1-3. a) Waale akɔna wakalange komɛ ase nkumbo kaki Abigayɛlɛ? b) Kakɔna kayangaso mbeka lo kɛnɛ kendana la womoto la laande ɔsɔ?

ABIGAYƐLƐ akandama la sase dia wɔma etena kakandɛnyi ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi. Nde mɛtɛ aki l’ɔkɔkɔ wa mboka wɔma. Asɔlayi 400 wakayakɛndakɛndaka wele l’eshikikelo ka todiaka apami tshɛ wa lo luudu laki Nabala k’omɛnde. Lande na?

² Nabala mbaki lo kiɔkɔ ya dui sɔ. Oko waki mbekelo kande, nde akasale akambo la ngala ndo la lɔsɛndji tshɛ. Mbala kɛnɛ nde ambɔtɛnga ɔnɔmbɔdi w’alembe wele l’asɔlayi wa wolo wokongɛmi dimɛna wakoka mbosalɛ kɔlɔ. Kakianɛ, okambi waki Nabala ɔmɔtshi, ondo olami w’ɛkɔkɔ amboya le Abigayɛlɛ l’elongamelo k’ɔnɛ nde ayɔlɔngɔsɔla dui sɔ. Ko kakɔna kakakoke womoto ɔtɔi salɛ olui w’alembe?

³ Tondotondo, totokeya Abigayɛlɛ aakinde. Onto akɔna laki lo kiɔkɔ ya dui sɔ? Ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka mbetawɔ kande?

4. Woho akɔna w’onto waki Nabala?

⁴ Abigayɛlɛ nde la Nabala komonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna oko wadi l’omi. Abigayɛlɛ aki womoto l’ɔlɔlɔ efula, koko Nabala aki onto la kɔlɔ efula. Ekɔ mɛtɛ dia nde aki kanga ɔngɔnyi. Kaanga mbakandayaɔsaka la nɛmɔ di’efula, ngande wakawɔsaka anto akina? Mbala efula Bible haleke ntɛkɛta dikambo di’anto wa kɔlɔ. Lokombo lande nembetshiyaka ɔnɛ: “Kanga dadi” kana “Enginya.” Onde ambutshi ande mbakawɔlɛ lokombo lɔsɔ, kana ndamɛ mbakayolisakolaka? Oyadi l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, nde akasalaka akambo lo yoho yɔtɔnɛ la lokombo lande. Nabala aki “engeno ndu aki la ditshelu dia kolo.” Nde aki kanga ngala ndo ombidjɔki, anto tshɛ wakawokaka wɔma ndo kombɔngɛnangɛnaka.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. a) Oko le yɛ, naa waonga woleki amɛna waki la Abigayɛlɛ? b) Lande na kakatshukana Abigayɛlɛ la onto l’anyanya la ngasɔ?

 ⁵ Abigayɛlɛ akatshikitana la Nabala etale. Lokombo lande lakalembetshiyaka ɔnɛ: “Papa ambolola tɔɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” Ambutshi efula w’apami mongaka l’ofunu etena kɛnawɔ dia ɔnawɔ la womoto ekɔ olangala. Koko, ombutshi wa pami wa lomba ndekaka ngɛnangɛna etena kɛnande dia ɔnande ekɔ dimɛna dia l’etei k’otema. Mbala efula, anto wele elangala hawɛnyi ohomba wa nkɛnɛmɔla waonga wele oko shɛnɔdi, lomba, dihonga ndo mbetawɔ. Koko, Abigayɛlɛ komonga ngasɔ. Bible mbaandolaka l’ɔtɛ wa shɛnɔdi ndo dimɛna diande dia demba.—Adia 1 Samuele 25:3.

