1 2 a) Kakɔna kakakadimola ɔnangɛso Russell pastɛrɛ kɛmɔtshi kakalangaka mbeya woho wakakondjaka Ambeki wa Bible falanga dia nkamba elimu wa Diolelo? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

LUSHI lɔmɔtshi, pastɛrɛ kɛmɔtshi ka l’ɔtɛmwɛlɔ welɛwɔ Église réformée akatshu dia tenda ɔnangɛso Charles Russell. Nde akalange mbeya woho wakakambemaka elimu w’Ambeki wa Bible.

Ɔnangɛso Russell akawotɛ ate: “Sho hatosale ɛkɔngɔ pondjo.”

Pastɛrɛ kɛsɔ akawombola ate: “Ko ngande wakondjanyu falanga?”

Ɔnangɛso Russell akookadimola ate: “Kaanga dimi kokotɛka kɛnɛ kele mɛtɛ, wɛ hatetawɔ. Etena kaya anto lo nsanganya yaso, sho hatetshetsha asaka dia vɔ mbidja falanga. Koko vɔamɛ mɛnaka di’adepasɛ pombaka salema. Diakɔ diayowotaka onto l’onto ɔnɛ: ‘Falanga efula yakashishɔ lo wokelo wa mbalasa kɛnɛ . . . Ngande wakokami nkimɔ woshasha dia nsukɛ olimu ɔnɛ?’”

Pastɛrɛ kɛsɔ kombetawɔ kɛnɛ kakawotɛ ɔnangɛso Russell.

Russell akawotɛ ate: “Kɛnɛ kele mɛtɛ mbakotɛmi. Anto waya lo nsanganya yaso wokomimbolaka onto l’onto ɔnɛ: ‘Ngande wakokami nkimɔ falanga dia nsukɛ olimu ɔnɛ?’ Etena katshɔkwama onto ndo kakondjande falanga, ndamɛ mbetawɔka dia nkamba la yɔ lo dikambo dia Nkumadiɔndjɔ. Ko naka nde bu la yɔ, onde tayowɔlɔmbayɔ la wolo?”

² Ɔnangɛso Russell akate “kɛnɛ kele mɛtɛ.” Lo tena tshɛ, ekambi waki Nzambi wokokimɔka weshasha wa la lolango dia nsukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Lo tshapita nyɛ, tayɔsɛdingola bɛnyɛlɔ dimɔtshi dia lo nshi y’edjedja ndo dia nshi nyɛ diashikikɛ mɛtɛ ka dikambo sɔ. Etena katatasɛdingola woho wasukamɛ elimu wa Diolelo ɛlɔ kɛnɛ, ayonga dimɛna onto l’onto ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakokami nsukɛ Diolelo?’

3, 4. a) Wɛkamu akɔna wele la Jehowa le atɛmɔdi ande? b) Ngande wakasukɛ ase Isariyɛlɛ olimu wa wokelo wa tabɛrnakɛlɛ?

³ Jehowa ekɔ la wɛkamu le atɛmɔdi ande wa mɛtɛ. Nde mbeyaka di’etena kakondjawɔ diaaso, vɔ mbɛɛnyaka woho  womamemawɔ lo nkimɔ weshasha wa la lolango. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ pende diendana l’ɔkɔndɔ w’ase Isariyɛlɛ.

⁴ L’ɔkɔngɔ wa nde ntshungola ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito, Jehowa akawatɛ dia vɔ mbika tabɛrnakɛlɛ kakawahombe mbɔtɛmɔlaka. Wokelo atɔ wakahombe mbɔsa diangɔ efula. Jehowa akalange mbisha onto tshɛ diaaso dia nsukɛ olimu ɔsɔ, diakɔ diakatɛ Mɔsɛ wodja ate: ‘Onto tshɛ lele l’otema w’ɔlɔlɔ eela Jehowa woshasha ɔmɔtshi.’ (Etum. 35:5) Kakɔna kakasale anto waki oma la diɛnɛ la ‘toho tshɛ t’ɛhɛnyɔhɛnyɔ lo lɔhɔmbɔ’ asɔ? (Etum. 1:14) Vɔ wakasukɛ olimu ɔsɔ lo yɛdikɔ y’efula lo nkimɔ l’otema ɔtɔi paonyi, mfɛsa ndo diangɔ dikina di’oshinga wolo diakawakondja, ondo oma le ewandji awɔ waki l’Edjibito. (Etum. 12:35, 36) Ase Isariyɛlɛ wakakimɔ weshasha efula ndeka ndo kɛnɛ kakalɔmbama ndo wakayokoma polo ndo lo ‘ndjoshimba anto diaha vɔ mbela diangɔ nto.’—Etum. 36:4-7.

