1. Etena kakasangana Ambeki waki Yeso kaamɛ, ekimanyielo kakɔna kakawalongola ndo lande na kakiwɔ l’ohomba atɔ?

YEMA tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka Yeso, ambeki ande wakasangana kaamɛ dia keketshana lam’asawɔ. Vɔ wakadihe nkuke nɛ dia waki la wɔma w’atunyi awɔ. Koko wɔma awɔ wakashile etena kakɛnɛ Yeso le wɔ ndo kakandawatɛ ate: “Nyolongole nyuma k’ekila.” (Adia Joani 20:19-22.) L’ɔkɔngɔ diko, ambeki wa Yeso wakayosangana nto etena kakaatshulwɛ Jehowa nyuma k’ekila. Ande woho wakawakeketshama dia ndjasha l’olimu w’esambishelo wakaakongɛka la ntondo lee!—Ets. 2:1-7.

2. a) Ngande watokeketsha Jehowa ɛlɔ kɛnɛ, ndo lande na keso l’ohomba w’ekeketshelo kɛsɔ? b) Lande na kele Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo wekɔ ohomba efula? (Enda nɔtɛ ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo,”)

² Sho lawɔ pomanaka l’ekakatanu wele oko wɛnɛ wakahomana l’anangɛso wa lo ntambe ka ntondo. (1 Pet. 5:9) Dia sho minya wɔma w’onto ndo dia ntetemala ndjasha l’olimu w’esambishelo, sho tshɛ tekɔ l’ohomba wa wolo washa Jehowa. (Ɛf. 6:10) Jehowa toshaka wolo ɔsɔ lo yɛdikɔ y’efula oma lo tshimbo ya nsanganya yaso. Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ la nsanganya hiende lo lomingu yalongolaso wetshelo, mbuta ate Losanganya la lo sɛkɛ ndo wekelo wa Tshoto yEtangelo ndo nsanganya yaso ya l’atei a lomingu yelamɛ Lɔsɛnɔ ndo olimu aso wOkristo. Tekɔ nto la nsanganya nyɛi ya weke yasalema ɔnɔnyi tshɛ: Losanganya la rɛjiɔ, nsanganya hiende y’etshimbedi ndo Eohwelo ka nyɔi ka Kristo. Lande na kele ekɔ ohomba sho mbɔtɔka lo nsanganya shɔ tshɛ? Ngande wambolowana nsanganya yaso ya nshi nyɛ? Ndo ngande wɛnya woho wɔsaso nsanganya woho w’anto weso?

3, 4. Kakɔna kalɔmba Jehowa ekambi ande? Sha ɛnyɛlɔ.

³ Oma ko nshi y’edjedja, Jehowa okɔlɔmbaka ekambi ande dia vɔ sanganaka kaamɛ dia mbɔtɛmɔla. Ɛnyɛlɔ, lo 1513 N.T.D., Jehowa akasha wodja w’Isariyɛlɛ Ɛlɛmbɛ ande, l’atei awɔ mbaki ndo Ɔlɛmbɛ wa namaka Lushi l’ekila lomingu tshɛ dia nkumbo tshɛ ntɛmɔla Jehowa ndo mbetshama Ɛlɛmbɛ ande. (Euh. 5:12; 6:4-9) Etena kakayelaka ase Isariyɛlɛ didjango sɔ, nkumbo yawɔ tshɛ yakakeketshamaka ndo wodja w’otondo wakatshikalaka la wolo ndo pudipudi lo nyuma. Koko etena kakawahindolaka ɔlɛmbɛ wa sanganaka mbala la mbala dia ntɛmɔla Jehowa ɔsɔ, vɔ wakashishaka  diɔtɔnganelo diaki lam’asawɔ la nde.—Lew. 10:11; 26:31-35; 2 Ek. 36:20, 21.

