magsumamo, manalangin, mamagitan, at magpasalamat: Idiniriin dito ni Pablo ang kahalagahan ng panalangin sa pamamagitan ng paggamit ng iba’t ibang termino na magkakahawig ang kahulugan. (Tingnan ang study note sa Fil 4:6.) Sa kontekstong ito, ang salitang “mamagitan” ay tumutukoy sa pananalangin sa Diyos para sa iba. Ang ilang halimbawa nito sa Bibliya ay nang manalangin si Moises para kay Miriam at para sa bayang Israel. (Bil 12:10-13; 21:7) Sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, pinapayuhan din ang mga lingkod ng Diyos na ipanalangin ang iba. (2Co 1:11; 2Te 3:1; Heb 13:18, 19; San 5:14-18) Kung tungkol naman sa ‘pasasalamat,’ paulit-ulit na pinasigla ni Pablo ang mga Kristiyano na magpasalamat sa Diyos sa panalangin.—2Co 4:15; Col 2:7; 4:2.

lahat ng may mataas na posisyon: Tumutukoy ang ekspresyong ito sa mga awtoridad at iba’t ibang opisyal ng gobyerno. (Tingnan ang study note sa Ro 13:1.) Kasama sa mga hari sa talatang ito ang lokal na mga tagapamahala, pati na ang emperador ng Roma. Nang isulat ni Pablo ang liham niya kay Timoteo (mga 61-64 C.E.), ang emperador ay si Nero, na namahala noong 54 hanggang 68 C.E.

para patuloy tayong makapamuhay nang payapa, tahimik: Sinabi dito ni Pablo ang isang dahilan kung bakit dapat ipanalangin ng mga Kristiyano ang matataas na opisyal ng gobyerno. Puwedeng pakilusin ng Diyos ang mga nasa awtoridad na payagan ang mga Kristiyano na malayang makapaglingkod sa Kaniya at patuloy na makapamuhay nang payapa, “seryoso, at may makadiyos na debosyon.” (Ihambing ang Jer 29:7.) Sa gayon, mas malayang makakapangaral ang mga Kristiyano para maligtas ang “lahat ng uri ng tao.” (1Ti 2:4) Malamang na naiintindihan ng mga Kristiyano noon sa Efeso, kung saan naglilingkod si Timoteo nang panahong iyon, kung paano nakakaapekto sa ministeryong Kristiyano ang mga desisyon ng matataas na opisyal ng gobyerno. Halimbawa, noong nasa ikatlong paglalakbay si Pablo bilang misyonero mga ilang taon bago nito (mga 52-56 C.E.), pinatahimik ng isang opisyal ang mga mang-uumog na kontra sa pangangaral ni Pablo at ng mga kasamahan niya. (Gaw 19:23-41) Pero anuman ang gawin ng sekular na mga tagapamahala, sa Diyos umaasa ang mga Kristiyano para patuloy silang makapangaral.—Gaw 4:23-31.

makadiyos na debosyon: Ang terminong Griego na ginamit dito (eu·seʹbei·a) ay tumutukoy sa matinding paggalang sa Diyos. (Para sa paliwanag sa ekspresyong Griego na isinalin ditong “makadiyos na debosyon,” tingnan ang study note sa 1Ti 4:7.) Ginamit din sa Septuagint ang salitang Griegong ito. Halimbawa, lumitaw ito sa Isa 11:2 at 33:6, kung saan ginamit sa tekstong Hebreo ang “pagkatakot kay Jehova,” na tumutukoy rin sa matinding paggalang sa Diyos na Jehova. Nang isalin ang 1Ti 2:2 sa Syriac (ang Peshitta) noong ikalimang siglo C.E., ang terminong Griegong ito ay isinaling “matinding paggalang sa Diyos,” kung saan sadyang isinama ang salitang “Diyos.” Nang maglaon, sa ilang Hebreong salin ng Kristiyanong Griegong Kasulatan, isinalin ang eu·seʹbei·a na “pagkatakot kay Jehova” sa talatang ito at sa iba pang teksto kung saan ito lumitaw. (1Ti 3:16; 4:7, 8; 6:3, 6, 11) Pero naniniwala ang New World Bible Translation Committee na walang sapat na basehan ang paggamit ng pangalan ng Diyos sa mismong teksto ng talatang ito.—Tingnan ang Ap. C, kung saan ipinaliwanag ang mga dahilan sa pagbabalik ng pangalan ng Diyos sa ilang talata; ihambing ang study note sa Ro 10:12.

