Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 12

Tamboyakongɛ dia kambɛ “Nzambi ka wɔladi”

Tamboyakongɛ dia kambɛ “Nzambi ka wɔladi”

OYANGO WA TSHAPITA NYƐ

Dia tɛnya woho watakongɛ Jehowa ekambi ande yema yema

1, 2. Otshikitanu akɔna wakasalema lo Tshoto y’Etangelo ya Siɔna ya Ngɔndɔ ka ntondo 1895, ndo kakɔna kakasale anangɛso?

ETENA kakalongola John Bohnet laki Ombeki wa Bible w’ohetoheto kɔpi ka Tshoto y’Etangelo ya Siɔna ya Ngɔndɔ ka ntondo 1895, nde akaambe efula. Tshoto shɔ yaki la lohoso l’oyoyo laki la sango dia luudu la woke laki l’osase l’atei wa ndjale wakangamulaka lo ndjale k’otondo. Periodikɛ kɛsɔ kaki la diewoyelo ɔnɛ: “Yoho y’oyoyo yanga tombaka tshoto.”

2 La wangasanu tshɛ, ɔnangɛso Bohnet akatomɛ ɔnangɛso Russell mukanda ate: “Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna TSHOTO la lohoso la dimɛna nganɛ.” John Brown, Ombeki wa Bible okina waki la kɔlamelo akafunde lo dikambo dia lohoso lɔsɔ ate: “Osato ɔnɛ wekɔ diambo efula. Asuku ndo lɔpɛpɛ wekɔ lo kɔmama lo luudu lakɔ, koko lɔ lakahikama wolo.” Lohoso l’oyoyo lɔsɔ mbaki otshikitanu wa ntondo wakɛnyi anangɛso l’ɔnɔnyi ɔsɔ, koko vɔ komonga w’ekomelo. Lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi, vɔ wakɛnyi otshikitanu okina wa woke. Vɔ wakendanaka nto la ndjale kele l’asuku efula.

3, 4. Dui diakɔna dia lonyangu diakatɛkɛtama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15, 1895, ndo otshikitanu akɔna wa woke wakasalema?

3 Sawo dimɔtshi di’otale diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15, 1895 (Angɛlɛ) diakɛnya dui dimɔtshi dia lonyangu: Ekakatanu wele oko asuku wa lo ndjale wakatatɛ mfukutanya wɔladi wa l’atei w’okongamelo w’Ambeki wa Bible. Anangɛso wakatatɛ mana dia mbeya onto lakahombe monga ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo. Dia mbakimanyiya dia vɔ mbeya kɛnɛ kakawahombe nsala dia nshidiya yimba ya shɛmanedi yadja diatɔnelo shɔ, sawo sɔ diakɛdika okongamelo la masuwa ndo diakɛnya hwe dia wanɛ waki l’ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla okongamelo wɛdikama la masuwa wele lo ndjale kele l’asuku wa wolo kookotsha ɔkɛndɛ awɔ dimɛna. Kakɔna kakahombe salema?

4 Sawo sɔ diakɛnya dia kapitɛnɛ kele la diewo ndjashikikɛka dia diangɔ diakoka nkokɛ anto naka wambombɔ diekɔ lo masuwa ndo ɔnɛ anto wahomba nkokɛ masuwa etena konga asuku wa wolo wekɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, wanɛ wakalɔmbɔlaka okongamelo wakahombe ndjashikikɛ dia tshumanelo tshɛ diaki suke dia ntokomɛ ekakatanu wa wolo. Dia nkotsha dui sɔ, sawo diakɔ diakewoya etshikitanu wakahombe salema aha la ntshimbatshimba. Diɔ diakɛnya dia “dikumanyi pombaka sɔnama lo tshumanelo tshɛ” dia “‘namaka’ leemba tshɛ l’ɛkɔkɔ.”Ets. 20:28.

