Kav Jighjigh Ve U nan

Yange Zua a Ishimasurun hen Aôndo Na

ELIYA yange yevese ken ura er kwavaôndo lu wan ime seer a seer la. Gôgô gbenda shi un ken hemen u lu u una yevese cii ve una za mase aren ken gar u Yesereel ye, man lu gumor ga. Nahan cii kpa, a za hemen u yevese a u vôron shio, gadia “uwegh ku Ter” lu sha a na. Agee a a lu un ken iyol hen shighe la lu agee a lu a vande kaven ken iyol na mayange ga yô. Nenge ase yô, yange yevese je za kar anyinya a a tôô Tor Ahaba sha ikyekye na i kperan a kpera la.—1 Utor 18:46.

Yange kar Tor Ahaba yem ken hemen ica, kpa gôgô gbenda shi un ken hemen. Hen ase ken ishima tsô u nenge er ura lu nôôn cam cam tsendan Eliya sha ishi er lu yevese la, man er lu henen sha kwagh u iyange i hemban kpilighyol ken uma na cii la yô. Sha mimi yô, kwagh u er sha iyange ne la lu mhembe u vesen hen Yehova, Aôndo u Eliya, shi a tese er mcivir u mimi kpa a hembe yô. Hen shighe ne, lu kwagh u una kera fatyô u nengen a ityough ki Uwo u Karmel la ga, sha ci u ura u ú lu nôôn la. Lu hen uwo ne Yehova er tom a Eliya sha gbenda u ageegh man sha ivande sha u tesen er mcivir u Baal á lu mcivir u mimi ga ye. Yange i pon uprofeti mba Baal uderi uderi ken igbar, i hingir u fan er ve lu mbaaferev mba mbien ior yô, nahan i wua ve sha ifer ve la. Eliya maa er msen hen Yehova sha u icegh ki ki za ken tar la kuma anyom atar man tiôn la i̱ bee yô. Ura maa nôô! *—1 Utor 18:18-45.

Er lu yevese tan shin mngerem ma uraa sha gbenda u yemen Yesereel, u ú kuma ukilomita 30 la, alaghga lu henen ér mtim u uprofeti mba Baal la una va a mgem u mimi ken tar la hen shighe la. Adooga lu henen ér Ahaba una gema ishima! Sha ci u akaa a á nenge la yô, kwagh ugen kera lu u una er ga saa di u den kwagh u mcivir u Baal man urugh torkwase na Yesebel togh, shi kera tôvon mba civir Yehova a ican ga tseegh.

Zum u akaa a lu zan hemen er se soo la yô, ka se lu a ishimaveren ser kwagh á doo á hemba nahala. Alaghga je yô, se hen ser uma wase una za hemen u doon shi mbamzeyol asev mba hemban vihin mbara je kpa kar kera hegen. Nahan aluer Eliya kpa yange hen kwagh nahan yô, a kpiligh se iyol ga cii, gadia un kpa “lu or di inja i môm a vese tsô.” (Yakobu 5:17) Kpa jighilii yô, mbamzeyol mba Eliya mbara lu di her tsô. Yange ica gba ga tsô, mciem gba Eliya iyol, ishima za un iyol je, a tôm er guda ma un kpe kera. Lu nyi i eree? Man Yehova yange wase profeti na ne, nahan jighjigh na hide taver her gbang gbang shi hingir u lun a ishima i taver nena? De se tôv sha kwagh ne.

Kwagh Kôr Gema

Ahaba yange za nyôr ken kwa na u tor ken Yesereel nahan, er kwagh u tesen ér un gema ishima, un hingir or u civir Aôndo kpa? Bibilo kaa ér: “Ahaba ôr Yesebel kwagh u Eliya er la cii, man er a woo uprofeti cii sha sanker kpaa.” (1 Utor 19:1) Nenge ase yô, er Ahaba lu ôron kwase na akaa a á er ken iyange la cii yô, á ter kwagh u Yehova Aôndo u Eliya ga. Ahaba lu or u kwagh u Aôndo gba un ishima ga yô, nahan a nenge ivande i i er sha iyange la sha mnenge u orumace nan nengen kwagh la tseegh tsô; a nenge ivande shon ér ka “kwagh u Eliya er” yô. Sha mimi yô, yange lu a hen u nan Yehova Aôndo icivir ga. Nahan Yesebel u ishima lu un ker u oron iyev tseegh la gema er nena?

