Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 10

“Akafundama ɔnɛ”

“Akafundama ɔnɛ”

“Ɛtɛkɛta wa l’afundelo . . . wambokotshama ɛlɔ”

1-3. Dui diakɔna dia mɛtɛ di’ohomba diakalange Yeso dia ase Nazarɛtɛ mbeya ndo kakɔna kakandasale?

 YEMA tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde ntatɛ olimu ande, Yeso akakalola la Nazarɛtɛ, osomba wakandole l’oyango wa tokimanyiya anto wa lɛkɔ dia vɔ mbeya ɔnɛ: Nde mbele Mɛsiya wakalakema! Ɔsɔ aki dikambo dia mɛtɛ di’ohomba. Kakɔna kakandasale?

2 Aha la taamu anto efula wakalongamɛka dia nde nsala dihindo. Vɔ wakoke nkumu yendana l’awui wa diambo wakandasale. Koko nde kosala ndooko dihindo. Nde akatshu lo shinangɔnga oko waki mbekelo kande. Nde akete la ntondo dia mbadia ndo wakawosha wɔɔmbɔ w’Isaya. Ondo ɔsɔ aki wɔɔmbɔ w’otale wakatɔmbɔlaka Yeso la yambalo tshɛ, atɔmbɛ wedi okina polo lam’akandatane divɛsa diakandayangaka. Ko nde akadia la dui dia wolo kɛnɛ kɔtɔnɛ nshi nyɛ l’awui wele lo Isaya 61:1-3.​—Luka 4:16-19.

3 Aha la taamu ampokami ande wakeyaka divɛsa sɔ dimɛna. Ɔsɔ aki prɔfɛsiya kakendanaka la Mɛsiya. Anto tshɛ waki lo shinangɔnga wakɔlɛ yɔɔ oko kɔndɛ ndo wakendaka Yeso tɛɛ. Oma laasɔ, Yeso akate ate: “Ɛtɛkɛta wa l’afundelo womanyu la mpokamɛ wambokotshama ɛlɔ.” Anto tshɛ wakaambe dia mboka ɛtɛkɛta ande wa lomba, koko mɛnamaka dia efula wakatetemala kongɛ dia mɛna dihindo. Lo dihole dia nsala dihindo, la dihonga tshɛ Yeso akakambe l’ɛnyɛlɔ k’oma lo Afundelo dia mɛnya woho wakiwɔ komonga la mbetawɔ. Kombeta edja, ase Nazarɛtɛ wakatatɛ nyanga dia mbodiaka.​—Luka 4:20-30.

4. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakashikikɛ Yeso l’olimu ande ndo kakɔna kayangaso nsɛdingola lo tshapita nyɛ?

4 Lo diaaso sɔ, Yeso akashikikɛ ɛnyɛlɔ kakandahombe ndjela l’edja tshɛ k’olimu ande. Nde akayaɛkɛ tshɛ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakasambiyama. Lo mɛtɛ, ahindo ande waki ohomba efula dia mɛnya dia nde aki la nyuma kaki Nzambi. Ndooko kɛnɛ kakaleke Afundelo w’ekila ohomba le nde. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kakandatshike lo dikambo sɔ. Tayɛna nto woho wakandashilaka, wakandaamɛka ndo wakandalembetshiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi.

Nde akashilaka awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi

5. Kakɔna kakalangaka Yeso dia ampokami ande mbeya ndo ngande wakandɛnya mɛtɛ k’ɛtɛkɛta ande?

5 Yeso akalangaka dia anto mbeya kiɔkɔ ya losango lande. Nde akate ate: “Kɛnɛ ketshami haye oma le mi, koko ndja oma le Ɔnɛ lakantome.” (Joani 7:16) Lo diaaso dikina, nde akate ate: “Dimi haasale ndooko dikambo la lolango lami hita, koko akambo wakambetsha Papa mbatɛkɛtami.” (Joani 8:28) Ndo nde akate nto ate: “Akambo wanyotɛmi, dimi hawate lo ndjela lolango lami hita, koko Papa lele kaamɛ la mi mbasala akambo ande.” (Joani 14:10) Yoho mɔtshi yakɛnya Yeso mɛtɛ k’ɛtɛkɛta ande ɛsɔ ele woho wakandashilaka awui wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala.

6, 7. a) Polo lo yɛdikɔ yakɔna yakashile Yeso Afundelo wa lo Hɛbɛru ndo lande na kele dui sɔ tambiyaka? b) Ngande wakatshikitana wetshelo waki Yeso la waki afundji?

