Kwase ugen ken tar u Etiopia yange mar wannomso. Kpa er wan na ne yav gbedôô, lu tenger ga yô, iember i kwase ne cii hingir mliam tseegh. Nahan kpa, ngô u orya na tôô anikyundan, u lu er a kpe ne, gba ôôn un iyol, ica i gbe ga yô a hii u tenger shi ôôn kpaa, tsô a gba vaan! Inja i iti i or u kwase na mar la ér “Ivande,” nahan or ne vea kwase na tôô iti na ne magh sha ishember igen ken zwa u Amharic, maa ve na wan ve ne iti ér, Aôndo Er Ivande.

Gumor ugen ken tar u Burundi yange yevese ushoja mba ve soo u wuan un yô, za yer ken sule ugen. Tsô á tôndo zwa a Aôndo ér aluer a war un yô, una ii wan na u hiihii iti ér Manirakiza, inja na yô ér, “Aôndo Ka Oryiman.” Gumor ne yange war ku doo un kpishi, anyom nga kar ataan yô, kwase na mar un wannomso u iunda, tsô a ii un iti la.

ALAGHGA a taver mbagenev kpishi er i hii ve ior ve iin ônov vev ati a lun a inja nahan yô, kpa ieren ne hii nyian ga. Jighilii yô, Bibilo ngi a amba atii a lun a inja nahan ne uderi uderi. Aluer u fa inja i ati a ior kposo kposo mba i er kwagh ve ken Bibilo la yô, u hemba zuan a akaa a wasen we shighe u ú lu ôron Bibilo yô. De se nenge ase inja i ati a ior mbagenev ken Bibilo.

Ati a Injaa a ken Ruamabera u ken Zwa Heberu La

Iti i Setu ka iti i môm ken ati a i hii teren ken Bibilo yô, man inja i iti ne ér, “Verem.” Ngô u Setu, Ifa, pase ityôkyaa i yange ii wan na iti ne yô, ér: “Aôndo verem vor ugen sha ityough ki Abel, gadia Kain wua un.” (Genese 4:25) Lameki, or u ken tsombor u Setu ugen, yange ii wan na iti ér Noa, man inja i iti ne ér “Mmem” shin “Ishima i Surun.” Lameki pase ityôkyaa i yange ii wan na iti ne yô, ér “ka ngun je una sur se asema sha tom wase kua ican i yan i sha ave ase sha tar u TER A we u ifan ne ye.”​—⁠Genese 5:⁠29.

Aôndo yange gema ati a mbaganden mbagenev sha u tsengan ôron kwagh u una va er yô. U tesen ikyav yô, yange gema iti i Aberam, inja i iti ne ér “I Na Ter Icivir” hingir Aberaham, inja na yô ér, “Ter u Ikpelaior.” Iti ne kuma sha Aberaham foghula, gadia a hingir ter u akuraior kpishi. (Genese 17:​5, 6) Shi nenge ase kwagh u iti i Sarai, kwase u Aberaham la kpaa. A shi nan kpa, inja i iti na ne ér, “Anyiman.” Yange a saan un iyol kpishi shighe u Aôndo hide ii un iti igen ér “Sara” la. Inja i iti ne ér, “Torkwase,” man iti ne lu tesen ér una hingir ngô u utor.​—⁠Genese 17:​15, 16.

Aôndo shi yange na mbayev mbagenev ati iyolna. U tesen ikyav yô, yange kaa a Aberaham man Sara ér ve ii wan ve iti ér Isaka, inja na yô ér “Ahan.” Lu u iti ne ia za hemen u umbur orjighjigh ne vea kwase na kwagh u yange ve er shighe u ortyom ôr ve ér vea mar wan u nomso ken iyolbeen ve la. Alaghga zum u Isaka vese  hingir orjighjigh u civir Aôndo la, hanma shighe u Aberaham man Sara vea lu imôngo vea na man vea umbur inja i iti na la je, i saan ve iyol kpishi.​—⁠Genese 17:​17, 19; 18:​12, 15; 21:⁠6.

Rahel, kwase u wan u Isaka yange ii wan na u masetyô iti sha ci u ityôkyaa igen kposo. Shighe u Rahel lu nôngon ku la, á ii wan na ne iti ér Ben-oni, man inja i iti ne ér “Wan u ican yam.” Nom na, Yakob, u Rahel saa ku undu la gema iti i wan ve ne kpuaa ér, Benyamin, man inja na yô ér “Wan u Uwegh Ku Yanegh.” Uwegh ku yanegh tile sha ityough ki kwagh u i lumun un man u a lu mtuunum yô.​—⁠Genese 35:​16-19; 44:⁠20.