⁶ Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula kokaka ndjambola ɔnɛ: Lande na kakatshukana osekaseka waki la yimba ɔsɔ la onto l’anyanya? Tohɔ dia lo nshi yakafundamaka Bible, anto efula wakatshukanaka naka ambutshi wambetawɔ. Naka ambutshi hawetawe, kete diwala hadiokoke salema. Onde kɛsɔ mbakasale ambutshi waki Abigayɛlɛ l’ɔtɛ w’ɔngɔnyi ndo lokumu laki la Nabala? Onde l’ɔtɛ wa wola waki la wɔ? Oyadi l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, ɔngɔnyi waki la Nabala kombeetɛ omi l’ɔlɔlɔ.

7. a) Kakɔna kahomba ambutshi mbewɔ ɛlɔ kɛnɛ naka vɔ nangaka dia anawɔ monga la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la diwala? b) Kakɔna kakayashikikɛ Abigayɛlɛ dia nsala?

⁷ Ambutshi wele la tomba mbetshaka anawɔ dia vɔ monga la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la diwala. Vɔ hawatshutshuya dia ntshukana paka l’ɔtɛ wa nkondja wahɔ ɛmɔtshi kana ntatɛ membwana etena kahawatakoke mɛmba ɛkɛndɛ w’anto wambotshunda wɔɔngɔ. (1 Kɔr. 7:36) Koko, Abigayɛlɛ kombidja yimba l’akambo asɔ. Oyadi l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, nde aki wadi aki Nabala ndo nde akayashikikɛ dia mbikikɛ ekakatanu tshɛ wakakoke ndjohomana la nde.

8. Nabala akatɛngɛ onto akɔna, ndo lande na kele ɔsɔ komonga dui dia lomba?

⁸ Nabala mbakayokonyaka Abigayɛlɛ lo waale wa wolo. Nde akatɛngɛ Davidɛ, okambi wa Jehowa wa kɔlamelo wakakitama esɔ oma le omvutshi Samuɛlɛ, djembetelo yakɛnyaka dia Nzambi ambɔɔsɔna dia nde ndjɔhɛna nkumekanga Saulo lo lowandji. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Etena kakandatalawɔka nkumekanga Saulo lakawokaka kandjema ndo lakalange mbodiaka, Davidɛ lakahombe ndjonga nkumekanga, akalawɔ l’eswe lɛnɛ akandatekekɔka nde l’alembe ande wa kɔlamelo 600.

9, 10. a) Lo dihole diakɔna diakasalaka Davidɛ nde l’alembe ande la wolo dia ndjasɛnya? b) Lande na kakahombe Nabala ngɛnangɛna kɛnɛ kakasale Davidɛ nde l’alembe ande? (Enda ndo nɔtɛ ka l’ɛse k’odingɔ 10.)

⁹ Nabala akadjasɛka la Maɔna, koko nde akakambaka olimu  ndo akasombe bɛtshi dia nkɛtɛ ondo suke la Karamɛlɛ. * Esomba ɛsɔ waki l’akona waki la adiyo wakawakokaka nonga ɛkɔkɔ. Nde aki l’ɛkɔkɔ 3000. Bɛtshi dia nkɛtɛ sɔ diaki diatakambema. Oswe wa Parana wakatanemaka lo lɛkɛ la sidɛ. Lo ɛstɛ mbaki mboka k’otsha lo Ndjale ka Lɛhɔ, tɔ kaki l’eholola ndo la menga. Lo lɛkɛ lɔsɔ, mbaki Davidɛ nde l’alembe ande wakasɛnaka paka oma lo wenga ndo wakahombaka diangɔ efula. Vɔ wakahomanaka l’ɛlɔngɔlɔngɔ wakalamaka ɛkɔkɔ waki Nabala kanga ɔngɔnyi.

¹⁰ Kakɔna kakasalɛ asɔlayi asɔ alami w’ɛkɔkɔ? Komonga dui dia wolo dia vɔ munda ɔkɔkɔ ko vɔ ndɛ, koko vɔ kosala ngasɔ. Vɔ wakakokɛ ɛkɔkɔ ndo ekambi waki Nabala. (Adia 1 Samuele 25:15, 16.) Ɛkɔkɔ ndo alami wakahomanaka la waale wotshikitanyi. Nyama ya ngala yakikɔ lɛkɔ ndo oko wakiwɔ suke l’olelo wa lo sidɛ k’Isariyɛlɛ, ase wevi w’oma lo wedja ekina wakayaka mbala la mbala dia ndjova ɛkɔkɔ. *

11, 12. a) Ngande wakɛnya Davidɛ ɔkɔmi ndo dilɛmiɛlɔ etena kakandatomɛ Nabala dikɛndji? b) Okadimwelo akɔna wa kɔlɔ wakasha Nabala lo dikɛndji diakootomɛ Davidɛ?