5. Kakɔna kakasale ase Isariyɛlɛ etena kakawasha Davidɛ diaaso dia nkimɔ weshasha wa la lolango dia mbika tɛmpɛlɔ?

⁵ Ɛnɔnyi oko 475 l’ɔkɔngɔ, Davidɛ akakimɔ ‘diangɔ diande dia nɛmɔ’ dia vɔ mbika ntɛmpɛlɔ kaki dihole dia ntondo di’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la nkɛtɛ. Oma laasɔ, nde akasha ase Isariyɛlɛ diaaso dia vɔ lawɔ nkimɔ weshasha, lo mbambola ɔnɛ: “Untu akona ntu alanga nkimo elambu andi wa lulangu elo le [Jehowa]?” Kakɔna kakawasale? Ase Isariyɛlɛ ‘wakalambola Jehowa weshasha wa la lolango l’etema awɔ tshɛ.’ (1 Ek. 29:3-9) Lo mbeya dia Jehowa mbaki lo kiɔkɔ ya weshasha ɛsɔ, Davidɛ akɔɔlɔmbɛ ate: “Uma l’anya aye katutulungulaka kene kakulambulasu.”—1 Ek. 29:14.

6. Lande na kele falanga yekɔ ohomba dia nkamba olimu wa Diolelo nshi nyɛ, ndo ambola akɔna wambɔma?

⁶ Oyadi Mɔsɛ kana Davidɛ, ndoko lakatshutshuya ase Isariyɛlɛ la wolo dia nkimɔ weshasha. Koko, vɔ wakakimɔ la lolango lawɔ. Kayotota dikambo diaso ɛlɔ kɛnɛ? Sho tshɛ mbeyaka di’olimu wendana la Diolelo diaki Nzambi wakambema nɔmbaka falanga. Ɛnyɛlɔ, falanga efula nɔmbamaka dia ntondja ndo nkahanya Bible ndo ekanda wakilembetshiya, mbika ndo nɔngɔsɔla ahole wasalema nsanganya, mvudu ya Bɛtɛlɛ ndo mbisha anangɛso l’akadiyɛso wadiɛnɛ la mpokoso ndo l’akambo wa wanyandja ekimanyielo. Ngande wakondjaso falanga dia nsala akambo asɔ? Onde ekambi wa Nkumekanga pombaka tshutshuyama la wolo dia nkimɔ weshasha?

7, 8. Lande na kahatshutshuya ekambi waki Jehowa anto la wolo dia nkimɔ falanga?

⁷ Ɔnangɛso Russell nde l’asekande wakatone dia nkamba la toho takamba l’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo dia nkondja falanga. Lo numɛlɔ ka hende ka Tshoto y’Etangelo yaki la sawo dimɔtshi diaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde wɛ ngɛnangɛnaka mbadia ‘Tshoto y’Etangelo ya Siɔna’?” ɔnangɛso Russell akafunde ate: “Tekɔ la mbetawɔ dia JEHOWA mbasukɛ otombelo wa ‘Tshoto y’Etangelo ya Siɔna.’ Ndo edja  tshɛ kayodiongaka ngasɔ, yɔ hayɔlɔmbaki ndo hayɔsɛngasɛngaki anto pondjo dia nkondja ekimanyielo. Etena kayohekɔ Ɔnɛ lata ate: ‘Fɛsa la paunyi ya l’akona yekɔ yami’ tosha falanga yahombama, tayoshihodia dia etena kambokoka ka ntshika ndjitondja.” (Hang. 2:7-9) L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ndekana 130, Tshoto y’Etangelo ndo okongamelo wayitondja wekɔ lo tatetemala mpama.

