1, 2. a) Kakɔna kokɔngɛnangɛnaka ekambi waki Jehowa dia nsala? b) Kakɔna kaleka Jehowa mbɔsa la nɛmɔ?

EKAMBI waki Jehowa wa kɔlamelo wokɔngɛnangɛnaka dia ndjasha l’olimu wa wokelo watombola lokombo lande. Ɛnyɛlɔ, ase Isariyɛlɛ wakayasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ lo wokelo wa tabɛrnakɛlɛ ndo wakakimɔ diangɔ diawɔ dia nɛmɔ la lokaho tshɛ dia nsukɛ olimu ɔsɔ.—Etum. 35:30-35; 36:1, 4-7.

² Aha diangɔ diakamba la so l’olimu wa wokelo mbele dui dia ntondo dialeka Jehowa mbɔsa la nɛmɔ kana mbawosha kɛnɛmɔ. (Mat. 23:16, 17) Koko kɛnɛ kaleka Jehowa mbɔsa la nɛmɔ ele, woho wɔtɛmɔla ekambi ande ndo wayakimɔwɔ la lolango dia mbokambɛ l’ohetoheto tshɛ. (Etum. 35:21; Makɔ 12:41-44; 1 Tim. 6:17-19) Ɔsɔ ekɔ dui di’ohomba. Lande na? Nɛ dia mvudu yakama tshikalaka paka lo tshanda mɔtshi tsho. Ɛnyɛlɔ, tabɛrnakɛlɛ ndo tɛmpɛlɔ kakakama lo nshi y’edjedja kaya bu nto. Elimu wa ngasɔ koka komɛ, koko Jehowa hohɛki yimba ya lokaho ndo olimu wakakambe ekambi ande wa kɔlamelo dia nsukɛ wokelo wa mvudu ya woho ɔsɔ.—Adia 1 Kɔrɛtɔ 15:58; Hɛbɛru 6:10.

3. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

³ Ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ vɔ lawɔ wekɔ lo nkamba olimu wa wolo dia mbika ahole wɔtɛmwɛlɔ. Ndo kɛnɛ kambotosala l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nkumekanga Yeso Kristo kekɔ diambo efula. Mɛnamaka hwe dia Jehowa akatshɔkɔla welo aso. (Osam. 127:1) Lo tshapita nyɛ, tayɔsɛdingola elimu ɛmɔtshi wendana la wokelo wambosalema ndo woho wambowosha Jehowa kɛnɛmɔ. Tayɔsɛdingola nto awui amɔtshi wakate anangɛso l’akadiyɛso wakakambe olimu ɔsɔ.

4. a) Lande na keso l’ohomba w’ahole efula w’ɔtɛmwɛlɔ? b) Lande na kakasanganyema Bɛtɛlɛ efula? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Wokelo wa mvudu ya Bɛtɛlɛ kimanyiyaka dia nkotsha ehomba watatshikitana.”)

⁴ Oko wakatadiɛnyi lo tshapita 16 ya dibuku nɛ, Jehowa tɔlɔmbaka dia sho sanganaka kaamɛ dia mbɔtɛmɔla. (Hɛb. 10:25) Nsanganya shɔ keketshaka mbetawɔ kaso ndo fudiaka ohetoheto aso l’olimu w’esambishelo. Oko watataleke nyɔngɔmɛ lo nshi y’ekomelo, mbatatetemala Jehowa mpamia olimu ɔsɔ, diakɔ diɔtɔ anto nunu nkama l’okongamelo  ande ɔnɔnyi tshɛ. (Is. 60:22) Etena kataleke ambolami wa Diolelo fulanɛ, mbataleke monga ohomba wa waa ɛprimɛri dia ntondja ekanda walembetshiya Bible ndo ohomba w’ahole efula w’ɔtɛmwɛlɔ.

5. Lande na kele lokombo Mbalasa ka Diolelo kokaka mɛtɛ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Osase w’oyoyo l’ɔtɛmwɛlɔ.”)