¹¹ Komonga dui dia wɔdu le Davidɛ dia nsɛnya lemba l’alembe lɔsɔ tshɛ l’oswe. Diakɔ diakandatome akɛndji dikumi dia tɔlɔmba Nabala ekimanyielo. Nde akasɔnɛ etena k’ɔlɔlɔ, mbuta ate etena kakiwɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kakawahombaka monga la lokaho. Davidɛ akasɔnɛ ɛtɛkɛta w’amɛna ndo wa la dilɛmiɛlɔ tshɛ. Nde akate lo dikambo diande ndamɛ ate: “On’aye Davidi,” la dilɛmiɛlɔ tshɛ ondo dia mɛnya ɔnɛ Nabala aki opalanga le nde. Ko ngande wakokadimola Nabala?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Ɔlɔngɔlɔngɔ wakatewoyaka Abigayɛlɛ, wakatatɛkɛtshi l’etatelo akate ɔnɛ: Nde akomala ko “ndi akayâhangwela.” Mbokɛmaka dia Nabala aki kanga onyishi nɛ dia nde akatone mbasha mapa, ashi ndo nyama. Nde akɔshi Davidɛ oko onto l’anyanya latekekɔ l’oswe. Ondo ɛnɛlɔ kaki Nabala kaki woho waamɛ la kaki Saulo ɔnɛ lakahetshaka Davidɛ. Vɔ akɔ ahende kɔmɛnaka akambo woho wakawaɛnaka Jehowa. Nzambi akokaka Davidɛ ngandji ndo nde kombɔsa oko ɔtɔmbɔki, koko oko ɔnɛ lakahombe ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. a) Kakɔna kakasale Davidɛ etena kakandoke woho wakɔtɛngɛ Nabala? b) Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo tɔndɔ diele lo Jakɔba 1:20 lo ndjela kɛnɛ kakasale Davidɛ?

¹³ Etena kakoke Davidɛ okadimwelo waki Nabala, nde akomala efula. Nde akawatɛ ate: “Nyu tshe untu l’untu asome yombo yandi  lu lukindi.” Ndamɛ akasɔmɛ yɔɔmbɔ ko akatshu l’alembe ande 400 ndo nde akatshibe dia todiaka oseka pami tshɛ ka lo luudu laki Nabala. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Davidɛ aki la shadiya ya momala, koko yoho yakandalange nsala akambo mbaki kɔlɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto loka nkɛlɛ hasale akambo lo yoho yɔtɔnɛ la losembwe laki Nzambi.” (Jak. 1:20) Ko ngande wakakoke Abigayɛlɛ nshimbɛ wa lo luudu lande?

14. a) Lo yoho yakɔna yakatakola Abigayɛlɛ nna dia ntondo dia nɔngɔsɔla kɔlɔ kakasale Nabala? b) Wetshelo akɔna w’ohomba wakokaso nkondja oma l’otshikitanu waki lam’asa Nabala nde la Abigayɛlɛ? (Enda ndo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

¹⁴ Lo yoho mɔtshi, Abigayɛlɛ akatakola nna dia ntondo dia nɔngɔsɔla dui dia kɔlɔ diakasale omɛnde. Otshikitanyi la Nabala k’omɛnde, nde aki suke dia mpokamɛ. Etena kakandawotɛka dia Nabala, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ akawotɛ ate: “Ne dia ndi eko untu a kolo lahalangi untu kawutela diui.” * (1 Sam. 25:17) Lonyangu ko, woho wakayaɔsaka Nabala la nɛmɔ di’efula akookonya diaha nde mpokamɛ ndooko onto. Dionga di’otako sɔ diambokokanɛ le anto kaanga ɛlɔ kɛnɛ. Koko, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ akeyaka dia Abigayɛlɛ akatshikitana l’omɛnde diakɔ diakandatshu dia towotɛ dui sɔ.

