Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 5

Woho wa kakitɔna l’andja ɔnɛ

Woho wa kakitɔna l’andja ɔnɛ

“Nyu keema ase andja ɔnɛ.”​—JOANI 15:19.

1. Kakɔna kakayakiyanyaka Yeso l’otsho wa la ntondo ka nyɔi kande?

AKI l’otsho wa la ntondo ka nyɔi ka Yeso. Nde akeyaka dia nde ayanga kakitɔna l’ambeki ande ndo nde akayakiyanyaka lo kɛnɛ kendana la nshi yawɔ yayaye. Nde akawatɛ ate: “Nyu keema ase andja ɔnɛ.” (Joani 15:19) L’ɔkɔngɔ diko, nde akalɔmbɛ She lo dikambo diawɔ ate: “Vɔ keema ase andja ɔnɛ oko wemi keema ose andja ɔnɛ.” (Joani 17:15, 16) Kakɔna kakalange Yeso mbuta?

2. Alembetshiya “andja” wakatɛkɛta Yeso?

2 Lanɛ, tshɛkɛta “andja” mendanaka l’anto waheye Nzambi ndo wele l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Satana. (Joani 14:30; Ɛfɛsɔ 2:2; Jakɔba 4:4; 1 Joani 5:19) Ngande wakokaso monga “keema ase andja ɔnɛ”? Lo tshapita nyɛ, tayɔsɛdingola toho efula: Tshikala la kɔlamelo lo Diolelo dia Nzambi, nama lomangemange, mbuta ate aha ndjatatambiya l’awui wa pɔlitikɛ. Nshika ntanga lo yimba y’andja ɔnɛ. Monga la wɛdimo l’ɔlɔtɔ aso ndo lo ɔlɔngɔswɛlɔ aso wa divo ndo monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la falanga. Ndo nto, sho pombaka ndɔta ɛlɔtɔ wa ta watosha Nzambi.​—Enda nɔtɛ ka la koma 16.

ONGA LA KƆLAMELO LO DIOLELO DIA NZAMBI

3. Ngande wakɔsaka Yeso awui wa pɔlitikɛ?

3 Etena kaki Yeso la nkɛtɛ, nde akɛnyi dia anto waki l’ekakatanu efula ndo lɔsɛnɔ lawɔ laki wolo. Nde mɛtɛ akayakiyanyaka dikambo diawɔ ndo akalangaka mbakimanyiya. Onde nde akonge owandji ɔmɔtshi wa pɔlitikɛ? Ndooko. Nde akeyaka ate kɛnɛ kele mɛtɛ l’anto ohomba ele, Diolelo kana lowandji la Nzambi. Yeso mbakahombe monga Nkumekanga ka Diolelo sɔ ndo Diolelo sɔ mbaki ɔtɛ a dui w’esambishelo kande. (Danyɛlɛ 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yeso kondjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ ndo nde akalamaka nshi tshɛ lomangemange lande. Etena kaki Yeso la ntondo ka Pɔsɔ Pilato, nguvɛrnɛrɛ k’ose Rɔmɔ, nde akate ate: “Diolelo diami bu dia l’andja ɔnɛ.” (Joani 18:36) Ambeki ande vɔ lawɔ wakalame lomangemange lawɔ. Dibuku Sur le chemin de la civilisation (lo Angɛlɛ) mbutaka di’Akristo wa lo ntambe ka ntondo “kokambaka olimu wa pɔlitikɛ.” Ɛlɔ kɛnɛ Akristo wa mɛtɛ salaka woho akɔ wamɛ. La kɔlamelo tshɛ, sho sukɛka Diolelo dia Nzambi ndo namaka lomangemange l’awui wa pɔlitikɛ wa l’andja ɔnɛ.​—Mateo 24:14.

Onde wɛ ekɔ l’akoka wa nembetshiya lande na kasukɛyɛ la kɔlamelo tshɛ Diolelo dia Nzambi?