⁵ L’etatelo k’ɔkɔndɔ w’ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ, Ambeki wa Bible wakatatɛ mɛna ohomba wa monga l’ahole awɔ hita wa salaka nsanganya. Mɛnamaka dia dihole dia ntondo di’ɔtɛmwɛlɔ diakakama la Virginie-Occidentale, l’États-Unis lo 1890. Lo ɛnɔnyi 1930, ekambi waki Nzambi wakake ndo wakalɔngɔsɔla ahole efula w’ɔtɛmwɛlɔ, koko ahole asɔ komonga la lokombo lɔmɔtshi la laande. Koko lo 1935, ɔnangɛso Rutherford akatshu la Hawaii, lɛnɛ akakamaka dihole dimɔtshi di’ɔtɛmwɛlɔ suke la Bɛtɛlɛ kaso kɛmɔtshi. Etena kakawawombola lokombo layowelɛ dihole di’ɔtɛmwɛlɔ sɔ, ɔnangɛso Rutherford akakadimola ate: “Onde hatonga dimɛna sho dielɛ ‘Mbalasa ka Diolelo,’ lam’ele olimu w’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo  mbasalaso?” (Mat. 24:14) Lokombo lakoka lɔsɔ kɔmbɔlamɛ tsho lo mbalasa kɛsɔ, koko ndo lo ahole tshɛ wasala Ɛmɛnyi wa Jehowa nsanganya ya l’etshumanelo l’andja w’otondo.

6, 7. Etombelo akɔna wakonge la wokelo w’esadi esadi wa Mbalasa ya Diolelo?

⁶ Lo ɛnɔnyi 1970, ohomba wa Mbalasa ya Diolelo wakonge efula. Dia nkotsha dui sɔ, anangɛso wa l’États-Unis wakatondja yoho mɔtshi ya wokelo ya dimɛna efula ndo yakoka mbikama l’edja ka nshi ngana tsho. Lo 1983, Mbalasa ya Diolelo oko 200 yakakama l’États-Unis ndo la Canada. Dia nkotsha olimu ɔsɔ, anangɛso wakatatɛ nkenga kɔmite ya wokelo. Ekongelo kɛsɔ kakonge l’etombelo w’amɛna diakɔ diele lo 1986, Olui-walɔmbɔla akɔshi yɛdikɔ dia ekongelo kakɔ ntetemala ndo lo 1987, kɔmite shɔ yakakome 60 l’États-Unis. * Lo 1992, Kɔmite rɛjiɔnalɛ ka wokelo kakasɔnama l’Afrique du sud, l’Allemagne, l’Argentine, l’Australie, la Brésil, l’Espagne, la France, l’Italie, la Japon, la Mexique, la Norvège ndo la Suède. Ndo sho lawɔ pombaka nsukɛ anangɛso waka Mbalasa ya Diolelo ndo Mbalasa ya nsanganya ya weke, nɛ dia olimu wakambawɔ wekɔ etenyi kɛmɔtshi k’olimu w’ekila.

⁷ Wokelo w’esadi esadi wa Mbalasa ya Diolelo shɔ mongaka tshondo y’esambishelo l’ahole wakamayɔ. Ɛnyɛlɔ, jurnalɛ mɔtshi ya l’Espagne yakate lo dikambo dia Mbalasa kɛmɔtshi ka Diolelo kakakamaka l’osomba wa Martos ɔnɛ: “Mbetawɔ sɛkɔlaka akona.” Yɔ yakambola ɔnɛ: “L’andja ɔnɛ wambolola l’akanga wa lokaki, ngande wakoka anto w’oma l’esomba wotshikitanyi wa [l’Espagne] ndja dia ndjokamba  olimu w’esadi esadi ndo wa dimɛna efula nganɛ?” Jurnalɛ yakɔ yaamɛ yakakadimola dimbola sɔ lo mbuta ɛtɛkɛta wakate Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wakayakimɔ la lolango l’olimu ɔsɔ ate: “Dui nɛ diambosalema nɛ dia sho tekɔ anto wetshama oma le Jehowa.”

