1, 2. a) Mɔyɔ akɔna wakalongola Mariya oma le onto lakinde kombeyaka? b) Yɛdikɔ yakɔna yakahombe Mariya mbɔsa, ndo ngande wakatshikitanya yɛdikɔ shɔ lɔsɛnɔ lande?

MARIYA ekɔ lo menda onto layɔtɔ lo luudu lawɔ la diambo tshɛ. Onto ɔsɔ hawombodi she kana nyango, nɛ dia oya le nde mbayandaye. Mariya amboshihodia dia pami kɛsɔ bu ose Nazarɛta. Bu dui dia wolo mbishola ɔngɛndangɛnda lo ngielongelo shɔ. Ɔngɛndangɛnda ɔsɔ kokaka mbeyama esadi eto dihole tshɛ diakokande ntshɔ. Nde ambotɛ Mariya ɛtɛkɛta wa diambo efula w’ɔnɛ: “He mɔyɔ, wɛ lambohomɔ lokolo l’ɔlɔlɔ lo washo wa Nzambi! Jehowa ekɔ la yɛ.”—Adia Luka 1:26-28.

² Bible tatɛka ntɛkɛta dikambo dia Mariya w’ɔnaki Heli w’ose Nazarɛta ka la Ngalileya oma l’etena kakandahombe mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba efula. Nde aki omambedi waki Yɔsɛfu y’otshudi w’abaya laki komonga kanga ɔngɔnyi, koko pami kaki la mbetawɔ. Ɔnkɔnɛ, ondo Mariya akafɔnyaka dia lɔsɛnɔ lande layonga lɔsɛnɔ laha kawotake, lɔsɛnɔ la womoto layasha tshɛ dia nsukɛ omɛnde dia vɔ mbodia anawɔ. Koko mbala kakɔ ɔtɔi, nde ambotanema la ntondo k’ɔngɛndangɛnda wambowela ɔkɛndɛ w’oma le Nzambi, ndo dui sɔ diayotshikitanya lɔsɛnɔ lande.

3, 4. Dia sho mbeya Mariya dimɛna, awui akɔna wendana la nde wahatahombe mbidja yimba, ndo wakɔna wahombaso mbidja yimba?

³ Anto efula mambaka etena kokawɔ dia Bible haleke ntɛkɛta akambo efula wendana la Mariya. Tɔ tɛkɛtaka akambo yema tshitshɛ lo kɛnɛ kendana la ɔlɔndji ande, lonto lande ndo hatɛkɛta kaanga yema lo kɛnɛ kendana la diema diande dia demba. Koko awui yema tshitshɛ watɛkɛta Ɔtɛkɛta waki Nzambi lo dikambo diande wekɔ la wetshelo w’ohomba efula.

⁴ Dia sho mbeya Mariya dimɛna, sho pombaka minya yimba oma lo tokanyi ta kɔlɔ tambodianganya ase ɛtɛmwɛlɔ lo dikambo diande. Tonya yimba oma l’esato efula woosangawɔ. Tonya yimba nto oma lo wetshelo wa kashi wetsha ɛtɛmwɛlɔ lo dikambo dia womoto laki l’okitshakitsha ɔsɔ, ɛnyɛlɔ: “Nyango Nzambi” ndo “Nyango olongo.” Nyɛsɔ todje yimba lo kɛnɛ ketsha Bible lo dikambo  diande. Tɔ toshaka djembetelo yahadjama anya yendana la mbetawɔ kaki Mariya ndo woho wakokaso kiokoya.

5. a) Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo kɛnɛ kakasale Mariya etena kakawosha ondjelo Ngabriyɛlɛ mɔyɔ? b) Wetshelo akɔna w’ohomba wakokaso nkondja oma le Mariya?