4. Ngande wasukɛ Akristo wa mɛtɛ Diolelo dia Nzambi?

4 Atomami wekɔ enyimpala wa lowandji la wodja awɔ lo wodja okina, ɔnkɔnɛ vɔ hawoyatambiya l’akambo wa pɔlitikɛ wa lo wodja akɔ. Ngasɔ mbele Akristo w’akitami wele l’elongamelo ka tolɛ kaamɛ la Kristo l’olongo. Pɔɔlɔ akafunde lo dikambo dia Akristo w’akitami ate: “Sho tekɔ atomami wakamba lo dihole dia Kristo.” (2 Kɔrɛtɔ 5:20) Akitami wekɔ enyimpala wa lowandji laki Nzambi. Vɔ hawoyatambiya l’awui wa pɔlitikɛ ndo l’akambo wa mandji ya l’andja ɔnɛ. (Filipɛ 3:20) Koko, akitami wambokimanyiya miliyɔ y’anto dia mbeka awui wendana la lowandji laki Nzambi. “Ɛkɔkɔ ekina,” wele l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo l’andja w’oyoyo wa Nzambi sukɛka akitami. Vɔ lawɔ namaka lomangemange lawɔ. (Joani 10:16; Mateo 25:31-40) Mbokɛmaka hwe di’Okristo wa mɛtɛ hahombe ndjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ wa l’andja ɔnɛ.​—Adia Isaya 2:2-4.

5. Ɔkɔkɔ akɔna wahatshu Akristo lo ta?

5 Akristo wa mɛtɛ mbɔsaka asekawɔ ambetawudi tshɛ oko ase nkumbo yawɔ ndo wekɔ kaamɛ oyadi wodja kana dihole dioyewɔ. (1 Kɔrɛtɔ 1:10) Otondonga sho tshɔka lo ta, totɔlɔsha ase nkumbo yaso, asekaso ambetawudi wele Yeso akatodjangɛ dia sho mbowaoka ngandji. (Joani 13:34, 35; 1 Joani 3:10-12) Ndo nto, Yeso akatɛ ambeki ande dia nanga kaanga atunyi awɔ.​—Mateo 5:44; 26:52.

6. Ngande wɔsa ekambi wakayakimɔ le Jehowa lowandji?

6 Kaanga mbalamaso lomangemange laso oko weso Akristo, sho salaka la wolo dia monga ase wodja w’ɛlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, sho nɛmiyaka lowandji lo nkitanyiya ɛlɛmbɛ ndo lo mfuta elambo. Koko sho ndjashikikɛka nshi tshɛ dia mbisha “Nzambi diangɔ dia Nzambi.” (Makɔ 12:17; Rɔmɔ 13:1-7; 1 Kɔrɛtɔ 6:19, 20) “Diangɔ dia Nzambi” mendanaka la ngandji kaso otsha le nde, okitanyiya aso ndo ɔtɛmwɛlɔ aso. Sho mbetawɔka kaanga nshisha lɔsɛnɔ laso lo dihole dia pindolɛ Jehowa.​—Luka 4:8; 10:27; adia Etsha 5:29; Rɔmɔ 14:8.

SHIKA NTANGA LA NTONDO KA “YIMBA Y’ANDJA ƆNƐ”

7, 8. Ele “yimba y’andja ɔnɛ” ndo ngande weyɔ la shɛngiya le anto?

7 Dia kakitɔna l’andja wa Satana, sho hatetawɔ dia “yimba y’andja ɔnɛ” tɔlɔmbɔla. Yimba shɔ yekɔ yoho y’ekanelo ka yimba ndo lɔkɛwɔ loye oma le Satana ndo yɔ nɔmbɔlaka anto wahakambɛ Jehowa. Koko Akristo shikaka ntanga la ntondo ka dionga sɔ. Oko wakate Pɔɔlɔ, “sho konongola yimba y’andja ɔnɛ, koko takalongola nyuma k’oma le Nzambi.”​—1 Kɔrɛtɔ 2:12; Ɛfɛsɔ 2:2, 3; enda nɔtɛ ka la koma 17.

8 Yimba y’andja ɔnɛ mbetɛka anto lokaki, etako ndo atɔmbɔki. Yimba shɔ konyaka anto dia mfɔnya ɔnɛ vɔ hawohombe nkitanyiya Nzambi. Satana nangaka dia anto nsala kɛnɛ tshɛ kalangawɔ aha la nkana yimba lo waale wakoka ntomba. Nde nangaka dia anto mbetawɔ dia “nsaki ka demba ndo nsaki ka washo” mbele awui woleki ohomba lo lɔsɛnɔ. (1 Joani 2:16; 1 Timɔte 6:9, 10) Diabolo ekɔ lo nsala la wolo dia minganyiya ekambi wa Jehowa ndo ekɔ lo nsala dia sho monga la woho w’ekanelo ka yimba kele la nde.​—Joani 8:44; Etsha 13:10; 1 Joani 3:8.