⁴ Nyɛsɔ tɔsɛdingole ndo ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Yeso. Nde aki la mbekelo ka tshɔka lo shinangɔnga lomingu tshɛ Lushi l’ekila. (Luka 4:16) L’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso ndo ka eolwelo kande, ambeki ande wakatetemala nsangana kaamɛ mbala la mbala, kaanga mbakiwɔ komonga nto l’ɛse k’ɔlɛmbɛ wa Lushi l’ekila. (Ets. 1:6, 12-14; 2:1-4; Rɔmɔ 14:5; Kɔl. 2:13, 14) Lo nsanganya shɔ, Akristo wa lo ntambe ka ntondo konongolaka tsho wetshelo ndo ekeketshelo, koko wakashaka Jehowa ndo olambo wa lotombo oma l’alɔmbɛlɔ, kɔmatɛrɛ ndo esambo wakawawembɛka.—Kɔl. 3:16; Hɛb. 13:15.

5. Lande na kɔtɔso lo nsanganya yasalema l’etshumanelo lomingu la lomingu ndo lo nsanganya ya weke yasalema ɔnɔnyi tshɛ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: ““ Nsanganya ya l’ɔnɔnyi yatshumanya ekambi waki Nzambi,”)

⁵ Woho akɔ waamɛ mbele, etena kɔtɔso lo nsanganya ya l’etshumanelo lomingu tshɛ ndo lo nsanganya ya weke yasalema ɔnɔnyi tshɛ, sho mɛnyaka dia tekɔ lo nsukɛ Diolelo diaki Nzambi, sho keketshamaka oma le nyuma k’ekila ndo keketshaka anto akina etena kakɛnɛmɔlaso mbetawɔ kaso. Dui dioleki ohomba ele, etena kɔtɔso lo nsanganya, sho tɛmɔlaka Jehowa oma lo tshimbo y’alɔmbɛlɔ, kɔmatɛrɛ yaso ndo y’esambo wawembɛso. Yoho yasalema nsanganya yaso mbeyaka ntshikitana la yoho yakasalaka ase Isariyɛlɛ ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo, koko yɔ yekɔ paka la ohomba akɔ waamɛ. Ngande wambolowana nsanganya yaso ya nshi nyɛ?

6, 7. a) Naa oyango wele la nsanganya yaso? b) Onde nsanganya yakasalemaka woho akɔ waamɛ lo ndjela elui w’Ambeki wa Bible? Lembetshiya.

⁶ Etena kakatatɛ ɔnangɛso Charles Taze Russell nyanga akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, nde akɛnyi dia aki  ohomba nsangana kaamɛ l’anto akina waki l’oyango akɔ waamɛ. Lo 1879, Russell akafunde ate: “Dimi l’asekami wa la Pittsburgh takayakongɛ ndo takakenge kalasa ka Bible dia salaka eyangelo l’Afundelo, lo sanganaka Lushi la lomingu tshɛ.” Ambadi wa Tshoto y’Etangelo ya Siɔna wakakeketshama dia sanganaka kaamɛ, ndo lo 1881, nsanganya yakatatɛ salema la Pittsburgh, Lushi la sato ndo Lushi la lomingu tshɛ. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi, 1895 yakate ɔnɛ oyango wele la nsanganya shɔ ele dia “nkeketsha ngandji k’Okristo ndo kaamɛ ka lam’asaso” ndo mbisha wanɛ wayiɔtɔ diaaso dia keketshana lam’asawɔ.—Adia Hɛbɛru 10:24, 25.

⁷ L’edja k’ɛnɔnyi efula, yoho ndo mbala yakasalemaka nsanganya yaso yakatshikitana lo ndjela elui w’Ambeki wa Bible. Ɛnyɛlɔ, mukanda wakafunde olui ɔmɔtshi w’Ambeki wa Bible wa l’États-Unis lo 1911 wakate ɔnɛ: “Tekɔ lo nsala nsanganya tshanu lomingu tshɛ.” Vɔ wakasalaka nsanganya shɔ Lushi l’ɔtɔi, la sato, la tanu ndo mbala hiende Lushi la lomingu. Mukanda okina wakafunde olui w’Ambeki wa Bible wa l’Afrikɛ wakatombe lo 1914 wakate ɔnɛ: “Tekɔ lo nsala nsanganya mbala hiende lo ngɔndɔ, ntatɛ oma lo Lushi la tanu polo Lushi la lomingu.” Koko l’ɔkɔngɔ diko, alako wendana la woho wahomba nsanganya salema wakayotomba. Nyɛsɔ tɔsɛdingole lo tshena pe ɔkɔndɔ wendana la losanganya la losanganya.

