Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Mbɔtwɛlɔ

Mbɔtwɛlɔ

“Nyokoya wanɛ walongola alaka lo woho wewɔ la mbetawɔ ndo la solo dia lotutsha.”—HƐBƐRU 6:12.

1, 2. Ngande wakɔshi omendji weteta ɔmɔtshi anto waki la mbetawɔ watɛkɛtama lo Bible, ndo lande na kele anto asɔ wotonga angɛnyi w’eshika le yɛ?

L’ƆKƆNGƆ wa nde mpokamɛ sawo diakasha omendji w’otshimbedi ɔmɔtshi w’opalanga, kadiyɛso kɛmɔtshi akate ate: “Nde akatɛkɛtshi lo kɛnɛ kendana l’anto watɛkɛtama lo Bible watekana oko vɔ wekɔ angɛnyi ande w’edjedja.” Kɛnɛ kakate kadiyɛso kɛsɔ kekɔ mɛtɛ, nɛ dia ɔnangɛso ɔsɔ akeke Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’edja k’ɛnɔnyi efula, diakɔ diele etena kakandatɛkɛtaka dikambo dia onto ɔmɔtshi latɛkɛtama lo Bible, aki oko nde ekɔ lo ntɛkɛta dikambo di’ɔngɛnyi ande w’edjedja.

2 Onde hatonga dui dia dimɛna dia sho mbetɛ anto watɛkɛtama lo Bible asɔ angɛnyi aso? Onde vɔ wekɔ anto wa mɛtɛ mɛtɛ le yɛ? Ohokanyiya woho wotoyaoka otoyeteta kaamɛ la wɔ, otoyosawola ndo mbetsha wenya kaamɛ la wɔ dia mbeya apami la wamato asɔ, ɛnyɛlɔ Nɔa, Abrahama, Ruta, Elidja ndo Ɛsta. Ohokanyiya shɛngiya yotonga la wɔ lo lɔsɛnɔ layɛ, mbuta ate alako w’amɛna ndo ekeketshelo kotowokosha.—Adia Tukedi 13:20.

3. a) Ngande wakokaso nkondja wahɔ lo mbeka awui wendana l’apami ndo la wamato waki la mbetawɔ wɔtɛkɛtshiwɔ lo Bible? b) Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola?

3 Lo “eolwelo . . . k’anto w’ɛlɔlɔ,” diɔtɔnganelo dia ngasɔ diayoyala. (Etsha 24:15) Koko kaanga kakianɛ, sho koka nkondja wahɔ lo mbeka awui wendana l’apami ndo la wamato waki la mbetawɔ watɛkɛtama lo Bible. Lo woho akɔna? Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha okadimwelo w’oshika ɔnɛ: “Nyokoya wanɛ walongola alaka lo woho wewɔ la mbetawɔ ndo la solo dia lotutsha.” (Hɛb. 6:12) Oko wambototatɛ nsɛdingola awui wendana l’apami ndo la wamato waki la mbetawɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole ntondo ambola amɔtshi watoyɛ lo yimba oma l’ɛtɛkɛta wa Pɔɔlɔ ɛsɔ. Ɛnyɛlɔ: Mbetawɔ kɛdikɛdi na, ndo lande na keso la tɔ ohomba? Ngande wakokaso mbokoya apami la wamato waki la kɔlamelo wɔtɛkɛtshiwɔ lo Bible?

Mbetawɔ kɛdikɛdi na ndo lande na keso l’ohomba atɔ?

4. Elembetshielo akɔna washa anto lo kɛnɛ kendana la mbetawɔ, ndo lande na kewɔ lo dindja?

4 Mbetawɔ ekɔ dionga dia dimɛna efula diele apami la wamato wayoteka dikambo diawɔ lo dibuku nɛ wakadiɔsaka la nɛmɔ di’efula. Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula hawoshihodia kɛnɛ kalembetshiya mbetawɔ ndo vɔ fɔnyaka dia mbetawɔ kɛdikɛdi nsuya dui dimɔtshi aha la monga la djembetelo kana ɔkɔkɔ w’oshika. Koko, ɔsɔ ekɔ kashi. Mbetawɔ ka mɛtɛ ntshikitana la yetawɔ etawɔ, tɔ keema dui diaheyama ɔtɛ l’ekolo ndo tɔ nembetshiyaka awui akina efula. Yetawɔ etawɔ yekɔ waale efula. Ɔsɔ ekɔ nsaki konga l’onto lo tshanda mɔtshi tsho, diakɔ diele aha monga tsho la mbetawɔ le Nzambi kete amboshila, nɛ dia “ɛdiɛngɛ mbetawɔka dui sɔ ndo vɔ sakaka lokomba la wɔma.”—Jak. 2:19.