15, 16. a) Ngande wakɛnya Abigayɛlɛ dia nde aki oko womoto l’ɔlɔlɔ lɔtɛkɛtshiwɔ lo dibuku dia Tukedi? b) Lande na kele kɛnɛ kakasale Abigayɛlɛ hɛnya dia nde akatɔmbɔkwɛ lowandji l’omɛnde?

¹⁵ Abigayɛlɛ akakane yimba ndo akɔshi yɛdikɔ ko wonya akɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Abigayɛlɛ kotshimbatshimba.’ Paka l’ɔkɔndɔ ɔnɛ oto, sho tanaka etelo k’ɔnɛ ‘kotshimbatshimba’ mbala nyɛi y’etondo lo dikambo diande. Nde akalɔngɔsɔlɛ Davidɛ nde l’anto ande woshasha wa la lolango. Ɔsɔ aki weshasha w’ekama wa ma, ehonde wa wanu, funda ya nyama k’ɔkɔkɔ, nsɛndji di’ahɔhɔ wa lofumba, elui w’elowa wa vinyɔ yamboma, ndo ekate wa vinyɔ yamboma. L’ɛnyɛlɔ ka womoto l’ɔlɔlɔ lɔtɛkɛtshiwɔ lo dibuku dia Tukedi, Abigayɛlɛ akeyaka kɛnɛ kaki la nde ndo aki suke dia nkotsha ɛkɛndɛ ande wa la ngelo lo yoho ya dimɛna. (Tuk. 31:10-31) Nde akasha ekambi ande weshasha ɛsɔ ndo akaatome la ntondo ko nde ndjayela. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ndi kumvutela umendi Nabala nduku diui.”—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Onde kɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ Abigayɛlɛ akatɔmbɔkwɛ lowandji l’omɛnde? Ndooko! Tolembete dia Nabala akasalɛ okitami w’esɔ waki  Jehowa kɔlɔ, ndo tshelo shɔ yakakoke ndjodakisha anto efula waki komonga l’onongo lo luudu laki Nabala. Otondonga Abigayɛlɛ kosala ngasɔ, nshi nde lawɔ otonga l’onongo wa kɔlɔ kakasale omɛnde? Lo dikambo sɔ, nde akahombe nɛmbɛ lowandji laki Nzambi l’ɔtɛ wa nɛmbɛ lowandji l’omɛnde.

17, 18. Ngande wakasawola Abigayɛlɛ nde la Davidɛ, ndo kakɔna kakandawotɛ, ko etombelo akɔna w’ɛlɔlɔ wakonge l’ɛtɛkɛta ande?

¹⁷ Kombeta edja, Abigayɛlɛ akahomana la Davidɛ nde l’alembe ande. Aha la ntshimbatshimba, nde akakite oma lo mponda ndo akatokusama la ntondo ka Davidɛ. (1 Sam. 25:20, 23) Oma laasɔ, nde akɔɔkɛnɛmɔlɛ nsaki yande y’oma k’ɛse otema, ndo akɔɔsɛngasɛnga dia nde mboka Nabala la wa lo luudu lande kɛtshi. Etombelo akɔna w’ɛlɔlɔ wakonge la ɛtɛkɛta ande ɛsɔ?

