SARA yange tile hen tembe iyoughough lu jingen kera. Nenge ase a kwase u lu hen haregh u Ashia u i yer ér Middle East ne ken ishima, er yange una ile ashe ikyôr a doo u kenger yô. Yange una lu kenger sha inja i ishima vihi unu? A lu nahan kpa, taver u fan ityôkyaa ga. Akaa kpishi vande eren hen ya ve ne. Un vea nom na u doon un ishima, Aberaham, ve lu hen ijiir ne saan saan. * Ijiir ne hingir ya ve.

Yange ve lu hen Ur, geri u lun yôughyôugh. Mbaeren ityomaveegh man ikpenga lu hen geri ne kpishi. Sha nahan yô, ve lu a akaa kpishi je ka u henen a hen ga. Kpa Sara yô, ya ne gba un kwagh hemba di u koson akaa a na her tseegh tsô la. Ken anyom kpishi a un man nom na ve lu hen ijiir ne la, ve tagher a akaa a nan ve iember, kua akaa agen a nan ve ishimavihin. Yange ve shi eren msen hen Yehova Aôndo ve hen ijiir ne. Sara lu a atôakyaa kpishi a yange na ve ijiir ne doo un ishima yô.

Nahan kpa, Sara yange kegh iyol u moughon undun ijiir i a hoghor a mi ne. Er alaghga shighe ne lu anyom 60 nahan kpa, lu u una lu zenden karen sha ajiir kposo kposo, a a fe ga yô, shi una tagher a akaabo man mbamtaver kpishi, man lu u una tsa a hide hen ya ve la sha won kpaa ga. Lu nyi i na ve, uma u Sara kôr gema vindi vindi nahana? Nyian ne, ka nyi se fatyô u henen sha kwagh u jighjigh u nan na laa?

Ikyav tese ér Sara yange vese hen geri u Ur. Nyian ne, geri la hingir ice. Kpa sha ayange a Sara la, utso mba mbakasuav karen shin Ifi u Uferati. Utso mbara yange ve kura ikyav mbi taver ishe sha ajiir a icaa wue wue sha tar, ve va a mi hen geri u Ur, u inyaregh lu her kpishi ne. Ior yange ve cir sha ugodobi mba Ur mba ve lu hoghuloo shi ve ta aningir la, utso di ve wa nongo shin mnger suuluu, hen ijiir i zeren ve, shi ikyav mbi de ishar ken ushôôpu mba sha ityembekasua. Hen er Sara yange una lu vesen hen imba geri u yange a yar i kondo ne ve, una fa ior kpishi her sha ati yô. Ve kpa yange vea umbur kwagh na keng je, sha ci u lu kwase u doon ashe tsung. Yange lu a zege tsombor hen ijiir ne.

I fa Sara ken Bibilo sha jighjigh u nan, u lu a mi taveraa la. Kpa lu aôndo u uwer, u ior kpishi civir hen geri u Ur la, Sara na un jighjigh ga. Yange i maa gôgôyou u civir aôndo shon hen geri ne tav sha geng. Kpa Sara yô, civir Yehova, Aôndo u mimi la tseegh. Icighanruamabera pase er yange hii ve Sara na Yehova jighjigh ga. Sha hiihii la, Ter na civir ieev. Nahan cii kpa, Sara va vôso Aberaham u lu tamen a na sha anyom pue la. * (Genese 17:17) Shighe kar yô, Aberaham va hingir “ter u . . . mba ve ne jighjigh la cii.” (Mbaromanu 4:11) Ve uhar cii ve nôngo kpoghuloo ivese ve doo, sha u nan ayol a ve icivir, lamen gbar gbar, shi keghen iyol u nôngon a mbamtaver vev imôngo. U hemban cii je yô, ve cii Aôndo yange doo ve ishima tsung.

Sara yange soo nom na tsung, nahan ve tema ya ijiir i môm vea anmgbianev vev, hen geri u Ur. Ica i gbe ga yô, ve va tagher a kwagh u nan ve iyolkpen. Bibilo kaa ér, “Sarai yô, lu ikyômkwase, lu a wan ga.” (Genese 11:30) Shighe ne Sara lu ken ican kpishi, sha ci u mlu man ieren i ior mba sha ayange la. Kpa Sara za hemen  u civir Aôndo shi eren kwagh a nom na sha mimi. Ikyav tese ér yange ve tôô Loti, u lu wan u anngô ve la, er ka wan ve nahan. Ve lu imôngo zan zan kwagh va kôr gema ken uma ve.

Iyange igen yô, Aberaham za va hen Sara, lu eren er kwagh ka a kpiligh or iyol nahan. Kwagh sember eren u kpiligh un iyol. Aôndo u ve civir la va lam a na, je shi tindi ortyom va ande hen a na kpôô kpôô! Hen ase er yange Sara una er yô. Yange una penda ashe na a doon ken ikyôr la sha nom na zutuu, a girim un iyol, una pine ér: “A kaa a we ér nyi? Ôrom ase!” Adooga yange Aberaham una hii teman inya, henen sha kwagh u una kende a ôr la, cii una mase ôron Sara mkaanem ma Yehova man ye, ér: “Due ken tar wou kera, man hen ityô you kpaa, yem hen tar u Me tese u yô.” (Aerenakaa 7:2, 3) Loho ne ngu huran ve ken ishima ka been yô, ve hide ve gba gbidyen kwar sha kwagh u Yehova kaa ér ve er ne. Yange gba u vea undu mkpeyol u ve lu ker hen ya ve la, vea hingir ior mba zenden a zende! Sara una er nena? Aberaham yange una kenger sha a na zutuu je ka u henen a hen ga. Sara una za hemen u suen nom na sha shighe u kwagh a va gem ken uma ve sha gbenda u vesen ne kpa?

Alaghga kwagh u yange gba u Sara una tsua u eren ne una lu se dang. Adooga se kaa ser, ‘Mo yô, i lu je kpa Aôndo ngu a kaa ér mo vea nomom shin kwase wam se er imbakwagh la ga!’ Nahan kpa, se cii gba u se tsua u eren kwagh u zan inja nahan. Se mba ken tar u ior kpishi ve keren uyôughyôughmbaakaav yô, man se kôr ityough ga yô, ieren ne ia na se hemba veren ishima u keren mkpeyol wase tseegh, shin ombon akaa sha ci u kper. Kpa Bibilo pase se kwagh u i doo u se hemba veren ishima sha mi yô, ér se vande keren akaa a ken jijingi hiihii, inja na yô, ka u se hemba veren ishima u eren kwagh u Aôndo a soo la, a u eren ishima yase. (Mateu 6:33) Er se lu gbidyen kwar sha kwagh u Sara yange er ne, doo u se pine ayol a ase ser, ‘Ka nyi me er a uma wama?’

Shighe u Sara lu wan ikyav mbi moughon la, yange a taver un u fan kwagh u una tôô man u una undu her yô. Yange gba u una tôô kwagh u una yuhwa a gande urakumi shin ujaki mbara u tôôn ga yô. Lu u una tôô kwagh u una gande ve u zenden a mi wue wue ga la tseegh. Lu u vea pande akaa a ve agen kpishi vea tee, shi vea na agen kera je ka u henen a hen ga. Kwagh ugen u lu u una undu yô, ka mkpeyol u hen geri la. Sha ci u kasua lu ica a na ga, nahan i lu un zange u za yamen ishamakaa man inyam man atamaikyon man akondo kua akaa agen a hange hange a nan ve msaanyol.

Nahan kpa, alaghga tsô kwagh u hemba taver Sara u undun cii yô, lu ya na. Aluer yange i maa ya na shon er uya mba mbadughun akaa shin inya hen Ur ve nenge a ikyav i tesen er yange ve lu la yô, tese ér yange gba u Sara una undu mkpeyol u vesen. Uya mban mbagenev lu ayou a lun a arum ker, hii pue kar ahar yem hemen, shi ve lu a mtem ma mngerev man ugôngor mba mngerev. Iyou i taver ishe ga je kpa yange i maa i i taver, shi i mande i tsembelee, shi i wa hunda u a fatyô u sendan  yô. Tenti nahan a taver mbaiv u nyôron ker, er imba iyou la nahan kpa? A taver ubegha man mbaanyam man udwem shin ugbaseela u nyôron ker je he? Sha ayange la, inyam ne cii lu kpishi sha ajiir a i er kwagh u a ken Bibilo la.

Man hide tsombor u Sara di ye? Ka an una undu nan here? Kwagh u Aôndo yange kaa ér, ‘due ken tar wou kera, man hen ityô you kpaa’ la, yange una hemba taver Sara cii. Kwase u sar sar, u ior doo un ishima kpishi ne, yange una lu a anmgbianev mba nomso man mba kasev kua ônov vev, man anmgbianev mba ter na man ngô na, mba nomso man mba kasev, mba yange lu a ve kôôsôô ve, va gba u una kera nenge a ve mayange ga yô. Nahan kpa, Sara taver ishima, za hemen u kohol iyol ayange ayange, keghen shighe u vea mough yô.