5, 6. a) Loawui akɔna ahende wahɛnama wohikami mbetawɔ kaso? b)  Ngande wakokaso monga la mbetawɔ ka wolo? Sha ɛnyɛlɔ.

5 Mbetawɔ ka mɛtɛ ntshikitana la yetawɔ etawɔ etale. Tende woho wakilembetshiya Bible. (Adia Hɛbɛru 11:1.) Pɔɔlɔ akate dia mbetawɔ ka mɛtɛ pikama lo akambo ahende wahatakoke mɛna. Tɔ pikama ntondo lo diangɔ dia nshi nyɛ “diahɛnama.” Washo aso wa mɛtɛ mɛtɛ hawokoke mɛna diangɔ diele l’olongo, ɛnyɛlɔ Jehowa Nzambi, Ɔnande kana Diolelo diambotatɛka mbolɛ l’olongo. Dikambo dia hende ele, mbetawɔ pikama lo “kɛnɛ kalongamɛso,” mbuta ate awui wahatakotshama. Ɛnyɛlɔ, hatokoke mɛna andja w’oyoyo wayotela Diolelo diaki Nzambi. Ko, onde dui sɔ mɛnyaka dia mbetawɔ kele la so l’awui asɔ kekɔ anyanya?

6 Ndooko! Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya dia mbetawɔ ka mɛtɛ kekɔ la etshina ka wolo. Etena kakandate dia mbetawɔ kekɔ “eshikikelo k’ɔnɛ kɛnɛ kalongamɛ onto kayokotshama,” nde akakambe la etelo kakoka nembetshiyama oko “mukanda wɛnya lokanga.” Ohɔsa dia onto ɔmɔtshi ambɔsa yɛdikɔ ya kosha lokombo. Nde mbeyaka kosha mukanda wɛnya dihole ndo washikikɛ ɔnɛ lokombo l’oyoyo lɔnɛ laya layɛ. Ekɔ mɛtɛ dia nde halange kotɛ ɔnɛ wɛ ayodjasɛka lo dikatshi diakɛnyande, koko nde ekɔ lo nanga mbuta dia mukanda wamondokosha mbele djembetelo yɛnya dia wɛ mbaya kanga lokombo. Woho akɔ waamɛ mbele, djembetelo ya mbetawɔ kaso toshaka eshikikelo, wolo ndo ayotokimanyiya dia mbeya woho wele mbetawɔ kaso aha la kiɛdika la k’anto akina.

7. Mbetawɔ ka mɛtɛ kɛdikɛdi na?

7 Dia monga la mbetawɔ ka mɛtɛ, nɔmbamaka monga la tolembetelo t’eshika ndo la dietawɔ dia wolo le Jehowa Nzambi. Mbetawɔ tokimanyiyaka dia sho mbɔɔsa oko Shɛso ka ngandji ndo monga l’eshikikelo ɔnɛ alaka ande tshɛ wayokotshama. Koko, mbetawɔ ka mɛtɛ nembetshiyaka akambo akina efula. L’ɛnyɛlɔ ka ɛngɔ tshɛ kele la lɔsɛnɔ, mbetawɔ pombaka ndeshama dia tɔ ntshikala la lɔsɛnɔ nɛ dia naka hatosadi ngasɔ kete tɔ kayovɔ.—Jak. 2:26.

8. Lande na kele mbetawɔ kekɔ ohomba efula?

8 Lande na kele mbetawɔ kekɔ ohomba efula? Pɔɔlɔ akatosha okadimwelo w’oshika. (Adia Hɛbɛru 11:6.) Hatokoke nsukana la Jehowa kana mbɔngɛnyangɛnya naka sho bu la mbetawɔ. Mbokɛmaka dia mbetawɔ ekɔ ohomba efula naka tekɔ lo nanga nkotsha elimu ɛmɔtshi wa laande kana eyango waki Otungi wele la lomba, mbuta ate ndjasukanya ndo ntombola Jehowa, Shɛso lele l’olongo.