8. Lo 1999, ekongelo kakɔna k’oyoyo kaketawɔ Olui-walɔmbɔla, ndo lande na?

⁸ Oya l’ekomelo ka ntambe ka 20, anto efula wa lo wedja wele anangɛso bu l’ekondjelo k’efula wakɔtɔ l’okongamelo wa Jehowa. Anangɛso l’akadiyɛso wakasale kɛnɛ kakawakoke nsala dia mbika ahole wa salaka nsanganya, koko lo wedja ɛmɔtshi, vɔ wakadiɛnɛka la ntɛngɔ ndo l’awui wa wɛngiya nɛ dia Mbalasa yawɔ ya Diolelo komonga amɛna lo mbɛdika l’ahole akina w’ɔtɛmwɛlɔ. Ɔnkɔnɛ ntatɛ oma lo 1999, Olui-walɔmbɔla aketawɔ dia Mbalasa ya Diolelo ntatɛ mbikama lo wedja ɛsɔ. Weshasha w’oma lo wedja efula wele l’ekondjelo wakasale dia “wɛdimo” monga. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 8:13-15.) Ndo anangɛso l’akadiyɛso w’oma lo wedja ekina wakayakimɔ la lolango dia nkamba olimu ɔsɔ.

9. Dui diakɔna diakɛnamaka wolo disala, ko kakɔna kakasalema?

⁹ Olimu ɔsɔ wakɛnamaka wolo efula. Alapɔlɔ ɔmɔtshi wakashama lo 2001 wakɛnya dia ndekana Mbalasa ya Diolelo 18 300 yaakahombe mbikama lo wedja 88 wa wola. Koko ndoko olimu wahakoke salema oma l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi ndo ka Nkumekanga Yeso Kristo. (Mat. 19:26) L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi suke la 15 eto, mbuta ate oma lo 1999 polo 2013, ekambi waki Nzambi  wakake Mbalasa ya Diolelo 26 849. * Jehowa ekɔ lo ntetemala ntshɔkɔla olimu w’esambishelo, diakɔ diele lo 2013, Mbalasa ya Diolelo 6 500 yakahombe mbikama lo wedja ɛsɔ, ndo ohomba wa nkama ya Mbalasa ya Diolelo yekɔ lo tonge ɔnɔnyi tshɛ.

10-12. Ngande watombola wokelo wa Mbalasa ya Diolelo lokombo la Jehowa?

¹⁰ Ngande watombola olimu wa wokelo wa Mbalasa ya Diolelo y’eyoyo shɔ lokombo la Jehowa? Alapɔlɔ ɔmɔtshi w’oma lo Bɛtɛlɛ ka la Zimbabwe wakate ɔnɛ: “Mbala tshɛ, lo ngɔndɔ kakakamaka Mbalasa ka Diolelo, lofulo l’anto wakayaka lo nsanganya lakadɛka l’ahende.” Lo wedja efula, akɛnamaka diele oko anto konangaka nsangana la so lam’akiso tatakondja mbalasa y’amɛna. L’ɔkɔngɔ wa Mbalasa ka Diolelo k’oyoyo mbikama, anto ndolaka tɔ lo nsanganya ndo ohomba ndjongaka dia mbika mbalasa kekina. Aha ɛnamelo ka Mbalasa keto mbakotola anto oya le Jehowa ndo l’okongamelo ande. Koko ngandji k’Okristo kakɛnɛmɔla wanɛ waka Mbalasa ya Diolelo mbaleka monga la shɛngiya le anto lo woho wɔsawɔ okongamelo waki Jehowa. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dingana.

¹¹ Indonésie. Etena kakeye pami kɛmɔtshi kakɛnaka woho wakakamaka Mbalasa ka Diolelo dia wanɛ wakakambaka olimu ɔsɔ wakayakimɔ la lolango, nde akate ate: “Nyu mɛtɛ ntshikitana l’anto akina tshɛ. Nyu hanyofutama, koko nyekɔ lo nkamba olimu l’otema ɔtɔi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Lamboshikikɛ dia ndoko ɔtɛmwɛlɔ okina wele oko wanyu.”