9. Ngande wakokaso sɛngiyama la yimba y’andja ɔnɛ?

9 Oko hiɛlɛlɛ yahɛngaso, mbodingamiso la yimba y’andja ɔnɛ. Naka hatosadi la wolo dia nshika ntanga la ntondo ka yimba shɔ, kete yɔ yayotahemɛ. (Adia Tokedi 4:23.) Dui sɔ koka ntatɛ lo toho tɛnama tele oko ndooko kɔlɔ, ɛnyɛlɔ mbetawɔ sɛngiyama oma lo tokanyi la mbekelo y’anto wahatɛmɔla Jehowa. (Tokedi 13:20; 1 Kɔrɛtɔ 15:33) Kana sho koka sɛngiyama l’awui wele oko wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka, awui wa waa apɔsta kana tɔkɛnyɔ takeketsha yimba ya shɛmanedi.​—Enda nɔtɛ ka la koma 18.

10. Ngande wakokaso nshika ntanga la ntondo ka yimba y’andja ɔnɛ?

10 Ko ngande wakokaso mbewɔ dia nɔmbɔma la yimba y’andja ɔnɛ? Sho pombaka tshikalaka suke la Jehowa ndo mbetawɔ dia lomba lande tɔlɔmbɔla. Sho pombaka nɔmbaka mbala la mbala nyuma kande k’ekila ndo monga l’akambo efula wa nsala l’olimu ande. Jehowa mbele Onto loleki wolo tshɛ l’andja w’otondo. Tekɔ l’eshikikelo dia nde koka tokimanyiya dia nshika ntanga la ntondo ka yimba y’andja ɔnɛ.​—1 Joani 4:4.

LƆTAKA LO YOHO YASHA NZAMBI KƐNƐMƆ

11. Shɛngiya yakɔna yele la yimba y’andja ɔnɛ lo yoho yalɔta anto?

11 Sho mɛnyaka nto dia sho keema ase andja ɔnɛ lo ɔlɔtɔ ndo l’ɔlɔngɔswɛlɔ aso wa divo. Anto efula wa l’andja ɔnɛ ndɔtaka dia nkotola yambalo y’anto akina, dia nomialomia nsaki y’awui wa mindo wa dieyanelo le anto akina, dia tɔmbɔkwɛ tshunda kana dia mɛnya woho wewɔ la falanga efula. Anto akina hawodje yimba lo ɛnamelo kawɔ. Vɔ koka monga epakapaka kana mindo. Sho hatokoke mbetawɔ dia awui asɔ monga la shɛngiya lo ɔsɔnwɛlɔ aso w’ɔlɔtɔ ndo ɔlɔngɔswɛlɔ aso wa divo.

Onde dimi mbishaka Jehowa kɛnɛmɔ lo yoho yami ya ndɔta?

12, 13. Atɔndɔ akɔna wayotokimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ yendana la kɛnɛ kayotɔlɔta?

12 Oko weso ekambi wa Jehowa, sho nangaka nshi tshɛ ndɔta lo yoho yasungana, ya pudipudi, ya kɔmba ndo lo yoho yɔtɔnɛ la diaaso tshɛ. Sho ndɔtaka la “wɛdimo ndo la yimba y’ɔlɔlɔ” dia sho mɛnya dia tekɔ “lo mamema Nzambi.”​—1 Timɔte 2:9, 10; Judɛ 21.

13 Yoho yalɔtaso koka monga la shɛngiya lo woho wɔsa anto akina Jehowa ndo ekambi ande. Sho nangaka nsala “akambo tshɛ dia lotombo la Nzambi.” (1 Kɔrɛtɔ 10:31) Monga la wɛdimo nɔmbaka dia nɛmiya nsaki ndo tokanyi t’anto akina. Ɔnkɔnɛ, etena kasɔnaso ahɔndɔ kana kɔsaso yɛdikɔ lo woho walangaso mɛnama, tohɔ dia ɛsɔnwɛlɔ aso mongaka la shɛngiya le anto akina.​—1 Kɔrɛtɔ 4:9; 2 Kɔrɛtɔ 6:3, 4; 7:1.

14. Kakɔna kahombaso kanaka latɔ yimba etena kasɔnaso ahɔndɔ l’elimu w’Okristo?

14 Woho akɔna walɔtaso etena keso lo nsanganya kana l’olimu w’esambishelo? Onde sho kotolaka yambalo y’anto oya le so? Onde ahɔndɔ aso mbotshaka anto akina nsɔnyi? Onde sho mbɔsaka dia yoho yaso ya ndɔta ekɔ dikambo diaso shoamɛ, hadiende onto okina? (Filipɛ 4:5; 1 Petero 5:6) Lo mɛtɛ, sho nangaka monga elangala, koko awui wayotetɛ mɛtɛ elangala ele waonga aso w’Okristo. Ɔsɔ mbele waonga watɛnaka Jehowa etena katendande. Waonga asɔ mɛnyaka yoho yeso l’etei kaso, ‘lonto loshɛmi l’etei k’otema . . . , lele la nɛmɔ di’efula lo washo wa Nzambi.’​—1 Petero 3:3, 4.

