1. Sa anong espesyal na paraan isiniwalat ni Jehova ang kaniyang sarili kay Moises? At bakit ito mahalaga?

MINSAN, isiniwalat ng Diyos ang kaniyang sarili kay Moises sa pamamagitan ng paghahayag ng Kaniyang pangalan at mga katangian. Ang unang binanggit niya ay ang awa at kagandahang-loob [“compassionate,” nwt-E]. (Basahin ang Exodo 34:5-7.) Puwede sanang itampok ni Jehova ang kaniyang kapangyarihan o karunungan. Pero para kay Moises, na humihingi ng katibayan ng tulong ng Diyos, idiniin ni Jehova ang mga katangiang nagpapakita na handa Siyang tumulong sa kaniyang mga lingkod. (Ex. 33:13) Hindi ba nakaaantig na unang binanggit ng Diyos ang mga katangiang ito kaysa sa iba pa? Tatalakayin ng artikulong ito ang katangian ng pagkamahabagin—ang damdamin ng pakikiramay sa pagdurusa o kapighatian ng iba lakip ang pagnanais na maibsan iyon.

2, 3. (a) Bakit likas sa mga tao na maging mahabagin? (b) Bakit dapat kang maging interesado sa sinasabi ng Bibliya tungkol sa pagkamahabagin?

² Ang mga tao ay nilalang ayon sa larawan ng Diyos. Kaya naman, dahil si Jehova ay mahabagin, likas sa tao ang magmalasakit sa kapuwa. Kahit ang mga hindi nakakakilala sa tunay na  Diyos ay nagpapakita rin ng habag. (Gen. 1:27) Sa Bibliya, maraming ulat tungkol sa mga taong nagpakita ng habag. Halimbawa, noong panahon ni Haring Solomon, may dalawang babae na parehong nag-aangking ina ng isang sanggol. Nang subukin sila ni Solomon at ipag-utos na hatiin ang sanggol, nahabag ang tunay na ina. Ito ang nagpakilos sa kaniya na ipaubaya na lang ang sanggol. (1 Hari 3:23-27) Tandaan din ang anak na babae ni Paraon na nagligtas sa buhay ng sanggol na si Moises. Kahit alam niya na anak ito ng mga Hebreo at hindi ito dapat mabuhay, “nahabag siya rito” at ipinasiyang kupkupin ito bilang anak.—Ex. 2:5, 6.

³ Bakit dapat kang maging interesado sa pagiging mahabagin? Dahil pinasisigla ka ng Bibliya na tularan si Jehova. (Efe. 5:1) Nilikha tayo na maging mahabagin. Pero bilang mga di-sakdal na inapo ni Adan, may tendensiya tayong unahin ang sarili. Kung minsan, hindi madaling magpasiya kung tutulungan natin ang iba o magpopokus na lang sa ating sarili. Para sa ilan, kailangan nilang manimbang. Ano ang tutulong sa iyo na magkaroon ng malasakit sa iba at mapanatili ito? Una, pag-aralan natin kung paano nagpakita ng habag si Jehova at ang iba. Pagkatapos, tingnan kung paano mo matutularan ang halimbawa ng Diyos at kung bakit makabubuti ito sa iyo.

4. (a) Bakit nagsugo si Jehova ng mga anghel sa Sodoma? (b) Ano ang itinuturo sa atin ng ulat tungkol kay Lot at sa kaniyang pamilya?

⁴ Sa Bibliya, maraming ulat na nagpakita si Jehova ng habag. Nariyan ang ginawa niya para kay Lot. Ang matuwid na taong iyon ay “nabagabag” sa may-kapangahasang paggawi ng mga nakatira sa Sodoma at Gomorra. Ipinasiya ng Diyos na karapat-dapat mamatay ang imoral na mga taong iyon. (2 Ped. 2:7, 8) Nagsugo ang Diyos ng mga anghel para iligtas si Lot. Hinimok ng mga ito si Lot at ang kaniyang pamilya na iwan ang mga lunsod na nakatakdang puksain. “Nang siya ay nagluluwat pa, sa habag nga ni Jehova sa kaniya, sinunggaban ng mga [anghel] ang kaniyang kamay at ang kamay ng kaniyang asawa at ang mga kamay ng kaniyang dalawang anak at inilabas nila siya at inilagay siya sa labas ng lunsod.” (Gen. 19:16) Hindi ba ipinakikita nito na alam na alam ni Jehova ang mahihirap na sitwasyong pinagdaraanan ng kaniyang tapat na mga lingkod?—Isa. 63:7-9; Sant. 5:11; 2 Ped. 2:9.