⁸ Ekambi waki Jehowa hawɔlɔmbana falanga. L’ɔtɛmwɛlɔ aso, hatetshetsha asaka kana tomanɛ mikanda dia nɔmba falanga. Sho hatɔkɛnya tɔkɛnyɔ ta falanga, hatotshu dia taahomanɛka nkombe kana tasanganaka l’akɔlɔ l’ahole amɔtshi dia nkondja falanga. Sho ndjelaka kɛnɛ kakate Tshoto y’Etangelo aya edja efula ɔnɛ: “Hatoyangaki pondjo falanga lo toho ta kɔlɔ lo dikambo dia Nkumadiɔndjɔ oko wasala ase ɛtɛmwɛlɔ ekina . . . Sho mɛnaka dia nyanga dia nkondja falanga lo toho ta kɔlɔ lo lokombo la Nkumadiɔndjɔ bu dimɛna, hetawɔma le nde ndo hela ndoko ɔtshɔkɔ oyadi le ɔnɛ lakimɔ kana lo olimu wakambema.”

9, 10. Naa ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wakimɔso weshasha wa la lolango?

⁹ Oko weso ambolami wa Diolelo, sho hatotshutshuyama la wolo dia nkimɔ weshasha. Lo dihole dia nsala ngasɔ, sho kambaka la falanga ndo l’ekondjelo kaso dia nsukɛ elimu wa Diolelo aha l’onto totshutshuya. Lande na kakimɔso weshasha la lolango? Tɔsɛdingole ɛkɔkɔ esato wasalaso dui sɔ.

¹⁰ Ɔkɔkɔ wa ntondo ele, nɛ dia sho mbokaka Jehowa ngandji ndo nangaka nsala “akambo wangɛnyangɛnya washo ande.” (1 Jni. 3:22) Jehowa ngɛnangɛnaka atɛmɔdi ande wakimɔ weshasha l’otema ɔtɔi. Tɔsɛdingole ɛtɛkɛta w’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ wendana la woho wahombaso nkimɔ weshasha. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 9:7.) Okristo wa mɛtɛ hakimɔ woshasha la lonyangu kana tshutshuyama la wolo. Koko, nde kimɔka nɛ dia nde ‘akayashikikɛ l’otema ande’ dia nsala dui sɔ. Kɛsɔ nembetshiyaka dia nde salaka dui sɔ l’ɔkɔngɔ wa nde nsɛdingola ohomba wambonga ndo teyi kɛnɛ kahombande nsala. Jehowa mbɔsaka woshasha wa ngasɔ la nɛmɔ di’efula nɛ dia “Nzambi nangaka onto lakimɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.”

11. Lande na katshutshuyamaso dia mbisha Jehowa weshasha woleki amɛna?

¹¹ Ɔkɔkɔ wa hende ele, dia mɛnya lowando lele la so lo efula k’ɛtshɔkɔ wakondjaso oma le Jehowa. Tɔsɛdingole tɔndɔ dimɔtshi diendana l’ɔsɛdingwelo w’otema dia lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Adia Euhwelu k’Elembe 16:16, 17.) Etena kakawasalaka fɛtɛ shato ya l’ɔnɔnyi, pami k’ose Isariyɛlɛ tshɛ akakimɔka woshasha lo ‘yɛdikɔ yɛdimi la woho wakɔɔtshɔkɔlaka Jehowa.’ Dui sɔ mɛnyaka dia, la ntondo ka vɔ nsala fɛtɛ shɔ, pami tshɛ akasɛdingolaka ɛtshɔkɔ wakandakondja, ko nshikikɛ woshasha woleki dimɛna wahombande nambola Jehowa. Woho akɔ waamɛ mbele, etena kakanaso  yimba lo woho watɔtshɔkɔla Jehowa, sho tshutshuyamaka dia mbosha woshasha woleki dimɛna. Weshasha wakimɔso l’otema ɔtɔi, mbidja ndo diangɔ diaso dia l’emunyi, mɛnyaka lowando lele la so le Jehowa l’ɔtɛ w’ɛtshɔkɔ watoshande.—2 Kɔr. 8:12-15.