5. a) Lande na kataso ɔnɛ yɛdikɔ ya ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi yakɔsama l’etena kahombama? b) Ambola akɔna wayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

5 Yɛdikɔ ya mbala ka ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi shɔ yakɔsama la wonya dia shikimadia tshumanelo. Dui sɔ diakakimanyiya anangɛso dia ntshikala nge la ntondo k’ekakatanu wa lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo. Lo ɛnɔnyi akumi wakayele, elowanyelo efula wendana l’okongelo w’akambo wakakimanyiya ekambi waki Nzambi dia vɔ nyomoleka ndjalɔngɔsɔla dimɛna dia kambɛ Jehowa. Prɔfɛsiya kakɔna ka lo Bible kakatatɛkɛtshi dia dikambo sɔ? Etshikitanu akɔna wendana l’okongelo w’akambo wamboyɛna? Wahɔ akɔna wamboyokondja oma l’etshikitanu ɛsɔ?

“Dimi layete elombodi aye ki”

6, 7. a) Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wele lo Isaya 60:17? b) Kakɔna kalembetshiya tshɛkɛta “elombodi” ndo “ambuledi”?

6 Oko wakatadiɛnyi lo Tshapita 9, Izaya akatatshi dia Jehowa ayɔtshɔkɔla ekambi ande dia vɔ fulanɛ. (Is. 60:22) Koko, aha kɛsɔ keto mbakandalake. Lo prɔfɛsiya kakɔ kaamɛ, nde akate ate: “Dimi layukela paunyi lu dihuli di’ohotela, fesa lu dihuli dia luwulu, ohotela lu dihuli di’utamba, ndu luwulu lu dihuli di’ave. Dimi layete elombodi aye ki, la ambuledi aye antu w’ololo.” (Is. 60:17) Kakɔna kalembetshiya prɔfɛsiya kɛsɔ? Ngande wakotshamatɔ ɛlɔ kɛnɛ?

Ɔhɛnyɛlɔ ɔsɔ wekɔ l’oyango w’akambo salema lo yoho yoleki dimɛna

7 Prɔfɛsiya k’Izaya mbutaka di’ɛngɔ tshɛ kakahombe pɛnyama la ɛngɔ kekina. Koko tolembete diaha ɛngɔ ka kɔlɔ mbahɛnyawɔ la ɛngɔ ka dimɛna, koko wekɔ lo mpɛnya ɛngɔ ka dimɛna la ɛngɔ koleki dimɛna. Mpɛnya ɔhɔtɛla la paonyi ekɔ tshondo y’olowanyelo, ndo ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la diangɔ dikina diɔtɛkɛtami lo prɔfɛsiya kakɔ. Ɔnkɔnɛ, oma l’ɛtɛkɛta wa didjidji ɛsɔ, Jehowa akatatshi di’akambo wendana l’ekambi ande wayotalowanaka yema yema. Olowanyelo akɔna watɛkɛtama lo prɔfɛsiya kɛsɔ? Lo nkamba la tshɛkɛta “elombodi” ndo “ambuledi,” Jehowa akɛnya di’ehamelo wayotasalemaka lo woho wahomba ekambi ande kokamɛ ndo kongɛma.

8. a) Onto akɔna lasala di’ehamelo wɔtɛkɛtami lo prɔfɛsiya k’Izaya salema? b) Wahɔ akɔna wakondjaso oma l’ehamelo ɛsɔ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Nde aketawɔ engwelo l’okitshakitsha tshɛ.”)

8 Onto akɔna atasale di’ehamelo ɛsɔ monga? Jehowa mbutaka ate: ‘Dimi layokela paonyi,’ ‘dimi layokela ɔhɔtɛla,’ ndo ‘dimi layetɛ ɛlɔmbɔdi ayɛ ki.’ Mbokɛmaka hwe di’ehamelo wasalema lo tshumanelo hasalema oma lo welo w’anto, koko wa Jehowa. Ndo ntatɛ oma k’etena kakakome Yeso Nkumekanga, Jehowa ekɔ lo tasale ehamelo ɛsɔ lo tshimbo y’Ɔnande. Wahɔ akɔna wakondjaso oma l’etshikitanu ɛsɔ? Divɛsa diakɔ diaamɛ mbutaka dia ehamelo ɛsɔ wayela “ki” ndo ‘losembwe.’ Etena ketawɔso ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi ndo kasalaso etshikitanu, wɔladi mongaka l’atei aso ndo ngandji kokaso akambo w’ɛlɔlɔ totshutshuyaka dia kambɛ Jehowa, lele ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akawelɛ ate: “Nzambi ka wɔladi.”Flpɛ. 4:9.