 Ishima gba un awambe! Nahan er ishima vihi un ker kpishi yô, a tindi Eliya a loho ne: “Mbaaôndo ve̱ er a mo nahan shi i̱ hemba nahan kpaa, aluer kper hen shighe ne nahan mea gema uma wou una hingir er uma u mô ve ga yô.” (1 Utor 19:2) Yange anger un a ku sha gbenda u hemban vihin cii. Inja na yô, Yesebel lu bumun ér aluer un wua Eliya kpernan keng keng sha u oron iyev i uprofeti nav mba Baal la ga yô, guda una kpe di je. Nenge ase ken ishima you er mbatyomov mba torkwase la yange vea va nder Eliya hen anjiir na u tsan u ken Yesereel hen tugh mbu ura nôô kpishi la sha u ôron un mkaanem ma vihin tsung ma torkwase tindi hen a na la yô. Loho ne bende a na nena?

Mciem Gba Un Iyol shi Ishima Yina Un

Aluer Eliya yange lu henen hen shighe la ér mba sôôn timin mcivir u Baal kera yô, una mase kaven er ishimaveren na la cii i gba mnger yô. Yesebel yange cighir ishima her gbang gbang. Yange na zwa i vande wuan ior kpishi mba ve civir Aôndo sha mimi a Eliya imôngo yô, nahan lu inja er gba u a lu Eliya hegen á wua nahan. Bibilo kaa a vese ér: “Nengen nahan yô, a mough a yevese.” Bibilo i í yer ér New World Translation la gema mkaanem man ér: “Mciem gba un iyol.” Eliya nenge a ku u vihin tsung u Yesebel wa ishima u wuan un la ken ishima na. Aluer ka kwagh u Eliya lu henen sha mi kpoghuloo ne yô, a lu nahan ve kera fatyô u taver ishima ga ye. Yange a lu nahan jighilii ga kpa, kwagh u se fe yô, Eliya “mough . . . yevese er una yima uma na.”—1 Utor 18:4; 19:3.

Ka Eliya tseegh a lu orjighjigh u yange mciem gba un iyol ga. Apostoli Peteru kpa imba kwagh ne yange i va er un. Ikyav i tesen yô, sha shighe ugen la Yesu kaa a Peteru ér a zende sha kwavmnger vea Na imôngo, apostoli ne ngur zenden yô, a gema a gba “nengen ahumbe.” Nahan cier un iyol, tsô a hii u miren. (Mateu 14:30) Kwagh u er Peteru man Eliya ne tese se kwagh ugen u injaa. Aluer se soo ser se za hemen u lun a ishima i taver yase her yô, mayange je se kera hen sha akaa a cieryol a a fatyô u anger se la ga. Gba u se ver ishima yase henpe se zua a ishimaverenkeghen man agee kpaa yô.

“Kuma Hegen!”

Er mciem gba Eliya iyol yô, a mough a yevese a yem vegher u ken imbusutariyan kuma er ukilomita 150 nahan, a za nyôr ken gar u Bersheba u lu ikyua a joughtar i tar u Yuda ken imbusutariyan la. Heela la, a za undu wanakiriki na, a kar tswen a yem ken taaikyôngo. Bibilo kaa ér a yem “kuma zende u iyange i môm,” nahan nenge ase a Eliya ken ishima er a mough pepe sha mdugh u iyange a lu yemen yô; man ikyav tsô tese ér yange tôô kwaghyan shin ma kwagh ugen môm ga. Er ishima yina un kpishi, shi mciem ta un iyol yô, lu nôngon yemen hemen hemen, shin er ijiir la lu  agungu agungu shi iyange kpa i ta baveraa nahan kpaa. Er iyange lu nôngon u miren hegen, man tugh mbu penda ishigh u van yô, gande Eliya iyol hen shighe la. A vôr kpishi, nahan a za tema hen itine i kon u yuniper, man lu di kon u waren lun a mure hen tar u lun gburumaa ne cii je la.—1 Utor 19:4.

Eliya er msen sha gbenda u tesen ér ikyaa kohol un. A sôn ér guda una kpe kera. A kaa ér: “M hemba uter av ga.” Yange fa wener hegen nahan uter nav hingir vuulevu man akuhe shin uwar, kera mba a tahav mbu eren kwagh u dedoo a ma or ga. (Orpasenkwagh 9:10) Eliya nenge ér un kpa un kera ngu a ma iwasen iyol ga. Ka nahan ve yange genger imo kaa ér: “Kuma hegen” ye. Gadia kanyi un lu uma here?