⁵ Ɔnɛ lakaye dia ndjenda Mariya komonga onto k’onto. Ɔsɔ aki ondjelo Ngabriyɛlɛ. Etena kakandawotɛ ɔnɛ: “He mɔyɔ, wɛ lambohomɔ lokolo l’ɔlɔ,” Mariya “akahandjɔ wɔɔngɔ efula” lo mboka ɛtɛkɛta ndo mɔyɔ wa laande ɔsɔ. (Luka 1:29) Lo washo waki na wakahomɔ Mariya lokolo l’ɔlɔ? Nde konongamɛka dia nde akakoke mpomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo w’anto akina. Koko, ondjelo akawotɛka dia nde ambohomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo wa Jehowa Nzambi, ndo dui sɔ diaki la nɛmɔ di’efula le Mariya. Koko, nde kondjadiya l’ɔtɛ wakandahomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo wa Nzambi. Naka sho nangaka dia Nzambi tooka kɛtshi, aha la sho mfɔnya l’otako ɔnɛ nde amboshilaka tookatɔ, kete tayokondja wetshelo w’ohomba efula l’ɛnyɛlɔ ka Mariya. Nzambi petshaka akanga wa lotamanya, koko nde nangaka ndo sukɛka anto wele l’okitshakitsha.—Jak. 4:6.

6. Diɛsɛ diakɔna dia laande diakasha ondjelo Mariya?

⁶ Mariya akahombe mɛtɛ monga l’okitshakitsha wa ngasɔ nɛ dia ondjelo akawosha diɛsɛ diakinde kɔfɔnyaka, mbuta ate mbota ɔna lakahombe ndjonga la nɛmɔ dioleki anto tshɛ. Ondjelo Ngabriyɛlɛ akawotɛ ate: “Jehowa Nzambi ayowosha kiti ka lowandji ka Davidɛ she, ko nde ayonga Nkumekanga lo luudu la Jakɔbɔ pondjo pondjo ndo Diolelo diande hadiotonga l’ekomelo.” (Luka 1:32, 33) Mariya akeyaka daka diakasha Nzambi Davidɛ olekanyi ɛnɔnyi kinunu la ntondo, mbuta ate daka di’ɔnɛ kanula yande mɔtshi ayoyolɛ pondjo pondjo. (2 Sam. 7:12, 13) Ɔnkɔnɛ, ɔnande mbakahombe ndjokoma Mɛsiya wele ekambi waki Nzambi wakookongɛka l’edja ka ntambe efula.

7. a) Dimbola diakoke Mariya akadiɛnyaka lo dikambo diande? b) Wetshelo akɔna wakoka ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka nkondja ɛlɔ kɛnɛ oma le Mariya?

⁷ Kɛnɛ koleki tshɛ ele, ondjelo akawotɛ lo dikambo di’ɔnɔsɔ ate: “Wayowelɛ vate: Ɔna Nkum’Olongo.” Onde onto oko Mariya akakoke mbota Ɔna Nzambi? Teye dia nde aki omambedi waki Yɔsɛfu, koko waki watatshukana. L’eshikikelo tshɛ, nde akambola ondjelo ate: “Woho akɔna wayosalema dikambo sɔ lam’ele lateyanaka la pami?” (Luka 1:34) Tolembete dia Mariya akate dia nde aki emuma aha la mboka nsɔnyi. Lonyangu ko ɛlɔ kɛnɛ, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka efula shishaka emuma kawɔ ndo vɔ mongaka suke dia  mɔnyɔla wanɛ waakalame emuma kawɔ. Andja ɔnɛ mɛtɛ wambotshikitana, koko Jehowa hatshikitana. (Mal. 3:6) Oko wakidiɔ lo nshi ya Mariya, Jehowa mbɔsaka wanɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ ande wendana la lɔkɛwɔ la nɛmɔ di’efula.—Adia Hɛbɛru 13:4.

8. Kaanga mbaki Mariya onto lele bu kokele, ngande wakandakoke mbota ɔna la kokele?

⁸ Kaanga mbakinde okambi waki Nzambi wa kɔlamelo, Mariya komonga kokele. Ko ngande wakandakoke mbota ɔna la kokele, mbuta ate Ɔna Nzambi? Ondjelo Ngabriyɛlɛ akoolembetshiya ate: “Nyuma k’ekila kayoya le yɛ ndo wolo wa Nkum’Olongo wayokokomba. Diakɔ diele ɔna layotɔ ayelamɛ ɔnɛ ekila, Ɔna Nzambi.” (Luka 1:35) Tshɛkɛta ekila nembetshiyaka “pudipudi,” ndo “kidiama.” Ekɔ mɛtɛ dia ambutshi sambiyaka anawɔ eongelo kele keema kokele. Koko, lo kɛnɛ kendana la ɔna lakahombe Mariya mbota, Jehowa akasale dihindo diahasalemaki nto pondjo. Nde akasangola lɔsɛnɔ l’Ɔnande oma l’olongo ko lidja l’otema wa Mariya, ko nkamba la nyuma kande k’ekila dia ‘nkomba’ Mariya, mbuta ate nkokɛ ɔnɔsɔ oma l’etombelo tshɛ wa pɛkato. Onde Mariya aketawɔ kɛnɛ kakawotɛ ondjelo? Ko kakɔna kakandasale?