9. Kakɔna kɛnya dia Jehowa mbeyaka dia tekɔ l’ohomba wa mbetawɔ?

9 Jehowa mbeyaka dia tekɔ l’ohomba wa mbetawɔ, diakɔ diakandatosha bɛnyɛlɔ dia tetsha woho wa monga la mbetawɔ ndo kikɛnɛmɔla. Nde akatshɔkɔla etshumanelo k’Akristo lo mbasha bɛnyɛlɔ dia apami wa kɔlamelo wa kilɔmbɔla. Ɔtɛkɛta ande mbutaka ɔnɛ: “Nyokoya mbetawɔ kawɔ.” (Hɛb. 13:7) Ndo nde akatosha awui akina efula. Pɔɔlɔ akafunde awui wendana la “olui a woke w’ɛmɛnyi,” mbuta ate apami la wamato wa lo nshi y’edjedja wakatotshikɛ bɛnyɛlɔ di’eshika dia mbetawɔ. (Hɛb. 12:1) Laadiko di’anto waki la mbetawɔ washila ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ lo tshapita 11 ya mukanda wa Hɛbɛru, ekɔ ekambi ekina efula waki Jehowa waki la mbetawɔ. Bible ndola tɔɔ la ɛkɔndɔ wa mɛtɛ watɛkɛta dikambo di’apami, wamato, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ndo epalanga waki la nsɛnɔ yotshikitanyi, waki la mbetawɔ ndo wakoka tosha wetshelo w’efula lo woho wakawasɛnɛ l’etena kele anto komonga la mbetawɔ.

Ngande wakokaso mbokoya mbetawɔ k’anto akina?

10. Ngande wakoka wekelo aso w’onto ndamɛ tokimanyiya dia sho mbokoya apami la wamato waki la mbetawɔ watɛkɛtama lo Bible?

10 Hatokoke mbokoya onto naka hatɔɔsɛdingodi ntondo dimɛna. Etena kayoyadia dibuku nɛ, wɛ ayɛna dia eyangelo wakasalema l’oyango wa kokimanyiya dia wɛ nsɛdingola apami la wamato waki la mbetawɔ asɔ. Onde hatonga dui dia lomba dia wɛ nsala eyangelo ayɛ wɛmɛ? Lo wekelo ayɛ w’onto ndamɛ, wɛ koka mbeka Bible lo nkamba la ekanda wakilembetshiya wele la yɛ. Etena kakanayɛ yimba la kɛnɛ kekayɛ, sala oko onto lɛna dihole diaketaka awui akɔ ndo ɔlɔndji w’anto watɛkɛtama lo Bible. Onga oko onto lɛna dihole diakɔ, looka ɛtɛkɛta ndo opumu wate kana oko ndo wɛ mbaki laawɔ. Dui dioleki ohomba ele, sala la wolo dia nshihodia nsaki y’anto watɛkɛtama l’ɛkɔndɔ akɔ. Naka wɛ ndjadja lo dihole diawɔ, kete apami la wamato waki la mbetawɔ asɔ wayoleka monga anto wa mɛtɛ le yɛ, wɛ ayoleka mbekesanɛ la wɔ, mbuta ate vɔ wayonga oko angɛnyi ayɛ w’edjedja.

11, 12. a) Ngande wakokayɛ ndjela ɛnyɛlɔ kaki Abrama nde la Sara? b) Wetshelo akɔna wakokayɛ nkondja oma lo ɛnyɛlɔ kaki Hana, Elidja ndo Samuɛlɛ?

11 Naka wɛ mbaeya dimɛna, kete wɛ ayokombola dia mbaokoya. Ɛnyɛlɔ, ohokana yimba lo kɛnɛ kendana la ɔkɛndɛ w’oyoyo wakokayɛ nongola. Lo okongamelo waki Jehowa, wɛ nɔmbamaka dia mpamia olimu ayɛ w’esambishelo lo toho tɔmɔtshi. Vɔ mbeyaka kɔlɔmba dia wɛ monɔ l’ɛtshi ka nkɛtɛ kewɔ l’ohomba wa wanyandja w’apandjudi kana wɛ mbeyaka nɔmbama dia mpemba yoho mɔtshi y’esambishelo yahayekɛ kana yahayangɛnangɛna. Etena kakanayɛ yimba ndo kalɔmbayɛ dikambo di’ɔkɛndɛ ɔsɔ, nshi dui sɔ diayokokimanyiya dia wɛ nkana yimba l’ɛnyɛlɔ k’Abrahama? Abrahama nde la Sara waketawɔ dia ntshika lɔsɛnɔ la dimɛna laki la wɔ la Ura ko wakatshɔkwama lo yɛdikɔ y’efula. Naka wɛ mbokoya ɛnyɛlɔ kawɔ, kete wɛ ayowaeya dimɛna oleki woho wakayawaeyaka ntondo.