9. Kakɔna katokimanyiya dia sho kongɛma dimɛna ndo monga kaamɛ l’etshumanelo, ndo lande na kele dui sɔ ohomba?

9 Lo kɛnɛ kendana la Jehowa, Pɔɔlɔ akafunde nto ate: “Nzambi keema Nzambi k’ofukutanu, koko nde ekɔ Nzambi ka wɔladi.” (1 Kɔr. 14:33) Tolembete dia Pɔɔlɔ kɔmbɛdika ofukutanu la wodjelo w’akambo l’ɔnɔngɔ, koko la wɔladi. Lande na? Tɔsɛdingole dui nɛ: Aha mbala tshɛ mbele mbidja akambo l’ɔnɔngɔ mbatelaka wɔladi. Ɛnyɛlɔ, olui ɔmɔtshi w’asɔlayi mbeyaka nkɛndakɛnda l’ɔnɔngɔ polo lo olelo wasawɔ l’atunyi, koko etombelo wayonga la dui sɔ ele ta, koko aha wɔladi. Ɔnkɔnɛ, oko weso Akristo, ekɔ ohomba sho mbohɔka ɔnɛ: Tshunda tshɛ diokongɛmi diele bu la wɔladi oko ehikamelo kadiɔ diayohandjɔ ndoko onyake. Koko otshikitanyi la dui sɔ, wɔladi wa Nzambi kimanyiyaka di’akambo ntetemala salema aha l’ofukutanu. Diakɔ diele, tekɔ la lowando l’efula dia mbeya ɔnɛ okongamelo aso wekɔ lo nɔmbwama ndo ndowanyema oma le “Nzambi kasha wɔladi.” (Rɔmɔ 15:33) Wɔladi watosha Nzambi mɛnamaka oma lo yoho yokongɛmiso dimɛna ndo oma lo kaamɛ kele lam’asaso lo tshumanelo dia l’andja w’otondo.Osam. 29:11.

10. a) Ehamelo akɔna wambosalema l’okongamelo l’edja k’ɛnɔnyi? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Woho watalowana awui wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ.”) b) Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola kakianɛ?

10 Kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Woho watalowana awui wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ” mɛnyaka wahɔ wambotokondja ndo etshikitanu wakasalema l’okongamelo aso lo ɛnɔnyi w’etatelo. Ko etshikitanu akɔna wambonga oma l’ɔhɛnyɛlɔ wa ‘ɔhɔtɛla la paonyi’ wambosala Jehowa lo tshimbo ya Nkumekanga kaso? Ngande wambokeketsha etshikitanu wendana la ɛlɔmbwɛlɔ ɛsɔ wɔladi ndo kaamɛ ka lo tshumanelo dia l’andja w’otondo? Ngande wakokimanyiya etshikitanu ɛsɔ dia wɛ kambɛ “Nzambi ka wɔladi”?

Woho walɔmbɔla Kristo etshumanelo

11. a) Wekelo wa dimɛna w’Afundelo akela otshikitanu akɔna? b)  Kakɔna kakayashikikɛ anangɛso wa l’olui-walɔmbɔla dia nsala?

11 Oma lo 1964 polo lo 1971, olui-walɔmbɔla akalɔmbɔla olimu wa wekelo wa Bible wendana la woho wakalɔmbwamaka etshumanelo k’Akristo ka lo ntambe ka ntondo. * Vɔ wakayoshihodiaka dia lo ntambe ka ntondo, olui wa dikumanyi mbakalɔmbɔlaka etshumanelo, koko aha ekumanyi ɔtɔi. (Adia Filipɛ 1:1; 1 Timɔte 4:14.) Etena kakawashihodia dui sɔ dimɛna, olui-walɔmbɔla akayeyaka dia Nkumekanga Yeso mbakatawalɔmbɔlaka, lo mbela elowanyelo wendana la woho wahomba akambo kongɛma l’atei w’ekambi waki Nzambi, ndo anangɛso wa l’olui-walɔmbɔla wakayashikikɛ dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Nkumekanga. Aha la ntshimbatshimba, vɔ wakasale etshikitanu dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka l’Afundelo kendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi. Nyɛsɔ tɔtɛkɛtɛ di’etshikitanu ɛmɔtshi wakasalema lo ɛnɔnyi 1970.

12. a) Otshikitanu akɔna wakasalema l’atei w’ase olui-walɔmbɔla? b) Lembetshiya woho wokongɛmi Olui-walɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ. (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Woho wokongɛmi Olui-walɔmbɔla,” yele lo lɛkɛ 130.)

12 Otshikitanu wa ntondo wakendana la olui-walɔmbɔla. Polo ndo l’etena kɛsɔ, ko djui y’anangɛso w’akitami wakalɔmbɔlaka tshunda dia Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania weke paka anangɛso esambele. Koko, lo 1971, lofulo lawɔ lakadɛ oma lo 7 otsha lo 11, ndo vɔ kombelamɛ nto ɔnɛ olui w’ɛnɔmbɔdi. Vɔ wakayaɔsaka dia ndoko loleki wonyande ndo wakatatɛ mengɔnya ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi dia nɔmbɔla lo ndjela woho wakalɔngama nkombo yawɔ lo alfabɛtɛ.

13. a) Etshikitanu akɔna wakasalema l’edja k’ɛnɔnyi 40? b) Kakɔna kakasale Olui-walɔmbɔla lo 1972?

13 Otshikitanu okina wakasalema wakendanaka la etshumanelo tshɛ. Lo yoho yakɔna? Ntatɛ lo 1932 polo 1972, etshumanelo tshɛ kakalɔmbwamaka oma le ɔnangɛso ɔtɔi. Polo ndo lo 1936, ko ɔnangɛso lakalɔmbɔlaka etshumanelo ɔsɔ aakelamɛ ɔnɛ ɔnɔmbɔdi w’olimu. Oma laasɔ, nde akayelamɛka okambi w’olui, okambi w’etshumanelo ndo l’ekomelo, omendji w’etshumanelo. Anangɛso wakasɔnamaka asɔ wakakotshaka ɔkɛndɛ awɔ wa nkokɛ ɛkɔkɔ l’ohetoheto tshɛ. Lo nshi shɔ, ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo akɔsaka tɛdikɔ tendana l’etshumanelo aha la mimbola anangɛso akina. Koko, lo 1972, Olui-walɔmbɔla akasale otshikitanu wa diambo. Naa otshikitanu akɔ?

14. a) Yɛdikɔ yakɔna y’oyoyo yakɔsama lo Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1972? b) Ngande wakamba ɛnɔmbɔdi w’elui wa dikumanyi la dako diele lo Filipɛ 2:3?

14 Lo dihole di’ɔnangɛso ɔtɔi nɔmbɔlaka etshumanelo, anangɛso akina waki la lonyuma la dimɛna ndo wakayalowanya lo ndjela kɛnɛ kalɔmba Afundelo wakayɔsɔnamaka lo ndjela teokrasi dia nkamba oko dikumanyi. Vɔ wakakengaka olui wa dikumanyi wakalɔmbɔlaka etshumanelo. Yɛdikɔ y’oyoyo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi shɔ yakatatɛ lo Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1972. Ɛlɔ kɛnɛ, ɔnɔmbɔdi w’olui wa dikumanyi hayaɔshi dia nde ndeka dikumanyi dikina, koko ɔnɛ ‘loleki tshitshɛ.’ (Luka 9:48) Anangɛso wele l’okitshakitsha asɔ wekɔ tshondo y’ɔtshɔkɔ lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo.—Flpɛ. 2:3.

Lo mɛtɛ Nkumekanga kaso akasha ambeki ande alami w’ɛkɔkɔ l’etena kahombama la lomba tshɛ.

15. a) Etombelo akɔna w’amɛna wambonga oma lo yɛdikɔ yakɔsama y’olui wa dikumanyi sɔnama l’etshumanelo? b) Kakɔna kɛnya dia Nkumekanga kaso ekɔ lo nsala akambo la lomba?

15 Yɛdikɔ yakɔsama ya dikumanyi efula monga l’etshumanelo ambonga l’etombelo w’amɛna efula. Tɔsɛdingole etombelo esato wambonga la dui sɔ: Dui dia ntondo ndo dioleki ohomba ele, yɛdikɔ shɔ yambokimanyiya dikumanyi tshɛ dia mbeya ɔnɛ oyadi ɛkɛndɛ akɔna wele la wɔ, Yeso mbele Owandji w’etshumanelo. (Ɛf. 5:23) Dui dia hende tanemaka lo Tukedi 11:14, divɛsa diata ɔnɛ: “Panda keko lam’eli ului w’andaki a yimba.” Etena kakɛtshanya dikumanyi akambo wendana la lonyuma l’etshumanelo ndo kadjawɔ yimba lo tokanyi t’onto l’onto, dui sɔ mbakimanyiyaka dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible. (Tuk. 27:17) Jehowa tshɔkɔlaka tɛdikɔ ta ngasɔ, ndo tɔ mongaka l’etombelo w’amɛna. Dui dia sato ele, lo monga l’anangɛso efula wakamba oko dikumanyi, okongamelo waki Jehowa wekɔ lo nkotsha ehomba wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ ndo la olamelo w’ɛkɔkɔ lo tshumanelo tshɛ. (Is. 60:3-5) Ohokanyiya yema, lofulo la tshumanelo dia l’andja w’otondo laki 27 000 lo 1971, lakadɛ ndekana 113 000 lo 2013. Lo mɛtɛ, Nkumekanga kaso akasha ambeki ande alami w’ɛkɔkɔ l’etena kahombama la lomba tshɛ.Mika 5:5.

“Nyoyale mbɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ”

16. a) Ɔkɛndɛ akɔna wele la dikumanyi? b) Ngande wakɔsaka Ambeki wa Bible ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso wendana la ‘nama ɛkɔkɔ’?

16 Ntatɛ oma lo nshi y’Ambeki wa Bible, dikumanyi diakashihodia dia vɔ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya asekawɔ ambetawudi dia vɔ ntetemala kambɛ Nzambi. (Adia Ngalatiya 6:10.) Lo 1908, sawo dimɔtshi dia lo Tshoto y’Etangelo diakalembetshiya ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso wata ɔnɛ: “Leshaka ɛkɔkɔ ami wa totshitshɛ.” (Jni. 21:15-17) Sawo sɔ diakatɛ dikumanyi ɔnɛ: “Ekɔ dui di’ohomba efula le dikumanyi dia vɔ mbɔsa ɔkɛndɛ wa nkokɛ ɛkɔkɔ wakawasha Owandji awɔ la nɛmɔ di’efula, ndo vɔ pombaka mbeya dia vɔ wekɔ la diɛsɛ dia woke dia ndesha ndo nkokɛ ambeki wa Nkumadiɔndjɔ.” Lo 1925, Tshoto y’Etangelo yakayɛnyaka nto ohomba wa nkamba oko anami w’ɛkɔkɔ, lo mbutɛ dikumanyi ɔnɛ: “Ɔtɛmwɛlɔ waki Nzambi wayongaka nshi tshɛ wande, . . . ndo nde ayoyokoya l’anto tshɛ wakandasha ɔkɛndɛ wa kambɛ asekawɔ ambetawudi.”

17. Ngande wambokimanyiya okongamelo waki Jehowa dikumanyi dia vɔ mɛmba ɛkɛndɛ awɔ dimɛna?

17 Ngande wambokimanyiya okongamelo waki Jehowa dikumanyi dia vɔ nkotsha ɔkɛndɛ awɔ wa nama ɛkɔkɔ oko onto lakadimola ‘ɔhɔtɛla otsha lo paonyi’? Ele lo mbasha olowanyelo. Lo 1959, Kalasa k’olimu wa Diolelo ka ntondo kakalɔngɔswama dikambo dia dikumanyi. Etenyi kɛmɔtshi ka kalasa kɛsɔ kaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nyoyasha le apandjudi l’onto ndo l’onto.” Dikumanyi wakakeketshama dia “monga l’ekongelo ka membolaka apandjudi lawakawɔ.” Etenyi kɛsɔ kakɛnya toho efula takoka anami w’ɛkɔkɔ nsala wembwelo wakeketsha. Lo 1966, Kalasa k’olimu wa Diolelo kakavusɔma nto. Etenyi kɛmɔtshi ka kalasa kɛsɔ kaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ohomba w’olimu w’olamelo w’ɛkɔkɔ.” Dikambo diakɔna diakaleke ohomba l’etenyi kɛsɔ? Kaanga mbele wanɛ walɔmbɔla “pombaka ndjasha dia nkotsha ehomba w’ɛkɔkɔ wa Nzambi la ngandji tshɛ, vɔ hawohombe minya yimba l’ehomba w’ase nkumbo yawɔ ndo l’olimu w’esambishelo.” Lo ɛnɔnyi weke kambeta ɛnɛ, kalasa efula yakalɔngɔswama dikambo dia dikumanyi. Etombelo akɔna wambonga l’olowanyelo wa mbala la mbala washa okongamelo waki Jehowa ɔsɔ? Ɛlɔ kɛnɛ, etshumanelo k’Akristo kaya la nunu di’apami wele l’akoka wakamba oko anami w’ɛkɔkɔ wa lo nyuma.

Kalasa k’olimu wa Diolelo kakasalema la Philippines, 1966

18. a) Ɔkɛndɛ akɔna wa woke wakalongola dikumanyi? b) Lande na koka Jehowa nde la Yeso dikumanyi diakamba olimu wa wolo ngandji k’efula?

18 Dikumanyi di’Akristo diakasɔnama oma le Jehowa lo tshimbo ya Nkumekanga Yeso dia mɛmba ɔkɛndɛ wa woke wa nɔmbɔla ɛkɔkɔ waki Nzambi lo tena dia wolo dia l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto nɛ. (Ɛf. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Jehowa nde la Yeso mbokaka dikumanyi diakamba olimu la wolo ngandji k’efula nɛ dia anangɛso asɔ kitanyiyaka ɔhɛmwɛlɔ wa l’Afundelo wata ɔnɛ: “Nyolamake ɛkɔkɔ wa Nzambi wakandanyosha ɔkɛndɛ, . . . la lolango . . . , la wangasanu . . .  , nyoyale bɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ.” (1 Pet. 5:2, 3) Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tohende l’atei a toho efula tele anami w’ɛkɔkɔ w’Akristo ɛnyɛlɔ le ɛkɔkɔ ndo woho wakimanyiyawɔ dia wɔladi ndo ɔngɛnɔngɛnɔ monga l’etshumanelo.

Woho walama dikumanyi ɛkɔkɔ waki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ

19. Ngande watoyoyaokaka etena katombayɛ l’ekumanyi l’esambishelo?

19 Yoho ya ntondo ele, dikumanyi sambishaka kaamɛ l’ase etshumanelo. Luka akafunde lo Evanjiliyɔ ande lo kɛnɛ kendana la Yeso ate: “Yeso aketetaka l’osomba l’osomba ndo lo ngelo la ngelo atasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi. Apɔstɔlɔ ande dikumi l’ahende waki kaamɛ la nde.” (Luka 8:1) Oko wakasambishaka Yeso kaamɛ l’apɔstɔlɔ ande, dikumanyi diasha ɛnyɛlɔ ka dimɛna ɛlɔ kɛnɛ sambishaka kaamɛ l’asekawɔ ambetawudi. Vɔ mbeyaka dia lo nsala ngasɔ, vɔ kimanyiyaka di’etshumanelo monga la lonyuma la dimɛna. Ngande wayaoka ase etshumanelo lo menda kɛnɛ kasala dikumanyi sɔ? Jeannine, kadiyɛso kayanga nkotsha ɛnɔnyi 90 mbutaka ate: “Ntomba kaamɛ l’ekumanyi l’esambishelo mbishakami diaaso dia nsawola la nde ndo mbeeya dimɛna.” Ɔnangɛso Steven laya l’ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi mbutaka nde lawɔ ate: “Etena katombami l’ekumanyi l’esambishelo ka lo luudu la luudu, dimi kimanyiyamaka efula oma le nde ndo ekimanyielo kɛsɔ mbishakami ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.”

