Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA Y’ESAMBELE

Elongamelo ka mɛtɛ dikambo dia wakiyɛ wa ngandji wambovɔ

Elongamelo ka mɛtɛ dikambo dia wakiyɛ wa ngandji wambovɔ
  • Kakɔna kɛnya dia eolwelo kayonga mɛtɛ?

  • Ngande wayaoka Jehowa lo dikambo dia eolwelo ka wanɛ wavɔ?

  • Waa na wayolwama?

1-3. Otunyi akɔna watatotshanya sho tshɛ, ndo lande na kele nsɛdingola kɛnɛ ketsha Bible tokeketshaka yema?

OHƆSA dia wɛ ekɔ lo talawɔ otunyi ɔmɔtshi wa ngala efula. Nde koleka wolo ndo lowango. Wɛ mbeyaka dia nde hokana kɛtshi nɛ dia wɛ akawɛnyi adiaka angɛnyi ayɛ amɔtshi. Kânga mbatayalawɔ esadi esadi, nde ekɔ lo ndjaleke paka nsukana la yɛ. Lâsɔ, ɛnama dia wɛ aya bu la elongamelo nto. Koko la shashimoya nganɛ, ɛnyiyɛ ko onto ɔmɔtshi ambotomba po dia kokimanyiya. Nde ndeka otunyi ayɛ wolo la fwa ndo ambokotɛ ate layanga kokimanyiya. Shi ɛtɛkɛta ande ɛsɔ wayokokeketsha efula?

2 Lo yoho mɔtshi, wɛ ekɔ lo tatshanyema oma le otunyi wa ngasɔ. Sho tshɛ tekɔ lo tatshanyema oma le otunyi akɔ. Oko wakatadieke lo tshapita yetshi, Bible mbelɛka nyɔi ɔnɛ otunyi. Ndoko onto la l’atei aso lakoka ndawɔ kana ndɔ la nyɔi. Efula ka l’atei aso tambɛnaka woho wadiaka otunyi ɔsɔ anto wokaso ngandji. Koko Jehowa ndeka otunyi ɔsɔ wolo la fwa. Nde ekɔ Okimanyedi wele la ngandji wamboshilaka mɛnya dia nde koka nɛndja otunyi ɔsɔ. Ndo nde tolaka dia ayolanya nyɔi mbala ɔtɔi lo pondjo. Bible mbetshaka ɔnɛ: “Otunyi w’ekomelo wayolanyema ele nyɔi.” (1 Kɔrɛtɔ 15:26) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ!

3 Tende yema woho wayaokaso etena kavɔ onto leyaso. Kɛsɔ ayotokimanyiya dia nshihodia dui dimɔtshi diayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Jehowa tolaka dia wanɛ wavɔ wayonga la lɔsɛnɔ nto. (Izaya 26:19) Vɔ wayolwama. Ɔsɔ ekɔ elongamelo ka eolwelo.

ETENA KAVƆ LAKIYƐ LA NGANDJI

4. a) Kɛnɛ kakatshe Yeso etena kakandoke dia onto lakandalangaka ambovɔ tetshaka dikambo diakɔna lo kɛnɛ kendana la woho wayaoka Jehowa? b) Naa angɛnyi wa lânde waki la Yeso?

4 Onde wɛ ambovushaka lakiyɛ ɔmɔtshi la ngandji? Kandji, otshutshumalo ndo ɔkɔmwɛlɔ wonga koka monga wolo mbikikɛ. Lo tena dia ngasɔ, sho pombaka mboka sso lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia nkondja ekeketshelo. (2 Kɔrɛtɔ 1:3, 4) Bible tokimanyiyaka dia mbeya woho wayaoka Jehowa nde la Yeso lo dikambo dia nyɔi. Yeso lakakɛnɛmɔla waonga wa She lo yoho ya kokele akeyaka kandji konga l’anto etena kavushawɔ lakiwɔ ɔmɔtshi. (Joani 14:9) Etena kakinde la Jɛrusalɛma, Yeso aki la mbekelo ka tshɔka tenda Lazaro nde l’akadiyɛnde Mariya la Maata wakadjasɛka l’osomba wa Bɛtaniya waki suke la Jɛrusalɛma. Vɔ wakayokomaka angɛnyi w’eshika. Bible mbutaka ɔnɛ: “Yeso akokaka Maata, Mariya ndo Lazaro ngandji.” (Joani 11:5) Koko, oko wakatadieke lo tshapita yetshi, Lazaro akavu.

