Nairobi​—Isang “Lugar ng Malamig na Katubigan”

MULA SA MANUNULAT NG GUMISING! SA KENYA

“Isang ilang at maputik na kalupaan na maraming latian, na laging hinahampas ng hangin at hindi tinitirahan ng sinumang tao, ang tahanan ng lahat ng uri ng libu-libong maiilap na hayop. Ang tanging tanda ng paminsan-minsang pagparoon ng tao ay ang lumang landas na likha ng pulutong ng mga manlalakbay na namamaybay sa gilid ng malusak na kapatagan.”​—THE GENESIS OF KENYA COLONY.

INILALARAWAN ng mga salitang ito ang Nairobi noong nakalipas na mahigit isang siglo, kung saan naninirahan noon ang mga leon, rinoseros, leopardo, giraffe, makamandag na mga ahas, at laksa-laksang iba pang uri ng buhay-ilang. Inakay ng matatapang na Masai ang kanilang alagang-alagang mga baka sa tubig-tabang ng isang ilog na matatagpuan doon, isang napakagandang lugar para panirahan ng pagala-galang mga tao. Sa katunayan, tinawag ng mga Masai ang ilog na Uaso Nairobi, na nangangahulugang “Malamig na Tubig,” at ang lugar naman ay Enkarre Nairobi, na nangangahulugang “Lugar ng Malamig na Katubigan”​ ​—gayon napangalanan ang lugar na lubusang babago sa kasaysayan ng Kenya.

Ang isang mahalagang pangyayari sa pag-unlad ng Nairobi ay ang paggawa ng perokaril sa Kenya, na dating kilalá bilang Hangal na Transportasyon. * Pagsapit ng kalagitnaan ng 1899, nailatag na ang 530 kilometrong riles na nagmumula sa baybaying lunsod ng Mombasa tungo sa Nairobi. Nang panahong iyon, ang mga trabahador sa perokaril ay nahihirapan dahil sa bantog na “mga nangangain ng tao sa Tsavo,” dalawang leon na pumatay sa maraming kasamahan nila, at napapaharap pa ang mga trabahador sa di-kaayaayang kalupaan ng Great Rift Valley. Dahil kailangang paabutin ang riles hanggang sa liblib na mga dako, waring hindi na praktikal na ang Mombasa pa rin ang maging pangunahing imbakan. Sa halip, sa kabila ng di-kaayaayang hitsura ng Nairobi, tila ito naman ang pinakamagandang maging pahingahang-dako ng mga manggagawa at imbakan ng mga materyales na gagamitin. Nagbigay-daan ito upang ang Nairobi ay maging kabisera ng Kenya sa kalaunan.

Sa pagsisimula ng ika-20 siglo, pinili ang Nairobi upang maging sentro ng pangasiwaan para sa bagong tatag na East Africa Protectorate, ang tawag noon sa Kenya. Mas mabuti sana kung nagkaroon ng patiunang pagpaplano sa lumalagong lunsod. Sa halip, nagsulputan na lamang ang nagkalat na mga barung-barong sa paligid ng istasyon ng tren. Dahil sa mga barung-barong na ito, na gawa sa kahoy, kanaladong yero, at iba pang lokal na materyales, ang Nairobi ay mas nagmistulang isang pook ng mga barung-barong sa halip na isang pang-internasyonal na sentro sa hinaharap. Ang iilang gusali sa Nairobi noong pasimula ng ika-20 siglo ay hindi dinisenyo para iangkop sa gayong posibilidad. At nananatili pa rin noon ang banta ng mababangis na hayop na gumagala-gala sa kapaligiran.

Di-nagtagal ay sinalanta ng mga sakit ang bagong pamayanan. Ang biglang paglaganap ng epidemya ang unang tunay na sumubok sa bagong mga administrador. Ang pinakamadaling lunas? Sinunog ang apektadong mga lugar ng bayan upang hadlangan ang paglaganap ng epidemya! Sa sumunod na kalahating siglo, unti-unting binago ng Nairobi ang di-kaayaayang nakaraan nito at umunlad ito hanggang sa maging sentro ng komersiyo at lipunan ng Silangang Aprika.

Kung Paano Lumitaw ang Modernong Lunsod

Yamang ang Nairobi ay nasa taas na humigit-kumulang 1,680 metro, kitang-kita mula roon ang kahanga-hangang tanawin ng lupain sa palibot nito. Sa maaliwalas na mga araw, madaling makikita ng isang indibiduwal ang dalawang mahalagang palatandaan sa Aprika. Matatagpuan sa gawing hilaga ang Bundok Kenya, may taas na 5,199 na metro, ang pinakamataas na bundok sa bansa at ang ikalawang pinakamataas sa Aprika. Matatagpuan naman sa gawi pa roon ng timog, sa hanggahan ng Kenya at Tanzania, ang Bundok Kilimanjaro, may taas na 5,895 metro at siyang pinakamataas na bundok sa Aprika. Sandaan at limampung taon na ang nakalilipas mula nang pukawin ng di-natutunaw na niyebe at yelo sa Kilimanjaro, na masusumpungan malapit sa ekwador, ang kaisipan ng mga heograpo at mga manggagalugad na Europeo.

Nagkaroon ng ganap na pagbabago ang Nairobi sa nakalipas na mahigit sa 50 taon ng kasaysayan nito bilang lunsod. Kitang-kita ang pag-unlad nito sa nagtataasang mga gusali na laging may pagbabago. Napakagandang pagmasdan ang matataas  at mariringal na gusali nito sa ngayon na yari sa salamin at asero habang nagkikislapan ang mga ito sa sikat ng papalubog na araw sa tropiko. Baka hindi maniwala ang isang bisita sa distrito ng Nairobi na siyang sentro ng negosyo kapag nalaman niya na ang mismong lupang tinatapakan niya ay dating pinamumugaran ng mababangis na hayop​—isang mapanganib na lugar para sa mga tao​—sandaang taon pa lamang ang nakalilipas.

Nang maglaon, ito ay nagbago. Tinamnan ito ng kakaibang mga halaman tulad ng magagandang bogonbilya, namumulaklak na jacaranda, mabilis-lumagong mga eukalipto, at mga wattle. Kaya naman, ang dating maalikabok na daanan ay unti-unting naging mga abenida na may nakahilerang mga punungkahoy, na patuloy na naglalaan ng lilim sa mga taong naglalakad sa panahon ng tag-init. May di-kukulangin sa 270 uri ng punungkahoy ang isang lugar malapit sa lunsod na doo’y inaalagaan ang mga puno at mga halaman. Maguguniguni natin kung bakit sinabi ng isa pang manunulat na “parang naitayo sa gitna ng likas na kagubatan” ang Nairobi. Malaki ang naitulong ng malagong mga pananim upang mapangalagaan ang kaayaayang temperatura ng Nairobi​—mainit-init kung araw at malamig naman kung gabi.

Isang Lugar na May Iba’t Ibang Kultura

Gaya ng isang malaking magnet, naaakit ng Nairobi ang iba’t ibang lahi ng tao. Mahigit na dalawang milyon na ngayon ang populasyon ng lunsod. Naganyak ang mga tao na manirahan sa rehiyong iyon nang matapos ang perokaril. Ang mga taga-India na tumulong sa paggawa ng perokaril ay namalagi roon upang magtatag ng mga negosyo na lumaki at kumalat sa palibot ng bansa. Tumulad din ang ibang negosyante mula sa Australia, Canada, at ilang lupain sa Aprika.

Ang Nairobi ay isang lugar na may iba’t ibang kultura. Makakatagpo mo sa lansangan ang isang babaing taga-India na nakasuot ng sari at patungo sa pamilihan, ang isang inhinyerong taga-Pakistan na nagmamadali patungo sa lugar ng konstruksiyon, ang isang istewardes mula sa Netherlands na may napakalinis na pananamit at nagtse-check in sa isa sa mga otel, o ang isang negosyanteng Hapones na nagmamadali patungo sa isang mahalagang miting para sa negosyo, malamang sa maunlad na merkado (stock market) ng Nairobi. Bukod dito, masusumpungan ang mga tagaroon na naghihintay sa mga hintuan ng bus; namimili o nagbebenta sa mga puwesto, talipapa, at mga tindahan; at nagtatrabaho sa mga opisina o sa maraming industriya na matatagpuan sa Nairobi.

 Kabalintunaan naman, iilang taga-Kenya lamang na naninirahan sa lunsod ang talagang matatawag na “taga-Nairobi.” Ang karamihan sa kanila ay galing sa iba’t ibang bahagi ng bansa, anupat naghahanap ng “mas magandang buhay.” Sa pangkalahatan, palakaibigan at mapagpatuloy ang mga naninirahan sa Nairobi. Marahil dahil sa pagkamapagpatuloy na ito kung kaya ang lunsod ay naging punong-abala para sa pandaigdig at panrehiyong mga organisasyon. Ang punong-tanggapan ng United Nations Environment Programme ay nasa Nairobi.

Ano ba ang Nakaaakit sa mga Bisita?

