“Napakahalagang Regalo” sa Poland

NOONG Hulyo 6, 1525, idineklara ni Duke Albrecht ng Hohenzollern ang Luteranismo bilang relihiyon ng Estado. Kaya ang Ducal Prussia, na noo’y sakop ng kaharian ng Poland, ang naging kauna-unahang estado sa Europa na opisyal na tumanggap sa mga turo ni Martin Luther.

Gusto ni Albrecht na gawing sentro ng kulturang Protestante ang Königsberg​—ang kabisera ng Silangang Prussia. Nagtatag siya ng unibersidad sa lunsod at sumuporta sa paglilimbag ng mga akda ni Luther sa iba’t ibang wika. Noong 1544, ipinag-utos din ng duke na ang mga mamamayang Polako sa nasasakupan niyang mga lupain ay dapat makinig sa pagbabasa ng Banal na Kasulatan sa kanilang sariling wika. Gayunman, wala pa noong makukuhang salin ng Bibliya sa wikang Polako.

Isang Salin sa ‘Pangkaraniwang Salita’

Bilang solusyon, humanap si Albrecht ng isang makagagawa ng salin ng Kristiyanong Griegong Kasulatan sa wikang Polako. Noong mga 1550, kinuha niya si Jan Seklucjan, isang manunulat, tagapaglimbag, at tagapagbenta ng aklat. Nagtapos si Seklucjan sa Unibersidad ng Leipzig at kinainisan siya noon ng Simbahang Katoliko dahil sa pagpapalaganap niya ng mga turong Protestante. Sa katunayan, nagtungo na siya noon sa Königsberg upang takasan ang paglilitis sa kaniya dahil sa pagpapalaganap niya ng kaniyang relihiyosong mga paniniwala.

Pangarap ni Jan Seklucjan na makagawa ng isang salin ng Kasulatan sa wikang Polako. Isang taon lamang matapos atasan si Seklucjan, nailimbag na ang unang mga kopya ng Ebanghelyo ni Mateo. Ang edisyong ito ay may detalyadong komentaryo at pantulong na mga nota sa gilid ng pahina na nagbibigay ng iba pang angkop na mga salin ng ilang teksto. Di-nagtagal, pinangasiwaan ni Seklucjan ang paglilimbag ng isang edisyon ng apat na Ebanghelyo. Sa loob lamang ng tatlong taon, nailimbag na niya ang buong Kristiyanong Griegong Kasulatan.

Upang makabuo ng wastong salin, sumangguni ang tagapagsalin sa mga tekstong Griego. Bukod diyan, binabanggit sa paunang salita ng edisyon noong 1551 na ang tagapagsalin ay sumangguni sa mga salin sa Latin at sa “mga salin sa iba pang wika.” Sinabi ni Stanisław Rospond, awtor ng Studies on the Polish Language of the 16th Century, na ang saling ito ay “maganda at masarap basahin.” Ayon kay Rospond, hindi puro “malalalim na salita” ang ginamit ng tagapagsalin.  Sa halip, sinikap niyang gumamit ng mga “pangkaraniwang salitang” Polako.

Bagaman si Seklucjan ang nag-organisa ng proyektong ito, ipinakikita ng mga katibayan na hindi siya ang tagapagsalin. Sino kaya ang matalinong tagapagsaling iyon? Siya si Stanisław Murzynowski, at mga 23 taóng gulang siya noon nang kunin siya ni Seklucjan para sa mahirap na trabahong ito.

Sa probinsiya ipinanganak si Murzynowski, pero noong nasa hustong gulang na siya, pinapunta siya ng kaniyang ama sa Königsberg upang mag-aral ng wikang Griego at Hebreo. Pagkatapos nito, nag-aral si Murzynowski sa Unibersidad ng Wittenberg, sa Alemanya, kung saan niya malamang na nakilala si Martin Luther. Nakinig ang batang estudyanteng ito sa mga lektyur ni Philipp Melanchthon, na walang-alinlangang nakatulong sa kaniya upang maging bihasa sa Griego at Hebreo. Nang makatapos siya ng pag-aaral sa Italya, nagbalik si Murzynowski sa Königsberg at nagtrabaho kay Duke Albrecht.

“Masipag at mahusay magtrabaho si Murzynowski,” ang sulat ni Maria Kossowska sa kaniyang aklat na The Bible in the Polish Language, “subalit hindi niya sinikap na pahangain ang mga tao, ni naghangad ng prominenteng posisyon, o humiling man na ilimbag ang kaniyang pangalan sa pantitulong pahina ng salin.” Sa katunayan, ganito ang isinulat ng kabataang lalaking ito hinggil sa kaniyang kakayahan: “Hindi ako mahusay magsulat sa wikang Latin o Polako.” Sa kabila ng kaniyang mga pag-aalinlangan, mahalagang papel ang ginampanan ni Murzynowski upang mabasa ng mga Polako ang Salita ng Diyos sa kanilang sariling wika. Sinabi ng kaniyang kasamahang si Seklucjan na ang ginawa nilang salin ay isang “napakahalagang regalo” sa Poland.

Isa sa mga Pinakamahalagang Regalo

Pagkatapos ng unang salin ng Bibliya sa wikang Polako, marami pang sumunod na ibang salin. Noong 1994, inilabas ang Bagong Sanlibutang Salin ng Kristiyanong Griegong Kasulatan, at noong 1997 naman, ang kumpletong Bagong Sanlibutang Salin ng Banal na Kasulatan sa wikang Polako. Hindi itinanghal ng mga tagapagsalin ang kanilang sarili, kundi sinikap nilang isalin ang Salita ng Diyos sa tumpak na paraan gamit ang mga salitang pangkaraniwan, at hindi mga salitang ginagamit noong ika-16 na siglo.

Mababasa na ngayon ang buong Bibliya o mga bahagi nito sa mga 2,400 wika. Kung may makukuha kang tumpak na salin ng Salita ng Diyos sa iyong sariling wika, ito’y isa sa mga pinakamahalagang regalo na maaari mong matanggap, isang regalo mula sa Diyos na Jehova upang pumatnubay sa iyo.​—2 Timoteo 3:15-17.

[Larawan sa pahina 20]

Isang bato bilang pag-alaala kay Stanisław Murzynowski, ang tagapagsalin ng “Bagong Tipan” sa wikang Polako

[Larawan sa pahina 21]

Kabanata 3 ng aklat ng Mateo na isinalin ni Stanisław Murzynowski

[Credit Line]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego