Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 12

Tɛkɛtaka “ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha anto akina”

Tɛkɛtaka “ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha anto akina”

“Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ watotombake oma l’enyɔ anyu, paka ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha anto akina.”​—ƐFƐSƆ 4:29.

1-3. a) Naa woshasha ɔmɔtshi wa dimɛna wakatosha Jehowa? Ngande wakokaso nkamba lawɔ lo yoho ya kɔlɔ? b) Ngande wahombaso nkamba la woshasha w’ɔtɛkɛta?

PAPA kɛmɔtshi ambosha ɔnande lele l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi dikalo. Nde ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbisha ɔnande woshasha wa laande ɔsɔ. Ko kayotota naka ɔna ɔsɔ ɔkɛndjakɛndja dikalo lo yoho ya kɔlɔ ko ambɔtɛta onto ɔmɔtshi ndo amboohomuya? Ngande wayoyaoka she?

2 Jehowa ekɔ Ombishi wa “losha tshɛ l’ɔlɔlɔ ndo woshasha tshɛ wa kokele.” (Jakɔba 1:17) Woshasha ɔmɔtshi w’ɔlɔlɔ wakandatosha ele dikoka dia ntɛkɛta. Woshasha wa ntɛkɛta tokimanyiyaka dia kɛnɛmɔla tokanyi ndo nsaki yaso. Tekɔ l’akoka wa mbuta akambo wakimanyiya anto akina ndo wasala dia vɔ ndjaoka dimɛna. Koko, kɛnɛ kataso koka nto pomuya anto akina ndo mbasha paa.

3 Ɛtɛkɛta wekɔ la wolo efula ndo Jehowa tetshaka woho wa nkamba dimɛna la woshasha w’ɔtɛkɛta. Nde totɛka ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ watotombake oma l’enyɔ anyu, paka ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha anto akina etena kele ohomba, dia ɛtɛkɛta akɔ monga la wahɔ le wanɛ wawaoka.” (Ɛfɛsɔ 4:29) Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakokaso nkamba la woshasha w’oma le Nzambi ɔsɔ lo yoho yayowɔngɛnyangɛnya ndo nkeketsha anto akina.

DJAKA YIMBA LO KƐNƐ KATƐKƐTAYƐ

4, 5. Wetshelo akɔna wakondjaso lo kɛnɛ kendana la wolo wele l’ɛtɛkɛta oma lo tokedi ta lo Bible?

4 Ɛtɛkɛta wekɔ la wolo, diakɔ diele sho pombaka mbidjaka yimba lo kɛnɛ kataso ndo woho wakitaso. Tokedi 15:4 mbutaka ɔnɛ: “Lolemi la ki lekɔ osongo wa lɔsɛnɔ, koko ɛtɛkɛta wa lokeso kɔmɔlaka.” Oko wele osongo wa dimɛna kiɔkɔ y’ekeketshelo ndo mbishaka lɔsɛnɔ, ɛtɛkɛta w’amɛna keketshaka ɔnɛ lawahokamɛ. Lo wedi okina, ɛtɛkɛta wa kɔlɔ pomuyaka anto akina ndo mbashaka paa l’asolo.​—Tokedi 18:21.

Ɛtɛkɛta wa wɔlamu keketshaka

5 Tokedi 12:18 mbutaka ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta w’otondjatondja watohomuyaka oko lokuwa.” Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ koka mbisha onto paa lo yimba ndo ndanya lɔngɛnyi. Ondo wɛ koka mbohɔ etena kakakotondjɛ onto ɔmɔtshi ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo wakakonyangiya efula. Koko, yokedi shɔ tetemalaka ɔnɛ: “Lolemi la kanga lomba lekɔ ɛkɔnwɛlɔ.” Ɛtɛkɛta w’amɛna koka nɔngɔsɔla otema wele la paa ndo nɔngɔsɔla lɔngɛnyi lakalana l’ɔtɛ wa munga mɔtshi. (Adia Tokedi 16:24.) Naka sho mbohɔka di’ɛtɛkɛta aso wekɔ la shɛngiya le anto akina, kete tayokamba lawɔ la yewo tshɛ.

6. Lande na kele ekɔ tshondo ya ta dia mbahemɛ kɛnɛ kataso?

6 Ɔkɔkɔ okina wahombaso mbidjaka yimba l’ɛtɛkɛta aso ele dia sho tshɛ tekɔ anto wele bu kokele. “Otema w’onto mbɛlɛka otsha lo kɔlɔ,” ndo mbala efula ɛtɛkɛta aso mɛnyaka kɛnɛ kele l’etema aso. (Etatelo 8:21; Luka 6:45) Mbeyaka monga tshondo ya ta dia wolo dia sho mbahemɛ kɛnɛ kataso. (Adia Jakɔba 3:2-4.) Koko sho pombaka ntetemala nyanga dia ndowanya yoho yatɛkɛtaso l’anto akina.

7, 8. Ngande wakoka ɛtɛkɛta aso monga la shɛngiya lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa?

7 Sho pombaka nto mbidjaka yimba l’ɛtɛkɛta aso nɛ dia tayoyokoya la Jehowa lo kɛnɛ kataso ndo woho wakitaso. Jakɔba 1:26 mbutaka ɔnɛ: “Naka onto mbɔsaka dia nde ekɔ lo ntɛmɔla Nzambi koko hombe onyɔ ande, nde ekɔ lo ndjakesa l’otema ande, ndo ɔtɛmwɛlɔ ande wekɔ anyanya.” Tshɛkɛta ya l’ɔtɛkɛta wakafundama Bible ntondo yokadimɔmi ɔnɛ “anyanya” koka nto nembetshiya ‘bu ohomba.’ (1 Kɔrɛtɔ 15:17) Ɔnkɔnɛ, naka hatodji yimba l’ɛtɛkɛta aso, sho koka fukutanya ndo kaanga ndanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa.​—Jakɔba 3:8-10.

8 Mbokɛmaka dia tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa mbidjaka yimba lo kɛnɛ kataso ndo lo woho wakitaso. Dia tokimanyiya dia sho nkamba la woshasha aso w’ɔtɛkɛta lo yoho yalanga Jehowa sho nkamba lawɔ, sho pombaka mbeya weho w’ɛtɛkɛta wahombaso mbewɔ.

ƐTƐKƐTA WAKƆMƆLA

9, 10. a) Naa weho w’ɛtɛkɛta waleka anto nkamba lawɔ ɛlɔ kɛnɛ l’andja w’otondo? b) Lande na kewɔso dia nkamba l’ɛtɛkɛta wa nsɔnyi?

9 Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula kambaka l’ɛtɛkɛta wa nsɔnyi kana wa mindo. Anto efula fɔnyaka dia vɔ pombaka ntshiba kana nkamba l’ɛtɛkɛta w’anyanya di’anto mboka kɛnɛ katawɔ. Akɛnyi wa teyatrɛ kambaka la tɔsɛkɛsɛkɛ t’awui wa mindo ndo l’ɛtɛkɛta wa nsɔnyi dia mbɔdia anto. Koko, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate: “Nyu pombaka minya akambo anɛ: Odudu, nkɛlɛ, akambo wa kɔlɔ, ntɛngɔ ndo ɛtɛkɛta wa nsɔnyi oma l’enyɔ anyu.” (Kɔlɔsayi 3:8) Nde akate nto dia “tɔsɛkɛsɛkɛ t’awui wa nsɔnyi” hahombe “[nimɔma] kaanga nimɔma l’atei” w’Akristo wa mɛtɛ.​—Ɛfɛsɔ 5:3, 4.

10 Ɛtɛkɛta wa nsɔnyi hawɔngɛnyangɛnya Jehowa ndo wanɛ wawoka ngandji. Vɔ wekɔ mindo. Lo Bible, “mindo” ekɔ l’atei wa “etsha wa demba.” (Ngalatiya 5:19-21) “Mindo” koka mendana la weho wa pɛkato efula ndo dionga dimɔtshi dia mindo koka nkonya lo dikina. Naka onto monga la mbekelo ka kambaka l’ɛtɛkɛta wa mindo efula ndo wa nsɔnyi, ko nde halange ntshika, kɛsɔ koka mɛnya dia nde hahombe nto monga onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo.​—2 Kɔrɛtɔ 12:21; Ɛfɛsɔ 4:19; enda nɔtɛ ka la koma 23.

11, 12. a) Vate vate ya kɔlɔ kɛdikɛdi na? b) Lande na kahombaso mbewɔ mamatanyɛ onto akambo?

11 Sho pombaka nto mbewɔ vate vate ya kɔlɔ. Bu kɔlɔ dia sho ndjasha le anto akina ndo kahana lawɔ nsango yendana l’angɛnyi ndo la nkumbo yaso. Kaanga lo ntambe ka ntondo, Akristo wa ntondo wakalangaka mbeya ngande waki anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ ndo kɛnɛ kakawakoke nsala dia mbakimanyiya. (Ɛfɛsɔ 6:21, 22; Kɔlɔsayi 4:8, 9) Koko, bu wolo di’asawo wendana l’anto akina kadimɔ lo vate vate ya kɔlɔ. Naka sho tasanyaka awui wa vate vate, sho koka ndjota akambo wele bu mɛtɛ kana ndjɔtɛkɛta awui wahomba namema toseke. Naka hatendji dimɛna, asawo wa kɔlɔ asɔ koka ndjokadimɔ lo mpindɛ anto awui wa kashi kana lo emamatanya. Afarisɛ wakamamatanyiyɛ Yeso awui wa kashi lam’akawohindɛ akambo wakinde kosala. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) Emamatanya ndanyaka lokumu l’onto, konyaka l’ewanu, mbishaka paa ndo ndanyaka lɔngɛnyi.​—Tokedi 26:20.

12 Jehowa nangaka dia sho nkamba l’ɛtɛkɛta aso dia nkimanyiya ndo dia nkeketsha anto akina, koko aha dia nkonya angɛnyi atunyi. Jehowa petshaka wanɛ “[w]atotondjaka ewanu l’atei wa anango.” (Tokedi 6:16-19) Onto la ntondo lakakambe l’emamatanya ele Satana Diabolo, ɔnɛ lakamamatanyɛ Nzambi. (Ɛnyɛlɔ 12:9, 10) L’andja wasɛnaso ɛlɔ kɛnɛ, anto efula mbutanɛka kashi. Koko dui sɔ hadiohombe monga l’etshumanelo k’Akristo. (Ngalatiya 5:19-21) Ɔnkɔnɛ, sho pombaka monga la yewo lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kataso ndo mbala tshɛ kanaka yimba la ntondo ka ntɛkɛta. La ntondo ka wɛ nsanya dikambo dimɔtshi diendana l’onto okina, yambola ɔnɛ: ‘Onde kɛnɛ kayangami mbuta kekɔ mɛtɛ? Onde kekɔ ɔlɔlɔ? Onde tɔ kimanyiyaka? Onde layolanga di’onto latɛkɛtami dikambo diande mboka kɛnɛ katami? Ngande wayomoyaoka naka onto ɔmɔtshi mbuta ngasɔ lo dikambo diami?’​—Adia 1 Tɛsalɔnika 4:11.

13, 14. a) Shɛngiya yakɔna yakoka monga l’ɛtɛkɛta wa kɔlɔ le anto? b) Ntɛngɔ kɛdikɛdi na? Lande na kahomba Akristo mbewɔ dia ntɛnga anto akina?

13 Tena dimɔtshi, sho tshɛ mbutaka akambo wayotonyangaka l’ɔkɔngɔ. Koko hatolange monga la mbekelo ka mɔnyɔlaka anto akina kana mbutaka akambo wa kɔlɔ ndo wahomuya. Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ bu la dihole lo nsɛnɔ yaso. Pɔɔlɔ akate ate: “Nyonya weho tshɛ wa lotunu la wolo, nkɛlɛ, odudu, ehangohango, ntɛngɔ ndo awui tshɛ wa kɔlɔ.” (Ɛfɛsɔ 4:31) Dikadimwelo dikina dia Bible kadimolaka “awui wa kɔlɔ” ɔnɛ “ɛtɛkɛta wa kɔlɔ,” “mbikola onto etoyi,” ndo “ntɛngɔ.” Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ shishɛka onto kɛnɛmɔ ndo mbokonyaka dia nde ndjaoka oko onto l’anyanya. Djekoleko ana mbeyaka monga la lonyangu esadi eto, laasɔ sho pombaka monga la yewo ya laande diaha mbakɔmɔla oma l’ɛtɛkɛta aso.​—Kɔlɔsayi 3:21.

14 Bible tɔhɛmɔlaka lo kɛnɛ kendana la yoho ya wolo efula y’ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, mbuta ate mbikola onto etoyi. Mbikola etoyi ekɔ ntetemala ntɛnga anto akina l’oyango wa mbanyangiya. Ayonga mɛtɛ kɔlɔ efula naka onto ɔmɔtshi salɛ olonganyi ande kana anande akambo lo yoho shɔ! Lo mɛtɛ, onto latona ntshika ntɛnga anto akina hatokotsha nto kɛnɛ kalɔmbama dia monga l’etshumanelo. (1 Kɔrɛtɔ 5:11-13; 6:9, 10) Oko wakatadiɛnyi, naka sho ntɛkɛta awui wa nsɔnyi, wele bu mɛtɛ kana wa kɔlɔ, kete tayolanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa ndo l’anto akina.

ƐTƐKƐTA WAKEKETSHA

15. Weho akɔna w’ɛtɛkɛta wakeketsha lɔngɛnyi?

15 Ngande wakokaso nkamba la woshasha aso w’ɔtɛkɛta lo yoho yalanga Jehowa dia sho nkamba lawɔ? Kaanga mbele Bible hatotɛ shikaa kɛnɛ kahombaso kana kahatahombe mbuta, tɔ totɛka dia sho pombaka tɛkɛtaka “paka ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha.” (Ɛfɛsɔ 4:29) Ɛtɛkɛta wakeketsha wekɔ pudipudi, amɛna ndo mɛtɛ. Jehowa nangaka dia sho nkamba l’ɛtɛkɛta aso dia nkeketsha ndo nkimanyiya anto akina. Dui sɔ koka monga tshondo y’okakatanu. Ntondja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo w’anyanya mongaka dui dia wɔdu, koko nɔmbamaka dia nyomodja welo dia ntondja ɛtɛkɛta w’amɛna. (Tito 2:8) Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tɔmɔtshi takokaso keketshana oma lo kɛnɛ kataso.

16, 17. a) Lande na kahombaso mandolaka anto akina? b) Waa na wakokaso mandolaka?

16 Jehowa ndo Yeso mandɔnaka la lokaho tshɛ. Sho pombaka mbaokoya. (Mateo 3:17; 25:19-23; Joani 1:47) Dia mandola onto lo yoho yayowokeketsha mɛtɛ, nɔmbamaka dia nkana yimba ndo ndjasha le onto akɔ. Tokedi 15:23 mbutaka ɔnɛ: “Dui diotami lo etena kahombama diekɔ dimɛna efula!” Sho keketshamaka etena katandola onto ɔmɔtshi l’otema ɔtɔi l’ɔtɛ w’olimu aso wa wolo kana kɛnyande lowando lande lo kɛnɛ kosadiso.​—Adia Mateo 7:12; enda nɔtɛ ka la koma 27.

17 Naka wɛ monga la mbekelo ka nyangaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le anto akina, kete ayonga dui dia wɔdu efula le yɛ dia mandolaka anto akina l’otema ɔtɔi. Ɛnyɛlɔ, ondo wɛ mɛnaka di’onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo nɔngɔsɔlaka dimɛna asawo ande kana mbidjaka welo dia mbisha kɔmatɛrɛ lo nsanganya. Dikɛnda dimɔtshi mbeyaka mamɛ dimɛna akambo wa mɛtɛ la kalasa kana osombe ɔmɔtshi mbeyaka sambishaka mbala la mbala. Ɛtɛkɛta ayɛ wa lowando mbeyaka monga kɛnɛ kewɔ l’ohomba. Ekɔ nto ohomba efula di’omi mbutɛka wadɛnde dia nde mbolangaka ndo mbɔngɛnangɛnaka. (Tokedi 31:10, 28) Oko wele tombatomba l’ohomba w’osase ndo ashi, anto wekɔ l’ohomba wa mboka di’anto mbangɛnangɛnaka. Dui sɔ diekɔ mɛtɛ djekoleko le ana. Toyangake waaso wa mandolaka ana l’ɔtɛ wa waonga awɔ w’amɛna ndo wa welo wadjawɔ. Lowando koka mbasha dihonga, wɛkamu ndo kaanga mbakonya dia nyomoleka mbidja welo dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.

Sho koka nkeketsha ndo nsamba anto akina oma lo kɛnɛ kataso ndo woho wakitaso

18, 19. Lande na kahombaso nsala tshɛ kakokaso nsala dia nkeketsha ndo nsamba anto akina? Ngande wakokaso nsala dui sɔ?