¹² Ukraine. Mama kɛmɔtshi kaketaka lushi tshɛ suke la dihole diakakamaka Mbalasa ka Diolelo akayeya dia Ɛmɛnyi wa Jehowa mbakasalaka olimu ɔsɔ. Nde akate ate: “Lakoke di’Ɛmɛnyi wa Jehowa oma le kadiyɛmi kɛmɔtshi kele Ɔmɛnyi wa Jehowa. Etena kakamendaka woho wakakambemaka olimu ɔsɔ, dimi lawɔ lakɔshi yɛdikɔ ya monga lo nkumbo ka lo nyuma kɛsɔ. Kakianɛ, lambɛna mɛtɛ woho wokanawɔ ngandji.” Mama kɛsɔ aketawɔ dia mbeka Bible ndo akabatizama lo 2010.

13, 14. a) Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma lo kɛnɛ kakasale wadi l’omi amɔtshi l’ɔkɔngɔ wa vɔ menda woho wakakamaka Mbalasa ka Diolelo? b) Kakɔna kakokayɛ nsala dia nkimanyiya dia dihole dianyu di’ɔtɛmwɛlɔ mbisha Jehowa kɛnɛmɔ?

¹³ Argentine. Wadi l’omi amɔtshi wakelɛ ɔnangɛso lakalɔmbɔlaka olimu wa wokelo wa Mbalasa ka Diolelo ndo omi akawotɛ ate: “Tekɔ lo mɛna woho wakambanyu olimu ɔnɛ ndo . . . tambɔsa yɛdikɔ ya mbeka akambo wendana la Nzambi lo dihole nɛ. . . . Kakɔna kahombaso nsala dia mbɔtɔka nsanganya lanɛ?” Wadi l’omi asɔ waketawɔ mbeka Bible, koko paka lo nkumbo. Anangɛso waketawɔ dui sɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.

¹⁴ Mbeyaka monga ko wɛ komonga la diɛsɛ dia nkimanyiya lo wokelo wa Mbalasa ka Diolelo kasangananyu, koko wɛ koka nsala akambo efula dia dihole di’ɔtɛmwɛlɔ sɔ ntombola lokombo la Jehowa. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka mbelɛ ambeki  ayɛ wa Bible, anto wakayasambisha losango la Diolelo ndo anto akina l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ dia vɔ ndjosangana la nyu lo Mbalasa ka Diolelo. Wɛ koka nkimanyiya nto dia nɔngɔsɔlaka ndo mbetɛka dihole dianyu di’ɔtɛmwɛlɔ pudipudi. Laadiko dia laasɔ, naka wɛ kimɔka yema ya woshasha, kete wɛ ayokimanyiya dia nɔngɔsɔla mbalasa kanyu ndo mbalasa nkina ya l’andja w’otondo. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 16:2.) Akambo asɔ tshɛ kimanyiyaka dia lokombo la Jehowa tombwama.

15-17. a) Mbala efula, waa na wakamba olimu wa wokelo? b) Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma l’ɛtɛkɛta wakate wadi l’omi amɔtshi wakayakimɔ l’olimu wa wokelo wa l’andja w’otondo?

¹⁵ Mbala efula, elimu wendana la wokelo wa Mbalasa ya Diolelo, ya nsanganya ya weke ndo wa mvudu ya Bɛtɛlɛ kambemaka oma le anangɛso l’akadiyɛso wa lo wodja wasalema olimu akɔ. Koko lo tena dimɔtshi, vɔ kimanyiyamaka oma le anangɛso l’akadiyɛso w’oma lo wedja ekina wambohotɔ olimu wa wokelo. Amɔtshi wa l’atei wa wanɛ wayakimɔ la lolango asɔ ndjakongɛka dia nkamba olimu ɔsɔ l’edja ka mingu mɔtshi. Akina kambaka l’edja k’ɛnɔnyi efula, lo teetetaka l’ahole wotshikitanyi dia taakambaka olimu ɔsɔ.

