OMVUTSHI Danyɛlɛ aki la lɔsɛnɔ ɛnɔnyi ndekana 500 la ntondo k’eotwelo ka Yeso. Koko, Jehowa akasholɛ Danyɛlɛ awui wakahombe nkimanyiya dia mbeya etena kakahombe Yeso kitama esɔ kana sɔnama oko Mɛsiya kana Kristo. Ondjelo akatɛ  Danyɛlɛ ɔnɛ: “Eyi, ndu ulimbiteli wati: Umaka edjelu k’olembe wa nongosola la mpika Jerusalema ntu, edja ndu eyelu [“ka Mɛsiya Ɔnɔmbɔdi,” NW], ayuyala bingu esambeli. Ku . . . bingu akumi asamalu la hyendi.”​—Danyɛlɛ 9:25.

Dia mbeya etena k’oyelo wa Mɛsiya, dui dia ntondo diahombaso mbeya ele lam’akatatɛ etena kakahombe nkonya polo le Mɛsiya. Lo ndjela daka dia Danyɛlɛ, aki “umaka edjelu k’olembe wa nongosola la mpika Jerusalema ntu.” “Olembe” ɔsɔ wakadjama l’etena kakɔna? Lo ndjela ofundji wa Bible Nɛhɛmiya, ɔlɛmbɛ wa nyomotohika mpele dia Jɛrusalɛma wakadjama “l’eleku k’akumi ahendi ka diulelu dia khum’ekanga  Aratashasha.” (Nɛhɛmiya 2:1, 5-8) Ambewi w’ɛkɔndɔ shikikɛka di’ɔnɔnyi wa 474 N.T.D. aki ɔnɔnyi wa ntondo w’otondo wakalɔmbɔla Aratashasha. Ɔnkɔnɛ, ɔnɔnyi wa 20 wa ɛlɔmbwɛlɔ kande aki ɔnɔnyi 455 N.T.D. Kakianɛ, tambeya dia daka dia Danyɛlɛ diendana la Mɛsiya diakatatɛ kotshama l’ɔnɔnyi wa 455 N.T.D.

Danyɛlɛ mɛnyaka edja ka ngande kakahombe mbɔsa etena kakakonya polo l’oyelo wa “Mɛsiya Ɔnɔmbɔdi.” Daka sɔ tɛkɛtaka dikambo dia “bingu esambeli. Ku . . . bingu akumi asamalu la hyendi,” mbuta ate tshɛtshɛ mingu 69. Etena kɛsɔ kekɔ l’ɛnɔnyi engana? Dikadimwelo efula dia Bible mɛnyaka dia ɔsɔ kema mingu yele la nshi esambele, koko yekɔ mingu y’ɛnɔnyi, mbuta ate lomingu tshɛ lekɔ l’ɛnɔnyi esambele. Kanyi ya mingu y’ɛnɔnyi nyɛ kana tenyi esambele dia ɛnɔnyi akeyamaka dimɛna le ase Juda w’edjedja. Ɛnyɛlɔ, vɔ wakasalaka Sabato l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi esambele tshɛ. (Etombelo 23:10, 11) Omalɔkɔ, mingu 69 ya didjidji yekɔ la tenyi 69 di’ɛnɔnyi 7 lo ɔnɔnyi la ɔnɔnyi, mbuta ate tshɛtshɛ ɛnɔnyi 483.

Kakianɛ, aya sho kambaka akumi. Naka sho mbadia ɛnɔnyi 483 ntatɛ oma lo 455 N.T.D., kete tayokoma l’ɔnɔnyi wa 29 T.D. Ɔsɔ mbaki ɔnɔnyi shikaa wakabatizama Yeso ndo wakandakome Mɛsiya. * (Luka 3:1, 2, 21, 22) Shi woho wakakotshama daka dia lo Bible sɔ ekɔ dikambo dia diambo efula?