9. a) Lande na kahetawɔ waa nomb’ewo ɔkɔndɔ wendana la Mariya? b) Ngande wakakeketsha ondjelo Ngabriyɛlɛ mbetawɔ kaki Mariya?

⁹ Nomb’ewo ndo ambewi wa teoloji wa lo Lokristokristo hawetawɔ dia womoto l’emuma akakoke mbota ɔna. Kaanga mbakaweke mukanda efula, vɔ hawoshihodia dui dimɔtshi di’ohomba efula diakate ondjelo Ngabriyɛlɛ ɔnɛ: “Ndooko dikambo diata Nzambi diahakoke salema.” (Luka 1:37) Lam’ele Mariya aki la mbetawɔ ka wolo, nde aketawɔ ɛtɛkɛta wa mɛtɛ waki ondjelo Ngabriyɛlɛ. Koko, nde komonga kanga yetawɔ etawɔ. Oko wakoka onto tshɛ lele la lomba nsala, Mariya aki l’ohomba wa tolembetelo t’eshika dia nde nkeketsha mbetawɔ kande. Ondjelo Ngabriyɛlɛ akatomama mɛtɛ dia ndjowosha tolembetelo t’eshika. Nde akawotɛ awui wendana la Elizabɛtɛ k’owɔtɔ ande laki aya osombe efula ndo laki ekomba, koko Nzambi akayookimanyiyaka lo yoho ya dihindo dia nde mbota.

10. Lande na kahatakoke mbuta ɔnɛ Mariya komonga la wɔma l’ɔtɛ w’ɔkɛndɛ wakandalongola ndo ɔnɛ vɔ komonga wolo?

¹⁰ Kakɔna kakahombe Mariya nsala oma laasɔ? Nde akakondja ɔkɛndɛ ndo djembetelo yɛnya ɔnɛ Nzambi ayosala kɛnɛ tshɛ kowote ondjelo Ngabriyɛlɛ. Hatohombe nshikikɛ ɔnɛ nde komonga la wɔma l’ɔtɛ wa diɛsɛ sɔ, ndo nde kopomana l’ekakatanu. Okakatanu ɔmɔtshi ele, Yɔsɛfu akawambɛ dia mbotshuka. Ko onde nde otoyootshuka etena kotondoyeya ɔnɛ Mariya aya la diemi? Okakatanu okina ele, ɔkɛndɛ ɔsɔ waki wolo efula. Ɛnyɛlɔ, Mariya akahombe ntshɔ diemi dia Ɔna Nzambi lalekande nanga. Ndo nto, nde akahombe  nkokɛ ɔnɔsɔ etena kakinde eke ashashi oma lo tɔsɛngiya ta l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ. Ɔsɔ mɛtɛ aki ɔkɛndɛ wa woke!

11, 12. a) Lo tena dimɔtshi, kakɔna kakasale kaanga apami waki la wolo ndo la kɔlamelo la ntondo k’ɛkɛndɛ wa wolo wakawasha Nzambi? b) Kakɔna kakate Mariya etena kakandakadimola ondjelo Ngabriyɛlɛ?

¹¹ Bible mɛnyaka dia lo tena dimɔtshi, kaanga apami waki la wolo ndo la kɔlamelo wakengenga dia mbetawɔ ɛkɛndɛ wa wolo wakawasha Nzambi. Ɛnyɛlɔ, Mɔsɛ akate dia nde heye ntɛkɛta dimɛna dia monga yɛmba awui yaki Nzambi. (Etum. 4:10) Jɛrɛmiya nde lawɔ akate dia nde eke “dikenda” dia nkotsha ɔkɛndɛ wakawosha Nzambi. (Jer. 1:6) Jɔna lo wedi ande, akalawɔ ɔkɛndɛ wakawosha Nzambi. (Jona 1:3) Ko kayotota dia Mariya?

