Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA YA AKUMI AHENDE L’ƆTƆI

Nde akalɔshana la wɔma ndo la taamu

Nde akalɔshana la wɔma ndo la taamu

1-3. Awui akɔna wakɛnyi Petero lushi lɔsɔ, ndo otsho wa ngande wakandetsha?

PETERO akadiɛnɛ la duka waato polo l’otsho ndo akɛwɛwaka. Onde yema ya diɛnɛkɛdi diakandɛnyi lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya aki wonya mbaki suke la mpotɔ? Aya wenya efula wende lo diɛnɛ ndo ɔkɔngɔ l’ahɛka waya kandjikandji. Lɔpɛpɛ lekɔ lo mbɔkɔmɔla l’elungi, oduwa wa Ngalileya wekɔ lo mimbɔmbɔ ndo asuku wekɔ lo nkɔmɔla lo waato. Tshitshi kamonda Petero heyama, koko nde ekɔ lo ntetemala la duka.

2 Petero nde la ambeki akina wakatshike Yeso lo wedi okina w’oduwa. Lushi lɔsɔ, vɔ wakɛnyi woho wakandalesha nunu di’anto waki la ndjala mapa ndo tosese tongana taki la wɔ. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, olui w’anto wakalange mbidja Yeso nkumekanga kawɔ, koko nde konanga ndjatambiya l’awui awɔ wa pɔlitikɛ. Ndo nto, nde akalange mbetsha ambeki ande diaha ndjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ. L’ɔkɔngɔ wa nde dianganya elui w’anto, nde akatɛ ambeki ande dia vɔ mbɔtɔ lo waato ko ntshɔ la ntondo kande lo wedi okina, koko nde akatshu lo dikona ndamɛ dia tɔlɔmba.—Makɔ 6:35-45; adia Joani 6:14-17.

3 Etena kɛsɔ ko ngɔndɔ aya suke la monga obolonga. Lam’akawatatɛ tenyanya oduwa ɔsɔ, ngɔndɔ kaki l’atei w’ɔtɛ, koko kakianɛ, tɔ kambotatɛ nshishɔ yema yema otsha lo lɛkɛ l’edjelo ka wonya. Koko kilɔmɛtrɛ ngana tsho mbambowosala. Ɔlɛmbɛlɔ, londjo l’asuku w’ashi ndo lɔpɛpɛ kombasha ndo diaaso dia vɔ nsawola. Petero akahandjɔ wɔɔngɔ.

Lo ɛnɔnyi ehende, Petero akeke awui efula oma le Yeso, koko nde aki eeke l’awui efula wa mbeka

4. Lande na kele Petero ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka sho ndjela?

4 Ande awui efula waki lo yimba yande lee! Petero aketsha ɛnɔnyi ehende wa diambo efula kaamɛ la Yeso y’ose Nazarɛtɛ. Nde akeke awui efula oma le nde, koko nde aki eeke l’awui efula wa mbeka. Nde akakombolaka ndɔshana la wɛɔdu ande, mbidja ndo wɔma la taamu taki l’otema ande. L’akambo asɔ tshɛ, Petero ekɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka sho ndjela. Nyɛsɔ tɔsɛdingole lande na kataso ngasɔ.

“Tambɛna Mɛsiya”

5, 6. Woho akɔna wa lɔsɛnɔ lakasɛnaka Petero?

5 Petero kokoka mbohɛ pondjo etena kakandahomana la Yeso la Nazarɛtɛ. Lushi lɔsɔ, Andɛlɛ w’ɔnango akawewoya losango la diambo efula ate: “Tambɛna Mɛsiya.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakela otshikitanu wa woke lo lɔsɛnɔ laki Petero.—Jni. 1:41.

