1, 2. Ngande watombola Bible—Ekadimwelo k’andja w’oyoyo lokombo laki Nzambi?

LA PINDJU ka Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 2, 1947, djui y’anangɛso w’akitami wa lo Bɛtɛlɛ ka la Brooklyn la New York wakayakongɛ dia nkamba olimu ɔmɔtshi wa woke. Olimu ɔsɔ waki wolo, koko vɔ wakatetemala mbokamba polo l’edja kolekanyi ɛnɔnyi 12. L’ekomelo, Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka sato 13, 1960, vɔ wakashidiya nkadimola Bible k’otondo. L’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ shato, mbuta ate lo Ngɔndɔ ka samalo 18, 1960, ɔnangɛso Nathan Knorr akewoya otombelo wa Bible—Ekadimwelo k’andja w’oyoyo k’otondo lo losanganya la woke lakasalema l’osomba wa Manchester, lo wodja w’Angleterre. Ɔtɛkɛtshi akɛnya hwe woho wakayaoke ampokami tshɛ lo mbuta ate: ‘Ɛlɔ ekɔ lushi l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula le Ɛmɛnyi wa Jehowa tshɛ wa l’andja w’otondo.’ Dui dimɔtshi di’ohomba diakasha anto ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo kɛnɛ kendana la Bible kɛsɔ ele, woho wakawakambe la lokombo laki Nzambi l’ahole efula.

² Dikadimwelo efula dia Bible bu la lokombo laki Nzambi. Koko, ekambi waki Jehowa w’akitami wakalɔsha welo wakadje Satana dia minya lokombo laki Nzambi oma lo timba t’anto. Ɛtɛkɛta wa mbɔtwɛlɔ wa lo Bible ka Ekadimwelo k’andja w’oyoyo kakatombe l’etena kɛsɔ wakataka ɔnɛ: “Dui dioleki ohomba dia lo ekadimwelo ka Bible kɛnɛ ele, woho wamboyokaloyama lokombo l’ekila laki Nzambi lo ahole alɔ tshɛ.” Lokombo l’oshika laki Nzambi, Jehowa tanemaka lo Bible—Ekadimwelo k’andja w’oyoyo mbala ndekana 7 000. Ande yoho ya diambo yakakidia ekadimwelo kɛnɛ lokombo la Jehowa, Shɛso lele l’olongo lee!

3. a) Kakɔna kakashihodia anangɛso lo kɛnɛ kendana la kitshimudi ya lokombo laki Nzambi? b) Kakɔna kahombaso nkimɛ lo ndjela Etumbelu 3:13, 14? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Kitshimudi ya lokombo laki Nzambi.”)

³ Oma l’etatelo, Ambeki wa Bible wakafɔnyaka ɔnɛ lokombo laki Nzambi nembetshiyaka “dimi lekɔ kɛnɛ kemi.” (Etum. 3:14, King James Version) Diakɔ diakate Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka sato, 1926 ɔnɛ: “Lokombo Jehowa nembetshiyaka Ɔnɛ laki kotongama, . . . Ɔnɛ lele bu l’etatelo ndo l’ekomelo.” Koko, la ntondo k’akadimudi wa Bible—Ekadimwelo k’andja w’oyoyo ntatɛ kikadimola, Jehowa akakimanyiya ekambi ande dia vɔ nshihodia dia lokombo lande halembetshiya tsho Ɔnɛ laki kotongama, koko ndo Nzambi kele  l’asangwelo ndo kasala dia mbakotsha. Vɔ wakashihodia dia lokombo Jehowa nembetshiyaka ‘Ɔnɛ lasala dia ndjaala.’ Lo mɛtɛ, nde mbakasale dia andja ɔnɛ ndo ditongami tshɛ diele la lomba tongama, ndo nde ekɔ lo ntetemala nsala dia lolango ndo sangwelo diande kotshama. Ko laasɔ, lande na kahomba lokombo laki Nzambi tombwama, ndo ngande wakokaso mbisha lonya dia litombola?

4, 5. a) Kakɔna kalɔmbaso etena kataso ɔnɛ: “Lokombo layɛ lakidiame”? b) Ngande ndo etena kakɔna kayokidia Nzambi lokombo lande?

⁴ Jehowa nangaka dia lokombo lande kidiama. Lo mɛtɛ, oyango ande wa ntondo ele, nkidia lokombo lande oko wɛnyamidiɔ lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ dia Yeso diata ɔnɛ: “Lokombo layɛ lakidiame.” (Mat. 6:9) Etena kasalaso dɔmbɛlɔ sɔ, kakɔna mɛtɛ kalɔmbaso?