8. Naa ɛtɛ w’awui ɛmɔtshi waki la asawo wa lo sɛkɛ wa ntondo?

⁸ Sawo dia lo sɛkɛ. Lo 1880, ɔnɔnyi ɔtɔi l’ɔkɔngɔ w’ɔnangɛso Russell ntatɛ ntondja Tshoto y’Etangelo ya Siɔna, nde akayele ɛnyɛlɔ kakatshike Yeso lo mbeteta dia taasambishaka. (Luka 4:43) Lo nsala dui sɔ, ɔnangɛso Russell akatshike ɛnyɛlɔ kendana la woho wahomba sawo dia lo sɛkɛ mbishama. Lo kɛnɛ kendana lɔkɛndɔ lɔsɔ, Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakate ɔnɛ ɔnangɛso Russell “ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mbisha sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: ‘Les choses qui appartiennent au Royaume de Dieu.’” Lo 1911, l’ɔkɔngɔ wa tshumanelo mbatema lo wedja efula, etshumanelo tshɛ kakakeketshama dia ntoma atɛkɛtshi w’eshika dia tashaka asawo asamalo waki l’awui wotshikitanyi, wele oko kilombo ndo oshinga w’etshungwelo. L’ekomelo ka sawo tshɛ, lokombo l’ɔtɛkɛtshi ndo ɔtɛ wa sawo wa lomingu layela wakewoyamaka.

9. Ngande wambotshikitanyema Sawo dia lo sɛkɛ l’edja k’ɛnɔnyi, ndo ngande wakokayɛ nsukɛ losanganya lɔsɔ?

⁹ Lo 1945, Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakewoya kapanyɛ k’asawo wa lo sɛkɛ enanɛi wakahombe mbishama l’andja w’otondo wakendanaka “l’akambo wa wanyandja wa lo nshi shɔ.” L’edja k’ɛnɔnyi akumi, atɛkɛtshi wakasɔnamaka kookambaka tsho l’ekongelo k’asawo k’oma le ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo, koko wakashaka ndo asawo wakawakongɛka vɔamɛ. Koko lo 1981, atɛkɛtshi tshɛ wakalɔmbama dia ndjela paka ekongelo k’asawo kakatomɛka ɔhɔmbɔ tshumanelo. Polo lo 1990, ko asawo amɔtshi wa lo sɛkɛ weke la etenyi ka ampokami  ntɛkɛta kana nsala wɛnyɛlɔ; koko l’ɔnɔnyi akɔ waamɛ, alako akina wakashama, ndo ntatɛ oma laasɔ, sawo dia lo sɛkɛ diakatatɛ mbishama paka oma le onto ɔtɔi. Otshikitanu okina wakasalema lo Ngɔndɔ ka ntondo 2008, etena kakawasuse sawo dia lo sɛkɛ oma lo minitɛ 45 lo minitɛ 30. Kaanga mbakasalema etshikitanu ɛsɔ, asawo wa lo sɛkɛ walɔngɔswama dimɛna wekɔ lo ntetemala nkeketsha mbetawɔ kaso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wekɔ lo tetsha akambo wotshikitanyi wendana la Diolelo diaki Nzambi. (1 Tim. 4:13, 16) Onde wɛ mbelɛka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ wanɛ weka la yɛ Bible ndo anto akina wele bu Ɛmɛnyi wa Jehowa dia vɔ ndjohokamɛ asawo wa lo sɛkɛ w’oma lo Bible w’ohomba asɔ?

10-12. a) Etshikitanu akɔna wambosalema lo kɛnɛ kendana la Wekelo wa Tshoto y’Etangelo? b) Ambola akɔna wakokayɛ ndjaoka?