6 Petero akadjasɛka la Kapɛrnauma, osomba wa lo nɔrdɛ wa l’omamu wa oduwa wa Ngalileya, waki l’ashi wa tshitshi yɔɔ. Nde akakambaka olimu wa munda nse nde la Andɛlɛ w’ɔnango ndo la Jakɔba nde la Joani, ana wa Zebede. Petero kombidjasɛka tsho la wadɛnde, koko ndo la nyango wadɛnde ndo la Andɛlɛ w’ɔnango. Dia nkotsha ehomba wa nkumbo kande oma l’olimu ɔsɔ, nde akahombaka monga la dihonga, la wolo ndo monga manyi l’olimu. Apami waketshaka wenya efula l’otsho lo oduwa. Vɔ wakokaka ɛtɛyi lam’asa waato ehende, oma laasɔ ko vɔ ntondja ɛtɛyi akɔ oma l’ashi dia mbɔsa nse yondami. Koko olimu kokomɛka laasɔ nɛ dia la pindju, vɔ wakahombaka nsɔna nse ndo ndjisondja, oma laasɔ ko vɔ nɔngɔsɔla ndo nsola ɛtɛyi akɔ.

7. Kakɔna kakoke Petero lo dikambo diaki Yeso, ndo lande na kele kɛnɛ kakandoke kɛsɔ aki losango l’ɔngɛnɔngɛnɔ?

7 Bible totɛka dia Andɛlɛ aki ombeki waki Joani Obatizanyi. Lo mɛtɛ, Petero akahokamɛ ɔnango la yambalo tshɛ etena kakandɔkɔndɔlɛ losango lakasambishaka Joani. Lushi lɔmɔtshi, Andɛlɛ akɛnyi Joani atshuma Yeso y’ose Nazarɛtɛ lohita lo mbuta ate: “Enda Ɔna Ɔkɔkɔ wa Nzambi!” Oma laasɔ, Andɛlɛ akayokomaka ombeki waki Yeso ndo akewoya ɔnango losango l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula ate: Mɛsiya amboya! (Jni. 1:35-40) Ɛnɔnyi oko 4000 la ntondo, lam’akonge ɔtɔmbɔkwɛlɔ l’Ɛdɛna, Jehowa akalake dia ntoma onto ɔmɔtshi la laande, dia ndjosha anto elongamelo ka mɛtɛ. (Etat. 3:15) Andɛlɛ aki oma la mɛnana l’Oshimbedi ɔsɔ, mbuta ate Mɛsiya ndamɛmɛ! Petero akatshu esadi esadi dia tɛnana la Yeso nde lawɔ.

8. Naa kitshimudi ya lokombo lakasha Yeso Petero, ndo lande na kavɔ anto amɔtshi tshɔdia lo lokombo lakawawosha lɔsɔ?

8 Polo lushi lɔsɔ, Petero akeyamaka lo lokombo la Simɔna, kana Simɛyɔna. Koko Yeso akawende ndo akawotɛ ate: “Wɛ [ekɔ] Simɔna ɔna Joani, wɛ ayelamɛka Kɛfasi (kitshimudi ate: Petero).” (Jni. 1:42). “Kɛfasi” ekɔ lokombo lalembetshiya ɔnɛ “dibanga” kana “dive.” Mbokɛmaka di’ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ waki wa prɔfɛsiya. Yeso akɛnyi dia Petero ayokoma dive, mbuta ate onto la nge ndo lakoka anto mbɛkɛ otema le nde ndo layonga la shɛngiya ya dimɛna le ambeki waki Kristo. Onde ngasɔ mbakayaɔsaka Petero? Ondo aha ngasɔ. Kaanga anto amɔtshi wadia ɛkɔndɔ wa lo Evanjiliɔ nshi nyɛ, hawoleke mfɔnya dia Petero aki nge oko dive. Lo ndjela kɛnɛ kofundami lo Bible lo dikambo diande, anto amɔtshi mbɔɔsaka oko onto lahashikimala la dikambo ndo oko lɔya hakonge ɔsɔsɔ.