¹⁸ Lo yɛdikɔ mɔtshi, Abigayɛlɛ akɛnya dia nde mbaki l’onongo wa kɛnɛ kakasale omɛnde lo nsɛngasɛnga Davidɛ dia nde mbodimanyiya. Nde akɛnya dia omɛnde aki onto lakasalaka awui w’otshatsha oko wakalembetshiyaka lokombo lande, ondo lo mbuta ɔnɛ hatonga dimɛna di’onto oko Davidɛ salɛ omɛnde kɔlɔ. Nde akɛnya woho wakandayaɛkɛ le Davidɛ ɔnɛ laki onyimpala waki Jehowa, lo mbuta ɔnɛ nde atɔlɔka “ata wa [Jehowa].” Abigayɛlɛ akɛnya nto dia nde akeyaka daka diakalake Jehowa Davidɛ dia nde monga nkumekanga, nɛ dia nde akate ate: ‘Jehowa ndamɛ ayoketɛ owandji laadiko dia Isariyɛlɛ.’ Ndo nto, nde aketawoya Davidɛ diaha nde nsala ndooko dui diakoka ndjokonya dia nde monga l’onongo wa dikila ko ndjonga l’ɔkɔngɔ diko ‘kiɔkɔ ya lonyangu,’ mbuta ate ndjonga la nkum’otema katawɛndja onongo. (Adia 1 Samuele 25:24-31.) Ɛtɛkɛta w’amɛna waki Abigayɛlɛ wakananda otema waki Davidɛ.

19. Kakɔna kakasale Davidɛ lo kɛnɛ kakawotɛ Abigayɛlɛ, ndo lande na kakandawandola?

¹⁹ Kakɔna kakasale Davidɛ? Nde akalongola kɛnɛ kakawela Abigayɛlɛ ndo akawotɛ ate: “[Jehowa Nzambi k]a Isariyele, lakakutumi elo dia ndjuhumana la mi atumbwami! Kanyi yaye y’ololo yatshokwami, ndu we lambushimba elo dia nyanganya dikila ndu dia ndjasombwela la lunya lami, otshokwami!” Davidɛ akawandola l’ɔtɛ wa dihonga diaki la nde lo woho wakandaye aha la ntshimbatshimba dia ndjohomana la nde, ndo aketawɔ dia nde akooshimbe diaha nde ndjonga l’onongo wa dikila. L’okitshakitsha tshɛ, nde akakotsha ate: “Tshoka la ki utsha lakaye. Enda, dimi lakakukedi.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. a) Kakɔna kakambiya lo woho waketawɔ Abigayɛlɛ dia nkalola le omɛnde? b) Ngande wakakɛnɛmɔla Abigayɛlɛ dihonga ndo shɛnɔdi lo woho wakandasɔnɛ etena ka nsawola la Nabala?

²⁰ L’ɔkɔngɔ wa vɔ nkakitɔna, Abigayɛlɛ akatetemala nkanyiya kɛnɛ kakawasawola ndo nde akakoke mɛna otshikitanu waki  lam’asa pami ka kɔlamelo ndo k’ɔlɔlɔ kɛsɔ la omɛnde laki onto l’anyanya. Koko, nde kotetemala nkanyiya ngasɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Abingayili akakalula le Nabala.” Eelo, nde akakalola otsha le omɛnde ele l’eshikikelo ka totetemala nkotsha ɔkɛndɛ ande wa wadi l’akoka ande tshɛ. Nde akahombe mbotɛ dia woshasha wakandasha Davidɛ nde l’alembe ande. Nabala aki la lotshungɔ la mbeya dui sɔ. Abigayɛlɛ akahombe mbotɛ nto waale wakahombe mbakomɛ la ntondo ka nde ndjeya dui sɔ oma le onto okina. Nde kokoka mbotɛ mbala kakɔ ɔtɔi, nɛ dia lushi lɔsɔ Nabala akasale dambo ndo akadjɔ wanu efula.—1 Sam. 25:36.

²¹ Mbala kɛsɔ nto, Abigayɛlɛ akɛnya dihonga ndo shɛnɔdi yaki la nde, lo nkonga edja ndo la pindju etena kakawondɔ wanu. Nabala akadjɔ wanu efula woho wakinde kokoka mbohokamɛ ndo akakoke monga tshondo ya waale le Abigayɛlɛ. Koko, nde akayowotɛka kɛnɛ tshɛ kakete. Aha la taamu, nde akalongamɛ ɔnɛ nde ayodɔdɔ la nkɛlɛ ndo ayowosalɛ kɔlɔ. Koko, nde kosala ndooko dui.—1 Sam. 25:37.

