Pagmamasid sa Daigdig

Matinding Galit sa Pagsusulit sa Pagmamaneho

“Ang pananakit, na bibigan at pisikal, sa 500 ‘inspektor’ sa pagsusulit sa pagmamaneho sa Pransiya ay tumaas ng 150 porsiyento mula noong 1994,” ulat ng pahayagang International Herald Tribune sa Paris. Wala pang 60 porsiyento ng lahat ng aplikante ang pumapasa sa 20-minutong pagsusulit sa pagmamaneho, at halos lahat ng kandidato na hindi kumuha ng mahal na kurso sa pagmamaneho ang bumabagsak. Higit na pinagbubuntunan ng galit ng mga bumabagsak ang mga mga tagapagbigay ng pagsusulit, anupat sinuntok at kinaladkad ang mga ito sa kotse habang sinasabunutan. Ang tagapagbigay ng pagsusulit ay hinabol pa nga ng isang lalaking may hawak na hiringgilya na may, ayon sa kaniya, dugong may AIDS. Kamakailan, binaril ng isang 23-taóng gulang na lalaki na bumagsak sa pagsusulit ang tagapagbigay ng pagsusulit ng baril na may mga balang goma. Upang maiwasan ang lahat ng gayong karahasan, iminumungkahi ng mga inspektor na ipadala na lamang sa koreo ang resulta ng pagsusulit ng mga nagmamaneho sa halip na personal na ipagbigay-alam ito sa kanila.

Maiigting na Estudyante

Nagdudulot ng higit na kaigtingan sa maraming bata sa India ang pagsusulit sa huling bahagi ng taon ng pagpasok sa paaralan, ulat ng pahayagang Asian Age sa Mumbai. Maliwanag na ipinakikita na higit sa makakayanan ng ilan sa kanila ang dali-daling pagrerepaso bago ng pagsusulit at ang panggigipit na magkaroon ng matataas na marka, at ang bilang ng mga nagpapatingin sa mga saykayatris ay nadodoble kapag may pagsusulit. Ipinagbabawal ng ilang magulang, na lubos na nagnanais na makita ang kanilang mga anak na may matataas na marka sa mga pagsusulit, ang lahat ng uri ng paglilibang. “Lubhang ginigipit ng mga magulang ang kanilang mga anak. Nariyan din ang pakikipagkompetensiya sa iba pang estudyante,” ang sabi ng saykayatris na si V. K. Mundra. Sinabi pa niya na “hindi natatanto [ng maraming magulang] na ang pagtulong sa bata na magrelaks ay makapagpapaginhawa sa kaniyang isip at makatutulong sa kaniya na makapag-aral nang mas maigi.” Napansin ni Dr. Harish Shetty na ang kaigtingan sa pagsusulit ay “unti-unti nang umaabot maging sa mga estudyante sa una hanggang ikapitong [baitang].”

Pumunta ang mga Baboy-ramo sa Siyudad

Natuklasan ng mga baboy-ramo, na karaniwang matatakutin at naninirahan sa gubat, na ang mga siyudad ay hindi lamang naglalaan ng saganang pagkain kundi kanlungan din naman mula sa mga mangangaso, sabi ng lingguhang babasahin sa Alemanya na Die Woche. Ang mga inahing baboy-ramo ay nanganak pa nga sa lunsod ng Berlin. Hindi lamang nagpapagala-gala ang mga gutom na hayop sa mga kakahuyan o pampublikong mga parke. Sinisira rin nila ang mga pribadong hardin, anupat nanginginain sa mga ulo ng bulaklak. Nahintakutan sa mga baboy-ramo, na maaaring tumimbang ng hanggang 350 kilo, ang maraming mamamayan, na sa ilang kaso ay nanganlong sa mga puno o sa mga telephone booth. Nagdulot ng di-mabilang na mga aksidente sa trapiko ang mga hayop. Sa pag-uwi sa bahay galing sa trabaho, nakasalubong ng ilang residente ang mga mabalahibong manlulusob. Tanong ng isa: “Paano ako makapapasok sa aking bahay yamang may 20 baboy-ramo na nakatayo sa pagitan ng aking kotse at sa harap ng pintuan ng aking bahay?”