¹⁰ Wekelo wa Tshoto y’Etangelo. Lo 1922, anangɛso wakeyamaka oko amindji wa nkɛndɔ yendana l’awui wa Nzambi, mbuta ate wanɛ wakatomama oma le tshunda dia Watch Tower Society dia tashaka asawo lo tshumanelo ndo talɔmbɔlaka olimu w’esambishelo wakalɔmbama dia salaka losanganya lɔmɔtshi mbala la mbala dia mbekaka Tshoto y’Etangelo. Kanyi shɔ yaketawɔma, ndo oma l’etatelo, losanganya lɔsɔ lakasalemaka l’atei a lomingu kana Lushi la lomingu.

¹¹ Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka samalo 15, 1932 (Angɛlɛ) yakɛnya woho wahomba losanganya lɔsɔ salema. Lo ndjela woho wakalɔmbwamaka wekelo ɔsɔ lo Bɛtɛlɛ, sawo diakɔ diakate ɔnɛ ɔnangɛso mbahomba nɔmbɔla wekelo ɔsɔ. Anangɛso asato wakadjasɛka la ntondo ka lɔyɛnga ko mengɔnyaka wadielo w’edingɔ. Lo nshi shɔ, asawo wa lo Tshoto y’Etangelo komongaka la ambola, laasɔ ɔnɔmbɔdi akahombaka nɔmba ampokami dia vɔ mboka ambola lo ndjela kɛnɛ kataweke, oma laasɔ ko nde nɔmba ampokami dia nkadimola. Koko etena kakalɔmbamaka di’elembetshielo ekina mbishama, ɔnɔmbɔdi akawashaka “lo tshena pe.”

 ¹² L’etatelo, etshumanelo l’etshumanelo wakekaka tshoto yakasɔnaka anto efula dia mbeka, polo lam’akayɛnyaka Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 15, 1933 (Angɛlɛ) dia tshumanelo tshɛ pombaka mbekaka paka tshoto yeke katomba. Lo 1937, yɛdikɔ yakɔsama dia Wekelo wa Tshoto y’Etangelo salemaka Lushi la lomingu. Olowanyelo wa dimɛna wendana la losanganya lɔsɔ ndo wɔtɔnɛ la woho wasalaso ɛlɔ kɛnɛ wakashama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1942 (Angɛlɛ). Tshoto shɔ yakate dia ambola wayotanemaka l’ɛse ka ndjɛkɛ tshɛ y’asawo wa wekelo, ambola asɔ pombaka mbokama, losanganya lɔsɔ pombaka salema l’edja k’oshidi a tango ɔtɔi ndo ɔnɛ ampokami pombaka mbisha kɔmatɛrɛ lo “ɛtɛkɛta awɔ hita” lo dihole dia mbishaka kɔmatɛrɛ ya l’adia. Wekelo wa Tshoto y’Etangelo wekekɔ ehomɔ ka ntondo kakamba l’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo dia tosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma l’etena kahombama. (Mat. 24:45) Toyambole onto l’onto ɔnɛ: ‘Onde dimi nɔngɔsɔlaka wekelo wa Tshoto y’Etangelo lomingu tshɛ? Ndo onde dimi salaka la wolo dia mbisha kɔmatɛrɛ naka kokaka?’

13, 14. Etshikitanu akɔna wendana la Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo wakasalema, ndo kakɔna kalekayɛ ngɛnangɛna lo losanganya lɔsɔ?

¹³ Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo. L’atei atei w’ɛnɔnyi 1890, l’ɔkɔngɔ wa tɔvɔlimɛ efula ta dibuku L’Aurore du Millénium tondjama, ɔnangɛso Rahn laki Ombeki wa Bible wakadjasɛka l’osomba wa Baltimore, akalɔmbɛ dia Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo wakawelɛka “Cercles de l’aurore” salemaka. Oma l’etatelo, nsanganya shɔ yakasalemaka mbala efula lo mvudu y’anangɛso dia tokohemba, koko lo Ngɔndɔ ka divwa 1895, Tshoto y’Etangelo yakɛnya ɔnɛ lam’ele nsanganya shɔ yosalema l’esomba efula wa l’États-Unis, yɔ koka ntatɛ salema l’ahole tshɛ. Sawo diakɔ diakɛnya dia losanganya lɔsɔ pombaka nɔmbwama oma le ɔnangɛso laadia dimɛna. Nde akahombaka mbadia ɔnɔngɔ ɔtɔi, ko nde nkonga yema di’anto mbisha kɔmatɛrɛ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ nkɛtshanya odingɔ w’otondo, nde akahombaka mbadia avɛsa woshilami lo Bible. L’ekomelo ka tshapita, ompokami tshɛ akahombaka mbisha kɔmatɛrɛ k’ovuswelo ka lo tshena pe.