9. Kakɔna kayanga Jehowa nde l’Ɔnande le so, ndo lande na kɛnayɛ dia sho pombaka mbetawɔ kanyi yawɔ?

9 Petero aki la wandja. Yeso akɛnaka wandja asɔ. Koko l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa She, Yeso akayangaka nshi tshɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le anto. Nde akeyaka dia Petero ekɔ la waonga amɔtshi w’ɛlɔlɔ, ɔnkɔnɛ nde akɔshi yɛdikɔ ya mbokimanyiya dia nde nkɛnɛmɔla waonga asɔ lo yoho yoleki dimɛna. Ndo nshi nyɛ, Jehowa nde l’Ɔnande nyangaka waonga w’ɛlɔlɔ wele la so. Sho mbeyaka ndjaɔsa oko anto wele bu la waonga w’ɛlɔlɔ. Koko sho pombaka mbetawɔ kanyi yawɔ ndo monga suke dia vɔ tetsha ndo tokenga, oko wakasale Petero.—Adia 1 Joani 3:19, 20.

“Tokake wɔma”

10. Kakɔna ondo kakɛnyi Petero, ndo l’olimu akɔna wakandayokalolaka?

10 L’edja ka tshanda mɔtshi, Petero akatshindɛ Yeso lo nkɛndɔ y’esambishelo yakandandaka lo nshi shɔ. Laasɔ mbeyaka monga ko nde akɛnyi dihindo dia ntondo diaki Yeso, woho wakandakadimola ashi wanu lo difɛstɔ dia diwala dia la Kana. Kɛnɛ kakaleke ohomba ele Petero akoke losango l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’oyelo wa Diolelo diaki Nzambi. Koko nde akayotshikaka dia ntshindɛ Yeso, ko akakalola l’olimu ande wa munda nse. Ngɔndɔ ngana l’ɔkɔngɔ, Petero akahomana nto la Yeso, ndo mbala kɛsɔ, Yeso akɔlɔmbɛ dia ntshika olimu ande dia nde ndeka ndjasha l’olimu w’esambishelo kaamɛ la Yeso.

11, 12. a) Olimu akɔna wakatetemala Petero nkamba l’otsho? b) Etena kakandahokamɛka Yeso eetsha, ambola akɔna ondo wakayɛ Petero lo yimba?

11 Petero aki oma la mbetsha otsho w’otondo w’etshetsha. Mbala ko mbala, nde l’asekande wakoke ɛtɛyi awɔ aha la vɔ munda kaanga shese tshɔi! Petero akakambe la diewo diande tshɛ ndo akasale tshɛ kakandeyaka dia mbishola lɛnɛ akalɛka nse. Aha la taamu, aki tena dimɔtshi diele, l’ɛnyɛlɔ k’amundji wa nse efula, nde menda l’etei k’ashi wa wodjima ko mbishola elui wa nse kana ndjipa dia yɔ mbɔtɔ l’ɛtɛyi. Koko welo ande tshɛ wakɔtɔ l’ashi. Petero akakambaka olimu ɔsɔ dia nde ndjasɛnya nde la wa lo luudu lande. Koko l’ekomelo, Petero nde l’asekande wakakalola yamba ashi ato. Kaanga mbakiwɔ komunda ndooko ɛngɔ, nde akahombe nsola ɛtɛyi. Kɛsɔ mbakandasalaka etena kakakome Yeso lalende.

Petero kɔnɛmba dia mboka Yeso alembetshiya awui wendana la ɔtɛ a dui w’esambishelo kande, mbuta ate Diolelo diaki Nzambi

12 Olui w’anto wakadinge Yeso ndo wakahokamɛka la yambalo tshɛ kɛnɛ kakandetshaka. Lam’ele anto waki efula, Yeso akɔtɔ lo waato waki Petero ndo akɔɔlɔmbɛ dia nde mangana yema oma l’omamu. Etena kɛsɔ, dui diaki Yeso diakokɛka etale, ko nde akatatɛ mbetsha olui w’anto ɔsɔ. Petero nde lawɔ akokaka kɛnɛ kaketshaka Yeso. Nde kɔnɛmba dia mboka Yeso alembetshiya awui wendana la ɔtɛ a dui w’esambishelo kande, mbuta ate Diolelo diaki Nzambi. Petero akakoke mbuta ate: Ande diɛsɛ dia nkimanyiya Kristo dia nde dianganya losango lasha elongamelo lɔsɔ l’andja w’otondo lee! Ko onde dui sɔ diaki ohomba? Ngande wakahombe Petero ndesha nkumbo kande? Ondo Petero akatatɛ nkanyiya nto ongondo wakawaladi otsho w’otondo aha la munda ndooko ɛngɔ.—Luka 5:1-3.