¹² Okitshakitsha ndo okitanyiya wakandakɛnɛmɔla oma l’ɛtɛkɛta ande mbeyamaka oma le anto efula kaanga ɛlɔ kɛnɛ. Nde akatɛ ondjelo Ngabriyɛlɛ ate: “Okambi waki Jehowa kemi! Diatshame le mi oko watayɛ.” (Luka 1:38) Lam’ele okambi wa womoto aki l’ɛse ka nkumɛnde, lɔsɛnɔ lande tshɛ laki l’anya wa nkumɛnde. Ngasɔ mbakayaokaka Mariya otsha le Jehowa Nkumɛnde. Nde akeyaka dia Nzambi akokokɛka ndo ɔnɛ Jehowa ekɔ la kɔlamelo le wanɛ wele la kɔlamelo le nde, ndo nde tshɔkɔlaka wanɛ wasala la wolo dia nkotsha ɔkɛndɛ tshɛ wawashande, oyadi wekɔ wolo.—Osam. 18:25.

13. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ kaki Mariya naka tambɛna dia sho bu l’akoka wa nkotsha ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wambotosha Nzambi?

¹³ Lo tena dimɔtshi, Nzambi mbeyaka tɔlɔmba dia sho nsala akambo amɔtshi wɛnaso dia wekɔ wolo ndo wɛnaso dia hatokoke mbakotsha. Koko lo Bible Ɔtɛkɛta ande, nde toshaka ɛkɔkɔ efula watokimanyiya dia sho ndjaɛkɛ le Nde ndo ndjakitsha l’anya ande oko wakasale Mariya. (Tuk. 3:5, 6) Onde tayoyaɛkɛ le Jehowa? Naka sho nsala ngasɔ, kete nde ayotofuta, ndo dui sɔ diayotokimanyiya dia sho monga la mbetawɔ ka wolo otsha le nde.

14, 15. a) Ngande wakafute Jehowa Mariya etena kakandatshu dia tenda Elizabɛtɛ la Zɛkariya? b) Kɛnɛ kakate Mariya kofundami lo Luka 1:46-55 ɛnyatɔ lo dikambo diande?

¹⁴ Kɛnɛ kakate ondjelo Ngabriyɛlɛ lo dikambo dia Elizabɛtɛ kakalembetshiyaka awui efula le Mariya. Womoto akɔna akakoke nshihodia kɛnɛ kakate ondjelo lo dikambo dia Elizabɛtɛ laadiko dia Mariya? Aha la ntshimbatshimba, Mariya akande lɔkɛndɔ la nshi shato kana nyɛi otsha lo lɛkɛ l’akona l’osomba ɔmɔtshi wa la Juda. Etena kakandɔtɔ lo luudu laki Elizabɛtɛ, wadi aki Zɛkariya laki ɔlɔmbɛdi, Jehowa akafute Mariya lo mbosha tolembetelo tokina ta  shikaa takakoke nkeketsha mbetawɔ kande. Kam’akoke Elizabɛtɛ mɔyɔ wakawosha Mariya, ɔna laki l’otema ande, akasokasoka l’etei l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oko wakandalodiama la nyuma k’ekila, Elizabɛtɛ akelɛ Mariya ɔnɛ: “Nyango Nkumadiɔndjɔ.” Nzambi akɛnya Elizabɛtɛ ɔnɛ ɔnaki Mariya ayonga Nkumadiɔndjɔ, mbuta ate Mɛsiya. Ndo nto, oma lo wolo wa nyuma k’ekila, nde akaandola Mariya l’ɔtɛ wa mbetawɔ ndo w’okitanyiya ande ɔnɛ: “Diɛsɛ ndo le womoto laketawɔ.” (Luka 1:39-45) Lo mɛtɛ, kɛnɛ tshɛ kakewoya Jehowa Mariya kakahombe kotshama.