maligtas: Ang mga terminong “iligtas” at “kaligtasan” ay ginagamit kung minsan sa Bibliya para tumukoy sa pagliligtas mula sa panganib o pagkapuksa. (Exo 14:13, 14; Gaw 27:20) Pero madalas na tumutukoy ang mga terminong ito sa pagkaligtas mula sa kasalanan. (Mat 1:21) Dahil ang kamatayan ay resulta ng kasalanan, ang mga maliligtas mula sa kasalanan ay may pag-asang mabuhay magpakailanman.—Ju 3:16, 17; tingnan ang study note sa 1Ti 1:1.

lahat ng uri ng tao: Ang literal na salin ng ekspresyong Griegong ito ay “lahat ng tao,” pero mas angkop ang saling “lahat ng uri ng tao” batay sa konteksto. (Para sa iba pang halimbawa, tingnan ang study note sa Ju 12:32; Gaw 2:17.) Gusto ng Diyos na ang lahat ng tao ay “magsisi” (2Pe 3:9), kaya binibigyan niya ng pagkakataon ang lahat na maligtas, anuman ang kanilang kasarian, lahi, o estado sa buhay. (Mat 28:19, 20; Gaw 10:34, 35; 17:30) Pero malinaw na ipinapakita ng Kasulatan na marami ang tatanggi sa paanyaya ng Diyos at hindi maliligtas. (Mat 7:13, 21; Ju 3:16, 36; 2Te 1:9) Kaya ang saling “lahat ng uri ng tao” ay kaayon ng mga talatang iyon. Angkop din ang saling iyan sa naunang mga talata, kung saan pinayuhan ni Pablo ang kapuwa niya mga Kristiyano na manalangin “para sa lahat ng uri ng tao, sa mga hari at sa lahat ng may mataas na posisyon.”—1Ti 2:1, 2.

magkaroon sila ng tumpak na kaalaman: Gusto ng Diyos na lubusan siyang makilala ng mga tao at magkaroon sila ng tumpak na kaalaman tungkol sa mga layunin niya.—Para sa paliwanag sa terminong Griego na isinalin ditong “tumpak na kaalaman,” tingnan ang study note sa Ro 10:2; Efe 4:13.

tagapamagitan: Ang terminong “tagapamagitan” dito ay tumutukoy sa legal na papel ni Jesus sa bagong tipan. Sa Heb 9:15, tinawag si Jesus na “tagapamagitan ng isang bagong tipan.” (Tingnan sa Glosari, “Tagapamagitan,” at study note sa Gal 3:19.) ‘Ibinigay ni Jesus ang sarili niya bilang pantubos para sa lahat,’ kaya puwede nang maging bahagi ng bagong tipan ang lahat ng uri ng tao. (1Ti 2:6) Tipan ito sa pagitan ng Diyos at ng 144,000 pinahirang Kristiyano.—Luc 22:20; Heb 8:6, 10-13; Apo 7:4-8.