5. Paano tayo tinutulungan ng Salita ng Diyos na maging mahabagin, gaya ng makikita sa 1 Juan 3:17?

⁵ Bukod sa pagpapakita ng habag, tinuturuan din ni Jehova ang kaniyang mga lingkod na maging mahabagin. Pansinin ang isang batas na ibinigay niya sa bansang Israel tungkol sa pagkuha sa kasuotan ng isang tao bilang paniguro sa pautang. (Basahin ang Exodo 22:26, 27.) Kung ang isang nagpautang ay walang awa, baka agawin niya ang kasuotan ng taong may utang sa kaniya, na pantakip nito sa pagtulog. Pero tinuruan ni Jehova ang kaniyang bayan na huwag maging manhid at walang malasakit. Sa halip, dapat silang maging mahabagin. Hindi ba tayo naaantig sa simulaing nasa likod ng batas na iyon? Tiyak na hindi natin pababayaang magdusa ang ating mga kapatid kung may magagawa tayo para maibsan ang kanilang paghihirap!—Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; basahin ang 1 Juan 3:17.

6. Anong aral ang matututuhan natin sa paulit-ulit na pagsisikap ni Jehova na tulungang magbago ang makasalanang mga Israelita?

⁶ Naging mahabagin si Jehova sa kaniyang bayang Israel kahit noong magkasala sila. Mababasa natin: “Si Jehova na Diyos ng  kanilang mga ninuno ay patuloy na nagsugo laban sa kanila sa pamamagitan ng kaniyang mga mensahero, na nagsusugo nang paulit-ulit, sapagkat siya ay nahabag sa kaniyang bayan at sa kaniyang tahanan.” (2 Cro. 36:15) Hindi ba dapat din tayong mahabag sa mga makasalanan na maaaring magsisi at maging kaibigan ng Diyos? Ayaw ni Jehova na mapuksa ang sinuman sa dumarating na paghatol. (2 Ped. 3:9) Kaya hangga’t hindi pa kumikilos ang Diyos para puksain ang masasama, patuloy nating ihayag ang kaniyang babalang mensahe para makinabang ang iba sa kaniyang habag.

7, 8. Bakit naniniwala ang isang pamilya na pinagpakitaan sila ni Jehova ng habag?

⁷ Sa ngayon, maraming lingkod ng Diyos ang nakadama ng kaniyang habag. Nariyan ang pamilya ng 12-anyos na si Milan. Dekada ’90 noon at naglilipulan ang mga grupong etniko sa Bosnia. Si Milan, ang kaniyang nakababatang kapatid at mga magulang, kasama ng iba pang mga Saksi, ay nakasakay sa bus mula Bosnia papuntang Serbia. Dadalo sila ng kombensiyon kung saan babautismuhan ang mga magulang ni Milan. Pagdating sa border, pinababa ng mga sundalo ang pamilya dahil iba ang lahi ng mga ito, pero pinayagan nilang magpatuloy sa paglalakbay ang ibang mga kapatid. Pagkaraan ng dalawang araw sa kustodiya, tinawagan ng opisyal sa radyo ang nakatataas sa kaniya para malaman kung ano ang gagawin sa pamilya. Nakatayo ang opisyal sa harap ng pamilya kaya dinig na dinig nila ang sagot, “Kunin n’yo sila at pagbabarilin!”

⁸ Habang kausap ng opisyal ang kaniyang mga tauhan, dalawang estranghero ang lumapit sa pamilya at nagpakilalang mga Saksi. Nabalitaan nila ang nangyari mula sa ibang nakasakay sa bus. Sinabihan nila si Milan at ang kapatid nito na sumakay sa kanilang kotse na tatawid sa border, dahil hindi naman tinitingnan ang papeles ng mga bata. Pagkatapos, sinabihan nila ang mga magulang ni Milan na maglakad at dumaan sa likod ng himpilan ng border at tagpuin sila sa kabilang panig. Hindi alam ni Milan kung matatawa siya o maiiyak sa sinabi nila. Nagtanong ang mga magulang, “Sa tingin n’yo ba, basta na lang nila kami hahayaang makaalis?” Pero habang naglalakad sila papalayo, parang hindi sila nakikita ng mga sundalo. Nagkita-kita ang pamilya sa kabilang panig ng border. Naglakbay sila papunta sa lunsod ng kombensiyon, na kumbinsidong sinagot ni Jehova ang kanilang marubdob na panalangin. Alam natin na sa Bibliya, may mga panahong hindi tuwirang namagitan si Jehova para protektahan ang kaniyang mga lingkod. (Gawa 7:58-60) Pero sinabi ni Milan, “Para bang binulag ng mga anghel ang mga sundalo at iniligtas kami ni Jehova.”—Awit 97:10.