Pag-aasawa ng mga Tin-edyer

Sa India, umaabot sa 36 na porsiyento ng mga may asawang nagbibinata’t nagdadalaga ang nasa pagitan ng edad na 13 at 16, ayon sa isang kamakailang surbey ng National Family Health. Ipinakita rin ng pagsusuri na 64 na porsiyento ng mga kabataang babae sa pagitan ng 17 at 19 ay nagkaanak na o nagdadalang-tao na, ulat ng pahayagang Asian Age sa Mumbai. Ang mga kabataang ina na edad 15 hanggang 19 ay dalawang beses na malamang na mamatay dahil sa mga sanhing nauugnay sa pagdadalang-tao kaysa sa mga nasa edad 20 hanggang 24, sabi ng ulat. Karagdagan pa, dumoble ang mga sakit na naililipat sa pamamagitan ng pagtatalik sa mga kabataan na edad 15 hanggang 24 noong nakaraang ilang taon. Sinisisi ng mga eksperto ang lumalaganap na mga suliranin sa kawalan ng kaalaman at sa nakapanlilinlang na impormasyon mula sa mga kasamahan at sa media tungkol sa seksuwal na mga bagay.

Napapalitan ang Isang Sakit ng Iba Pang Sakit

“Noong nakalipas na tatlumpung taon, tatlo sa limang Ehipsiyo ang dumaranas ng bilharzia, isang nakapanghihinang sakit na dulot ng mga parasito na dala ng mga tubig-susô,” sabi ng The Economist. Ang mga kampanya laban sa bilharzia na gumagamit ng mga makabagong gamot ay lubhang nakabawas sa panganib. Gayunman, lumilitaw ngayon na maaaring isa sa mga naunang kampanya ang “naghantad sa milyun-milyong tao sa hepatitis-C, isang nakamamatay na virus na maaaring pumalit sa bilharzia bilang ang nangungunang suliranin sa kalusugan sa Ehipto.” Ang dahilan ay ang mga karayom na ginamit para sa pag-iiniksiyon laban sa bilharzia “ay muli’t muling ginagamit, at bihirang isterilisahin nang tama. . . . Hindi man lamang nakilala ng mga siyentipiko ang hepatitis-C virus (HCV) na dala ng dugo hanggang  nito na lamang 1988,” sabi ng magasin. Ipinakikita ngayon ng mga surbey na ang Ehipto ang may “pinakamaraming may sakit ng hepatitis-C sa buong daigdig.” Mga 11 milyong Ehipsiyo​—humigit kumulang 1 sa 6​—ang ipinalalagay na nagtataglay ng sakit, na nagiging malubhang sakit sa atay sa 70 porsiyento ng mga kaso at napatunayang nakamamatay sa 5 porsiyento. Tinatawag itong “ang pinakamalaking minsanang paglilipat ng mga doktor sa isang sakit na dulot ng virus na nalalaman hanggang sa kasalukuyan,” idinagdag pa ng artikulo: “Ang tanging pampalubag-loob ay na, kung hindi dahil sa malalaking kampanya, mas marami pang tao ang mamamatay dahil sa bilharzia.”

Pinalulubha ng Polusyon ang Salot na Niknik

Maliwanag na ang polusyon sa tubig ang nagpalala sa suliranin hinggil sa mga nangangagat na insekto na malapit sa Ilog Chili, na dumadaloy sa Arequipa, isa sa mga pinakamalaking lunsod sa Peru. Naubos na ng mga residente roon ang kanilang suplay ng panlaban sa insekto upang masugpo ang pagdagsa ng maliliit at nangangagat na mga niknik. Ang salot, ayon sa pahayagang El Comercio sa Lima, ay pinaniniwalaang resulta ng kimikal na polusyon sa Ilog Chili. Tila pinatay ng mga lason ang karamihan sa mga palaka sa ilog, na “sa loob ng maraming taon ay nakasugpo sa likas na paraan sa mga insektong ito,” sabi ng pahayagan.