nagbigay ng sarili niya bilang pantubos: O “nagbigay ng sarili niya bilang katumbas na pantubos.” Ang terminong Griego para sa “katumbas na pantubos” ay an·tiʹly·tron. Ang an·tiʹ ay nangangahulugang “kapalit; katumbas; kahalili,” at ang lyʹtron naman ay nangangahulugang “pantubos; halaga ng pantubos.” Ang perpektong buhay na ibinigay ni Jesus bilang tao ay eksaktong katumbas ng perpektong buhay na naiwala ni Adan nang magrebelde ito sa Diyos. Tinanggap ni Jehova ang hain ni Jesus bilang “katumbas na pantubos” dahil nakaabót ito sa mataas na pamantayan Niya ng katarungan. Sa maraming salin ng Bibliya, “pantubos” ang mababasa sa talatang ito, gaya sa Mat 20:28 at Mar 10:45, kung saan lumitaw ang salitang Griego na lyʹtron. (Tingnan ang study note sa Mat 20:28; Glosari, “Pantubos.”) Pero ang ginamit na salita dito ni Pablo ay an·tiʹly·tron, at isang beses lang ito lumitaw sa Kristiyanong Griegong Kasulatan. Sinabi ng isang reperensiya na ang salitang ito ay nangangahulugang “pantubos, halaga ng pagtubos, o katumbas na pantubos.” (A Greek and English Lexicon to the New Testament, ni John Parkhurst) Batay dito, tama rin na isalin itong “katumbas na pantubos.”—Ihambing ang study note sa 1Co 15:45.

para sa lahat: O “para sa lahat ng uri ng tao.”—Mat 20:28; Ju 3:16; tingnan ang study note sa 1Ti 2:4.

inatasan ako ng Diyos bilang mángangarál: Maliwanag na makikita sa Kristiyanong Griegong Kasulatan na sineryoso ni apostol Pablo ang mga atas niya. Halimbawa, dito at sa 2Ti 1:11, gumamit siya ng tatlong termino (“mángangarál”; “apostol”; “guro”), na tumutukoy sa iba’t ibang atas niya. Siya ay isang “mángangarál,” o tagapaghayag ng mensahe ng Diyos, gaya ni Jesus at ni Juan Bautista. (Mat 4:17; Luc 3:18; tingnan ang study note sa Mat 3:1.) Si Noe rin ay “isang mángangarál ng katuwiran.”—2Pe 2:5.

apostol: Inatasan ni Jesu-Kristo si Pablo bilang “apostol,” o “isa na isinugo.” (Gaw 9:15; Ro 1:5) Tinawag din ni Pablo ang sarili niya na “apostol ni Kristo Jesus dahil sa kalooban ng Diyos” at “apostol para sa ibang mga bansa.”—1Co 1:1; Ro 11:13 at study note; tingnan ang study note sa Ro 1:1.

isang guro na magtuturo sa ibang mga bansa: Bilang guro, nakipagkatuwiranan si Pablo sa mga tagapakinig niya at marami siyang nahikayat na manampalataya kay Kristo. (Gaw 17:2; 28:23; tingnan ang study note sa Mat 28:20.) ‘Isa siyang guro na nagturo sa ibang mga bansa’ dahil nagturo siya sa maraming di-Judio. Idiniriin ng ekspresyong ito na pambuong daigdig ang pangangaral at pagtuturo ng mga Kristiyano na nagsimula noong unang siglo C.E.

sinasabi ko ang totoo, hindi ako nagsisinungaling: Posibleng naramdaman dito ni Pablo na kailangan niyang idiin na totoo ang sinasabi niya dahil may mga nagpaparatang na huwad na apostol siya. Lumilitaw na may ilang Kristiyano na naniwala sa kanila. (2Co 11:4, 5; Gal 1:6, 7, 11, 12) Posibleng kasama sa mga naninira kay Pablo ang ilan sa huwad na mga apostol sa Efeso na kinailangang labanan ni Timoteo. (1Ti 1:3, 4) Posibleng ang ekspresyong ginamit dito ni Pablo ay galing sa panunumpa na karaniwan sa mga korte ng Roma. Sa paggamit ng ekspresyong ito, tinitiyak ni Pablo kay Timoteo at sa iba pang Kristiyano sa Efeso na isa siyang tunay na apostol. May kahawig din itong mga ekspresyon sa Ro 9:1 at Gal 1:20.

ang mga lalaki ay magpatuloy sa pananalangin: Ang tinutukoy dito ni Pablo ay ang pangunguna sa panalangin ng kongregasyon, na sa mga lalaki lang iniaatas. (1Co 14:34; 1Ti 2:11, 12) Ang pagtataas ng mga kamay ay karaniwang posisyon sa pananalangin noong panahon ng Bibliya; puwedeng itaas ng lalaking nangunguna sa panalangin ang mga kamay niya habang nagsusumamo sa Diyos. (Ihambing ang 1Ha 8:22, 23.) Pero hindi laging ganiyan ang posisyon sa pananalangin ng tapat na mga mananamba, at wala ring espesipikong binabanggit ang Bibliya na pinakaangkop na posisyon. (1Cr 17:16; Mar 11:25; Gaw 21:5) Ang pinakamahalaga ay ang saloobin ng nananalangin. Sa talatang ito, idiniriin ni Pablo na mahalaga ang katapatan ng nananalangin. Ang salitang Griego para sa “katapatan” ay puwede ring isaling “kabanalan,” “kadalisayan,” “kalinisan.” Kaya ang mahalaga kay Jehova ay ang kalinisan sa moral ng isang tao at ang katapatan at pagtitiwala nito sa kaniya.—Ihambing ang study note sa Tit 1:8.

walang halong poot at mga debate: Ang payong ito ay kaayon ng isa sa mga kuwalipikasyon para sa mga Kristiyanong tagapangasiwa na binanggit ni Pablo sa sumunod na bahagi ng liham na ito—hindi siya dapat palaaway. (1Ti 3:1, 3) Kaya ipinapakita dito ni Pablo na hindi dapat manguna sa pampublikong panalangin ang isang lalaking Kristiyano kung nasisira niya ang pagkakaisa ng kongregasyon, o gaya ng sabi sa isang salin, “kung magagalitin o palaaway siya.” Madaling lalabas sa panalangin ng isa ang ganitong negatibong saloobin. Kaayon din ito ng payo ni Pablo sa lahat ng Kristiyano na umiwas sa paghihinanakit at pakikipagtalo.—Efe 4:31; Fil 2:14; Col 3:8 at study note.

maayos: O “kagalang-galang.” Sa konteksto, ang salitang Griegong ito ay tumutukoy sa pananamit na angkop at disente. Dapat manamit sa ganitong paraan ang mga ministro ng Diyos.

na nagpapakita ng kahinhinan: Sa kontekstong ito, ang kahinhinan ay tumutukoy sa pagsasaalang-alang ng isa sa konsensiya niya, pati na sa nararamdaman at opinyon ng iba. Iiwasan ng isang mahinhing Kristiyano ang pag-aayos na di-disente, agaw-pansin, o posibleng makatisod sa iba.—1Co 10:32, 33.

matinong pag-iisip: O “mahusay na pagpapasiya.”—Tingnan ang study note sa 1Ti 3:2.

hindi sa pamamagitan ng pagtitirintas ng buhok o pagsusuot ng ginto o perlas o napakamahal na damit: Noong panahon ni Pablo, ipinagyayabang ng maraming paganong babae ang kanilang kayamanan o estado sa buhay. Magarbo ang pagkakatirintas ng buhok nila, nilalagyan nila ito ng gintong palamuti, napakamahal ng damit nila, at nagsusuot sila ng maraming alahas. Sobra-sobra ang ganitong pag-aayos, kahit para sa maraming di-Kristiyano. Talagang hindi ito angkop sa mga Kristiyano dahil puwede itong pagmulan ng kompetisyon o makapag-alis pa ng pokus ng isa sa tunay na pagsamba. Kaya pinayuhan ni Pablo ang mga babaeng Kristiyano na maging mahusay sa pagpapasiya at iwasan ang sobra-sobrang pag-aayos. Pinayuhan din ni Pedro ang tapat na mga babae na magpokus, hindi sa kanilang panlabas na kagandahan, kundi sa kanilang “panloob na pagkatao.”—1Pe 3:3, 4; ihambing ang Kaw 31:30.