¹⁴ Lokombo la losanganya lɔsɔ lakatshikitanyema mbala efula. Ɛnyɛlɔ, lɔ lakelamɛ ɔnɛ Cercles béréens pour l’étude de la Bible, (Elui w’ase Bɛrɔya dikambo dia wekelo wa Bible), lo ndjela ɛnyɛlɔ k’ase Bɛrɔya wa lo ntambe ka ntondo wakasɛdingolaka Afundelo dimɛna dimɛna. (Ets. 17:11) Oma laasɔ, losanganya lɔsɔ lakayelamɛka ɔnɛ Wekelo wa dibuku. Ɛlɔ kɛnɛ, lɔ lelamɛ ɔnɛ Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo, ndo etshumanelo k’otondo sanganaka kaamɛ lo Mbalasa ka Diolelo, koko aha lo mvudu y’anangɛso. L’edja k’ɛnɔnyi efula, losanganya lɔsɔ lambotosha diaaso dia mbeka weho w’abuku efula, tobukubuku ndo asawo wotshikitanyi wa lo totshoto. Oma ko nshi y’edjedja, wanɛ tshɛ wɔtɔ lo losanganya lɔsɔ keketshamaka dia mbisha kɔmatɛrɛ. Losanganya lɔsɔ  lambofudia ewo kaso k’akambo w’oma lo Bible. Onde wɛ ekɔ la mbekelo ka nɔngɔsɔlaka losanganya lɔsɔ mbala la mbala ndo mbishaka kɔmatɛrɛ naka kokaka?

15. Oyango akɔna waki la Kalasa k’olimu wa teokrasi?

¹⁵ Kalasa k’olimu wa teokrasi. Carey Barber lakakambaka nshi shɔ lo mbalasa kalɔmbɔla ka la Brooklyn, akate ate: “L’otsho wa Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka hende 16, 1942, anangɛso tshɛ wa lo Bɛtɛlɛ ka la Brooklyn wakalɔmbama dia mfundja nkombo yawɔ lo kalasa keyama ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ Kalasa k’olimu wa teokrasi.” Ɔnangɛso Barber lakayokambaka oko ose Olui-walɔmbɔla akate lo dikambo dia kalasa kɛsɔ ate: “Tɔ kekɔ olowanyelo ɔmɔtshi woleki dimɛna washa Jehowa ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ.” Wetshelo wa lo kalasa kɛsɔ wakakimanyiya anangɛso dia vɔ mpamia akoka awɔ wa mbetsha ndo apandjudi wakakondja etombelo w’amɛna, diakɔ diele lo 1943, biukubuku Wekelo wa l’olimu wa teokrasi yakakahanyema lo tshumanelo dia l’andja w’otondo. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ  ka samalo 1, 1943 yakate ɔnɛ Kalasa k’olimu wa teokrasi kakalɔngɔswama dia “nkimanyiya anangɛso dia vɔ monga esambisha wa Diolelo wa tomanamana.”—2 Tim. 2:15.

16, 17. Onde Kalasa k’olimu wa teokrasi kakatetshaka tsho paka dia monga l’akoka? Lembetshiya.