5, 6. a) Kakɔna kakasale Yeso etena kakinde la nkumbo ndo l’angɛnyi waki Lazaro wakalelaka? b) Lande na kele woho wakalele Yeso tokeketshaka?

5 Ngande wakayaoke Yeso etena kakandavusha ɔngɛnyi ande? Ɔkɔndɔ ɔsɔ totɛka dia Yeso akatshu lɛnɛ aki ewotɔ l’angɛnyi waki Lazaro etena kakawalelaka. Etena kakawaɛnyi Yeso, nde akoke kandji efula ko “nde akayakiyanya efula [ndo] akatshimbe wɔɔngɔ.” Oma lâsɔ, ɔkɔndɔ mbutaka dia “Yeso akalele.” (Joani 11:33, 35) Onde woho wakalele Yeso akɛnyaka dia nde komonga ndoko l’elongamelo? Kema. Yeso akeyaka dia dikambo dimɔtshi dia diambo diaki suke la salema. (Joani 11:3, 4) Koko, nde akoke kandji ndo ɔkɛyi washa nyɔi.

6 Lo yoho mɔtshi, woho wakalele Yeso tokeketshaka. Vɔ tetshaka dia Yeso la Jehowa ya She hawɔngɛnangɛna nyɔi. Koko Jehowa Nzambi ekɔ l’akoka wa ndɔsha ko nɛndja otunyi ɔsɔ! Tende kɛnɛ kakasale Yeso oma lo wolo wakawosha Nzambi.

“LAZARO, TOMBA!”

7, 8. Lande na kele anto waki lawɔ wakakoke mɛna dia aya ndoko elongamelo lo dikambo dia Lazaro, ko Yeso akandasale?

7 Wakakundɛ Lazaro lo wooko wa dive ndo Yeso akawatɛ dia vɔ minya dive diakawafɛ. Maata akatone nɛ dia lâsɔ ko Lazaro ambovɔ nshi nyɛi ndo lâsɔ odo ande wakahombe ntatɛ mpɔnda. (Joani 11:39) Lo ndjela kanyi y’anto, ndoko elongamelo kaki lâsɔ nto.

Eolwelo kaki Lazaro akasha ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.​—Joani 11:38-44

8 Koko, l’ɔkɔngɔ wa vɔ minya dive diakawafɛ, Yeso akate la dui dia wolo ate: “Lazaro, tomba!” Kakɔna kakatombe? “Ɔnɛ lakavu akatombe.” (Joani 11:43, 44) Ohokanyiya yema ɔngɛnɔngɛnɔ waki la wanɛ waki lawɔ! Oyadi Lazaro aki ɔnangɛwɔ, owotɔ awɔ, ɔngɛnyi awɔ kana osukanyi awɔ, vɔ wakeyaka dia nde akavu. Koko, etena kɛsɔ pami kakɔ kâmɛ kakawokaka ngandji akemala nto l’atei awɔ. Dui sɔ diakahombe mɛtɛ mbatshika enyɔ hwe. Aha la tâmu, efula ka l’atei awɔ wakakumbatɛ Lazaro l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Nyɔi mɛtɛ akadjama otshumba wa woke!

Elidja akolola ɔnaki wadi aki odo.​—1 Nkumi ya Dikanga 17:17-24

9, 10. a) Ngande wakɛnya Yeso Kiɔkɔ ya wolo waki la nde wa mbolola Lazaro? b) Naa ɛlɔlɔ ɛmɔtshi wayotokondja naka sho mbadia ɛkɔndɔ wa lo Bible wendana l’eolwelo?