debosyon sa Diyos: O “matinding paggalang sa Diyos.” Ang salitang Griego na ginamit dito (the·o·seʹbei·a) ay kombinasyon ng salita para sa “Diyos” at para sa “debosyon” o “matinding paggalang.” Kaya maliwanag na tumutukoy ito sa matinding paggalang at debosyon sa Diyos at sa tunay na pagsamba sa kaniya. Malapit ang kahulugan ng terminong the·o·seʹbei·a sa terminong eu·seʹbei·a, na isinasaling “makadiyos na debosyon,” pero espesipikong makikita sa the·o·seʹbei·a ang salitang Griego para sa “Diyos.” (Tingnan ang study note sa 1Ti 2:2; 4:7.) Dito lang ito lumitaw sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, pero ginamit din ito ng Septuagint. Halimbawa, ginamit ito sa Gen 20:11 at Job 28:28, kung saan ang mababasa sa tekstong Hebreo ay “pagkatakot sa Diyos” o “pagkatakot kay Jehova,” ibig sabihin, matinding paggalang sa kaniya. Dito sa 1Ti 2:10, ang mababasa sa ilang Hebreong salin ng Kristiyanong Griegong Kasulatan ay “pagkatakot kay Jehova.” Pero naniniwala ang New World Bible Translation Committee na walang sapat na basehan ang paggamit ng pangalan ng Diyos sa mismong teksto ng talatang ito.—Tingnan ang Ap. C, kung saan ipinaliwanag ang mga dahilan sa pagbabalik ng pangalan ng Diyos sa ilang talata; ihambing ang study note sa Ro 10:12.

Ang mga babae ay manatiling tahimik . . . habang tinuturuan: Kinokontra dito ni Pablo ang paniniwala ng maraming Judiong lider ng relihiyon nang panahon niya na hindi dapat turuan sa Kasulatan ang mga babae. Alam niyang walang basehan sa Hebreong Kasulatan ang ganitong tradisyon, at hindi rin ito sinasang-ayunan ni Jesus. Sa katunayan, tinuruan ni Jesus ang mga babae. (Jos 8:35; Luc 10:38-42; Ju 4:7-27) Pero ipinasulat ng Diyos kay Pablo na ang mga babae sa kongregasyon ay dapat na “manatiling tahimik” habang tinuturuan. Gumamit siya ng salitang Griego na puwede ring isaling “kalmado.” Ang payo niyang ito ay kahawig ng isinulat niya noon sa kongregasyon sa Corinto, kung saan lumilitaw na may mga babaeng sumasabat at kumukuwestiyon sa mga nangunguna.—Tingnan ang study note sa 1Co 14:34.

lubos na nagpapasakop: Pinapayuhan dito ni Pablo ang mga babaeng Kristiyano na tanggapin at suportahan ang kaayusan ni Jehova sa pagkaulo sa loob ng kongregasyon. Makikita sa sumunod na talata na mga lalaki ang inatasan ng Diyos na magturo sa kongregasyon. (1Ti 2:12) Nang talakayin ni Pablo ang tungkol sa pagpapasakop, hindi lang mga babae ang sinabi ni Pablo na gumagawa nito. Halimbawa, sinabi niya na “magpapasailalim” si Jesus kay Jehova (1Co 15:27, 28) at “ang kongregasyon ay nagpapasakop sa Kristo” (Efe 5:24). Sinabihan din ni Pablo ang lahat ng Kristiyanong lalaki at babae na “maging mapagpasakop” sa mga nangunguna sa kongregasyon.—Heb 13:17.