⁵ Oko wakateke lo Tshapita 1 ya dibuku nɛ, etelo k’ɔnɛ “lokombo layɛ lakidiame” ekɔ l’atei w’akambo asato wa lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ dia Yeso wendana la sangwelo diaki Jehowa. Akambo akina ahende ko: “Diolelo diayɛ diaye. Lolango layɛ latshame.” (Mat. 6:10) Mbokɛmaka dia, etena kalɔmbaso Jehowa dia Diolelo diande ndja ndo dia lolango lande tshama, sho mbɔlɔmbaka dia nde nkidia lokombo lande. Lo ɛtɛkɛta ekina, tekɔ lo nɔmba Jehowa dia nde mbɛdia lokombo lande oma lo mindo tshɛ yamboliɔtɔ, ntatɛ oma ko ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa l’ekambɔ k’Ɛdɛna. Onde Jehowa ayokadimola alɔmbɛlɔ wa ngasɔ? Ndamɛ mbutaka ate: “Dimi layukidia lukumbu lami la wuki lakasuwama l’atei a wedja.” (Ezek. 36:23; 38:23) Jehowa ayokidia lokombo lande la ntondo ka ditongami tshɛ, etena kayondonya akambo wa kɔlɔ tshɛ lo Aramangɛdɔna.

6. Ngande wakokaso mbisha lonya lo okidiamelo wa lokombo laki Nzambi?

⁶ L’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, Jehowa oketawɔka di’ekambi ande mbisha lonya lo okidiamelo wa lokombo lande. Koko, sho hatokoke nkidia lokombo laki Nzambi tshɛ lo tshɛ, nɛ dia lɔ lamboshilaka kidiama ndo lekɔ ekila lo yoho ya kokele. Ko ngande wakokaso nkidia lokombo lande? Izaya akate ate: ‘Jehowa Kanga lolembelembe ndamɛ oto mbahombanyu mbɔsa oko ekila.’ Ndo Jehowa ndamɛ akate lo dikambo di’ekambi ande ate: “Vo wayukidia lukumbu lami . . . ,  wayukaka [Nzambi] wa Isariyele woma.” (Is. 8:13; 29:23) Ɔnkɔnɛ, sho kidiaka lokombo laki Nzambi lo litshikitanya la nkombo nkina tshɛ, lo liɔsaka dia lɔ ndeka nkombo nkina tshɛ, lo nɛmiyaka lokombo lakɔ ndo lo kimanyiyaka anto akina dia vɔ liɔsa oko ekila. Ndo nto, lo yoho ya laande, sho mɛnyaka dia tekɔ la wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiɛlɔ lo lokombo laki Nzambi, etena ketawɔso dia Jehowa tɔlɔmbɔla ndo kookitanyiyaso l’otema ɔtɔi.—Tuk. 3:1; Ɛny. 4:11.

7, 8. a) Lande na kaki Nzambi kombetawɔ di’ekambi ande mbelamɛ lo lokombo lande mbala kakɔ ɔtɔi? b) Kakɔna kayangaso nsɛdingola kakianɛ?

⁷ Ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ wekɔ lo nkamba la lokombo lande lo ekanda awɔ, ntatɛ oma ko ɛnɔnyi wa 1870. Ɛnyɛlɔ, Tshoto y’Etangelo ya Siɔna ya Ngɔndɔ k’enanɛi 1879 ndo dibuku di’esambo Cantiques de l’Épouse diakatondjama lo ɔnɔnyi akɔ waamɛ diaki la lokombo Jehowa. Mɛnamaka dia la ntondo ka Jehowa mbetawɔ di’ekambi ande mbelamɛ lo lokombo lande l’ekila la ntondo k’anto tshɛ, nde akayashikikɛ dia vɔ kotshaka kɛnɛ kalɔmbama dia nongola diɛsɛ dia laande sɔ. Ko ngande wakalɔngɔsɔla Jehowa Ambeki wa Bible w’edjedja dia vɔ mɛmba lokombo lande?

⁸ L’ekomelo k’ɛnɔnyi 1800 ndo l’etatelo k’ɛnɔnyi 1900, Jehowa akakimanyiya ekambi ande dia vɔ nshihodia akambo wa mɛtɛ wendana la lokombo lande. Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tosato l’atei atɔ.