12, 13. Ngande wɛnya weshasha aso wa la lolango dia sho mbokaka Nkumekanga ngandji, ndo falanga ngana yahombaso kimɔka?

¹² Ɔkɔkɔ wa sato ele, dia mɛnya ngandji kokaso Nkumekanga Yeso Kristo. Lo ngande? Tende kɛnɛ kakatɛ Yeso ambeki ande l’otsho w’ekomelo wa lɔsɛnɔ lande la nkɛtɛ. (Adia Joani 14:23.) Yeso akate ate: “Onto tshɛ lamboka ngandji kitanyiyaka ɛtɛkɛta ami.” “Ɛtɛkɛta” waki Yeso ɛsɔ mendanaka ndo la didjango diande dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo lo nkɛtɛ k’otondo. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sho kitanyiyaka “ɛtɛkɛta” ɛsɔ, lo nsala kɛnɛ tshɛ kɛdimi l’akoka aso, mbuta ate lo nkamba la wenya aso, wolo aso ndo la ekundji aso dia nsukɛ olimu w’esambishelo ka Diolelo. Lo nsala ngasɔ, sho mɛnyaka ngandji kokaso Nkumekanga Mɛsiya.

 ¹³ Oko weso ambolami wa kɔlamelo wa Diolelo, sho nangaka nsukɛ Diolelo l’otema ɔtɔi lo kimɔka falanga yaso. Falanga ngana yahombaso nkimɔ? Ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ yendana l’onto ndamɛ. Onto l’onto kimɔka lo ndjela akoka ande. Asekaso ambetawudi efula bu l’ekondjelo k’efula l’andja ɔnɛ. (Mat. 19:23, 24; Jak. 2:5) Koko vɔ keketshamaka lo mbeya dia Jehowa nde l’Ɔnande mbɔsaka weshasha wakimɔwɔ l’otema ɔtɔi la nɛmɔ di’efula, kaanga wekɔ yema tshitshɛ.—Makɔ 12:41-44.

¹⁴ L’edja k’ɛnɔnyi efula, takalɔmbaka anto yema ya dikuta la ntondo ka mbasha ekanda aso walembetshiya Bible. Dikuta sɔ komongaka efula, nɛ dia kaanga anto waki komonga l’ekondjelo k’efula wakakondjaka ekanda. Koko, etena kakɛnyaka ompokami nsaki ko nde bu la dikuta dia nkimɔ, apandjudi wa Diolelo wakawoshaka ekanda l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Oyango waki la wɔ ele wa mbisha anto w’etema ɛlɔlɔ ekanda dia vɔ mbadia ndo nkondja wahɔ oma lɔkɔ.

15, 16. a) Otshikitanu akɔna wakasale Olui-walɔmbɔla lo kɛnɛ kendana la woho wa mbisha anto ekanda lo 1990? b) Ngande wakimɔso weshasha wa la lolango? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Lende atshɔ weshasha aso?”)

¹⁵ Koko lo 1990, Olui-walɔmbɔla akatatɛ ntshikitanya woho wahombaso mbisha anto ekanda. Ntatɛ oma k’ɔnɔnyi ɔsɔ, anangɛso wa l’États-Unis wakatatɛ kahɛ anto ekanda, lo nɔmba tsho woshasha wa la lolango. Mukanda wakatomama lo tshumanelo tshɛ wakate ɔnɛ: “Pombaka mbisha apandjudi ndo anto akina tshɛ wɛnya nsaki periodikɛ ndo ekanda ekina walembetshiya Bible, aha la nɔmba kana mbokiya ɔnɛ paka onto mbokimwe woshasha, ko nde nongola okanda. . . . Onto tshɛ lalanga nkimɔ woshasha dia nsukɛ olimu wa wetshelo wakambema koka nkimɔ, koko nde koka nongola ekanda, oyadi nde nkimɔ woshasha kana bu.” Yɛdikɔ shɔ yakɛnya hwe yimba ya la lolango yele la so, woho wakambema elimu wa l’ɔtɛmwɛlɔ aso ndo ɔnɛ sho “hatonde okanda la ɔtɛkɛta wa Nzambi.” (2 Kɔr. 2:17) L’etena kɛsɔ, yɛdikɔ yendana la weshasha wa la lolango yakewoyama lo Bɛtɛlɛ ya l’andja w’otondo.