Doo u a kpiligh se iyol kpishi er i hii ve or u Aôndo la je nahan yange ishima yina un kpishi yôô? I de kpiligh se iyol keng ga. I ôr kwagh u nomso man kasev mba jighjigh imôngo ken Bibilo mba yange ishima yina ve kpishi je ve tôm ku yô, ken ve yô lu Rebeka man Yakob man Mose man Yobu.—Genese 25:22, NW; 37:35; Numeri 11:13-15; Yobu 14:13.

Se mba uma nyian ken “ashighe a ican,” sha nahan yô, kpiligh se iyol er ior kpishi, kua mba civir Aôndo sha mimi je kpaa, ashighe agen ka ve ure kpishi nahan ga. (2 Timoteu 3:1) Aluer mlu wou vihi kpishi yô, dondo ikyav i Eliya sha gbaa ne: Er msen hen Aôndo, pase un er ishima i lu u ker cii. Kera kpa, Yehova ka “Aôndo u A lu a ishimasurun cii” yô. (2 Mbakorinte 1:3) Yange sur Eliya ishima kpa?

Yehova Taver Profeti Na Ishima

U hen wer yange a lu Yehova ken ishima nena, zum u a shir ashe a kenger profeti na u doon un ishima la, er a tema hen itine kon ken taaikyôngo a lu sônon ku laa? Se ker a ker ahaba sha kwagh ne ga. Eliya yange gbe mnyam yô, Yehova tindi ortyom na hen a na. Ortyom la kpoghor Eliya, nder un, maa kaa a na ér: “Mough sha, ya kwagh.” Tsô Eliya mough, gadia ortyom la ver un ankwaghyan, lu akpekpa u tseen wese wese man mngerem. Man yange sugh ortyom la je he? Bibilo gba kaan a vese tsô ér, profeti la ya kwagh shi ma, maa hide a yav her. Yange ure kpishi je soo u lamen ga shinii? A lu nyi je yange i er kpa, ortyom la shi hide va nder un kwa u sha uhar, alaghga lu sha use kwa ne. Kwa ne kpaa a taver Eliya ishima ér, “Mough sha ya kwagh,” maa a seer mkaanem ma shilen iyol man ér, “zende ngu u her je gande.”—1 Utor 19:5-7.

Er Aôndo na ortyom ne mkav yô, a fatyô u fan ape Eliya lu zan yô. Shi a fa kpaa ér Eliya una fatyô u zan zende la sha agee a na tseegh ga. Er se fe ser se mba civir Aôndo u a hembe fan mbaawashima asev man mbamyen asev a vese yô, kwagh ne na se ishimasurun kpishi je! (Pasalmi 103:13, 14) Kwaghyan la yange wase Eliya nena?

Bibilo kaa ér: “A mough, a ya, a ma; man sha agee a kwaghyan la je, a zende ayange akunduahar kua aime akunduahar, zan zan a za ar hen Horebi, uwo u Aôndo la.” (1 Utor 19:8) Eliya yange hôr kwaghyan ayange akunduahar man aime akunduahar vough er Mose u vande lun uma a na anyom deri ataratar ken ijime la kua Yesu u va lu uma, er anyom dubu nahan ken hemen la kpa ve er nahan. (Ekesodu 34:28; Luka 4:1, 2) Kwaghyan u ya la bee a mbamzeyol nav cii kera ga, nahan kpa a gema a taver un sha gbenda u kpilighyol. Nenge ase er igyandenor ngura nahan lu yan ican kpishi ken ikyôngo, ape gbenda lu ga, ayange ayange zan zan zurum uwer môm man tiôn yô!

Nyian ne kpa, kape Yehova a taver mba civir un je la, shin er a eren kwagh ne sha kwaghyan u sha ivande ga nahan kpa, ngu taver ve sha gbenda u hemban lun a inja cii. Ngu koson ior nav nyian ken jijingi. (Mateu 4:4) U henen kwagh u Aôndo ken mkaanem nam kua ken ityakerada i pasen Bibilo  la, ka kwagh u a taver se ken jijingi yô. Shin er u yan kwaghyan u ken jijingi nahan ne, alaghga una bee a mbamzeyol asev kera cii ga nahan kpa, kwagh ne una fatyô wasen se u wan ishima a kwagh u alaghga ma se fetyô u wan ishima a mi ga yô. Shi aluer se ya kwaghyan u ken jijingi ne yô, se va hingir u zuan a “uma u tsôron.”—Yohane 17:3.

Eliya yange zende nôngo u kuman ukilomita 320 nahan, cii ve za mase aren hen Uwo u Horebi ye. Lu heen ne ngise la, Yehova Aôndo ande hen Mose sha ikyev i ortyom ken nomborusu u u due ken atô ageva la ye, shi lu heen kpaa va hingir u yan ikyuryan i Tindi la a Mbaiserael ye. Eliya za nôôr hen ijiir ne yô, a kar a za nyôr ken bar.