Shin er Sara tagher a mbamtaver mban nahan kpa, a wa ikyav nav a bee sha iyange i lu u vea mough la. Tera, orya u tsombor la, kpa lu u una mough vea Aberaham man Sara, shin er shighe ne, Tera kuma er anyom 200 nahan kpaa. (Genese 11:31) Sara yange una nôngo kwagh kpoghuloo sha u nengen sha ter na u bee iyol ne. Lu u Loti kpa una “mough ken tar u Mbakaldi” a ve imôngo, er Yehova kaa nahan.—Aerenakaa 7:4.

Yange ve mough a urakumi man ujaki vev, ve hii yemen hen Haran. Geri ne lu Ur vegher u ken imbusutarimese, gba ica a Ur kuma er ukilomita 960 nahan; ve kar sha kpe u ifi u Uferati la. Tsombor ne haa afo hen Haran sha anshighe kpuaa. Alaghga tsô Tera yange kera lu dedoo hen shighe ne ga, nahan ve kera fatyô u zan hemen a zende ve ne ga. Tsombor ne lu her zan zan Tera va kar kpen shighe u lu anyom 205 la. Cii man ve mough ve za hemen a zende ne yô, Yehova lam a Aberaham sha kwa har, shi kaa a na ér a mough hen tar la a yem ken tar u una tese un yô. Kpa kwa ne yô, Aôndo seer kwagh ugen u doon tsung sha ityendezwa na la. A kaa a Aberaham ér: “Me er u, ú hingir ikyurior i vesen.” (Genese 12:2-4) Kpa shighe u ve mough hen Haran la, Aberaham lu anyom 75, Sara di lu anyom 65, shi ve lu a wan ga. Nahan a er nan man ikyurior ia due ken Aberahama? Una vôso kwase ugen shinii? Sha ayange la ior vôson ikpela ukase, nahan a̱ shi nan kpa yange ishima za Sara iyol sha kwagh ne.

Nahan cii kpa, ve mough hen Haran, ve gba yemen. Kpa gema nenge ase ior mba yange ve lu a ve ityô hen shighe ne la. Bibilo kaa ér tsombor u Aberaham yange u mough hen ijiir la a inyaregh ki ve kohol cii, kua “ior mba ve zua a mi ken Haran” la. (Genese 12:5) Ior mbara lu unô? A̱ shi nan kpa ve lu mbatomov mba Aberaham. Nahan kpa, Aberaham man Sara lu pasen mba ve kegh ato a ve la kwagh u jighjigh u nan ve je ka u henen a hen ga. Sha nahan yô, ngeren mba tsuaa mbagenev, mba Mbayuda nger sha u seer tan iwanger sha ivur ne yô, kaa ér ior mba i er kwagh ve ken ivur shon la lu mbatomov mba Aberaham man Sara gema ve, ve hingir mbacivir Yehova a ve imôngo yô. Aluer ka nahan mimi yô, jighjigh u nan u Sara lu a mi taveraa la yange wase un u pasen mbagenev kwagh u Aôndo na, kua ishimaverenkeghen na vangertiôr. Doo u se hen sha kwagh ne, sha ci u se mba sha shighe u ior kpishi ve ban a jighjigh u nan kua ishimaverenkeghen yô. Shighe u u zua a kwagh u doon we ken Bibilo yô, u fatyô u pasen mbagenev kpa?

Yange ve per ifi u Uferati, hen shighe u a̱ shi nan kpa lu ken uwer Nisan ayange 14, zum u shi anyom 1943 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la. Ve kar ve yem vegher u ken imbusutariyan, ken tar u Aôndo tôndo zwa u nan ve la. (Ekesodu 12:40, 41) Nenge a Sara ken ishima you er a lu kenger keen man keen, nengen tar la er u doo ashe, shi mlu u akaa a ken u kpa a doo, shi i kundu iyol ker yô. Yehova shi ande hen Aberaham, hen uzege mba ikyonov mba More, ikyua a Shekem. Kwa ne yô, a kaa a Aberaham ér: “Me na tsombor wou tar ne.” Aberaham yange una kav inja ishember i “tsombor” la sha gbenda u vesen! Ka keng yange una hide a umbur kwagh u ken sule u Eden, ape Yehova tsengaôron ér, iyange igen or u ken tsombor ugen nana tim Satan la. Yehova yange vande ôron a Aberaham ér ikyurior i ia due ken a na la ia bugh uumace cii gbenda u zuan a averen.—Genese 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Nahan cii kpa, lu u tsombor ne kpa ua tagher a atsan a a tseren ior shin tar nyian la. Ijen yange va gba ken tar u Kanaan, nahan Aberaham mough a tsombor na sen vegher u ken imbusutariyan, za ken Igipiti. Nahan kpa, a nenge a zayol ugen hen ijiir ne. Tsô a kaa a Sara ér: “Nenge, m fa, u ngu kwase u doon ashe mimi; nahan zum u Mbaigipiti vea za nenge a we yô, vea kaa er: Ka kwase na je; nahan vea gema á wuam, kpa we yô, vea de u uma. Nahan yô, ma u za kaa wer, u ngu anngôm u kwase, sha er á kpem iyol sha ci wou man uma wam kpaa a̱ war sha ci wou” yô. (Genese 12:10-13) Er nan ve Aberaham yange kaa a kwase na ér a er imbakwagh ne nahana?