¹⁵ Mariya nde lawɔ akatɛkɛta. Ɛtɛkɛta ande wakalamema dimɛna l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Adia Luka 1:46-55.) Ɔsɔ mbele ɔkɔndɔ wa lo Bible wakaleke Mariya ntɛkɛta ndo vɔ mɛnyaka awui efula wendana la lonto lande. Ɔkɔndɔ ɔsɔ mɛnyaka lowando lande ndo  woho wakandatombola Jehowa l’ɔtɛ wakandɔtshɔkɔla lo mbosha diɛsɛ dia nde mbota ɔnɛ lakahombe ndjonga Mɛsiya. Vɔ mɛnyaka nto woke woke wa mbetawɔ kande, nɛ dia Mariya akate lo dikambo dia Jehowa ɔnɛ: Nde atokitshakitshaka akanga w’otako la akanga wa wolo ndo nde kimanyiyaka anto wele l’okitshakitsha ndo ase wola wayanga dia mbokambɛ. Ɔkɔndɔ ɔsɔ mɛnyaka nto ewo k’efula kaki la nde. Lo ndjela wɛdikelo ɔmɔtshi, Mariya akashile awui w’oma l’Afundelo wa lo Hɛbɛru ndekana mbala 20. *

16, 17. a) Ngande wakakɛnɛmɔla Mariya nde l’ɔnande woho wa yimba yahombaso mbokoya? b) Woho wakatshu Mariya dia tenda Elizabɛtɛ tooholaka ɔtshɔkɔ akɔna?

¹⁶ Lo mɛtɛ, Mariya akakanaka yimba efula la Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ndo nto, nde akatetemala monga l’okitshakitsha ndo akakombola ntɛkɛta awui w’oma l’Afundelo lo dihole dia wande hita. Lushi lɔmɔtshi, ɔna lakayahamaka l’otema ande akayɔkɛnɛmɔlaka yimba yakɔ yaamɛ, etena kakandate ate: “Kɛnɛ ketshami haye oma le mi, koko ndja oma le Ɔnɛ lakatome.” (Jni. 7:16) Laasɔ, ayonga dui dia lomba sho ndjambola ɔnɛ: ‘Onde ndo dimi mbalɛmiya Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo yɛdikɔ y’efula? Kana onde dimi kombolaka mbetsha tokanyi ndo wetshelo ami hita la ntondo?’ Lo mɛtɛ, Mariya akasha okadimwelo wokɛma hwe lo ambola asɔ.

¹⁷ L’edja ka suke la ngɔndɔ shato yakandatshikala kaamɛ la Elizabɛtɛ, Mariya akakeketshama lo yɛdikɔ y’efula. (Luka 1:56) Ɔkɔndɔ wa lo Bible wendana la wendelo ɔsɔ toholaka ɔtshɔkɔ wakokaso nkondja oma lo lɔngɛnyi l’oshika. Naka sho mbɔtɔ lɔngɛnyi la wanɛ woka Jehowa Nzambi ngandji ka mɛtɛ, dui sɔ diayotokimanyiya dia sho mpama lo nyuma ndo ndjasukanya la nde. (Tuk. 13:20) L’ekomelo, Mariya akayokalolaka otsha lakawɔ. Ko kakɔna kakasale Yɔsɛfu etena kakandayeya ɔnɛ Mariya aya la diemi?

18. Kakɔna kakatɛ Mariya Yɔsɛfu, ko Yɔsɛfu akandasale?

¹⁸ Mɛnamaka dia Mariya kookonga dia ndjosawola la Yɔsɛfu paka etena kakayɛnamaka diemi diande. Nde akeyaka dia nde pombaka mbutɛ Yɔsɛfu. Koko la ntondo ka nde mbotɛ, ondo nde akayambolaka kɛnɛ kayosala pami kakokaka Nzambi wɔma kɛsɔ. Nde akatshu le Yɔsɛfu ndo akatowotɛ kɛnɛ tshɛ kakookomɛ. Oko wakokayɛ nkanyiya, Yɔsɛfu akonge la lonyangu l’efula. Nde akalange mbetawɔ kɛnɛ kakawotɛ Mariya kɛsɔ, koko akɛnamaka diele oko Mariya komonga la kɔlamelo le nde. Bible hatotɛ kɛnɛ kaki lo yimba yaki Yɔsɛfu kana kakandakanyiyaka. Koko, tɔ mbutaka tsho ɔnɛ nde akɔshi yɛdikɔ ya ndjaka diwala, nɛ dia l’etena kɛsɔ wakɔsaka anto wambambanɛ dia ntshukana oko  wamboshila ntshukana. Ɔnkɔnɛ, oko wakinde konanga mbosha nsɔnyi lo sɛkɛ l’ɔtɛ wa dui sɔ, nde akalange ndjaka diwala lo woshɛshɛ. (Mat. 1:18, 19) Mariya mɛtɛ aki la lonyangu l’efula lo mɛna woho wakakiyanaka Yɔsɛfu efula l’ɔtɛ wa dui sɔ. Koko, nde komomalɛ Yɔsɛfu lo woho wakinde kombetawɔ kɛnɛ kakandawotɛ.