¹⁶ Olimu wa wokelo wa l’andja w’otondo ɔsɔ wekɔ l’ekakatanu ɛmɔtshi wa laande, koko vɔ wekɔ nto l’ɛtshɔkɔ efula. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Timo nde la Lina wanɛ wambotshukana l’edja k’ɛnɔnyi 25 ndo wakatshu l’Asie, l’Erɔpɛ ndo l’Amɛrikɛ wa lo sidɛ dia takaka Mbalasa ya Diolelo, ya nsanganya ya weke ndo mvudu ya Bɛtɛlɛ. Timo mbutaka ate: “L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ehende tshɛ, wakatshikitanyaka dihole diahombami ntshɔ dia tokamba olimu wa wokelo l’edja k’ɛnɔnyi 30 wetshi.” Lina mbutaka ate: “Tambokamba dimi la Timo olimu wa wokelo lo wedja dikumi wotshikitanyi.  Nɔmbaka wolo ndo etena k’otale dia ndjekɛ olelo w’oyoyo, hiɛlɛlɛ y’oyoyo, ɔtɛkɛta w’oyoyo, ɛtshi ka nkɛtɛ k’oyoyo ndo dia ndjekesanɛ l’angɛnyi w’eyoyo.” * Ko onde welo wakawadje ɛsɔ waki anyanya? Lina mbutaka ate: “Etombelo wakonge l’ekakatanu ɛsɔ ele takakondja ɛtshɔkɔ efula. Anangɛso l’akadiyɛso wakatɛnyaka ngandji k’Okristo, lokaho l’efula ndo takayaoke dia Jehowa ekɔ lo tokokɛ la ngandji tshɛ. Takɛnyi ekotshamelo k’ɛtɛkɛta wakatɛ Yeso ambeki ande wele lo Makɔ 10:29, 30, lo woho wakatakondja anangɛso, akadiyɛso ndo ambutshi wa lo nyuma mbala lokama.” Timo mbutaka ate: “Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia nkamba l’akoka aso lo dikambo di’eyango w’amɛna, mbuta ate mbisha lonya l’ohamelo wa diangɔ dia Nkumekanga.”

¹⁷ Darren nde la Sarah wakakimanyiya l’olimu wa wokelo l’Afrikɛ, l’Amérique centrale, l’Amɛrikɛ wa lo sidɛ, l’Asie, l’Erɔpɛ, ndo la Pacifique Sud wakɛnyi dia kɛnɛ kakawalongola ndeka kɛnɛ kakawashisha. Kaanga mbakawahomana l’ekakatanu efula, Darren mbutaka ate: “Le mi, aki tshondo ya diɛsɛ dia nkamba kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso w’oma lo wedja wotshikitanyi wa l’andja w’otondo. Lakashihodia di’ekambi waki Jehowa tshɛ wekɔ kaamɛ l’ɔtɛ wa ngandji kawokawɔ.” Sarah mbutaka ate: “Lakeye akambo efula wendana l’anangɛso l’akadiyɛso wele la mbekelo yotshikitanyi. Mɛna woho wayahombiawɔ dia kambɛ Jehowa tshutshuyakami dia ntetemala mbosha kɛnɛ koleki dimɛna.”

18. Ngande wakotshama prɔfɛsiya kele l’Osambu 110:1-3. ɛlɔ kɛnɛ?

¹⁸ Nkumekanga Davidɛ akatatshi dia kaanga mbayoyohomana ambolami wa Diolelo diaki Nzambi l’ekakatanu, vɔ ‘wayoyakimɔ la lolango’ dikambo dia wahɔ wa Diolelo. (Adia Osambu 110:1-3.) Wanɛ tshɛ wayasha dia nsukɛ olimu wa Diolelo wekɔ lo nkotsha ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya kɛsɔ. (1 Kɔr. 3:9) Efula ka mvudu ya Bɛtɛlɛ, nkama ya Mbalasa ya nsanganya ya weke ndo nunu akumi ya Mbalasa ya Diolelo yambokama l’andja w’otondo, ekɔ djembetelo ya shikaa yɛnya dia Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo mbolɛ. Ande diɛsɛ diele la so dia kambɛ Nkumekanga Yeso Kristo olimu washa Jehowa kɛnɛmɔ kahombande nongola lee!