9 Yeso kɔsɛma dia nde akasale dihindo dia diambo sɔ la wolo ande hita. Lo dɔmbɛlɔ diakandasale la ntondo ka mbelɛ Lazaro, nde akɛnya hwe dia Jehowa mbaki Kiɔkɔ ya eolwelo kɛsɔ. (Joani 11:41, 42) Aha etena kɛsɔ keto mbakakambe Jehowa la wolo ande dia mbolola onto lambovɔ. Eolwelo kaki Lazaro ekɔ ɔtɔi ɔmɔtshi l’atei wa ahindo divwa wa woho ɔsɔ wɔkɔndwami lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi. * Ekɔ dui dia ɔngɛnɔngɛnɔ mbadia ndo mbeka ɛkɔndɔ ɛsɔ. Vɔ tetshaka dia Nzambi kema la shɔnɔdi, nɛ dia l’ɔnɔngɔ wa wanɛ wakolwama sho tanaka akɛnda l’epalanga, apami la wamato, ase Isariyɛlɛ la wanɛ waki komonga ase Isariyɛlɛ. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ waki l’anto watɛkɛtama lo ɛkɔndɔ ɛsɔ lee! Ɛnyɛlɔ, etena kakolola Yeso dikɛnda dia womoto diakavu, ambutshi ande “wakambe efula.” (Makɔ 5:42) Jehowa mɛtɛ akawasha kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ yakiwɔ kokoka mbohɛ pondjo.

Ɔpɔstɔlɔ Petero akolola Okristo wa womoto Dɔrkasɛ.​—Etsha 9:36-42

10 Mɛtɛ, wanɛ wakolwama oma le Yeso wakayovɔka nto. Onde kɛsɔ mɛnyaka dia komonga ohomba mbaolola? Kema. Ɛkɔndɔ wa lo Bible ɛsɔ shikikɛka akambo wa mɛtɛ w’ohomba ndo toshaka elongamelo.

WETSHELO WAKONDJASO OMA LO ƐKƆNDƆ WA EOLWELO

11. Ngande watokimanyiya ɔkɔndɔ wa eolwelo ka Lazaro dia nshikikɛ mɛtɛ k’awui wofundami lo Ondaki 9:5?

11 Bible mbetshaka dia wanɛ wavɔ “haweyi nduku dikambu.” Ɔkɔndɔ waki Lazaro shikikɛka mɛtɛ ka dikambo sɔ. Etena kakolɔ Lazaro, onde nde akokiya anto ɔlɔ w’efula lo mbatɛ woho wele l’olongo? Onde nde akawaotsha wɔma lo mbatɛ awui wa wɔma lo dikambo dia ifɛrnɔ? Kema. Ndoko dihole diatotɛ Bible dia ɛtɛkɛta wa ngasɔ wakatombe oma l’onyɔ waki Lazaro. Lo nshi nyɛi yakandavu, nde ‘kombeyaka ndoko dikambo.’ (Ondaki 9:5) Lazaro aki tsho lo djɔ ya nyɔi.​—Joani 11:11.

12. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia Lazaro akolɔ mɛtɛ?

12 Wetshelo okina wakondjaso oma l’ɔkɔndɔ wa Lazaro ele ɔnɛ eolwelo kekɔ dikambo dia mɛtɛ, koko aha shimu y’anyanya. Yeso akolola Lazaro lo washo wa lemba l’anto. Kânga ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakahetshaka Yeso komanguna dihindo sɔ. Vɔ wakate vate: “Ahombaso nsala lam’ele pami kɛnɛ salaka ahindo efula?” (Joani 11:47) Anto efula wakatshu dia tenda pami kakolwama. Etombelo waki la dikambo sɔ ele anto efula wakonge la mbetawɔ le Yeso. Vɔ wakɔshi Lazaro oko djembetelo yasɛna yɛnya dia Yeso akatomama oma le Nzambi. Djembetelo shɔ yaki woke efula nɛ dia yɔ yakakonya ewandji ɛmɔtshi w’ɛtɛmwɛlɔ w’etema wolo dia nyanga dia ndjaka Yeso nde la Lazaro.​—Joani 11:53; 12:9-11.