9, 10. a) Lande na kele oma l’etatelo, Tshoto y’Etangelo yakalekaka ntɛkɛta dikambo dia Yeso? b) Otshikitanu akɔna wakayosalema oma lo 1919, ndo etombelo akɔna wakonge la dui sɔ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Woho wakidia Tshoto y’Etangelo lokombo laki Nzambi.”)

⁹ Yoho ya ntondo ele, ekambi waki Jehowa wakayonga la eokelo ka dimɛna kendana l’ohomba wa lokombo laki Nzambi. Ambeki wa Bible wa kɔlamelo w’edjedja wakɛnyi dia yɛdikɔ y’oshinga w’etshungwelo ekɔ wetshelo woleki ohomba wa lo Bible. Dui sɔ mɛnamaka oma lo woho wakalekaka Tshoto y’Etangelo ntɛkɛta dikambo dia Yeso. Ɛnyɛlɔ, mbala ka ntondo kakatombe tshoto, yɔ yaki la lokombo la Yeso mbala dikumi oleki lokombo la Jehowa. Lo kɛnɛ kendana l’Ambeki wa Bible w’edjedja asɔ, Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’esambele 1, 1976, yakate ɔnɛ vɔ wakashaka Yeso “nɛmɔ diamboleka.” Koko, Jehowa akayakimanyiya dia vɔ mɛna woho washa Bible lokombo lande nɛmɔ di’efula. Shɛngiya yakɔna yakonge la dui sɔ le Ambeki wa Bible? Sawo diakɔ diaamɛ diakate ɔnɛ ntatɛ oma lo 1919, “Ambeki wa Bible wakayoleka mɛnya ohomba wele la lokombo la She aki Mɛsiya lele l’olongo, mbuta ate Jehowa.” Diakɔ diele, lo ɛnɔnyi akumi wakayele 1919, Tshoto y’Etangelo yakashile lokombo laki Nzambi mbala ndekana 6 500.

¹⁰ Lo mbisha lokombo Jehowa nɛmɔ diahombama, anangɛso wakɛnya ngandji kakawokaka lokombo laki Nzambi. L’ɛnyɛlɔ ka Mɔsɛ, Ambeki wa Bible asɔ ‘wakewoya lokombo la Jehowa.’ (Euh. 32:3; Osam. 34:3) Lo wedi okina, oko wakadialakema lo Afundelo, Jehowa akɛnyi ngandji kakawokaka lokombo lande ndo akaatshɔkɔla.—Osam. 119:132; Hɛb. 6:10.

11, 12. a) Ngande wakayotshikitanyemaka oyango w’ekanda aso yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa 1919? b) Lo dikambo diakɔna diakakotola Jehowa yambalo y’ekambi ande, ndo lande na?

¹¹ Yoho ya hende ele, Akristo wa mɛtɛ wakashihodia dimɛna olimu wakawalongola oma le Nzambi. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa 1919, anangɛso w’akitami wakalɔmbɔlaka ekambi waki Nzambi lo nshi shɔ wakasɛdingola prɔfɛsiya k’Izaya. Ntatɛ oma k’etena kɛsɔ, ekanda aso wakayoleka ntatɛ ntɛkɛta dikambo di’olimu w’esambishelo. Lande na kele otshikitanu ɔsɔ waki oko “mbo ya ndɛ l’etena kahombama”?—Mat. 24:45.

¹² La ntondo ka 1919, Tshoto y’Etangelo kɔtɛkɛtaka kaanga yema lo kɛnɛ kendana la ɛtɛkɛta w’Isaya ɛnɛ: “Emenyi ami mbenyu, mbata [Jehowa]. Nyu nyeli ekambi ami wakamasonola.” (Adia Isaya 43:10-12.) Koko, yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa 1919, ekanda aso wakatatɛ ntɛkɛta efula lo kɛnɛ kendana la divɛsa sɔ ndo wakakeketsha Akristo tshɛ w’akitami dia  vɔ ndjasha l’olimu wakawasha Jehowa wa nsambisha akambo wendana la nde. Ɔnkɔnɛ, oma lo 1925 polo 1931 oto, tshapita ya 43 y’Isaya yakalembetshiyama lo asawo 57 wa lo totshoto, ndo sawo tshɛ diakɛnyaka woho wendana Akristo wa mɛtɛ la ɛtɛkɛta w’Izaya. Mbokɛmaka hwe dia l’edja tshɛ k’ɛnɔnyi ɛsɔ, Jehowa akakotolaka yambalo y’ekambi ande lo olimu wakandawasha dia nsala. Lande na? Lo wedi ɔmɔtshi, ele dia vɔ “tadjami ntondo l’ohemba dia menda akoka awɔ.” (1 Tim. 3:10) La ntondo ka vɔ mbelamɛ lo lokombo lande, Ambeki wa Bible wakahombe mɛnya Jehowa dia vɔ wekɔ ɛmɛnyi ande wa mɛtɛ oma l’olimu wakawakambaka.—Luka 24:47, 48.