18 Etena kakeketshaso ndo kasambaso anto akina, sho ndjelaka ɛnyɛlɔ ka Jehowa. Nde ndjakiyanyaka efula dikambo dia “mbolambola” ndo dia “wanɛ wambominɔma.” (Isaya 57:15) Jehowa nangaka dia sho “keketshana onto la wonyande” ndo dia nkamba la “ɛtɛkɛta w’esambelo le wanɛ wambɔkɔmɔ.” (1 Tɛsalɔnika 5:11, 14) Etena kayangaso dia nsala dui sɔ, nde mɛnaka ndo ngɛnangɛnaka welo wadjaso.

19 Wɛ mbeyaka mɛna di’onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo ambɔkɔmɔ. Akokayɛ mbuta kakoka mbokimanyiya? Mbeyaka monga ko wɛ bu l’akoka wa kandola ekakatanu ande, koko wɛ koka nsala di’onto akɔ mbeya dia wɛ ndjakiyanyaka dikambo diande. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka ndjalɔngɔsɔla dia mbetsha wenya kaamɛ la nde. Wɛ koka mbadia kaamɛ la nde divɛsa dimɔtshi dia lo Bible diakeketsha ndo kaanga nsala la nde dɔmbɛlɔ. (Osambo 34:18; Mateo 10:29-31) Shikikɛ anto asɔ dia anangɛwɔ ndo akadiyɛwɔ wa l’etshumanelo mbaokaka ngandji. (1 Kɔrɛtɔ 12:12-26; Jakɔba 5:14, 15) Ndo tɛkɛta lo yoho yɛnya hwe kɛnɛ katayɛ ndo yɛnya dia wɛ kietawɔka.​—Adia Tokedi 12:25.

20, 21. Kakɔna ketɛ wɔdu di’anto mbetawɔ alako?

20 Sho keketshaka anto akina nto etena kawashaso alako w’amɛna. Oko weso anto wele bu kokele, sho tshɛ mongaka l’ohomba w’alako tena la tena. Tokedi 19:20 mbutaka ɔnɛ: “Hokamɛ dako ndo etawɔ ohokwelo, dia wɛ ndjonga kanga lomba lo nshi yayaye.” Aha dikumanyi to mbakoka mbisha alako. Ambutshi pombaka nɔmbɔla anawɔ. (Ɛfɛsɔ 6:4) Ndo akadiyɛso koka mbishana alako w’amɛna lam’asawɔ. (Tito 2:3-5) Lam’ele sho mbokaka anangɛso l’akadiyɛso ngandji, sho nangaka ndjashikikɛ dia tekɔ lo mbasha alako lo yoho yahatowanyangiya. Kakɔna kakoka tokimanyiya?

21 Ondo wɛ mbohɔka etena kɛmɔtshi kakakosha onto ɔmɔtshi dako dia dimɛna lo yoho yaki wɔdu dia wɛ dietawɔ. Kakɔna kaketɛ dako diande dako dia dimɛna? Ondo wɛ akɔshi di’onto ɔsɔ akayakiyanyaka mɛtɛ dikambo diayɛ. Kana ondo nde akatɛkɛtaka lo yoho ya dimɛna ndo yoludi la ngandji. (Kɔlɔsayi 4:6) Ondo dako diakɔ diakatombe oma lo Bible. (2 Timɔte 3:16) Oyadi sho nshila mbala kakɔ ɔtɔi oma lo Bible kana bu, dako tshɛ diashaso pombaka tomba oma l’Afundelo. Ndooko onto lahomba ntshutshuya anto akina dia mbetawɔ tokanyi tande kana nkamba lo yoho ya kɔlɔ l’avɛsa dia nsukɛ tokanyi tande hita. Mbohɔ woho wakawakosha dako koka kokimanyiya etena kashayɛ anto akina alako.

22. Ngande wayoyolanga nkamba la woshasha ayɛ w’ɔtɛkɛta?

22 Dikoka dia ntɛkɛta diekɔ woshasha w’oma le Nzambi. Ngandji kawokaso pombaka totshutshuya dia nkamba ladiɔ lo yoho ya dimɛna. Tohɔ di’ɛtɛkɛta wekɔ la wolo wa ntɛwɔla kana nkeketsha. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tosale tshɛ kakokaso nsala dia nkamba l’ɛtɛkɛta aso dia nkeketsha anto akina.