13. Kakɔna katetawoya dia Jehowa koka mɛtɛ mbolola wanɛ wavɔ?

13 Onde ekɔ kɔlɔ mbetawɔ dia eolwelo ekɔ dikambo dia mɛtɛ? Kema, nɛ dia Yeso aketsha dia lushi lɔmɔtshi, “wanɛ tshɛ wele lo waombo wohɔma” wayolwama. (Joani 5:28) Jehowa mbele Otungi wa lɔsɛnɔ tshɛ. Onde koka monga wolo mbetawɔ dia nde koka nyomotonga lɔsɛnɔ nto? Mɛtɛ, kɛsɔ pombaka nemanɛ la dikoka dia Jehowa dia mbohɔ akambo. Lâsɔ, onde nde koka mbohɔ wakiso wa ngandji wavɔ? Miliyara ya tɔɔtɔ ndola lo loowa, koko Nzambi mbɔlɛka yɔɔtɔ la yɔɔtɔ lokombo! (Izaya 40:26) Kɛsɔ mɛnyaka dia Jehowa Nzambi koka mbohɔ kiambokambo tshɛ yendana la wakiso wa ngandji wavɔ ndo nde ekɔ l’akoka wa mbaolola.

14, 15. Oko wadiɛnya kɛnɛ kakate Jɔbɔ, ngande wayaoka Jehowa lo dikambo dia eolwelo ka wanɛ wavɔ?

14 Ngande wayaoka Jehowa lo dikambo dia eolwelo ka wanɛ wavɔ? Bible mbetshaka dia Jehowa ekɔ lo nomɔlomɔ dia mbolola wanɛ wavɔ. Jɔbɔ, laki pami ka kɔlamelo akambola ate: “Undi, naka untu ambuvo, ndi ay[ɔsɛna] ntu?” Jɔbɔ akataka dia nde ayokongɛka lo diombo edja ndo lam’ayokoka etena ka Nzambi mbôhɔ. Diɔ diakɔ diakandatɛ Jehowa ate: “We ayumbeta, ku dimi layuketawo; we ayukaka ulimu w’anya aye ketshi.”​—Jɔbɔ 14:13-15.

15 Ohokanyiya yema! Jehowa ekɔ lo nomɔlomɔ dia mbolola wanɛ wavɔ. Shi etema aso salanganaka etena keyaso dikambo sɔ? Ko waa na wayolwama lo eolwelo ka lo nshi yayaye ndo lende ayowolwama?

“WANƐ TSHƐ WELE LO WAOMBO WOHƆMA”

16. Wanɛ wavɔ wayolwama dia ndjɔsɛna woho akɔna wa lɔsɛnɔ?

16 Ɛkɔndɔ wa lo Bible watɛkɛta dia eolwelo tetshaka awui efula wendana l’eolwelo ka lo nshi yayaye. Anto wakolwama lanɛ la nkɛtɛ wakonge nto kâmɛ la wakiwɔ wa ngandji. Eolwelo ka lo nshi yayaye kayonga woho akɔ wâmɛ, koko tɔ kayoleka dimɛna. Oko wakateke lo tshapita 3, sangwelo diaki Nzambi ele dia nkɛtɛ k’otondo nkadimɔ paradiso. Ɔnkɔnɛ, wanɛ wavɔ hawotolwama dia ndjɔsɛna lo andja woludi l’ata, awui wa ngala ndo hemɔ. Vɔ wayonga la diɛsɛ dia ndjɔsɛna pondjo pondjo lo nkɛtɛ kele la wɔladi ndo l’awui w’ɔngɛnɔngɛnɔ.