13. Dui diakɔna dioleki ohomba diahomba salema, ndo ngande wɛnya Ɔtɛkɛta wa Nzambi dui diakɔ?

¹³ Yoho ya sato ele, ekambi wa Jehowa wakayoshihodiaka ohomba w’okidiamelo wa lokombo laki Nzambi. Lo ɛnɔnyi 1920, vɔ wakashihodia ɔnɛ okidiamelo wa lokombo laki Nzambi ekɔ dui dioleki ohomba. Ngande wɛnya Ɔtɛkɛta wa Nzambi mɛtɛ ka dui di’ohomba efula sɔ? Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ pende nɛ. Naa ɔkɔkɔ woleki woke wakatshungola Nzambi ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito? Jehowa ndamɛ akate ate: “Dia lukumbu lami [di]angana lu kete tshe.” (Etum. 9:16) Ndo lande na kakoke Jehowa ase Isariyɛlɛ kɛtshi etena kakawɔɔtɔmbɔkwɛ? Jehowa akate nto ate: “Dimi lakayakimela ne dia lukumu la lukumbu lami, diaha lo monywama la ntundu ka wedja.” (Ezek. 20:8-10) Wetshelo akɔna wakakondja Ambeki wa Bible oma l’ɛkɔndɔ ɛsɔ ndo ekina wa lo Bible?

14. a) Kakɔna kakashihodia ekambi waki Nzambi l’ekomelo ka 1920? b) Shɛngiya yakɔna yakonge la eokelo ka dimɛna kɛsɔ le Ambeki wa Bible lo kɛnɛ kendana l’esambishelo? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Ɔkɔkɔ w’oshika watotshutshuya dia nsambisha.”)

¹⁴ Oya l’ekomelo k’ɛnɔnyi 1920, ekambi waki Nzambi wakayoshihodia kitshimudi y’ɛtɛkɛta wakafunde Izaya ɛnɔnyi oko 2 700 la ntondo. Izaya akate lo dikambo dia Jehowa ate: “Osoku mbakayalombola wudja aye, dia lukumbu laye ntumbwama.” (Is. 63:14) Ambeki wa Bible wakayoshihodia dia dui dioleki ohomba komonga panda kawɔ hita, koko okidiamelo wa lokombo laki Nzambi. (Is. 37:20; Ezek. 38:23) Lo 1929, dibuku Prophétie (Angɛlɛ) diakɛnya lo tshena pe dui dia mɛtɛ sɔ, lo mbuta ɔnɛ: “Okidiamelo wa lokombo la Jehowa mbele dui dioleki ohomba.” Otshikitanyelo wa eokelo k’oyoyo kɛsɔ kakaleke ntshutshuya ekambi waki Nzambi dia vɔ nsambisha awui wendana la Jehowa ndo mbɛdia lokombo lande oma lo mindo tshɛ.

15. a) Kakɔna kakashihodia anangɛso lo ɛnɔnyi 1930? b) Etena kakɔna kakakoke?

¹⁵ L’ekomelo k’ɛnɔnyi 1930, anangɛso wakonge la eokelo ka dimɛna kendana la nɛmɔ diele la lokombo laki Nzambi, olimu wakandawasha dia nkamba ndo eokelo ka dimɛna kendana la dui dioleki ohomba diahomba kandɔma. L’ekomelo a shimu, etena kakakoke ka Jehowa mbisha ekambi ande diɛsɛ dia mbelamɛ lo lokombo la nde la ntondo k’anto tshɛ. Dia mbeya woho wakasalema dui sɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole awui amɔtshi wakete.

16. a) Lo yoho yakɔna ya diambo yatombola Jehowa lokombo lande? b) Lo nshi y’edjedja, waa na wakɔsamaka ntondo oko wodja waki Nzambi?