13, 14. Dihindo diakɔna diakasale Yeso lo wahɔ wa Petero, ndo kakɔna kakasale Petero?

13 Etena kakandashidiya mbetsha, Yeso akatɛ Petero ate: “Nyomɔtɔla waato otsha lo dingunda kele nyoke ɛtɛyi anyu l’ashi.” Petero aki la taamu t’efula. Nde akate ate: “Ombetsha, takadiɛnɛ otsho w’otondo ko hatondji ndooko ɛngɔ, koko lam’ele wɛ kambota, layanga mboka ɛtɛyi l’ashi.” Petero aki oma la nshidiya la nsola ɛtɛyi. Dui di’ekomelo diakandalange nsala aki tokotshika ɛtɛyi l’okongo, djekoleko etena kɛsɔ kele wonya wa nse ntala wambeta. Koko nde akakitanyiya kɛnɛ kakawawotɛ, ko akatɛ asekande waki lo waato okina dia vɔ mboyela.—Luka 5:4, 5.

14 Etena kakatatɛ Petero nkotola waato, nde akoke yema ya wotsho. La taamu l’otema, nde akakotola wolo, oshimu kele edja, nde akɛnyi lokema la nse yatambatamba l’ɔtɛyi. L’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ, nde akelɛ anto wa lo waato okina dia vɔ ndjookimanyiya. Nde akɛnyi esadi eto dia nse shɔ tshɛ hayotokoka lo waato ɔtɔi. Vɔ wakalodja waato akɔ ehende, koko nse efula yakatshikala, waato akɔ wakatatɛ dinda la wotsho. Petero akambe heyama. Nde akɛnyi wolo waki Kristo ndo dikambo sɔ diakonge la wahɔ le nde ndo le nkumbo kande. Ɔnɛ mɛtɛ mbele onto lakoka mbidjangɛ kaanga nse dia yɔ mbɔtɔ l’ɔtɛyi ko dui sɔ salema! Petero akonge la wɔma w’efula. Nde akayakɔsha l’ekolo waki Yeso ndo akɔsɛngasɛnga ate: “Nkumadiɔndjɔ, mɔ oma lalemi, nɛ dia dimi lekɔ otshi wa pɛkato.” Petero akayaoke dia nde hakoke nkamba kaamɛ l’onto lele Nzambi akawosha wolo waheyama mbuta wa ngasɔ.—Adia Luka 5:6-9.

“Nkumadiɔndjɔ . . . dimi lekɔ otshi wa pɛkato”

15. Ngande waketsha Yeso Petero dia nde komonga l’ɔkɔkɔ wa monga la taamu ndo la wɔma?

15 Yeso akookadimola la loshilambo tshɛ ate: “Takoka wɔma. Oma ko kakianɛ, wɛ ayondaka anto wasɛna.” (Luka 5:10, 11) Takandahombe monga nto la wɔma ndo la taamu. Petero akahombe mbika washo lo olimu w’ohomba w’esambishelo lo dihole dia ndjakiyanya lo woho wakandakoke nkotsha ehomba w’ase nkumbo kande kana woho wakinde komonga la akoka wa nkamba olimu w’esambishelo. Yeso aki l’olimu wa woke wa nkamba, olimu wakahombe ndjonga la shɛngiya lo nshi yayaye y’anto. Nde akakambɛ Nzambi ‘kadimanyiya anto kɔlɔ lo yɛdikɔ y’efula.’ (Is. 55:7) Jehowa otokotsha ehomba wa Petero wa l’emunyi ndo wa lo nyuma.—Mat. 6:33.

16. Petero, Jakɔba ndo Joani akawasale etena kakawaelɛ Yeso, ndo lande na kele yɛdikɔ yakawɔshi aki yɛdikɔ yoleki dimɛna?