17. Eolwelo kayonga polo lo yɛdikɔ yakɔna?

17 Waa na wayolwama? Yeso akate ate: “Wanɛ tshɛ wele lo waombo wohɔma wayoka dui diande [diaki Yeso] ko wayotomba.” (Joani 5:28, 29) Woho akɔ wâmɛ mbele, Ɛnyɛlɔ 20:13 mbutaka ɔnɛ: “Ndjale kakatondja edo waki lɔkɔ, ndo nyɔi la odimu a pɛngando wakatondja edo waki lɔkɔ.” “Hadɛsɛ” kana “odimu a pɛngando” nembetshiyaka dihole di’edo. (Enda lo Okotsha wele l’ɔnɛ a dui nɛ “Sheɔlɛ la Hadɛsɛ kɛdikɛdi na?”) Waombo wayonga hwe. Miliyara y’anto tshɛ waki lɔkɔ wayonga la lɔsɛnɔ nto. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate: “Eolwelo k’anto w’ɛlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ kayoyala.” (Etsha 24:15) Dui sɔ alembetshiyadiɔ?

Lo Paradiso, wanɛ wavɔ wayolɔ ndo wayonga nto kâmɛ la wakiwɔ wa ngandji

18. Waa na wayonga l’atei wa “anto w’ɛlɔlɔ” wayolwama, ndo shɛngiya yakɔna yakoka monga l’elongamelo kɛsɔ le yɛ?

18 “Anto w’ɛlɔlɔ” watɛkɛtama lanɛ mendanaka ndo l’anto efula wadiaso awui awɔ lo Bible wakasɛnaka la ntondo ka Yeso ndja la nkɛtɛ. Wɛ mbeyaka nkanyiya dikambo dia Nɔa, Abarahama, Sara, Mɔsɛ, Ruta, Ɛsta, ndo anto akina efula. Lo Hɛbɛru tshapita 11, vɔ ntɛkɛta dikambo dia apami la wamato amɔtshi waki la mbetawɔ. Koko “anto w’ɛlɔlɔ” mendanaka nto la ekambi waki Jehowa wavɔ nshi yaso nyɛ. Diɛsɛ oma lo elongamelo ka eolwelo, sho koka ntshungɔ oma lo wɔma wa nyɔi tshɛ.​—Hɛbɛru 2:15.

19. Waa na wele “anto wa kɔlɔ,” ndo diaaso diakɔna diayowasha Jehowa?

19 Ko kakɔna kayokomɛ anto tshɛ waki kokambɛ kana kokitanyiya Jehowa l’ɔtɛ wakiwɔ kokondja diaaso dia mbeya awui wendana la nde? Miliyara ya “anto wa kɔlɔ” asɔ hawotohamamɛ. Vɔ lawɔ wayolwama ndo wayowasha diaaso dia mbeka awui wendana la Nzambi ka mɛtɛ ndo dia mbokambɛ. L’edja k’ɛnɔnyi kinunu, wanɛ wavɔ wayolwama ndo wayokondja diaaso dia nsangana kâmɛ la akanga wa kɔlamelo wa la nkɛtɛ dia kambɛ Jehowa. Ɔsɔ ayonga etena ka diambo efula. Etena kɛsɔ mbelɛ Bible ɔnɛ Lushi la kilombo. *

20. Ngɛhɛna kɛdikɛdi na, ndo waa na watshɔ lɛkɔ?

20 Onde dui sɔ mɛnyaka dia onto tshɛ laki la lɔsɛnɔ ayolwama? Kema. Bible mbutaka dia anto amɔtshi wakavu wekɔ lo “Ngɛhɛna.” (Luka 12:5) Lokombo Ngɛhɛna ndja oma lo lowenga laki l’andja w’osomba wa Jɛrusalɛma y’edjedja lakawakashaka mindo. Wakatshumbaka edo la mindo lɔkɔ. Edo wakawakashaka lɔkɔ wakɔsamaka oma le ase Juda oko edo wahakoke kundɛma kana mbolwama. Diakɔ diele Ngɛhɛna koka mbɔsama mɛtɛ oko didjidji di’elanyelo ka pondjo. Kânga mbele Yeso mbayonga l’ɔkɛndɛ wa nombosha wanɛ wasɛna la wakavu, Jehowa mbele Shushi y’ekomelo. (Etsha 10:42) Nde hololaki pondjo wanɛ wɔsande dia wekɔ anto wa kɔlɔ ndo wahalange ntshikitana.