Oko wakatshu olami w’ɛkɔkɔ dia toyanga ɔkɔkɔ wakashishɔ, mbele ndo dikumanyi salaka la wolo dia ntshɔ dia tenda ndo tokimanyiya wanɛ wambaangana la etshumanelo

20, 21. Ngande wokoya dikumanyi olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla wa Yeso? Sha ɛnyɛlɔ. (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Wembwelo w’ɛkɔkɔ wonga l’etombelo w’amɛna.”)

20 Yoho ya hende ele, okongamelo wa Jehowa wambolowanya dikumanyi dia vɔ ndjakiyanya dikambo dia wanɛ wambaangana la etshumanelo. (Hɛb. 12:12) Lande na kahomba dikumanyi nkimanyiya wanɛ wambɔɔla lo nyuma, ndo ngande wakokawɔ nsala dui sɔ? Wɛɛla wa Yeso wendana l’olami w’ɛkɔkɔ wakashisha ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi toshaka ekadimwelo lo dimbola sɔ. (Adia Luka 15:4-7.) Etena kakɛnyi olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla ɔsɔ dia ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi wamboshishɔ, nde akooyange wate kana tshɔi yakɔ tsho mbaki la nde. Ngande wokoya dikumanyi di’Akristo ɛnyɛlɔ k’olami w’ɛkɔkɔ ɔsɔ ɛlɔ kɛnɛ? Oko wakɔsaka olami w’ɛkɔkɔ ɔkɔkɔ wakashishɔ la nɛmɔ di’efula, mbele ndo dikumanyi tetemalaka mbɔsa wanɛ wambaangana l’ekambi waki Nzambi la nɛmɔ. Dikumanyi mbɔsaka Okristo wambɔla lo nyuma oko ɔkɔkɔ wamboshishɔ, koko aha oko onto lahakalolaki pondjo lo mboka, oyadi vɔ kowoshaka ekimanyielo kakɔna. Ndo nto, oko wakɔshi olami w’ɛkɔkɔ yɛdikɔ ya ‘ntshɔ dia toyanga ɔkɔkɔ wakashishɔ,’ mbele ndo dikumanyi mbɔsaka tɛdikɔ tahombama dia ntshɔ dia tenda ndo tokimanyiya wanɛ wambɔɔla lo nyuma.

21 Kakɔna kakasale olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla wa Yeso etena kakandashola ɔkɔkɔ wakashishɔ? Nde akawɛmbɛ l’ɔkɔmi tshɛ, ‘akawahɛ l’ahɛka ande’ ndo akookaloya lo lokoto l’ɛkɔkɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, lo monga l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha w’ɛlɔlɔ, ekumanyi koka nkimanyiya Okristo wambɔɔla lo nyuma l’ɔkɔmi tshɛ dia nde nkalola l’etshumanelo. Kɛsɔ mbakakomɛ Victor, ɔnangɛso ɔmɔtshi la l’Afrikɛ lakatshike ndja lo nsanganya ya l’etshumanelo. Nde mbutaka ate: “L’edja k’ɛnɔnyi enanɛi wakamɔlɛ lo nyuma, dikumanyi wakasalaka la wolo dia kimanyiyami.” Kakɔna kakaleke munanda Victor? Nde mbutaka ate: “Lushi lɔmɔtshi, John ekumanyi kɛmɔtshi kakɔtɔ la mi lo Kalasa k’ambatshi mboka akatshungola etena ka ndjomenda ndo akamɛnya foto yakatɔtɔ lo kalasa kɛsɔ. Foto shɔ yakambohola akambo w’amɛna ndo ɔngɛnɔngɛnɔ waki la mi etena kakamakambɛka Jehowa.” Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa wembwelo waki John, Victor akatatɛ ntshɔ lo nsanganya. Ɛlɔ kɛnɛ, nde okamba nto oko ombatshi mboka. Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya di’olimu wakamba dikumanyi diele la ngandji dia nkokɛ ɛkɔkɔ tokimanyiyaka efula dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.2 Kɔr. 1:24. *