si Adan ang unang nilikha, pagkatapos ay si Eva: Binanggit dito ni Pablo na naunang likhain si Adan bago si Eva para ipaliwanag kung bakit hindi dapat “magturo o mamuno sa lalaki” ang mga babae sa kongregasyon. (1Ti 2:12; Gen 2:7, 18-22) Hindi sinasabi dito ni Pablo na mas maganda ang pagkakalikha ni Jehova kay Adan kaysa kay Eva; sinasabi lang niya na si Adan ang unang ginawa ng Diyos. Binigyan siya ni Jehova ng papel na maging ulo ng pamilya. Pagkatapos, nilikha ng Diyos si Eva at binigyan siya ng marangal na papel bilang “katulong na makakatuwang” ng asawa niya. (Gen 2:18) Ipinakita ni Pablo na ang kaayusan sa pagkaulo ay bahagi ng orihinal na layunin ng Diyos para sa mga tao; ginawa ito ng Diyos bago pa magkasala at maging di-perpekto ang mga tao. (1Co 11:3) Ipinapahiwatig ng pangangatuwiran ni Pablo na sa kongregasyong Kristiyano, magkaibang papel din ang ibinigay ng Diyos sa mga lalaki at babae.

Isa pa, hindi nalinlang si Adan: Sa patnubay ng Diyos, may isinulat na detalye dito si Pablo na wala sa ulat ng Genesis. Malinaw sa isip ni Adan ang pasiyang ginawa niya; hindi siya nalinlang. Kaya alam niya na nagsinungaling talaga ang ahas kay Eva nang sabihin nitong hindi siya mamamatay kapag sumuway siya sa Diyos. (Gen 3:4-6, 12) Pero sa halip na humingi ng tulong kay Jehova, sumunod si Adan sa asawa niya at nagkasala silang dalawa. Hindi niya nagampanan ang papel na ibinigay sa kaniya ng Diyos bilang ulo ng pamilya. Kaya siya ang tinukoy ni Pablo na “isang tao” na naging dahilan kung bakit “ang kasalanan ay pumasok sa sangkatauhan.”—Tingnan ang study note sa Ro 5:12.

ang babae ang lubusang nalinlang at nagkasala: Ang salitang ginamit dito ni Pablo para sa “nagkasala” ay tumutukoy sa isang tao na lumampas sa limitasyon niya. Alam na alam ni Eva ang utos ng Diyos tungkol sa puno ng pagkaalam ng mabuti at masama; inulit niya pa nga iyon sa ahas. (Gen 3:3) Pero sinabi ni Pablo na “lubusang nalinlang” si Eva at naniwala sa kasinungalingan ng ahas. Sinabi mismo ni Eva: “Nilinlang ako ng ahas kaya kumain ako.” (Gen 3:13) Gayunman, hindi siya maituturing na inosente dahil sinadya niyang magrebelde kay Jehova. Kapansin-pansin na gumawa siya ng sarili niyang desisyon sa halip na kumonsulta muna sa ulo niya. Hindi rin niya nagampanan ang papel niya bilang tapat na katuwang ng asawa niya; sa halip, inimpluwensiyahan niya si Adan at itinulak sa pagkakasala. (Gen 2:18; 3:1-6, 12) Ginamit ni Pablo ang nangyari kay Eva para ipakitang ang mga limitasyong itinakda ng Diyos ay nagsisilbing pagpapala at proteksiyon.

maiingatan siya sa pamamagitan ng pag-aanak: Kapag may mga anak ang isang babae, aalagaan niya sila at magiging abala siya sa pag-aasikaso sa pamilya niya, kaya “maiingatan siya” mula sa pagiging tsismosa at pakialamera. (1Ti 5:11-15) Tutulong sa kaniya na manatiling malapít kay Jehova ang lahat ng ginagawa niya para sa pamilya niya, pati na ang kaniyang “pananampalataya, pag-ibig, [at] kabanalan.”

matinong pag-iisip: O “kakayahang gumawa ng mahuhusay na pasiya.”—Tingnan ang study note sa 1Ti 3:2.