¹⁶ Yoho mɔtshi ya laande yakidia Jehowa lokombo lande, ele lo monga la anto welamɛ lo lokombo lakɔ la nkɛtɛ. Ntatɛ oma ko 1513 N.T.D., wodja w’Isariyɛlɛ wakɔsamaka oko wodja waki Jehowa. (Is. 43:12) Koko lam’ele vɔ kootetemala nɛnya sheke yakawadje la Nzambi, vɔ wakashisha diɔtɔnganelo dia laande diaki lam’asawɔ la nde lo 33 T.D. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, Jehowa ‘akadje ase wedja yimba dia nsɔna anto amɔtshi oma l’atei awɔ dikambo dia lokombo lande.’ (Ets. 15:14) Wodja w’oyoyo wakasɔnama ɔsɔ wakayelamɛka ɔnɛ “Isariyɛlɛ wa Nzambi,” wokengami l’ambeki wa Kristo w’akitami w’oma lo wedja tshɛ.—Ngal. 6:16.

17. Oyango akɔna wakakotsha Satana?

¹⁷ Oya lo 44 T.D., ambeki wa Yeso ‘wakelamɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi ɔnɛ Akristo.’ (Ets. 11:26) Oma l’etatelo, lokombo lɔsɔ lakatshikitana la nkombo nkina nɛ dia Akristo wa mɛtɛ ato mbaki l’etena kɛsɔ. (1 Pet. 4:16) Koko, oko wakadiɛnya  Yeso lo wɛɛla ande w’eponga la nkangaka, Satana akakotsha oyango ande wa nkamba la lokombo Okristo, oyadi le Akristo wa kashi. Ɔnkɔnɛ, l’edja k’ɛnɔnyi nkama, anto kombeyaka ntshikitanya Akristo wa mɛtɛ la wa kashi. Koko, dui sɔ diakatatɛ ntshikitana lo ‘eleko ka dinela’ kakatatɛ lo 1914. Lande na? Nɛ dia l’etena kɛsɔ mbakatatɛ andjelo nkakitola Akristo wa mɛtɛ la wa kashi.—Mat. 13:30, 39-41.

18. Kakɔna kakakimanyiya anangɛso dia vɔ mɛna dia aki ohomba vɔ monga la lokombo l’oyoyo?

¹⁸ L’ɔkɔngɔ wa nde nsɔna ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo lo 1919, Jehowa akakimanyiya ekambi ande dia vɔ nshihodia olimu wakandawasha dia nsala. Vɔ wakashihodia esadi eto di’esambishelo ka lo luudu la luudu kakaatshikitanyaka la Akristo wa kashi tshɛ. L’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakayoshihodia nto ɔnɛ lokombo “Ambeki wa Bible” kombatshikitanyaka la Akristo wa kashi tshɛ lo tshɛ. Oyango wa ntondo waki la wɔ komonga tsho wa mbeka Bible, koko ndo wa nsambisha awui wendana la Nzambi, mbotombola ndo nkidia lokombo lande. Ko lokombo lakɔna lakɔtɔnɛka la olimu wakawakambaka ɔsɔ? Dimbola sɔ diakayokadimɔma lo 1931.

19, 20. a) Naa diewoyelo di’ɔngɛnɔngɛnɔ diakashama lo losanganya la woke lakasalema lo 1931? b)  Kakɔna kakasale anangɛso l’ɔkɔngɔ wa vɔ nkondja lokombo l’oyoyo lɔsɔ?

¹⁹ Lo Ngɔndɔ k’esambele 1931, Ambeki wa Bible oko 15 000 wakakome la Columbus, Ohio l’États-Unis dia tɔɔtɔ lo losanganya la woke. Etena kakawende ekongelo ka losanganya, vɔ wakaambe dia mɛna alɛta ahende wa weke J ndo W wakakangema l’angɛlɛ lo lohoso l’ekongelo. Anto wakatatɛ ndjambola ‘kɛnɛ kakalembetshiyaka alɛta asɔ.’ Amɔtshi wakate ɔnɛ vɔ nembetshiyaka: ‘Nkonga’ ndo akina ɔnɛ ‘nsungukala.’ Koko, Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’esambele 26, ɔnangɛso Joseph Rutherford akasha sawo diaki la diewoyelo di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula ɔnɛ: “Tekɔ l’ɔngɛnɔngɔ dia nyewoya dia ntatɛ oma ko kakianɛ, tambokondja lokombo lakombolaso mbeyama ndo mbelamɛ, mbuta ate Ɛmɛnyi wa Jehowa.” Paka l’ɔkɔngɔ wa diewoyelo sɔ, mbakayoshihodiaka ampokami tshɛ kitshimudi y’alɛta asɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa (l’Angɛlɛ Jehovah’s Witnesses) lokombo lɔsami oma lo Bible lo Isaya 43:10.

