patay kayo dahil sa inyong mga pagkakamali at kasalanan: Sa Bibliya, ginagamit kung minsan ang kamatayan at buhay sa makasagisag, o espirituwal, na diwa. Sinasabi dito ni Pablo na ang mga Kristiyano sa Efeso ay ‘patay noon dahil sa kanilang mga pagkakamali at kasalanan.’ Ayon sa isang diksyunaryo, ang salitang Griego para sa “patay” sa talatang ito ay nangangahulugang “pagiging bagsak sa moral at espirituwal ng isang tao, at dahil doon, maituturing siyang patay.” Pero ipinapakita dito ni Pablo na para kay Jehova, buháy ang mga pinahirang Kristiyano dahil pinagsisihan na nila ang makasalanan nilang pamumuhay at nanampalataya sila sa hain ni Jesus.—Efe 2:5; Col 2:13; tingnan ang study note sa Luc 9:60; Ju 5:24, 25.

mga tao sa sistemang ito: Ang salitang Griego na isinalin ditong ‘sistema’ ay pangunahin nang nangangahulugang “panahon.” Kadalasan, tumutukoy ito sa kalakaran o sa mga pagkakakilanlan ng isang espesipikong yugto ng panahon. Ang salitang Griego naman na isinalin ditong “tao” (koʹsmos) ay tumutukoy sa di-matuwid na lipunan na hiwalay sa Diyos. Sa talatang ito, ang kombinasyon ng mga terminong ito ay puwedeng isaling “landasin [o, “kalakaran”] ng sanlibutang ito,” na tumutukoy sa ugali at pamantayan ng mga taong hiwalay sa Diyos. Sinasabi ni Pablo na di-matuwid ang paraan ng pamumuhay noon ng mga Kristiyano sa Efeso.

tagapamahala na may awtoridad sa hanging: Si Satanas na Diyablo ang “tagapamahala” na tinutukoy rito. Ginamit ni Pablo ang hangin para ilarawan kung gaano kalaganap ang pagkamakasarili at pagiging masuwayin ng mga tao sa ngayon. Gumamit din si Pablo ng kaparehong ekspresyon sa 1Co 2:12 na isinaling “espiritu ng sanlibutan.” Kung paanong may hangin kahit saan, laganap din ang “espiritu ng sanlibutan.” May “awtoridad” ito, o impluwensiya, sa karamihan ng tao. Madaling makaimpluwensiya ang nangingibabaw na mga ugaling ito dahil hindi ito madaling mahalata, mahirap labanan, laganap na gaya ng hangin, at gusto ito ng makasalanang laman. Ang mga taong hiwalay sa Diyos at namumuhay nang salungat sa kalooban niya ay tinatawag ditong “mga masuwayin.”

mga masuwayin: Tingnan ang study note sa Gaw 4:36.

karapat-dapat na tayo sa poot ng Diyos: O “mga anak na tayo ng poot.” Sinadya ni Adan na sumuway sa Diyos, kaya naipasa niya ang kasalanan at kamatayan sa lahat ng inapo niya. (Ro 5:12, 19) Dahil sa minanang kasalanan, naging ‘karapat-dapat sila sa poot ng Diyos’ at sa kamatayan. (Deu 32:5; Ro 2:5; 3:10; Efe 5:6; Col 1:21; 3:6) Pero kung lalabanan nila ang pagiging makasalanan at tatanggapin ang paanyaya ng Diyos na maging kaibigan siya, hindi na ‘mapopoot’ ang Diyos sa kanila. (Ju 3:36) Dahil sa “matinding pag-ibig niya sa atin,” inilaan ng Diyos ang “pantubos ni Kristo Jesus.”—Efe 2:4, 5; Ro 3:23, 24.

langit: Ginamit ni Pablo ang ekspresyong ito sa Efe 1:20 para tumukoy sa langit na tirahan ng Diyos. Pero dito, sinabi ni Pablo na binuhay nang muli ang pinahirang mga Kristiyano at tinanggap na nila ang ‘puwesto nila sa langit’ kahit nandito pa sila sa lupa. Kagaya ito ng makikita sa Efe 1:3. Naging posible ito dahil ginawa sila ng Diyos na “tagapagmana” sa langit kasama ng kaniyang Anak at binigyan niya sila ng garantiya ng tatanggapin nilang mana. (Efe 1:11, 13, 14) Ipinanganak silang muli sa pamamagitan ng espiritu at naging mga anak ni Jehova (Ju 1:12, 13; 3:5-7), kapatid ni Jesus (Ro 8:15; Efe 1:5), at “kasamang tagapagmana ni Kristo.”—Ro 8:17; Efe 1:11; tingnan ang study note sa Efe 1:3.