Gbenda u Yehova Sur Profeti Na Ishima shi Taver Un Kpaa La

I ôr Eliya “imo” i Yehova hen Horebi, man alaghga lu ortyom ôr un i ye; a pine un ér: “Ka nyi u eren heene, Eliya?” A̱ shi nan kpa, yange i pine mpin ne kundu kundu, sha ci u Eliya hen ér i soo ér una pase er ishima i lun ker yô. Tsô a pase hanma kwagh u lu un ken ishima cii. A kaa ér: “Ishima tseem tsung sha kwagh u TER, Aôndo u akum a Sha; gadia Mbaiserael undu ikuryan You, ve vihi atse a Ou a nanden nagh sha mi, shi ve wua uprofeti Ou sha sanker; mo m mase shin tswen; man shi mba keren mo a ku kpaa.” (1 Utor 19:9, 10) A̱ bunde kpa, kwagh u Eliya ôr la pase atôakyaa a atar a yange na ve ure kpishi yô.

Hiihii yô, Eliya hen ér tom u un eren cii ka gbilinkwagh tsô. Shin er Eliya lu civir Yehova anyom anyom sha ‘ishima tseen tsung’ shi icighanti u Aôndo man mcivir na hemba un hanma kwagh cii nahan kpa, a nenge er kwagh lu vihin seer a seer yô. Ior mba ken tar na ban a jighjigh u nan her tsô, shi ve lu hemban ato, mcivir u aiegh kpaa lu samber a samber. Kwagh u sha uhar yô, Eliya hen ér un ngu tswen. A kaa ér, “mo m mase shin tswen,” inja er lu un tswen mase lun or u civir Yehova u shi ken tar la ye nahan. Kwagh u sha utar yô, mciem gba Eliya iyol. Yange i vande wuan uprofeti mbagenev mba lun er un nahan kera, nahan na jighjigh ér ka un hegen. Alaghga yange a lu Eliya ican kpishi u pasen atôakaa a ishima za un iyol sha mi ne, nahan kpa a de ér iyolmoron shin kunya u yange un ga. Er yange bugh ishima na hen Aôndo ken msen yô, kwagh ne hingir ikyav i dedoo je ver sha ci u mbajighjigh cii ye.—Pasalmi 62:8.

Yehova nenge sha mciem ma Eliya lu a mi ne kua akaa a nan un ishimanyian la nena? Ortyom la yange kaa a Eliya ér a̱ tile sha zwa u bar la. A er er ortyom la kaa un nahan, shin er a fa kwagh u gba u una za hemen ga nahan kpaa. Zegeahumbe za va kwa môm kpoo. Alaghga ihyuran i ahumbe la taver je lu kwagh u ungwan kera ga, gadia zegeahumbe la taver kpishi je pav uwo shi hembe avande kpaa. Nenge ase a Eliya ken ishima you er a lu cirin ave sha ishi man er a ker zege ikyondo na i sha akôvanyam i ahumbe a toron baveraa la a lu daase a mi dang dang yô. Heela tseegh ga, shi Eliya gba nôngon u una tile angahar shin inya dông  yô, gadia inya lu tenger kpishi—tar yange u tenger hen haregh la! Yange lu a tile un iyol ga tsô, shi usu za va, tsee baveraa je gande un hide nyôr ken bar sha er una war mtseenem mara yô.—1 Utor 19:11, 12.

Bibilo kaa a vese ér akaa a vesen a yange er sha u tesen tahav mbu gbaaôndo ne cii, Yehova lu ken môm tsô kpaa ga. Eliya yange fa je ér Yehova ngu er ma aôndo u i ôron a ôr kwagh na ken kwaghhir, imba er aôndo u Baal, u mba civir un naan un iwuese, kaan sha mtsum ér ngu “Or u Nahan Abeen,” shin or u nôôn ura la nahan ga. Ka Yehova jighilii a lu imbor i tahav mbu kpilighyol mbu mbu lu ken akaa a i gbe a sha tar cii la ye, shi a hemba hanma kwagh u a gbe un cii tahav ica je. Usha je kpa una fatyô u ngohol wen ga! (1 Utor 8:27) Akaa ne cii yange wase Eliya nena? Umbur mciem nam mara. Er Aôndo u lun a tahav mbu kpilighyol er Yehova nahan, ta ikyaa ken Eliya yô, Eliya kera lu a ityôkyaa i una cia Ahaba man Yesebel ga!—Pasalmi 118:6.