15. Lande na kahatotɛ Jehowa shikaa kɛnɛ kahombaso ndɔta ndo ɛnamelo kaso?

15 Jehowa kotosha listɛ l’ɛlɛmbɛ lendana la kɛnɛ kahombaso ndɔta kana kahatahombe ndɔta. Koko, nde akatosha atɔndɔ wa lo Bible wakoka tokimanyiya dia nsala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna. (Hɛbɛru 5:14) Nde nangaka dia tɛdikɔ taso oyadi ta weke kana tatotshitshɛ mbikama lo ngandji kawokaso ndo kokaso anto akina. (Adia Makɔ 12:30, 31.) L’andja w’otondo, ekambi wa Jehowa ndɔtaka lo toho totshikitanyi lo ndjela mbekelo ndo kɛnɛ kalangawɔ vɔamɛ. Otshikitanu ɔsɔ wekɔ dimɛna efula ndo keketshaka.

ONGA LA WƐDIMO LO KƐNƐ KENDANA LA FALANGA

16. Ngande walɔshana woho wɔsa andja ɔnɛ falanga la kɛnɛ kaketsha Yeso? Ambola akɔna wahombaso ndjaoka?

16 Satana nangaka di’anto mbɔsa dia falanga ndo lomombo la l’emunyi mbayowasha ɔngɛnɔngɛnɔ, koko ekambi wa Jehowa mbeyaka dia dui sɔ bu mɛtɛ. Tekɔ la mbetawɔ l’ɛtɛkɛta wa Yeso wata ɔnɛ: “Kaanga etena kele onto la diangɔ efula, lɔsɛnɔ lande halolemanɛ la diangɔ diele la nde.” (Luka 12:15) Falanga hakoke tosha mɛtɛ ɔngɛnɔngɛnɔ. Yɔ hayokoke tosha angɛnyi wa mɛtɛ, ki ka lo yimba kana lɔsɛnɔ la pondjo. Lo mɛtɛ, tekɔ l’ohomba wa diangɔ dimɔtshi dia l’emunyi ndo sho nangaka ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ. Koko Yeso akatetsha dia tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka tekɔ la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi ndo naka ɔtɛmwɛlɔ aso wekɔ ɛngɔ koleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso. (Mateo 5:3; 6:22, nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi) Yambola wate: ‘Onde woho wɔsa andja ɔnɛ falanga ekɔ la shɛngiya le mi? Onde falanga mbele ɛngɔ ka ntondo kakanyiyami kana katɛkɛtami lo dikambo diayɔ?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Joani 6.

17. Ngande wakoka yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ ndowana naka wɛ ntona kanyi yele l’andja ɔnɛ lo dikambo dia falanga?

17 Naka sho ndjasha dia kambɛ Jehowa ndo ntona kanyi y’andja ɔnɛ lo dikambo dia falanga, lɔsɛnɔ laso layonga l’oyango. (Mateo 11:29, 30) Tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, la ki ka lo yimba ndo ka l’otema. (Mateo 6:31, 32; Rɔmɔ15:13) Hatotoleka ndjakiyanya lo dikambo dia diangɔ dia l’emunyi. (Adia 1 Timɔte 6:9, 10.) Tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mbisha. (Etsha 20:35) Ndo yoho yaso ya lɔsɛnɔ yayonyomotosha etena ka monga kaamɛ l’anto wokaso ngandji. Ndo sho koka kaanga ndalaka djɔ ya baku.​—Ondaki 5:12.

“DIHOMƆ TSHƐ DIA TA”

18. Kakɔna kayanga Satana dia tosalɛ?

18 Satana ekɔ lo nsala dia ndanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa, diakɔ diele tosale tshɛ kakokaso nsala dia nkokɛ diɔtɔnganelo sɔ. Tekɔ lo ndɔ ta “la ɛdiɛngɛ.” (Ɛfɛsɔ 6:12) Satana la ɛdiɛngɛ ande hawolange sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ kana nsɛna pondjo pondjo. (1 Petero 5:8) Atunyi wele la wolo asɔ wekɔ lo tɔlɔsha, koko l’ekimanyielo ka Jehowa tayokoka mbidja otshumba lo ta sɔ!