¹⁶ Ngande wakimɔma weshasha wa la lolango ɛsɔ? Tɔshɛtɛshɛtɛ takoka onto tshɛ mbidja woshasha wa la lolango tanemaka lo Mbalasa yaso ya Diolelo. Anto koka mbidja weshasha lɔkɔ kana ntoma mbala kakɔ ɔtɔi lo lokombo la tshunda dimɔtshi di’Ɛmɛnyi wa Jehowa dieyama le lɛɛta. Ɔnɔnyi tshɛ, sawo dimɔtshi dia lo Tshoto y’Etangelo mɛnyaka toho takokaso nkimɔ weshasha wa la lolango ɛsɔ.

17-19. Lembetshiya woho wakambema weshasha dikambo dia a) olimu wakambema l’andja w’otondo, b) wokelo wa Mbalasa ya Diolelo l’andja w’otondo, ndo c) adepasɛ wa l’etshumanelo.

¹⁷ Olimu wakambema l’andja w’otondo. Sho kambaka la falanga dia nsala adepasɛ wendana l’olimu w’esambishelo wakambema l’andja w’otondo, mbidja ndo adepasɛ wendana  l’otondjelo ndo l’okahanyelo w’ekanda l’andja w’otondo, olimu wa wokelo ndo ɔlɔngɔswɛlɔ wa mvudu ya Bɛtɛlɛ, ndo wa kalasa ya l’okongamelo. Laadiko dia laasɔ, sho kambaka nto la yɔ dia nkimanyiya waa misiɔnɛrɛ, emendji weteta, ambatshi mboka wa laande ndo dia nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso wahomana la mpokoso kana l’awui wa wanyandja.

¹⁸ Wokelo wa Mbalasa ya Diolelo l’andja w’otondo. Sho kambaka la falanga dia nkimanyiya tshumanelo dikina dia vɔ mbika kana nɔngɔsɔla Mbalasa kawɔ ka Diolelo. Laadiko di’adepasɛ asɔ, falanga nkina tombaka dia nkimanyiya tshumanelo dikina.

¹⁹ Adepasɛ wa l’etshumanelo. Weshasha tombaka dia mbika ndo nɔngɔsɔla Mbalasa ka Diolelo. Dikumanyi koka mbɔsa yɛdikɔ dia weshasha ɛmɔtshi tomama lo Bɛtɛlɛ dia nsukɛ olimu wakambema l’andja w’otondo. Lo waaso asɔ, dikumanyi pombaka mbewoya ase etshumanelo lofulo la falanga lakawemɛ. Naka yɛdikɔ shɔ yambetawɔma, kete weshasha ɛsɔ pombaka tomama. Ngɔndɔ tshɛ, ɔnangɛso lakamba l’owadi wa dikuta nɔngɔsɔlaka alapɔlɔ wa dikuta wadiema l’etshumanelo.

20. Ngande wakokayɛ ntombola Jehowa la ‘diangɔ diayɛ dia nɛmɔ’?

²⁰ Etena kasɛdingolaso adepasɛ tshɛ wasalema dia nkamba olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki lo nkɛtɛ k’otondo, sho ndjaokaka dia tekɔ l’ɔkɛndɛ wa ‘ntombola Jehowa la diangɔ diaso dia nɛmɔ.’ (Tuk. 3:9, 10) Diangɔ diaso dia nɛmɔ sɔ mendanaka ndo la wolo aso, yimba yaso ndo l’akoka aso wa lo nyuma. Sho nangaka nkamba la diangɔ sɔ tshɛ lo tshɛ lo wahɔ wa Diolelo. Koko teye dia diangɔ dia nɛmɔ sɔ mendanaka ndo la diangɔ diaso dia l’emunyi. Diakɔ diele, nyɛsɔ toyashikikɛ dia kimɔka kɛnɛ tshɛ keso l’akoka ndo etena keso l’akoka. Weshasha aso wa la lolango tombolaka Jehowa ndo mɛnyaka dia sho sukɛka Diolelo dia Mɛsiya.