Pumunta sa nilalaman

Pumunta sa talaan ng mga nilalaman

Bayawak

Bayawak

[sa Heb., tsav; sa Ingles, lizard].

Ang mga bayawak ay mga reptilyang apat ang paa, karaniwan ay maliliit, may mahahabang buntot at makaliskis na balat. Ang mga binti ng bayawak ay nasa tagiliran nito kung kaya nailalapat nito sa lupa ang kaniyang tiyan nang hindi ibinabaluktot ang kaniyang mga paa. Mahigit na 40 uri ang matatagpuan sa Palestina. Makikita sila sa mga punungkahoy, sa maiinit na awang ng mga bato, at sa mga dingding at mga kisame sa loob ng mga tahanan. Ang bayawak ay kabilang sa maruruming “nagkukulupong nilalang” sa Levitico 11:29. Iminumungkahi na ang pangalang Hebreo para rito ay hinalaw sa isang salitang-ugat na nangangahulugang “kumapit sa lupa.” Iminumungkahi ng Hebrew and English Lexicon of the Old Testament nina Brown, Driver, at Briggs (1980, p. 839) ang “bayawak” bilang salin nito. Maliwanag na kasama sa terminong Hebreo na tsav kahit man lamang ang pamilyang Agamidae ng mga bayawak, sapagkat ang katumbas na terminong Arabe na dabb ay tumutukoy sa Egyptian spiny-tailed lizard (Uromastix aegyptius), na siyang pinakamalaki sa mga uring Agamidae na matatagpuan sa Israel.​—Tingnan ang BAYAWAK-BUHANGIN; HUNYANGO; TUKO.

Karaniwang iminumungkahi ng mga leksikon na ang salitang Hebreo na koʹach ay tumutukoy rin sa isang uri ng bayawak. Yamang ang kahulugan ng salitang-ugat ng pangalang ito ay “kapangyarihan” o “kalakasan,” maaaring tumutukoy ito sa desert monitor lizard (Varanus griseus), isang malakas at malaking bayawak. Nakatira ito sa tuyo, mabuhangin at disyertong mga lugar. Sa Palestina, ang bayawak na ito ay umaabot sa haba na mga 1.2 m (4 na piye). Ito’y kumakain ng bangkay at nasa talaan ng ‘maruruming’ pagkain.​—Lev 11:29, 30.

Ang isa pang hayop na nakatalang marumi para kainin ng mga Israelita ay tinutukoy ng salitang Hebreo na choʹmet, sa Levitico 11:30. Isinalin ito ng ilan sa mga bagong salin (RS; NW) bilang “bayawak-buhangin.” Posibleng ang bayawak-buhangin ay isang bubuli.