EOLWELO K’OTSHA L’OLONGO

21, 22. a) Naa woho okina wa eolwelo wasalema? b) Aki onto la ntondo lakolwama otsha lo lɔsɛnɔ la nyuma?

21 Bible tɛkɛtaka nto dia woho okina wa eolwelo k’onto lakolɔ otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo oko etongami ka lo nyuma. Paka ɛnyɛlɔ ɔtɔi ka woho wa eolwelo kɛsɔ keto mbofundami lo Bible. Eolwelo kakɔ aki kaki Yeso Kristo.

22 L’ɔkɔngɔ wa Yeso ndjakema oko onto, Jehowa kombetawɔ dia Ɔnande la kɔlamelo ntshikala lo diombo. (Osambo 16:10; Etsha 13:34, 35) Nzambi akolola Yeso, koko aha oko onto. Ɔpɔstɔlɔ Petero nembetshiyaka dia Kristo “akadiakema lo demba, koko akayala la lɔsɛnɔ lo nyuma.” (1 Petero 3:18) Ɔsɔ mɛtɛ aki dihindo dia woke. Yeso akonge nto la lɔsɛnɔ oko onto la lo nyuma lele la wolo! (1 Kɔrɛtɔ 15:3-6) Yeso mbaki onto la ntondo la mbolɔ woho wa eolwelo kɛsɔ ka lotombo. (Joani 3:13) Koko aha nde mbakahombe monga onto l’ekomelo.

23, 24. Waa na wakenga “lemba la tshitshɛ l’ɛkɔkɔ,” ndo anto angana wewɔ?

23 Oko wakandeyaka dia kema edja nde akahombe nkalola otsha l’olongo, Yeso akatɛ ambeki ande wa kɔlamelo ɔnɛ: “Dimi lotatshu dia tonyɔlɔngɔsɔlɛ dihole.” (Joani 14:2) Nde akelɛ wanɛ watshɔ l’olongo ɔnɛ “lemba la tshitshɛ l’ɛkɔkɔ.” (Luka 12:32) Anto angana wahomba nkenga olui ɔsɔ wa tshitshɛ w’Akristo wa kɔlamelo? Lo ndjela Ɛnyɛlɔ 14:1, ɔpɔstɔlɔ Joani mbutaka ate: “Dimi lakende, mɛnyi ko Ɔna Ɔkɔkɔ emadi lo dikona dia Siɔna nde l’anto nunu lokama l’akumi anɛi la nɛi wele la lokombo lande ndo lokombo la She lofundami lo mfumu yawɔ.”

24 Akristo asɔ 144 000 mbidja ndo apɔstɔlɔ waki Yeso mbolwamaka otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo. Etena kakɔna kasalema eolwelo kawɔ? Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde dia eolwelo kakɔ pombaka salema lo etena ka wôngelo wa Kristo. (1 Kɔrɛtɔ 15:23) Oko wayoyodieka lo tshapita 9, tekɔ lo nsɛna kakianɛ lo etena kɛsɔ. Ɔnkɔnɛ, anto yema tshitshɛ wambotshikala l’atei w’anto 144 000 wavɔ lo nshi yaso nyɛ mbolwamaka lo mayi ka sso otsha l’olongo. (1 Kɔrɛtɔ 15:51-55) Koko lokema l’anto akina wekɔ l’elongamelo ka mbolwama lo nshi yayaye dia ndjɔsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ.

25. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita yayela?

25 Jehowa mɛtɛ ayɔlɛndja nyɔi lele otunyi aso ndo tɔ kayonyɛma lo pondjo! (Izaya 25:8) Koko ondo wɛ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Wanɛ wayolwama otsha l’olongo ayowotosala lɛkɔ?’ Vɔ wayotolɛ lo Diolelo dia l’olongo. Tayeka awui efula wendana la Diolelo sɔ lo tshapita yayela.

^ od. 19 Dia mbeya awui akina wendana la Lushi la kilombo ndo awui wayowolombosha anto, lam’alangɛ enda lo Okotsha wele l’ɔnɛ a dui nɛ “Lushi la kilombo kɛdikɛdi na?