9. Ano ang naging reaksiyon ni Jesus sa kalagayan ng mga taong sumusunod sa kaniya? (Tingnan ang larawan sa simula ng artikulo.)

⁹ May aral tayong matututuhan kay Jesus. Nahabag siya sa mga taong nakita niya dahil “sila ay nabalatan at naipagtabuyan kung saan-saan tulad ng mga tupang walang pastol.” Ano ang ginawa niya? “Nagsimula siyang magturo sa kanila ng maraming bagay.” (Mat. 9:36; basahin ang Marcos 6:34.) Ibang-iba nga siya sa mga Pariseo, na ayaw tumulong sa karaniwang mga tao. (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49) Gaya ni Jesus, gustong-gusto mo rin bang tulungan ang mga taong gutóm sa espirituwal?

10, 11. Dapat ba tayong magpakita ng habag sa lahat ng sitwasyon? Ipaliwanag.

¹⁰ Hindi ibig sabihin nito na angkop magpakita ng habag sa lahat ng sitwasyon. Halimbawa, inakala ni Haring Saul na nagpapakita siya ng habag dahil hindi niya pinatay si Agag, na isang kaaway ng bayan ng Diyos,  pati na ang pinakamainam ng kawan. Pero pagsuway ito sa utos ni Jehova, kung kaya itinakwil niya si Saul sa pagiging hari ng Israel. (1 Sam. 15:3, 9, 15) Siyempre pa, si Jehova ang matuwid na Hukom. Nababasa niya ang puso ng tao at alam niya kung kailan hindi nararapat magpakita ng habag. (Panag. 2:17; Ezek. 5:11) Malapit na niyang ilapat ang hatol sa lahat ng ayaw sumunod sa kaniya. (2 Tes. 1:6-10) Sa panahong iyon, hindi na niya pagpapakitaan ng habag ang mga hinatulan niya bilang masasama. Sa halip, pupuksain niya ang mga ito bilang kapahayagan ng kaniyang habag para sa mga matuwid, na kaniyang ililigtas.

¹¹ Malinaw kung gayon na hindi tayo ang hahatol kung sino ang dapat mapuksa o maligtas. Pero dapat nating gawin ang ating buong makakaya ngayon para tulungan ang mga tao. Kaya paano tayo makapagpapakita ng angkop na habag sa ating kapuwa? Tingnan natin ang ilang paraan.

12. Paano ka magpapakita ng habag sa pakikitungo mo sa iba?

¹² Maging matulungin sa pang-araw-araw na buhay. Kahilingan sa mga Kristiyano ang pagpapakita ng habag sa kapuwa at sa kanilang mga kapatid. (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 3:8) Ang isang kahulugan ng habag ay ang “magdusang magkasama.” Ang taong may habag ay napakikilos na ibsan ang pagdurusa ng iba at tulungan sila sa kanilang mga problema. Kaya maghanap ng mga pagkakataon para magawa iyan. Halimbawa, puwede mo bang tulungan ang iba sa kanilang mga gawain sa bahay, o sa anumang gusto nilang ipakisuyo sa iyo?—Mat. 7:12.

13. Anong mga katangian ng bayan ng Diyos ang litaw na litaw pagkatapos ng mga sakuna?

¹³ Tulungan ang mga nasalanta. Marami ang nahahabag at gustong tumulong sa mga biktima ng sakuna. Kilala ang bayan ni Jehova sa pagtulong sa mga nasalanta. (1 Ped. 2:17) Halimbawa, isang sister sa Japan ang nakatira sa lugar na matinding napinsala ng lindol at tsunami noong 2011. Sinabi niya na “talagang napatibay at naaliw” siya dahil maraming boluntaryo ang dumating mula sa iba’t ibang bahagi ng Japan at mula sa ibang bansa para kumpunihin ang nasirang mga bahay at Kingdom Hall. Isinulat niya: “Dahil sa naranasan kong ito, nakita ko na  nagmamalasakit si Jehova. At nagmamalasakit ang mga kapuwa Saksi sa isa’t isa. Maraming kapatid sa buong daigdig ang nananalangin para sa amin.”