19. Ngande walembetshiya Ɛfɛsɔ 6:14-18 ‘dihomɔ dia ta’ di’Okristo?

19 Lo nshi y’edjedja, asɔlayi wakalɔtaka dihomɔ dia ta dia ndjakokɛ lo dihole diakalɔmaka ta. Woho akɔ wamɛ mbele sho pombaka ndɔta “dihomɔ dia ta” diakatosha Jehowa. (Ɛfɛsɔ 6:13) Diɔ diayotokokɛ. Sho mbadiaka lo dikambo dia dihomɔ sɔ lo Ɛfɛsɔ 6:14-18 ɔnɛ: “Ɔnkɔnɛ, nyotshikale nge, la oya wa akambo wa mɛtɛ lo nkende yanyu, nyɔlɔtɛ okombɔ wa losembwe wakokɛ ntolo, nyɔlɔtɛ osalosalo l’ekolo anyu dia mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la wɔladi. Laadiko di’akambo asɔ tshɛ, nyokimɛke engawo ka woke ka mbetawɔ kayonyokimanyiya dia nyima mpito tshɛ yalombalomba ya kanga kɔlɔ. Ndo nto, nyɔshi lofulɛ la panda ndo lokuwa la ta la nyuma, mbuta ate ɔtɛkɛta wa Nzambi, etena kele, la weho tshɛ w’alɔmbɛlɔ ndo w’ɛsɛngɔsɛngɔ, nyekɔ lo nɔmba lo diaaso tshɛ lo nyuma.”

20. Kakɔna kahombaso nsala dia ‘dihomɔ dia ta’ tokimanyiya?

20 Naka ɔsɔlayi mbohɛ ndɔta ɛngɔ kɛmɔtshi l’atei wa dihɔmɔ dia ta ndo ntshika etenyi kɛmɔtshi ka demba aha la kikokɛ, kete lo etenyi kakɔ mbayowosalɛ otunyi ande kɔlɔ. Naka sho nangaka kokamɛ oma lo “dihomɔ” diaso dia ta, hatohombe mbohɛ kaanga ɛngɔ ɔtɔi l’atei adiɔ. Sho pomboka dilɔtaka wonya tshɛ ndo dilamaka dimɛna. Ta diaso diayotetemala polo l’etena kayolanyema andja wa Satana ndo kayonyɛma Satana la ɛdiɛngɛ ande oma la nkɛtɛ. (Ɛnyɛlɔ 12:17; 20:1-3) Ɔnkɔnɛ, naka tekɔ lo ndɔshana la nsaki ya kɔlɔ kana la wɛɔdu ɛmɔtshi, tatohekɔke!​—1 Kɔrɛtɔ 9:27.

21. Ngande wakokaso mbidja otshumba lo ta diaso?

21 Lo shoamɛ, sho hatoleki Diabolo wolo. Koko, sho tekɔ la wolo diɛsɛ l’ekimanyielo ka Jehowa! Dia ntshikala la kɔlamelo, sho pombaka nɔmbaka Jehowa, mbekaka Ɔtɛkɛta ande ndo mongaka kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso. (Hɛbɛru 10:24, 25) Awui asɔ wayotokimanyiya dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi ndo dia monga suke dia mamɛ mbetawɔ kaso.

ONGA SUKE DIA MAMƐ MBETAWƆ KAYƐ

22, 23. a) Ngande wakokaso mongaka nshi tshɛ suke dia mamɛ mbetawɔ kaso? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita yayela?

22 Sho pombaka mongaka suke dia mamɛ mbetawɔ kaso lo tena tshɛ. (Joani 15:19) L’awui amɔtshi, Ɛmɛnyi wa Jehowa tshikitanaka l’anto efula. Yambola wate: ‘Onde dimi shihodiaka lande na kotshikitanyiso la wɔ ngasɔ? Onde dimi lekɔ l’eshikikelo dia kɛnɛ kata Bible ndo ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ kekɔ mɛtɛ? Onde lekɔ lo mboka ɔlɔ woho wemi Ɔmɛnyi wa Jehowa? (Osambo 34:2; Mateo 10:32, 33) Onde dimi koka nembetshiya anto akina dietawɔ diami?’—Mateo 24:45; Joani 17:17; adia 1 Petero 3:15.

23 Lo akambo efula, mɛnamaka hwe dia sho pombaka kakitɔna l’andja ɔnɛ. Koko aha ngasɔ mbediɔ lo tena dimɔtshi. Satana nyangaka dia tonda lo toho totshikitanyi. Djonga mɔtshi yakamba lande ele tɔkɛnyɔ. Ngande wakokaso nsɔna tɔkɛnyɔ la lomba? Kɛsɔ mbayotɛna lo tshapita yayela.