darating na mga sistema: O “darating na mga panahon.” Ginamit dito ang anyong pangmaramihan ng salitang Griego na ai·onʹ, na kadalasan nang isinasaling “sistema.” Sa konteksto, tumutukoy ito sa panahon sa hinaharap kung kailan ang pinahirang mga Kristiyano ay mamamahalang kasama ni Kristo Jesus at tatanggap ng walang-kapantay na kabaitan ng Diyos. (Ihambing ang Efe 1:18-23; Heb 6:4, 5.) Nasa anyong pangmaramihan ang ekspresyong “darating na mga sistema.” Ipinapahiwatig nito na ang “darating na sistema” ay binubuo ng mga sistema, o mga panahon na may sariling pagkakakilanlan. (Tingnan ang study note sa Mar 10:30; 1Co 10:11.) Maikukumpara ito sa Judiong sistema sa ilalim ng tipang Kautusan, na binubuo ng iba’t ibang sistema na magkakaugnay at sabay-sabay na umiiral.—Tingnan sa Glosari, “Sistema.”

kagandahang-loob: O “pabor; pagkabukas-palad.” Ang salitang Griego na ginamit dito ay puwede ring isaling “kabaitan.”—Ro 2:4; 11:22.

Tayo ay gawa mismo ng Diyos: O “Tayo ay bunga ng Kaniyang gawa.” Ang pinahirang mga Kristiyano ay “isang bagong nilalang” ng Diyos at kaisa ni Kristo Jesus. (Tingnan ang study note sa 2Co 5:17; Gal 6:15.) Ang salitang Griego na isinalin ditong “gawa” ay ginamit din para sa pisikal na mga nilalang sa Ro 1:20, kung saan isinalin itong “mga bagay na ginawa.” Ipinapahiwatig ng ginamit na ekspresyon na ang mga ito ay produkto ng isang dalubhasang manggagawa.

di-tuli: Mga di-Judio.

mga lalaking tinuli: Mga Judio.—Tingnan ang study note sa Ro 2:25.

napakalayo ninyo sa bansang Israel: Bago malaman ng mga Kristiyano sa Efeso ang mga layunin ng Diyos, ang ilan sa kanila ay di-tuling “mga tao ng ibang mga bansa.” (Efe 2:11) Napakalayo nila noon sa bansang Israel, na may espesyal na kaugnayan sa Diyos. (Exo 19:5, 6; 1Ha 8:53) Walang alam tungkol sa Diyos ang ibang mga bansa, at wala rin silang magandang katayuan sa harap niya.

walang pag-asa at walang Diyos: Gaya ng mga Judio, ang mga Kristiyanong Gentil ay mga makasalanan na nanggaling sa makasalanang si Adan. Pero dahil sa hain ni Kristo Jesus, naging posible para sa di-Judiong mga bansa na maging malapít sa Diyos at magkaroon ng pag-asang mabuhay nang walang hanggan.—Efe 1:7; 2:13.

dalawang grupo: Mga Judio at di-Judio.—Efe 2:11.

pader na naghihiwalay sa mga ito: Lit., “pader sa gitna.” Malamang na ang nasa isip dito ni Pablo ay ang pader ng templo sa Jerusalem noong unang siglo na “naghihiwalay” sa mga mananambang Gentil mula sa mga Judio na nakakapasok sa maliit na mga looban. Ayon sa Mishnah, ang pader na ito ay sala-sala at tinatawag na Soreg. (Tingnan ang Ap. B11.) Ayon kay Josephus, ang pader na ito ay tatlong siko (1.3 m; 4.3 ft) ang taas at may nakapaskil ditong babala sa Griego at Latin, na nagsasabing paparusahan ng kamatayan ang mga di-Judio na lalampas dito. Nang isulat ni Pablo ang liham na ito, nakabilanggo siya dahil sa akusasyong nagsama siya ng isang di-Judiong taga-Efeso sa loob ng pader. Kaya malamang na pamilyar ang mga taga-Efeso sa pader na ito. (Gaw 21:28-31; 28:30, 31; Efe 3:1) Buo pa ang pader sa Jerusalem nang isulat ni Pablo ang liham na ito. Kaya nang sabihin niya na giniba “ang pader,” hindi ito ang tinutukoy niya, kundi ang tipang Kautusan na naghihiwalay sa mga Judio at mga Gentil. Ang makasagisag na pader na ito ay mga 30 taon nang giba mula nang mamatay si Kristo.

sa pamamagitan ng pahirapang tulos: Dito, ang terminong “pahirapang tulos” (sa Griego, stau·rosʹ) ay sumasagisag sa kamatayan ni Jesus sa tulos na pambitay. Napawalang-bisa ng kamatayan ni Jesus ang Kautusan, na naghihiwalay sa mga Judio at di-Judio. Kaya kung tatanggapin ng dalawang bayang ito, ang mga Judio at di-Judio, ang pagkakataong mapagkasundo sila dahil sa kamatayan ni Jesus, puwede silang “mapagsama sa iisang katawan . . . sa pamamagitan ng pahirapang tulos.”—Tingnan din ang Col 1:20 at Glosari, “Tulos”; “Pahirapang tulos.”

ng kaniyang kamatayan: O posibleng “nito,” na tumutukoy sa pahirapang tulos.—Col 1:20; 2:13, 14.

sa tulong ng iisang espiritu: Ibig sabihin, sa tulong ng banal na espiritu ng Diyos.

mga mamamayan kasama ng mga banal: Tiniyak ni Pablo sa mga Kristiyanong Gentil sa Efeso na nagbago na ang kanilang espirituwal na kalagayan. Hindi na sila mga estranghero at dayuhan na limitado ang karapatan. Sa halip, “mga mamamayan” na silang “kasama ng mga banal” na may magkakatulad na tunguhin, obligasyon, at pagkakakilanlan. Miyembro na sila ng bagong espirituwal na bayan, at kapareho na nila ng pagkamamamayan ang iba pang banal. (Tingnan ang Fil 3:20 at study note.) Giniba ni Kristo ang pader, ang “Kautusan,” na naghihiwalay sa mga Gentil at mga Judio, kaya ang dalawang bayang ito ay pareho nang malayang nakakalapit sa Ama sa pamamagitan ni Kristo.—Efe 2:14-18; tingnan ang study note sa Efe 2:14.

mga miyembro na ng sambahayan ng Diyos: Ginamit ni Pablo ang ekspresyong “mga miyembro . . . ng sambahayan” para ipakitang ang mga miyembro ng kongregasyong Kristiyano ay gaya ng isang pamilyang malapít sa isa’t isa. (1Ti 3:15) Sa isang makadiyos na pamilya, iginagalang ng mga miyembro ang ulo, pati na ang mga patakaran at pamantayang itinakda niya para sa pamilya. Sa katulad na paraan, malapít din sa isa’t isa ang mga miyembro ng mga kongregasyon noong unang siglo at iginagalang nila ang mga kaayusan ni Jehova sa kongregasyon.—Tingnan ang study note sa Gal 6:10.

pinakamahalagang batong pundasyon: Dalawang beses lang lumitaw ang ekspresyong ito sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, dito at sa 1Pe 2:6. Si Jesus ang “pinakamahalagang batong pundasyon” ng kongregasyong Kristiyano, na inihalintulad ni Pablo sa isang gusali. (Efe 2:21) Ang terminong Griego na isinalin ditong “pinakamahalagang batong pundasyon” ay lumitaw nang isang beses sa Septuagint, sa hula tungkol sa Mesiyas sa Isa 28:16. Doon, sinabi ni Jehova na gagawin niyang “pundasyon sa Sion ang isang subok na bato, ang mahalagang batong-panulok ng isang matibay na pundasyon.” Sinipi ni Pedro ang hulang ito at ipinakitang tumutukoy ito kay Jesus. (1Pe 2:4-6) Inilalagay ang pinakamahalagang batong-panulok sa kanto ng isang istraktura, gaya ng gusali o mga pader ng lunsod, kung saan nagdurugtong ang dalawang pader. Pinagdurugtong-dugtong nito ang iba pang mga bato. Dapat na nakapuwesto kaayon ng batong-panulok ang lahat ng iba pang bato sa gusali para maging matibay ito.

matibay ang pagkakadugtong-dugtong: Idiniriin ng ekspresyong ito na kailangang magkaisa ng kongregasyong Kristiyano. (Tingnan ang “Introduksiyon sa Efeso.”) Ang mga mánanampalatayáng Judio at Gentil ay puwedeng sama-samang lumapit kay Jehova; lahat sila ay puwedeng tumanggap ng banal na espiritu; at pareho silang bahagi ng isang espirituwal na templo, isang “bahay na titirhan [ng Diyos] sa pamamagitan ng kaniyang espiritu.”—Efe 2:22; tingnan ang Efe 4:16, kung saan ginamit ni Pablo ang kaparehong ekspresyon (isinaling “nagkakabuklod”) nang ihalintulad niya ang kongregasyong Kristiyano sa katawan ng tao.

isang banal na templo para kay Jehova: Ang kongregasyong Kristiyano ay maituturing na isang bahay o templo na itinayo sa pundasyon ng mga apostol at mga propeta, kung saan ang pinakamahalagang batong-panulok ay si Kristo Jesus. (Efe 2:20) Sa Efe 2:19, 22, tinawag ang kongregasyong ito na “sambahayan ng Diyos” at isang “bahay na titirhan niya sa pamamagitan ng kaniyang espiritu.” Gumamit din si Pablo ng ganitong ekspresyon sa mga liham niya sa mga taga-Corinto.—2Co 6:16; tingnan ang study note sa 1Co 3:16; 6:19; para sa pagkakagamit ng pangalan ng Diyos sa talatang ito, tingnan ang introduksiyon sa Ap. C3; Efe 2:21.