Yange usu la ngu karen kera yô, hide huan ving man Eliya ungwa “anihuran [shin “imo,” NW], za va luee.” Imo la shi kaa a Eliya ér a̱ pase er ishima i lu un ker yô, nahan a pase akaa a ishima lu zan un iyol sha mi la sha kwa har. * Alaghga kwagh ne na ishima seer gban un shimi. A̱ shi nan kpa, Eliya yange hemba zuan a ishimasurun ken mkaanem ma ‘imo, i i za va luee’ kende kaa un la. Yehova yange wase Eliya u kaven er a lu gbilinor ga yô. A er kwagh ne nena? Aôndo yange pase un awashima na u ken hemen u va tan num sha mcivir u Baal ken tar u Iserael la. Kwagh ne tese wang je ér tom u Eliya ne lu gbilinkwagh ga, gadia lu u awashima u Yehova una yem hemen hemen a ma kwagh u yangen un shio. Bee kera yô, Yehova wa Eliya ken awashima na ne heregh, gadia Yehova hide shi tindi un sha u a za er tom, shi kaa un kwagh u una er jighilii yô.—1 Utor 19:12-17.

Hide di sha vegher u Eliya nenge wener un ngu tswen la di ye? Yehova yange er akaa ahar sha kwagh ne. Hiihii yô, yange kaa a Eliya ér a shighe Elisha u lu u una va tile sha ityough nagh la mkurem a hingir profeti. Lu u gumor ne una hingir ikyar-tom u Eliya, shi lu u una wase un tom anyom imôngo je. Nenge imba er yange i sur un ishima sha gbenda u wasen un sha wono! Sha uhar yô, Yehova pase un kwagh u saan iyol ne, ér: “Me shi ior dubu utaankaruhar ken Iserael, ka mba anu a ve a gur Baal inya ga la cii, man hanma zwa u u susu un kpaa ga yô.” (1 Utor 19:18) Eliya lu tswen ga. Ishima yange ia hingir Eliya ker gbar gbar kpishi shighe u ungwa kwagh u mbajighjigh udubu imôngo, mba ve venda u civir Baal mbara yô. Yange gba u Eliya una za hemen u eren Yehova tom sha mimi heregh, sha er una lu mbagenev ikyav i dedoo hen shighe u ior kpishi lu hemban Yehova ato ne yô. Sha mimi yô, mkaanem ma Eliya ungwa hen ortyom u Yehova, ‘imo i i za va luee,’ i Eliya yô tôô ér ka imo i Aôndo na la, yange ma a bende a na kpishi je.

Alaghga se kpa ka sea nenge a tahav mbu mbu lu ken igbetar la yô, i kpiligh se iyol kpishi er Eliya nahan, man ka i kpiligh se iyol i lu sha inja je. Akaa a igbetar la nga tesen er Aôndo a lu a tahav kpishi yô. (Mbaromanu 1:20) Zan zan nyian kpa, ka doon Yehova kpishi u eren tom a agee na a a lu a kighir ga ne sha u wasen mba civir un sha mimi la. (2 Kroniku 16:9) Nahan cii kpa, Aôndo hembe lamen a vese ken Bibilo, i i lu mkaanem nam la. (Yesaia 30:21) Se fatyô u kaan ser Bibilo ngi er ka ‘imo i i za va luee,’ i Yehova a hemen se a mi nyian, shi a kôôm se, shi a taver se, shi a pasen se ér se doo un ishima la.

Eliya lumun ishimasurun i Yehova na un hen Uwo u Horebi la je he? Yange lumun je ka u henen a hen ga! Yange ica i gba ga tsô hide kôr tom ave, nahan hide shi hingir profeti u jighjigh u cian kwagh ga, u yange hendan a aferakaa a i eren ken mcivir u a aiegh la yô. Aluer se kpa se kusu mkaanem ma Aôndo a ne i nger, ma ma lu “ishimasurun i ken icighanruamabera” la ken asema a ase yô, se fatyô kaven jighjigh u nan u Eliya la.—Mbaromanu 15:4.

[Ngeren mba shin kpe]

[Ngeren u pasen foto u sha peeji 19]

Yehova yange ver Eliya doo doo sha ashighe a dedoo man a ican kpaa

[Ngeren u pasen foto u sha peeji 20]

Eliya pase Yehova er ishima i lu un ker, shighe u lu yan ican ken ishima tsung yô

[Ngeren u pasen foto u sha peeji 21]

Yehova yange sur Eliya ishima shi taver un sha agee na a hemban cii la