Woho watalowana akambo wendana l’okongamelo keketshaka kaamɛ k’ekambi waki Nzambi

22. Ngande wakeketsha losembwe ndo wɔladi kaamɛ ka l’etshumanelo k’Akristo? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Takambiyama efula.”)

22 Oko wakatadiɛnyi l’etatelo ka tshapita nyɛ, Jehowa akatatshi dia losembwe ndo wɔladi wayotalekaka fulanɛ l’atei w’ekambi ande. (Is. 60:17) Waonga ahende asɔ keketshaka kaamɛ ka lo tshumanelo. Lo toho takɔna? Lo kɛnɛ kendana la losembwe, ‘Nzambi ndamɛ kele Jehowa.’ (Euh. 6:4) Atɔndɔ ande wa losembwe wakitanyiya etshumanelo kɛmɔtshi hawotshikitana la wanɛ wakitanyiya etshumanelo kekina. Atɔndɔ ande wendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ wekɔ waamɛ lo “tshumanelo tshɛ dia ekilami.” (1 Kɔr. 14:33) Diakɔ diele, di’etshumanelo ntetemala mpama lo nyuma, paka tɔ nkitanyiya atɔndɔ waki Nzambi. Lo kɛnɛ kendana la wɔladi, Nkumekanga kaso kombolaka, aha tsho dia sho ngɛnangɛna wɔladi wele l’etshumanelo, koko ndo dia sho monga “wanɛ wadja wɔladi.” (Mat. 5:9) Diakɔ diele, sho ‘mbesaka akambo wakimanyiya dia wɔladi monga,’ lo mbɔsaka tɛdikɔ tahombama dia nshidiya ekakatanu watomba lam’asaso. (Rɔmɔ 14:19) Lo nsala ngasɔ, sho kimanyiyaka dia wɔladi ndo kaamɛ monga l’atei w’etshumanelo.Is. 60:18.

23. Oko weso ekambi waki Jehowa, lande na keso l’ɔngɛnɔngɛnɔ ɛlɔ kɛnɛ?

23 Etena kakewoya wanɛ wakalɔmbɔlaka okongamelo yɛdikɔ ya ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1895, vɔ wakɛnya nto kɛnɛ kakawalɔmbaka mbala la mbala, mbuta ate dia yɛdikɔ shɔ nkimanyiya ekambi waki Nzambi dia “vɔ monga kaamɛ lo mbetawɔ.” Lo menda kɛnɛ kambosalema lo ɛnɔnyi akumi weke kambeta ɛnɛ, tekɔ la lowando l’efula dia mɛna di’olowanyelo wambosala Jehowa lo kɛnɛ kendana l’ɛlɔmbwɛlɔ, lo tshimbo ya Nkumekanga Yeso wambokeketsha kaamɛ ka l’ɔtɛmwɛlɔ aso. (Osam. 99:4) Etombelo wambonga la dui sɔ ɛlɔ kɛnɛ ele, sho ekambi waki Jehowa wa l’andja w’otondo tekɔ lo ngɛnangɛna, nɛ dia tekɔ la “eyango waamɛ,” tekɔ lo nsala akambo lo “yoho yaamɛ” ndo tekɔ lo kambɛ “Nzambi ka wɔladi” “dihɛka lo dihɛka.”2 Kɔr. 12:18; adia Filipɛ 1:27.

^ od. 11 Etombelo waki l’eyangelo wakawasale wakayotondjama lo dibuku Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible.

^ od. 21 See the article “Dikumanyi diekɔ ‘asekaso ekambi wakamba dia ɔngɛnɔngɛnɔ aso’” dia lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka ntondo 15, 2013, lɛkɛ 27-31.