²⁰ Ampokami wakɛnya ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waki la wɔ l’ɔtɛ wa diewoyelo dia diambo sɔ lo mbida ekoko ndo nsaka y’efula. Ɔngɛnɔngɛnɔ waki la wɔ la Columbus wakokɛma suke la l’andja w’otondo lo tshimbo y’aradiyo. Ernest nde la Naomi Barber wa lo wodja w’Australie mbohɔka ɔnɛ: “Etena kakadamaka nsaka l’Amɛrikɛ, anangɛso wa la Melbourne wakalembɔlembɔ l’ɔlɔ ndo wakatetemala mbida nsaka, wata vate: Hatohɛki dui nɛ pondjo.” *

21. Shɛngiya yakɔna yakonge la lokombo l’oyoyo lakakondja ekambi waki Nzambi l’olimu w’esambishelo?

²¹ L’ɔkɔngɔ wa vɔ nongola lokombo l’oma l’Afundelo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ekambi waki Nzambi wakaleke ndjasha l’olimu w’esambishelo. Edward nde la Jessie Grimes,  atshukanyi amɔtshi w’ambatshi mboka wa l’États-Unis wakɔtɔ lo losanganya la woke lakasalema lo 1931 la Colombus lɔsɔ, wakate ɔnɛ: “Takamɔ oma la ngelo oko ambeki wa Bible, koko takakalola oko Ɛmɛnyi wa Jehowa. Taki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkondja lokombo latokimanyiya dia ntombola lokombo la Nzambi kaso.” L’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔsɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛmɔtshi wakatatɛ nkamba la yoho y’oyoyo ya nsambisha. Vɔ wakatatɛ ndjaeyanya le ampokami awɔ lo mbaɛnya kartɛ kele la losango lɔnɛ: “Lekɔ ɔmɔtshi wa l’atei w’Ɛmɛnyi wa JEHOWA wasambisha akambo wendana la Diolelo dia JEHOWA Nzambi kaso.” Lo mɛtɛ, ekambi waki Nzambi waki l’ofunu dia mɛmba lokombo laki Jehowa ndo vɔ waki suke dia nsambisha kitshimudi yalɔ l’ahole tshɛ.—Is. 12:4.

22. Kakɔna kɛnya di’ekambi waki Nzambi wekɔ la lokombo lotshikitanyi la nkombo nkina tshɛ?

²² Ɛnɔnyi efula wakete l’ɔkɔngɔ wa Jehowa nkimanyiya anangɛso w’akitami dia vɔ mɛmba lokombo lɔsɔ lotshikitanyi la nkombo nkina. Ntatɛ oma ko 1931, onde Satana ambonga l’akoka wa nshisha lokombo l’ekambi waki Nzambi lɔsɔ? Onde nde ambolietɛ wolo diaha anto mɛna otshikitanu wele lam’asaso la ɛtɛmwɛlɔ ekina? Keema. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, lokombo laso la laande l’Ɛmɛnyi waki Nzambi lekɔ lo taleke mbeyama. (Adia Mika 4:5; Malaki 3:18.) Ndo nto, tamboleka mbekesanɛ la lokombo laki Nzambi, polo lo woho wele onto tshɛ lakamba la lokombo lɔsɔ ɛlɔ kɛnɛ mbeyamaka esadi eto oko Ɔmɛnyi wa Jehowa. Lo dihole dia lokombo lɔsɔ nshishɔ l’ɔtɛ wambofulanɛ ɛtɛmwɛlɔ efula wa kashi, ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ waki Jehowa ‘wamboshikikɛma laadiko di’ekongo.’ (Is. 2:2) Ɛlɔ kɛnɛ, ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa ndo lokombo lande l’ekila lambokidiama lo yɛdikɔ y’efula.

23. Lo ndjela Osambu 121:5, dui diakɔna dia mɛtɛ diendana la Jehowa diatokeketsha?

²³ Ande ekeketshelo kakondjaso dia mbeya dia Jehowa ayotokokɛ oma l’ɔlɔshamelo waki Satana wa nshi nyɛ ndo wa nshi yayaye lee! (Osam. 121:5) Tekɔ mɛtɛ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbuta oko omembi w’esambo lakate ate: “Wudja wetawo vati: [Jehowa kele Nzambi], weli la otshoko, ee, wudja wakandasonola dia ndjala ukito andi, weli la otshoko.”—Osam. 33:12.