 Aberaham yange lu oraie shin or u cian kwagh, er mbapuunakaa mbagenev ve kaa nahan ga. Sara yange lu ter môm vea na mimi. Shi kwagh u Aberaham yange er ne tese kwaghfan. Aberaham vea Sara yange ve fa dedoo er Aôndo wa ishima ér icighan or kua icighan ikyurior ve due ken tsombor u Aberaham yô, nahan Aberaham nenge ér gba hange hange u una kura iyol na. Bee kera yô, mbadughun akaa shin inya nenge a ikyav i tesen ér ator a ken Igipiti yange lu a ieren i wuan or ngohol nan kwase. Nahan Aberaham er kwagh sha kwaghfan, Sara kpa hide a iyol ijime er kwagh u nom na kaa ér a er la.

Ica i gbe ga yô, akaa gba eren a tesen ér kwagh u ishima lu nyian Aberaham sha mi la lu mimi. Mbatarev mba Farao mbagenev nenge er Sara doo kwase kpishi yô—lu mdoom ma ve nenge kwase u sha kov na môm a mi ga yô. Tsô ve za ôr Farao kwagh na, nahan Farao tindi i za kua a na! Kwagh ne yange una na Aberaham ican ken ishima je a gande, shi Sara kpa ishima a nyian un tsung. Nahan kpa, ikyav tese ér yange i er a na inja er i kôr un a kôr ga, kpa i er a na er ka orvannya u icivirigh nahan. Adooga Farao yange wa ken ishima ér una sôôr Sara shi una mee un sha inyaregh ki lu a mi kpishi la, nahan Sara a lumun un, cii ve una mase lamen a Aberaham, “anmgbian” u Sara, sha kwagh u vôson Sara ye.—Genese 12:14-16.

Hen er Sara yange una tile ken ya u tor sha iyou i taven sha, una ta ashe sha windou gayô hunda u ken ijime i iyou, una kenger gburumaa u tar u Igipiti ve a lu un yô. Yange Sara hide lu tsan ken iyou i lun a haav tsembelee, shi lu yan akaayan a dedoo nahan, lu un ken ishima nena? Yange sar un u lun a kaa a taver ishe, a alaghga hemba doon a hanma kwagh u vande lun a mi ken Ur laa? Hen er Sara yange una ker u undun Aberaham za hingir kwase u Farao ve, ma doo Satan yum yô! Kpa Sara er kwagh nahan ga. A sue nom na, kua ivese na man Aôndo na sha mimi. Noov man kasev cii vea doo ayol a ve ken tar u u we ijimba yum ne, er Aberaham vea Sara nahan, ma i doo kpen kpen! U fatyô u eren kwagh a ior mba hen tsombor wou shin azende a ou sha mimi er Sara nahan kpa?

Yehova yange er kwagh sha u kuran kwase u doonashe ne, a va a atsan sha Farao kua mba hen ya na cii. Farao va kaven er Sara a lu kwase u Aberaham yô, a hide orti a kwase na, shi a kaa a tsombor la ér u due ken Igipiti kera. (Genese 12:17-20) Yange a doo Aberaham kpishi er kwase na u doon un ishima ne hide va kohol un yô! Umbur wer yange vande ôron a na sha dooshima ér: “M fa, u ngu kwase u doon ashe mimi.” Kpa Aberaham yange nenge a kwagh ugen ken Sara, u hemba doon un a mdoom ma sha iyol ica je yô. Sara lu a aeren a dedoo, ka mdoom ma ken atô ma ma hembe gban Yehova kwagh je la. (1 Peteru 3:1-5) Hanma wase cii nana fatyô u lun a mdoom man. Aluer se hemba veren ishima sha akaa a ken jijingi a akaa a iyolough, shi se mba pasen mbagenev mfe u Aôndo u se zough a mi la, shi se mba kuran atindi a Aôndo sha mimi shighe u se tagher a ameen je kpaa yô, a tese ér se mba kaven jighjigh u nan u Sara la.