Ashighe agen yange i ii or iti gayô nan ya i iyol i nan sha ci u mluashe u nan. U tesen ikyav yô, Isaka man Rebeka yange ve mar wannomso u due a ice i nyian bong er ka ikyondo i aivegh nahan yô, tsô ve ii un iti ér Isou. Ve ii un iti ne sha ci u nyi? Inja i iti ne ken zwa Heberu yô ér “Ice-iyol.” (Genese 25:25) Takerada u Rutu pase se ér Naomi yange lu a ônov uhar. I yilan u môm ér Malon, inja na yô ér “Uange,” ugen la di ér Kilion, inja na yô ér “Gbedôô.” Yange a̱ ii ve ati ne shighe u i mar ve la shin shighe u ve lu vesen la kpa se fa ga, kpa ati ne kôr ve gadia ve kpe kôugh.​—⁠Rutu 1:⁠5.

Kwagh ugen u shi yange ior eren sha ayange la yô, lu iti geman shin iti musan. Zum u Naomi za cin hide ken Betelehem aveve, shighe u nom na kua ônov nav kpe kera la, Naomi kera soo ér i yila un sha iti ne ga, gadia inja i iti shon ér “Iember Yam.” A kaa ér: “De kera yerem nen ner, Naomi ga, yilam nen ner, Mara [inja na yô ér “Vihi”]; gadia Uhembanagee cii, erem kwagh u vihin yum.”​—⁠Rutu 1:​20, 21.

Shi ior yange vea mar wan sha iyange i ma zegeiniongo yô, i na wan la iti i ia wase ve u umbur iniongo shon yô. U tesen ikyav yô, inja i iti i profeti Hagai ér, “I Mar Un sha Iyange i Iniongo.” *

Ati a Injaa a sha Shighe u Yesu La

Iti i Yesu la ngi a inja kpen kpen, gadia i tese tom u una er yô. Cii man i mar Yesu yô, Aôndo tindi ortyom na ugen va kaa a Yosev ér: “Ú ii Un iti wer, Yesu,” man inja i iti ne ér “Yehova ka Myom.” Er nan yange i kaa a na ér a ii un iti nee? Ortyom u va ôr Yosev loho ne la kaa ér: “Ka Un Una yima nongoior Na sha asorabo a ve ye.” (Mateu  1:21) Shighe u i er Yesu batisema, i tsegha un sha icighan jijingi la, i seer ititom igen i ken zwa Heberu, ka “Mesiya” je la, sha iti na i Yesu la. Ken zwa Grika yô, mba yer ititom ne ér “Kristu.” Inja i asember ne cii ér, “U I Shigh Un Mkurem La.”​—⁠Mateu 2:⁠4.

Yesu iyolna kpa yange ii mbahenen nav mbagenev ati a pasen mlu ve. Ikyav i tesen yô, yange ii Shimon iti i ken zwa Heberu ér Kefa, inja na yô ér “Vande.” Yange i va hingir u yilan Kefa ér “Peteru” sha myer u i yilan iti shon ken zwa Grika la. (Yohane 1:42) Yesu shi ii anmgbianev uhar mba tseen asema, Yakobu man Yohane iti ér “Boanerge,” inja na yô ér, “Uidyuranmbauôn.”​—⁠Marku 3:​16, 17.

Mbahenen mba Yesu yange ve za hemen a ieren i iin mbagenev ati aa a zough sha anza ve la. Ikyav i tesen yô, mbaapostoli yange ve seer orhenen Yosev iti igen ér Barnaba, inja na yô ér, “Wan u Surun Ishima.” Man iti ne yange i kuma sha Barnaba vough, gadia yange sur ior kpishi asema, tese ve erdoo shi wase ve sha er vea er Aôndo tom yô.​—⁠Aerenakaa 4:​34-37; 9:27; 15:​25, 26.

Iti You Ngi a Inja

Ka se ayol a ase yange se tsua iti i se soo ser i yilan se a mi shighe u i mar se la ga. Nahan kpa, gema ka ieren yase ia tese inja i or i se lu ye. (Anzaakaa 20:11) Pine ase iyol you wer: ‘Luun er Yesu shin mbaapostoli nav mba a mo imôngo man ve soo u iin mo iti igen nahan, ka nyi iti vea iime? Kanyi iti ia hemba pasen inja or i m lu jim jim shin ia pase aeren a ama?’