Mas Matatapang na Alak

Nagbababala ang pulisya at ang mga grupong nagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga inuming de-alkohol sa Britanya na ang pagtaas sa porsiyento ng alkohol sa alak ay maaaring makalasing sa mga bihirang uminom. Noong nakalipas na sampung taon, karaniwan nang ang mga pantanging vintage o matatamis na alak lamang ang may 13 o 14 na porsiyento ng alkohol. Gayunman, ang mga alak ngayon na para sa pang-araw-araw na pag-inom ay karaniwang may 14 na porsiyento ng alkohol. Ang kalakhan ng mga alak na ito ay galing sa mga bansang tulad ng Australia, Timog Aprika, at Chile, kung saan ang mas mainit na klima ay nakapagbibigay ng mas hinog at mas matatamis na ubas, anupat nakagagawa ng mas matapang na alak. Sa pag-uulat hinggil dito, sinipi ng The Sunday Times ng London si Mary-Ann McKibben, katulong na direktor ng Alcohol Concern: “Tumataas ang porsiyento ng alkohol sa mga alak, at nakalilito na ito sa mga mamimili, na hindi nagbibigay-pansin sa mas mataas na porsiyento ng alkohol.”

Masyadong Malinis?

Ayon sa Institute of Environmental Medicine and Hospital Hygiene sa Freiburg University, Alemanya, ang mga inihahalong panlaban sa baktirya sa ilang panlinis sa bahay ay maaaring walang saysay o mapanganib pa nga, ulat ng pahayagang Aleman na Westfälische Nachrichten. “Walang isa man sa mga ito ang kailangan,” sabi ni Propesor Franz Daschner, pinuno ng surian. “Sa kabaligtaran, maaari pa ngang mapinsala ang mga gumagamit.” Ang isang panganib nito ay ang gayong mga produkto ay naglalaman ng mga sangkap na lubhang nakaka-alerdyi. Ang mababahong damit ay kailangang labhan lamang, anupat hindi na kailangang lagyan ng mga kimikal na panlaban sa baktirya, sabi ng ulat. Nagtapos si Daschner: “Ang karaniwang paglilinis na ginagamit ang mga produktong hindi nakasisira sa kapaligiran ay talagang sapat na.”

Ang Panggigipit na Tumulad

Ipinahihiwatig ng isang surbey ng pamahalaan ng Inglatera sa 500 tin-edyer na ang mga kabataan ay “nakikipagpunyagi sa tumitinding panggigipit na tumulad sa minimithing mga paglalarawan sa anunsiyo at sa media,” ulat ng The Guardian ng London. Samantalang mas nababata ng mga kabataang babae ang gayong kaigtingan sa pamamagitan ng pagtatapat sa malalapít na kaibigan, mas nahihirapan ang mga kabataang lalaki na ipakipag-usap ang kanilang nadarama, anupat nagbubunga ito sa karamihan na ihayag ang kanilang galit sa pamamagitan ng agresibo o kriminal na paggawi. Yamang mababa ang tingin sa sarili at nakadarama ng matinding panlulumo, tatlong beses na mas malamang na magpatiwakal ang mga kabataang lalaki kaysa sa mga kabataang babae na nasa gayunding edad. Sa kabilang dako naman, ang mga kabataang babae ay apat na beses na mas malamang na sadyang saktan ang kanilang sarili o makaranas ng mga sakit na nauugnay sa pagkain tulad ng anorexia at bulimia.

Pinabayaang mga Manlalaro ng Soccer

“Mahigit sa 90 porsiyento ng mga kabataang manlalaro ng soccer na kinalap sa Aprika para maglaro sa mga koponan sa Pransiya ang naging ilegal na mga manggagawa na [walang] anumang pag-asang mapasama sa lipunang Pranses,” sabi ng pahayagang-magasin ng Paris na Marianne. Tinuligsa ng isang opisyal na ulat ng pamahalaan ng Pransiya ang walang-konsiyensiyang mga nangangalap na ahente na naglalakbay sa globo na naghahanap ng “pinakamahuhusay na kabataang manlalaro ng soccer.” Ang libu-libong kabataang lalaki sa Aprika, kasama na ang mga 300 na wala pang 13 ang edad, ay naaakit sa pangarap na magkaroon ng isang nakabibighaning karera sa paligsahan. Ngunit ang mas nakararami ay hindi pumipirma sa anumang opisyal na kontrata sa isang koponan at nauuwi sa pagiging walang kapera-pera. Nagkomento ang magasin: “Mas marami pa ang kuwento ng kabiguan na nasa mga rekord ng mga abogado ng mga manlalaro ng soccer kaysa sa mga kuwento ng tagumpay.”