¹⁶ Oma l’etatelo, anto efula waki l’okakatanu dia ntɛkɛta la ntondo ka lemba l’anto. Ɛnyɛlɔ, Clayton Woodworth lele she akadjama lo lokanu kaamɛ l’ɔnangɛso Rutherford ndo l’anangɛso akina lo 1918 aha l’onongo, mbohɔka woho wakandayaoke etena kakandayafundja lo kalasa kɛsɔ lo 1943. Nde mbutaka ate: “Laki l’okakatanu wa mamba dia mbisha asawo. Lolemi lami laki wotsho, laki l’okakatanu dia mpotola ɛtɛkɛta ndo wondjo ami wa dui koombokɛka dimɛna.” Koko etena kakayohamaka akoka ande, ɔnangɛso Clayton akayolongola ɛkɛndɛ efula wa ntɛkɛta la ntondo k’anto efula. Kalasa kɛsɔ kakawetsha awui efula laadiko dia monga tsho l’akoka. Tɔ kakawetsha ndo ohomba wa monga l’okitshakitsha ndo ndjaɛkɛ le Jehowa. Nde akate ate:  “Lakayoshihodiaka dia aha akoka wele l’ɔtɛkɛtshi mbele la dikambo, koko naka nde ndjalɔngɔsɔla dimɛna ndo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa, kete ampokami wayowohokamɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ndo wayokondja wahɔ oma lo sawo diande.”

¹⁷ Lo 1959, akadiyɛso wakayotatɛ ndjafundja lo kalasa kɛsɔ. Kadiyɛso Edna Bauer mbohɔka diewoyelo diakawasha lo losanganya la woke lakandɔtɔ lɔsɔ ate: “Akadiyɛso waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula nɛ dia wakakondja waaso wa mpamia akoka awɔ.” L’edja k’ɛnɔnyi efula, anangɛso l’akadiyɛso efula wakafundja nkombo lo Kalasa k’olimu wa teokrasi ndo waketshama oma le Jehowa. Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo ntetemala nongola olowanyelo ɔsɔ lo losanganya laso la l’atei a lomingu. Lo ndjafundja lo Kalasa k’olimu wa teokrasi.—Adia Isaya 54:13.

18, 19. a) Ngande walongolaso ɛlɔ kɛnɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna dia nkamba olimu w’esambishelo? b) Lande na kembaso esambo lo nsanganya yaso? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Wembelo w’akambo wa mɛtɛ.”)

¹⁸ Losanganya l’olimu. L’etatelo ka 1919, nsanganya yendana la woho wa nkamba olimu w’esambishelo yakatatɛ salema. Lo nshi shɔ, aha ase etshumanelo tshɛ mbakɔtɔka lo nsanganya shɔ, koko paka wanɛ wakayakimɔ dia kahaka ekanda walembetshiya Bible. Lo 1923, Losanganya l’olimu lakasalemaka mbala ɔtɔi lo ngɔndɔ, ndo ase etshumanelo tshɛ wakaliɔtɔka. Lo 1928, tshumanelo tshɛ diakalɔmbama dia salaka Losanganya l’olimu lomingu tshɛ, ndo lo 1935, Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakakeketsha tshumanelo dia vɔ salaka losanganya lɔsɔ lo ndjela elembetshielo wakashama lo mukanda wakawelɛka ɔnɛ Instructeur (wakayelamɛka ɔnɛ Informateur ndo l’ɔkɔngɔ diko Olimu aso wa Diolelo). Kombeta edja, losanganya lɔsɔ lakayonga lo ekongelo ka mbala la mbala k’etshumanelo tshɛ.

¹⁹ Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nongola ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna ka nkamba olimu w’esambishelo lo losanganya laso la l’atei a lomingu. (Mat. 10:5-13) Naka ndo wɛ mbalongola dikatshi dia losanganya Lɔsɛnɔ ndo olimu aso w’ Okristo, onde wɛ diekaka dimɛna ndo ndjelaka alako wa lɔkɔ lo esambishelo?

20-22. a) Lande na kasalaso Eohwelo ka nyɔi ka Yeso? b) Wahɔ akɔna wakondjayɛ lo mbɔtɔka lo losanganya lɔsɔ ɔnɔnyi tshɛ?