Ang Kenya ay isang bansa na may napakarami at sari-saring buhay-ilang. Ang maraming pambansang parke nito at mga kanlungan para sa mga hayop ay patuloy na nakaaakit ng libu-libong bisita taun-taon. Sa Nairobi inoorganisa ang maraming ekskursiyon. Gayunpaman, ang Nairobi mismo ay isa ring pasyalan ng mga turista. Iilang lunsod lamang sa daigdig ang may mga gumagalang hayop sa paligid. Isang kaaya-ayang lugar para sa mga bisita ang Nairobi National Park, na sampung kilometro lamang ang layo mula sa sentro ng lunsod. * Dito mismo makikita ng isa ang dating mga naninirahan sa Nairobi. Iilang kawad lamang ang naghihiwalay sa mga hayop at sa mga taong naninirahan doon. At kamakailan lamang, noong Setyembre 2002, nahuli ang isang adultong lalaking leopardo sa sala ng isang bahay sa Nairobi, anupat naligaw roon mula sa karatig na gubat!

Ilang minuto lamang ang lalakarin mula sa lunsod at matatagpuan mo na ang Nairobi Museum. Daan-daang bisita ang nagtutungo roon upang malaman ang kawili-wiling kasaysayan ng Kenya. Makikita ang maraming uri ng reptilya sa isang parke ng mga ahas na nasa loob ng museo. Waring hindi man lamang alintana ng buwaya ang nagmamasid na mga bisita. Gayundin ang kalapít na pagong, bagaman napakabagal nito, ay tila di-naliligalig sa abalang daigdig sa paligid nito. Siyempre pa, ang pangunahing mga nakatira roon ay ang mga uring gumagapang​—mga kobra, sawa, at mga ulupong. Kapag nasa paligid ng mga nilalang na ito, tiyaking sundin ang babala: “Mag-ingat sa Makamandag na mga Ahas”!

Naiibang Tubig

Bagaman patuloy pa ring umaagos ang ilog na pinanggalingan ng pangalan ng Nairobi, ang tubig nito ay narumhan na ng mga basurang nanggagaling sa mga industriya at mga tahanan, na karaniwan nang nangyayari sa maraming papaunlad na mga lunsod. Subalit sa nakalipas na mga taon, ang mga naninirahan sa Nairobi ay sinuplayan ng “tubig” na nanggagaling sa mas mataas na bukal. Ito ang mensahe ng buhay mula sa Bibliya na itinuturo ng mga Saksi ni Jehova.​—Juan 4:14.

Noong 1931, matagal pa bago nakamit ng Nairobi ang kasalukuyang kahalagahan nito, nagtungo sa Kenya sina Gray at Frank Smith, magkapatid mula sa Timog Aprika, upang palaganapin ang mga katotohanan sa Bibliya. Mula sa Mombasa ay sinundan nila ang mismong ruta ng perokaril, anupat hinarap ang maraming panganib​—kung minsan ay natutulog pa nga sila nang malapit sa maiilap na hayop. Nakapamahagi sila ng 600 buklet sa Nairobi bukod sa iba pang mga literatura sa Bibliya. Sa kasalukuyan, may mga 5,000 Saksi sa 61 kongregasyon sa lunsod ng Nairobi. Dahil sa mga pulong ng kongregasyon, asamblea, pandistritong kombensiyon, at internasyonal na mga kombensiyon, ang mga naninirahan sa Nairobi ay pamilyar na ngayon sa mga gawain ng mga Saksi ni Jehova. Marami ang malugod na tumanggap sa kanilang mensahe ng pag-asa na salig sa Bibliya.

Isang Mas Magandang Kinabukasan

“Madalas na nahihirapan ang industriyalisadong mga lunsod dahil sa kawalan ng sapat na pabahay . . . Dinudumhan ng mga pabrika ang hangin at ang mga pinagkukunan ng tubig,” ang sabi ng Encyclopædia Britannica. Ganiyan din ang nangyayari sa Nairobi. At yamang araw-araw ay may mga taong dumarating doon galing sa mga lalawigan, maaari pang lumala ang mga problemang ito. Dahil sa namamalaging mga problemang ito, ang kagandahan ng Nairobi ay maaaring madaling kumupas.

Mabuti na lamang, darating ang panahon na ang lahat ng tao ay lubusang masisiyahan sa buhay sa ilalim ng Kaharian ng Diyos​—buhay na wala nang mga problemang nagpapahirap sa ngayon sa buhay ng mga nasa lunsod.​—2 Pedro 3:13.

[Mga talababa]

[Mapa sa pahina 16]

(Para sa aktuwal na format, tingnan ang publikasyon)

Nairobi

[Larawan sa pahina 18]

Bundok Kilimanjaro

[Larawan sa pahina 18]

Bundok Kenya

[Credit Line]

Duncan Willetts, Camerapix

[Larawan sa pahina 18]

Talipapa

[Larawan sa pahina 19]

Sina Frank at Gray Smith noong 1931

[Picture Credit Line sa pahina 17]

© Crispin Hughes/Panos Pictures