14. Paano mo matutulungan ang mga maysakit at may-edad?

¹⁴ Tulungan ang mga maysakit at may-edad. Nahahabag tayo sa mga dumaranas ng masasamang epekto ng kasalanan ni Adan. Gustong-gusto na nating mawala ang pagkakasakit at pagtanda. Kaya naman idinadalangin nating dumating na sana ang Kaharian ng Diyos. Samantala, ginagawa natin ang ating buong makakaya para tulungan ang mga nangangailangan. Pansinin ang isinulat ng isang awtor tungkol sa may-edad niyang ina na may sakit na Alzheimer’s. Isang araw, nadumhan ng kaniyang ina ang damit nito. Habang naglilinis ito ng sarili, tumunog ang doorbell. Naroon ang dalawang Saksi na regular na dumadalaw sa kaniya. Nagtanong ang mga sister kung may maitutulong sila. “Nakakahiya man, pero oo,” ang sagot ng babae. Tinulungan siya ng mga sister na maglinis. Pagkatapos, ipinaghanda nila siya ng tsaa at nakipagkuwentuhan. Laking pasasalamat ng anak dahil dito. “Saludo ako sa mga Saksing ito,” ang isinulat niya. “Ginagawa nila ang sinasabi nila.” Pinakikilos ka ba ng habag sa mga maysakit at may-edad na gawin ang iyong buong makakaya para maibsan ang kanilang paghihirap?—Fil. 2:3, 4.

15. Paano nakatutulong sa iba ang ating gawaing pangangaral?

¹⁵ Tulungan ang mga tao sa espirituwal na paraan. Kapag nakikita natin ang mga problema at álalahanín ng mga tao, napakikilos tayong tulungan sila sa espirituwal. Ang pinakamagandang paraan ay ang pagtuturo sa kanila ng tungkol sa Diyos at sa kaniyang Kaharian. Ang isa pang paraan ay ipakita sa kanila na matalinong mamuhay ayon sa mga pamantayan ng Diyos. (Isa. 48:17, 18) Ang ministeryo ay gawaing nagpaparangal kay Jehova at nagpapakita ng iyong habag sa iba. Maaari mo bang dagdagan ang pakikibahagi mo rito?—1 Tim. 2:3, 4.

16. Paano makabubuti sa iyo ang pagiging mahabagin?

¹⁶ Ayon sa mga eksperto sa kalusugan ng isip, ang pagiging mahabagin ay makabubuti sa kalusugan at sa ating kaugnayan sa ibang tao. Kapag tinutulungan mo ang mga nagdurusa, mas magiging maligaya ka, positibo, di-gaanong malungkutin, at di-masyadong nag-iisip ng negatibong mga bagay. Oo, makabubuti rin sa iyo ang pagiging mahabagin. (Efe. 4:31, 32) Kapag inuudyukan tayo ng pag-ibig na tumulong sa iba, nagkakaroon tayo ng mabuting budhi dahil alam nating kumikilos tayo ayon sa mga simulain ng Diyos. Dahil dito, nagiging mas mahusay tayong magulang, asawa, at kaibigan. At ang mga nagpapakita ng habag sa iba ay mas malamang na tumanggap ng tulong kapag sila naman ang nangangailangan.—Basahin ang Mateo 5:7; Lucas 6:38.

17. Bakit mo gustong maging mahabagin?

¹⁷ Siyempre pa, nagpapakita ka ng habag hindi lang dahil makabubuti ito sa iyo. Sa halip, ang pangunahing dahilan mo ay para tularan at luwalhatiin ang Bukal ng pag-ibig at habag, ang Diyos na Jehova. (Kaw. 14:31) Siya ang nagpapakita ng sakdal na halimbawa sa atin. Kung gayon, gawin natin ang ating buong makakaya na tularan ang Diyos sa pagpapakita ng habag. Sa paggawa nito, magiging malapít tayo sa ating mga kapatid at magkakaroon ng mabuting kaugnayan sa ating kapuwa.—Gal. 6:10; 1 Juan 4:16.