²⁰ Yeso akatɛ ambeki ande dia vɔ mbohɔka nyɔi kande, polo ndo lam’ayondoya. L’ɛnyɛlɔ ka fɛtɛ k’Elekanelo, Eohwelo ka nyɔi ka Kristo salemaka ɔnɔnyi tshɛ. (1 Kɔr. 11:23-26) Miliyɔ y’anto mbɔtɔka lo losanganya lɔsɔ ɔnɔnyi tshɛ. Lɔ mboholaka Akristo w’akitami diɛsɛ diele la wɔ dia tolɛ oko ekitɔ wa Diolelo. (Rɔmɔ 8:17) Lɔ mboholaka nto ɛkɔkɔ ekina dia vɔ pombaka monga la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le Nkumenga ka Diolelo diaki Nzambi ndo ntshikala la kɔlamelo le nde.—Jni. 10:16.

²¹ Ɔnangɛso Russell nde l’asekande wakeyaka ohomba wa salaka Dambo dia dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ ndo wakeyaka dia diɔ pombaka salemaka mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 1880 (Angɛlɛ) yakate ɔnɛ: “Aya ɛnɔnyi efula wasalaso Eohwelo l’osomba wa Pittsburgh . . . ndo walɛso mapa la vinyɔ yele didjidji dia demba ndo dikila dia  Nkumadiɔndjɔ.” Kombeta edja, nsanganya ya weke yakatatɛ salema mbala ɔtɔi la Eohwelo. Losanganya lɔsɔ lakasalema mbala ka ntondo lo 1889, anto 225 mbakaliɔtɔ ndo anto 22 mbakabatizama.

²² Ɛlɔ kɛnɛ, hatoyosala Eohwelo mbala ɔtɔi la losanganya la woke, koko sho kisalaka lo Mbalasa yaso ya Diolelo, l’ahole akina wafutɛso, ndo sho mbelɛka anto akina dia ndjosangana kaamɛ la so lo diaaso sɔ. Lo 2013, anto ndekana miliyɔ 19 wakɔtɔ lo Eohwelo ka nyɔi ka Yeso. Ande diɛsɛ diele la so dia mbɔtɔ lo losanganya lɔsɔ ndo mbelɛ anto akina dia vɔ ndjokondja wahɔ oma lo dikɔlɔ di’ekila sɔ lee! Onde wɛ salaka la wolo dia mbelɛ anto efula lo Eohwelo ɔnɔnyi tshɛ?

23. Ngande wɔsayɛ nsanganya yaso?

²³ Ekambi waki Jehowa wa kɔlamelo hawɔshi didjango dia sanganaka kaamɛ oko dui dia wotsho. (Hɛb. 10:24, 25; 1 Jni. 5:3) Ɛnyɛlɔ, nkumekanga Davidɛ akangɛnangɛnaka ntshɔ lo luudu la Jehowa dia tɔɔtɛmɔla. (Osam. 27:4) Nde akangɛnangɛnaka nsala dui sɔ, djekoleko kaamɛ l’anto akina wakookaka Nzambi ngandji. (Osam. 35:18) Tokanyiya nto ɛnyɛlɔ kaki Yeso. Kaanga l’etena kakinde eke dikɛnda, nde aki la nsaki k’efula ka ntshɔ lo luudu l’ɔtɛmwɛlɔ laki She.—Luka 2:41-49.

24. Diaaso diakɔna diele la so etena kɔtɔso lo nsanganya?

²⁴ Etena kɔtɔso lo nsanganya, sho mɛnyaka ngandji kokaso Jehowa ndo nsaki kele la so ka nkeketsha asekaso ambetawudi. Sho mɛnyaka nto nsaki kele la so ka mbeka dia nsɛna oko ambolami wa Diolelo diaki Nzambi, nɛ dia ntondotondo, lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo ya weke mbekaso awui asɔ. Laadiko dia laasɔ, nsanganya yaso toshaka akoka ndo wolo wele la so ohomba dia ntetemala lo elimu woleki ohomba wasalema l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi, mbuta ate mbetɛ anto ambeki wa Nkumekanga Yeso Kristo ndo mbaetsha. (Adia Mateo 28:19, 20.) Aha la taamu, nsaki k’efula kele la so ka nsangana kaamɛ mɛnyaka woho wɔsaso Diolelo diaki Nzambi. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔɔsake nsanganya yaso la nɛmɔ di’efula.