19. Ngande wakakimanyiya Jehowa Yɔsɛfu dia nde mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna?

¹⁹ La ngandji tshɛ, Jehowa akakimanyiya Yɔsɛfu dia nde mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. Ondjelo waki Nzambi akayotɛka Yɔsɛfu lo dɔ dia Mariya akatshu diemi lo yoho ya dihindo. Ɔsɔ mɛtɛ aki tshondo y’esambelo le Yɔsɛfu! Oma laasɔ, Yɔsɛfu akasale akambo lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa oko wakasale Mariya oma k’etatelo. Nde akatshuke Mariya ndo akayalɔngɔsɔla dia nkotsha ɔkɛndɛ wa laande wa mbodia Ɔnaki Jehowa.—Mat. 1:20-24.

20, 21. Wetshelo akɔna wakoka atshukanyi kana wanɛ wasangoya dia ntshukana nkondja oma l’ɛnyɛlɔ kaki Mariya nde la Yɔsɛfu?

²⁰ Wanɛ wambotshukana ndo wanɛ wasangoya ntshukana kokaka nkondja wetshelo oma le Yɔsɛfu nde la Mariya wakasɛnɛ ambeta ɛnɔnyi oko 2000. Etena kakandɛnaka wadɛnde akotsha ɛkɛndɛ ande wa mama ka nkumbo, Yɔsɛfu akangɛnangɛna lo woho wakandalɔmbwama oma le ondjelo waki Jehowa. Nde akashihodia ohomba wa ndjaɛkɛ le Jehowa etena kahombaso mbɔsa tɛdikɔ ta weke. (Osam. 37:5; Tuk. 18:13) Oko wakinde papa ka nkumbo, nde aki la yambalo y’efula ndo akadjaka yimba lo tɛdikɔ takandɔsaka.

²¹ Lo wedi okina, kakɔna kakokaso mbuta lo woho waketawɔ Mariya dia ntshukana la Yɔsɛfu? Kaanga mbele l’etatelo Yɔsɛfu aki l’okakatanu dia mbetawɔ kɛnɛ kakawotɛ Mariya, Mariya akakonge dia Yɔsɛfu mbɔsa yɛdikɔ, nɛ dia nde akawɔsaka oko ɔnɛ layoyonga papa ka nkumbo. Dui sɔ mɛtɛ diakasha Mariya wetshelo w’ohomba efula ndo diɔ mbishaka akadiyɛso w’Akristo wetshelo ɛlɔ kɛnɛ. L’ekomelo, awui asɔ tshɛ wakɛnya Yɔsɛfu nde la Mariya ohomba wa sawolaka dimɛna ndo ndjihɔnɛka etema.—Adia Tukedi 15:22.

22. Kakɔna kakakimanyiya dia diwala dia Yɔsɛfu nde la Mariya monga l’etatelo ka dimɛna, ndo kakɔna kakaakongɛka la ntondo?

²² Yɔsɛfu nde la Mariya wakasale dia diwala diawɔ monga la etatelo ka dimɛna. Vɔ wakokaka Jehowa ngandji k’efula oleki ɛngɔ tshɛ ndo wakakombolaka mbɔngɛnyangɛnya lo monga ambutshi wakotsha ɛkɛndɛ awɔ. Lo mɛtɛ, ɛtshɔkɔ wa weke efula wakaakongɛka, koko ndo ehemba wa wolo. Vɔ waki l’ɔkɛndɛ wa mbodia Yeso, ɔnɛ lakahombe ndjonga onto loleki woke lo tena tshɛ.