16 Petero akɔshi yɛdikɔ aha la ntshimbatshimba ndo Jakɔba la Joani wakasale woho akɔ waamɛ. “Vɔ wakela waato l’okongo, wakatshike diangɔ tshɛ ndo wakooyele.” (Luka 5:11) Petero akɛnya mbetawɔ kande le Yeso ndo le Nzambi lakotome. Yɛdikɔ yakandɔshi shɔ yaki yɛdikɔ yoleki dimɛna. Ndo lo nshi yaso nyɛ, Akristo wanya taamu ndo wɔma dia vɔ ndjasha l’olimu waki Nzambi kɛnɛmɔlaka mbetawɔ kele la wɔ. Jehowa okokotshaka nshi tshɛ ehomba wa wanɛ wayaɛkɛ le nde.—Osam. 22:4, 5.

“Lande na kakiyɛ la taamu l’otema?”

17. Awui akɔna wakohɔka Petero ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ wa nde mpomana la Yeso?

17 Ɛnɔnyi oko ehende l’ɔkɔngɔ wa nde mpomana la Yeso, Petero nde ɔnɛ ataduke waato l’otsho lo oduwa wa Ngalileya oko wakataditshi lo mbɔtwɛlɔ ka tshapita nyɛ ndo lɔpɛpɛ la wolo lekɔ lo mpɛpa. Hateye shikaa awui wakandatakanyiyaka etena kɛsɔ. Nde aki l’awui efula wakakoke mboyɛ lo yimba. Yeso akakɔnɔla okilo ande wa womoto. Nde akasha sawo dielamɛ ɔnɛ: Dako dia lo dikona. Nde akɛnya mbala ko mbala oma lo wetshelo ndo oma lo ahindo ande dia nde mbaki Mɛsiya wakasɔnama oma le Jehowa. L’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ efula, Petero akeke woho wa mbahemɛ wɔma ndo taamu taki la nde. Yeso akasɔnɛ Petero dia nde monga ɔmɔtshi l’atei w’apɔstɔlɔ ande 12. Koko kombeta edja, Petero akɛnya dia nde atanya taamu ndo wɔma waki la nde.

18, 19. a) Kɔndɔla kɛnɛ kakɛnyi Petero lo oduwa wa Ngalileya. b) Ngande wakakadimola Yeso Petero?

18 La nkɔkɔ ka ntondo kana wonya ɔmɔtshi lam’asa eshidi 3 wa pindju la ehotwelo ka wonya, Petero akatshike duka waato, ko akasembɔ dia minola yema y’ɔkɔngɔ. Nde akɛnyi ɛngɔ kɛmɔtshi keteta oma l’etale l’atei w’asuku. Onde osase wa ngɔndɔ mbakakɔmamaka l’asuku? Keema! Ɛngɔ kakɔ koshishɔ ndo kakasembɔ tɔɔ. Aki onto! Eelo, onto mbakayakɛndakɛndaka laadiko di’oduwa. Lam’akonge onto akɔ suke, nde akayasembɔka tɔɔ oya le wɔ. Ambeki wakoke wɔma nɛ dia vɔ wakafɔnya dia wambosombɔ! Onto akɔ akawatɛ ate: “Nyonge la dihonga, dimi mbayaye, tanyokake wɔma.” Onto akɔ ko Yeso!—Mat. 14:25-28.

19 Petero akookadimola ate: “Nkumadiɔndjɔ, naka wɛ mbayaye, ombute dia dimi ndja oya le yɛ laadiko di’ashi.” Petero ambonya wɔma. Lo menda dihindo dia diambo sɔ, Petero akalange nyomɛnya dia nde ekɔ la mbetawɔ k’efula. Nde akalange nkɛndakɛnda laadiko di’ashi oko Yeso. La lɔsɛngɔ tshɛ, Yeso akɔlɔmbɛ dia nde ndja oya le nde. Petero akatombe oma lo waato ko akatatɛ nkɛndakɛnda laadiko di’ashi. Tokanyiya woho wakayaoke Petero etena kakandakitsha ekolo ande laadiko di’ashi ko aya oko laadiko dia dibaya! Nde akambe heyama lam’akandatatɛ nkɛndakɛnda otsha le Yeso. Oshimu kele edja, nde akatatɛ ndjaoka woho okina.—Adia Mateo 14:29.