12 Naka onto ɔmɔtshi ambokosalɛ dui dia kɔlɔ ko wɛ ambɔkɔmɔ, onde wɛ ayetawɔ mbetsha nsanganya? Naka wɛ nkana yimba lo ɛnyɛlɔ kaki Hana ndo woho wakinde kombetawɔ dia ɔhɛnyɔhɛnyɔ w’oma le Penina mbokonya dia nde ntshika ntɛmɔla Jehowa, kete dui sɔ diayokokimanyiya dia wɛ mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna, ndo diayosala dia Hana monga oko tshondo y’ɔngɛnyi le yɛ. Woho akɔ waamɛ mbele, naka wɛ ambɔkɔmɔ l’ɔtɛ wayaokayɛ oko onto l’anyanya, kete wɛ kokaka ndjela ɛnyɛlɔ kaki Elidja naka wɛ nshihodia ekakatanu wakookomɛ ndo woho wakoosambe Jehowa. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wadiɛnɛ la tɔsɛngiya ta kɔlɔ oma le asekawɔ wa la kalasa kokaka ndjela ɛnyɛlɔ kaki Samuɛlɛ lo mbeka woho wakandashike ntanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ t’oma le ana waki Eliya lo tabɛrnakɛlɛ.

13. Onde mbokoya mbetawɔ k’anto watɛkɛtama lo Bible mɛnyaka dia sho bu la mbetawɔ ka wolo? Lembetshiya.

13 Onde mbokoya mbetawɔ k’anto asɔ wɔtɛkɛtami lo Bible mɛnyaka dia wɛ ekɔ yetawɔ etawɔ ndo ɔnɛ mbetawɔ kayɛ bu la nɛmɔ le Jehowa? Keema! Tohɔ dia Ɔtɛkɛta wa Jehowa tokeketshaka dia sho mbokoya anto waki la mbetawɔ. (1 Kɔr. 4:16; 11:1; 2 Tɛs. 3:7, 9) Kɛnɛ koleki tshɛ ele, anto amɔtshi wayoteka lo dikubu nɛ wakokoya vɔ lawɔ anto waki la mbetawɔ wakasɛnɛ la ntondo kawɔ. Ɛnyɛlɔ, lo tshapita 17 ya dibuku nɛ, tayɛna dia lo ɛtɛkɛta waki Mariya, nde akashile ɛtɛkɛta waki Hana lo mɛnya dia nde akayele ɛnyɛlɔ kande. Onde dui sɔ mɛnyaka dia Mariya komonga la mbetawɔ ka wolo? Ndooko! Ɛnyɛlɔ kaki Hana kakakimanyiya Mariya dia nde monga la mbetawɔ ndo la lokombo la laande lo washo wa Jehowa Nzambi.

14, 15. Naa awui amɔtshi watanema lo dibuku nɛ, ndo ngande wakokaso nkamba la diɔ dimɛna?

14 Dibuku nɛ diekɔ l’oyango wa kokimanyiya dia wɛ nkeketsha mbetawɔ kayɛ. Totshapita tele lɔkɔ takɔsama oma lo asawo w’oma lo Tshoto y’Etangelo ya lam’asa 2008 la 2013 waki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Tokoya mbetawɔ kawɔ.” Koko wakakotsha ndo awui akina w’eyoyo. Tshapita tshɛ yekɔ la ambola wakimanyiya dia nsala ɔkɛtshanyelo ndo mɛnya woho wa nkamba l’awui akɔ. Lokema l’esato wakasangema paka dia mbidja lo dibuku nɛ ndo esato wookongaka wakalɔngɔsɔma dimɛna. Awui akina w’amɛna wele oko, ɔlɔngɛlɔ wa tena ndo kartɛ yakadjama lɔkɔ. Dibuku Tokoya mbetawɔ kawɔ diakalɔngɔsɔma dia sho salaka wekelo w’onto ndamɛ, wekelo wa lo nkumbo ndo dia mbekama l’etshumanelo. Nkumbo efula mbeyaka mɛna ɔlɔlɔ mbadiaka kaamɛ ɛkɔndɔ wele lɔkɔ la dui dia wolo.

15 Tekɔ lo nongamɛ dia dibuku nɛ diayokokimanyiya dia wɛ mbokoya mbetawɔ k’ekambi waki Jehowa waki la kɔlamelo lo nshi y’edjedja. Ndo diayokokimanyiya dia wɛ mpama lo mbetawɔ etena kayasukanyayɛ la Jehowa, Shɔ lele l’olongo!