22. Kakɔna kakakomɛ Nabala ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo kɛnɛ kendana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ tshɛ wasalema lo nkumbo?

²² Kakɔna kakakomɛ pami kɛsɔ? Bible mbutaka ɔnɛ: “Diui dia Nabala diakakomama esukhu ka wulu, ku ndi akaneno diui.” Ondo nde akandama la paa kɛmɔtshi. L’ɔkɔngɔ wa nshi dikumi nde akavu, koko ondo aha l’ɔtɛ wakandatate hemɔ. Ɔkɔndɔ totɛka ɔnɛ: “[Jehowa] akakomola Nabala, ku ndi akavu.” (1 Sam. 25:38) Nyɔi ka la losembwe kɛsɔ mbakakomiya ɛhɛnyɔhɛnyɔ waki Abigayɛlɛ. Kaanga mbele Jehowa hayodiaka anto lo yoho ya dihindo ɛlɔ kɛnɛ, ɔkɔndɔ ɔnɛ toholaka ɔnɛ nde mɛnaka oseka dui dia kɔlɔ tshɛ ndo ɛhɛnyɔhɛnyɔ wasalema lo nkumbo. L’etena kakandashikikɛ, nde ayosambola akambo.—Adia Luka 8:17.

23. Ɔtshɔkɔ akɔna wa laande wakayokondjaka Abigayɛlɛ, ndo ngande wakandɛnya dia ɔtshɔkɔ ɔsɔ kombotshikitanya?

²³ Laadiko wa ntshungɔ oma lo diwala dia kɔlɔ, Abigayɛlɛ akayokondjaka ɔtshɔkɔ okina. Etena kakeye Davidɛ ɔnɛ Nabala ambovɔ, nde akatome akɛndji dia totɛ Abigayɛlɛ ɔnɛ nde nangaka mbotshuka. Nde akookadimola ate: “Enda, dimi ukambi aye a umuntu layuyala fumbi ka mbotshaka ekulu wa ekambi wa khumemi.” Lo mɛtɛ, nde kotshikitana kaanga yema l’ɔtɛ w’ɔnɛ nde ayanga nkoma wadi aki Davidɛ, koko nde akakombola monga okambi w’ekambi  ande. Oma laasɔ, Bible mbutaka nto ɔnɛ aha la ntshimbatshimba, nde aketawɔ ntshɔ otsha le Davidɛ.—1 Sam. 25:39-42.

24. Ekakatanu akɔna wakahomana la Abigayɛlɛ lo diwala diande di’oyoyo, ko ngande wakawɔsaka Nzambi ndo omɛnde?

²⁴ Dui sɔ kɔmɛnya ɔnɛ nde hatonga l’ekakatanu lo lɔsɛnɔ lande, Abigayɛlɛ nde la Davidɛ wakahomanaka l’ekakatanu lo diwala diawɔ. L’etena kɛsɔ ko Davidɛ amboshilaka ntshuka Ahinoama. Koko, diwala di’ɔsɛngɛ komonga dui dia wɔdu le wamato wakakambɛka Jehowa lo nshi shɔ. Ndo nto, laasɔ ko Davidɛ atonge nkumekanga, ndo nde akahombe ndɔshana l’ehemba ndo la tena dia wolo la ntondo ka nde ndjokambɛ Jehowa oko nkumekanga. Koko, Abigayɛlɛ akookimanyiya ndo akoosukɛ lɔsɛnɔ lande l’otondo. Nde akote la nde ɔna ndo akɛnyi dia nde akakondja omi lakawɔsaka la nɛmɔ ndo lakokokɛka. Lo diaaso dimɔtshi, nde akootshungola oma l’anya w’atunyi. (1 Sam. 30:1-19) Ɔnkɔnɛ, Davidɛ akokoya Jehowa Nzambi lɛnya ngandji kande k’efula otsha le wamato wele la kɔlamelo, shɛnɔdi ndo dihonga.