Doo u se hen sha mbampin mban vighe vighe. Sha ci u nyi? Tor u fankwagh, Solomon, yange kaa ér: “Iti i doon yô, ka kwagh u tsuwan je, hemba inyaregh ki ngeen.” (Anzaakaa 22:⁠1) Sha kpôô yô, aluer se er iti i dedoo hen ijiir yase yô, ka kwagh u injaa je se lu a mi ye. Kpa kwagh u hemban cii yô, aluer se er iti i dedoo vea Aôndo yô, se zua a kwagh u injaa u tsan gbem sha won. Se zua a mi nena? Aôndo tôndo zwa ér una nger ati a mba ve cie un la shin “ruamabera [Na] u umbur” akaa la, shi una na ve ian i lun uma gbem sha won kpaa.​—⁠Malaki 3:16; Mpase 3:5; 20:​12-15.

[Ngeren u shin kpe]

[Mkaanem ma sha peeji 31]

Ka nyi iti nahan á nam ve ia pase inja or i m lu voughloo?

[Ngeren u kiriki/foto peeji 30 la]

Ka An Yange Nan Lu Imanuelee?

Ati a mbagenev ken Bibilo lu ati a tsengan pasen kwagh u ken hemen, shi ati ne pase tom u mba i na ve ati shon la vea er yô. U tesen ikyav yô, jijingi u Aôndo yange mgbegha profeti Yesaia nger mkaanem man, ér: “Nenge, iniunkwase ia wa iyav ia mar wannomso, ia yila un iti er Imanuel.” (Yesaia 7:14) Inja i iti ne ér, “Aôndo ngu a vese.” Ior mba pasen asember a ken Bibilo mbagenev kaa ér kwaghôron u profeti ne yange vande kuren sha ma tor u Iserael shin ma wan u tor u Iserael ugen. Nahan kpa, orngeren Ivangeli, Mateu pase ér kwaghôron u profeti Yesaia ne yange kure sha Yesu tseegh.​—⁠Mateu 1:​22, 23.

Mbagenev kaa ér mne u i na Yesu iti ér Imanuel la tese ér Bibilo lumun ér Yesu ka Aôndo. Kpa aluer or ôr nahan yô, nan ngu kaan ér Elihu, gumor u yange sur Yobu ishima shi kôôm un la kpa ka Aôndo. Sha ci u nyi? Sha ci u inja i iti na ér, “Ngu Aôndo Wam.”

Ma shighe môm tsô Yesu kaa ér un ngu Aôndo ga. (Yohane 14:28; Mbafilipi 2:​5, 6) Kpa yange eren kwagh er Ter na nahan vough, shi yange kure uityendezwa mba Aôndo er sha kwagh u Mesiya la kpaa cii. (Yohane 14:9; 2 Mbakorinte 1:20) Iti i Imanuel la pase tom u Yesu, un u a lu vor man Mesiya u ken tsombor u Davidi a lu eren la. Shi ka un kpa á tese wang ér Aôndo ngu a mba ve civir Un la ye.

[Foto u sha peeji 30]

IMANUEL

“Aôndo Ngu a Vese”

[Ngeren u kiriki/Foto peeji 31 la]

Iti i Hemban Lun A Inja Cii

Iti i Aôndo ngi ken Bibilo jimin cii kuma er kwa 7,000 nahan. Iti shon i í nger ken zwa Heberu sha asangaabaacaa anyiin ér יהוה la, mba yer i ken zwa Tiv ér “Yehova.” Inja i iti ne ér nyi? Ngise Mose pine Aôndo kwagh u iti na, nahan Yehova kaa a na ér: “Me lu kwagh u m soo u lun cii.” (Ekesodu 3:​14, mgem u Bibilo i í yer ér The Emphasised Bible sha ikyev i J. B. Rotherham la) Nahan yô, iti i Aôndo la ka ibumun i tesen ér una hingir nyityôkwagh i̱ í gbe u una hingir sha u kuren mbaawashima nav cii. (Yesaia 55:​8-11) Doo u se suur sha uityendezwa mba Aôndo a er a vese la a uma wase cii. Sha ci u nyi? Sha ci u iti na ér Yehova.

[Foto u sha peeji 29]

ABERAHAM

“Ter u Ikpelaior”

[Foto u sha peeji 29]

SARA

“Torkwase”