“Lam’akandɛnyi lɔpɛpɛ la wolo, nde akoke wɔma”

20. a) Lande na kaekola Petero yimba lo dihole dikina, ndo etombelo akɔna waki la dui sɔ? b) Ko wetshelo akɔna wakasha Yeso Petero?

20 Petero akahombe mbika washo ande paka le Yeso. Yeso mbakasale dia nde memala laadiko w’asuku w’ashi oma lo wolo wakawosha Jehowa. Ndo Yeso akasale dui sɔ lo menda mbetawɔ kaki la Petero le nde. Koko Petero akayekolaka yimba dihole dikina. Bible mbutaka ɔnɛ: “Lam’akandɛnyi lɔpɛpɛ la wolo, nde akoke wɔma.” Petero akake washo l’asuku w’ashi wakakɔmɔlaka lo waato ndo woho wakadɛka ashi l’olongo, ko nde akoke wɔma. Ondo nde akafɔnya dia nde ayanga dinda ndo ayanga nnɔ ashi. Lam’akandaleke mboka wɔma, mbakandaleke ndo nshisha mbetawɔ kande. Nde lakawɔlɛ lokombo ɔnɛ Dive lo woho wakinde pami ka nge akatatɛ dinda wate kana oko dive l’ashi, nɛ dia mbetawɔ kande kakayɛkayɛka. Petero akeyaka osale dimɛna, koko etena kɛsɔ nde kondjaɛkɛ lo dikoka diande sɔ. Nde akade ekoko ate: “Nkumadiɔndjɔ, ombitsha!” Yeso akokimɛ lo lonya, ko akotopola oma l’ashi. Lam’akiwɔ weke laadiko di’ashi, nde akoke Petero dimbola di’ohomba nɛ ate: “Wɛ kanga mbetawɔ ka tshitshɛ, lande na kakiyɛ la taamu l’otema?”—Mat. 14:30, 31.

21. Lande na kele taamu tekɔ waale efula, ndo ngande wakokaso ndɔshana la tɔ?

21 Dimbola di’ɔnɛ: “Lande na kakiyɛ la taamu l’otema” diaki ohomba efula. Taamu kokaka monga l’etombelo wa kɔlɔ efula! Tɔ kokaka toshishɛ mbetawɔ kaso yema yema ndo tɔdia lo nyuma. Ɔnkɔnɛ, sho pombaka mbahemɛ taamu taso! Lo yoho yakɔna? Lo mbika washo lo tokanyi takeketsha. Naka sho mbika washo lo tokanyi tatoyɛ lo yimba, tatɔkɔmɔla otema kana tekola yimba yaso oma le Jehowa la Ɔnande, kete taamu tayolola l’etema aso. Lo wedi okina, naka sho mbika washo le Jehowa la le Ɔnande lo kɛnɛ kakawasale, kasalɛwɔ ndo kayowosalɛ wanɛ wawaoka ngandji, kete tayonya taamu tshɛ takoka monga l’etema aso.

22. Lande na kele ekɔ ohomba sho mbokoya mbetawɔ kaki la Petero?

22 Yeso akɔtɔ lo waato ndo Petero nde lawɔ akɔtɔ. Mbala kakɔ ɔtɔi, lɔpɛpɛ lakɔlama. Oduwa wa Ngalileya wakɔlama yɔɔ. Petero nde l’ambeki akina wakate vate: “Wɛ mɛtɛ ekɔ Ɔna Nzambi.” (Mat. 14:33) Lam’akahotɔ wonya, otema wa Petero wakalole la lowando. Nde akanya taamu ndo wɔma. Lo mɛtɛ, nde aki l’etshikitanu efula wa nsala la ntondo ka nde ndjokoma dive, mbuta ate Okristo wele nge, lo ndjela kɛnɛ kakɛnyi Yeso le nde. Koko, nde akayashikikɛ dia ntetemala mbidja welo ndo ntetemala mpama. Onde tamboyashikikɛ oko nde? Naka eelo, kete tayɛna dia ekɔ ohomba efula mbokoya mbetawɔ kaki la Petero.