6 Ɔsɛdingwelo wa dimɛna dimɛna wa ɛtɛkɛta waki Yeso wakafundama mɛnyaka dia nde akashilaka mbala kakɔ ɔtɔi kana akate ndekana kahende ɔtɔi k’awui w’oma l’abuku w’Afundelo wa lo Hɛbɛru wakasambiyama. L’etatelo dui sɔ mbeyaka mɛnama oko bu dui dia diambo. Wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ lande na kakinde koshila abuku tshɛ wakasambiyama waki l’etena kɛsɔ lam’ele nde aketsha ndo akasambisha l’edja k’ɛnɔnyi esato l’etenyi w’etondo? Ondo mɛtɛ nde akasale dui sɔ. Tohɔ dia paka awui yema tshitshɛ tsho wakate ndo wakasale Yeso mbakafundama. (Joani 21:25) Ondo wɛ koka mbadia la dui dia wolo ɛtɛkɛta tshɛ waki Yeso wakafundama lo wenya a tango engana eto. Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo ntɛkɛta dikambo diaki Nzambi ndo dia Diolelo diande l’edja ka wenya a tango engana eto ndo wɛ pombaka nshila ndekana kahende ɔtɔi ka abuku w’Afundelo wa lo Hɛbɛru! Ndo tohɔ nto dia tena efula Yeso komongaka la wɛɔmbɔ wakafundama. Etena kakandasha Dako dia diambo dia lo dikona, nde akashile awui efula w’oma l’Afundelo wa lo Hɛbɛru oma lo yimba!

7 Woho wakashilaka Yeso awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi mɛnyaka dia nde akalɛmiyaka Ɔtɛkɛta akɔ efula. Ampokami ande “wakaambe lo menda yoho yande ya mbetsha, nɛ dia lɛkɔ nde akawaetshaka oko onto lele la lowandji, koko aha oko afundji.” (Makɔ 1:22) Etena kaketshaka afundji, vɔ wakalangaka nshila kɛnɛ kakawelɛka ɔnɛ ɛlɛmbɛ wa l’onyɔ, awui w’embetsha w’ɛlɛmbɛ wa nshi yakete. Koko, ndooko lushi lakayaɛkɛ Yeso l’ɛlɛmbɛ wa l’onyɔ kana l’awui w’embetsha w’ɛlɛmbɛ, nde akayaɛkɛka l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Nde akataka mbala la mbala ɔnɛ: “Akafundama ɔnɛ.” Mbala ko mbala nde akakambaka l’ɛtɛkɛta ɛsɔ ndo ekina wafɔna la wɔ etena kakandetshaka ambeki ande ndo kakandangolaka tokanyi ta kɔlɔ taki la wɔ.

8, 9. a) Ngande wakɛnya Yeso nɛmɔ diele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi etena kakandɛdia tɛmpɛlɔ? b) Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ waki lo tɛmpɛlɔ kɔnɛmiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

8 Etena kakɛdia Yeso tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma, nde akate ate: “Akafundama ɔnɛ: ‘Luudu lami layelamɛ luudu la dɔmbɛlɔ,’ koko nyu nyambolietɛ wooko w’apɔtwanyi.” (Mateo 21:12, 13; Isaya 56:7; Jɛrɛmiya 7:11) Lushi ɔtɔi la ntondo, nde akasale akambo efula wa diambo lɔkɔ. Ana w’akɛnda wakaambe heyama ndo wakatatɛ mbotombola. Koko ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakomala ndo wakambola Yeso ɔnɛ: Onde wɛ ekɔ lo mboka kɛnɛ kata ana asɔ? Nde akakadimola ate: “Eelo. Onde nyu nyatadiaka kɛnɛ kakafundama ɔnɛ: ‘Wɛ akasale dia lotombo ntomba oma l’enyɔ w’ana w’akɛnda ndo w’ana w’ashashi’?” (Mateo 21:16; Osambo 8:2) Yeso akalange dia anto asɔ mbeya dia Ɔtɛkɛta wa Nzambi waketawɔka kɛnɛ kakasalema kɛsɔ.

9 L’ɔkɔngɔ diko, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ wakayotshumanaka ndo wakambola Yeso vate: “Oma lo wolo akɔna wasalayɛ akambo anɛ?” (Mateo 21:23) Yeso akɛnya hwe Kiɔkɔ ya wolo ande. Nde kotonga wetshelo w’oyoyo. Nde akakambaka tsho la kɛnɛ kakataka Ɔtɛkɛta waki She wakasambiyama. Lo mɛtɛ, ɛlɔmbɛdi ndo afundji asɔ kɔnɛmiyaka Jehowa ndo Ɔtɛkɛta ande. Akakoke mɛtɛ dia Yeso mbahangwɛ oko wakandasale lo ntondja eyango wa kɔlɔ waki la wɔ sɛkɛ.​—Mateo 21:23-46.

10. Ngande wakokaso mbokoya Yeso lo woho wakambaso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo dihomɔ diakɔna diele la so diaki komonga la Yeso?

10 L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, ɛlɔ kɛnɛ Akristo wa mɛtɛ ndjaɛkɛka l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’olimu w’esambishelo. Ɛmɛnyi wa Jehowa mbeyamaka l’andja w’otondo lo woho wewɔ la nsaki ka mbewoya anto akina losango l’oma lo Bible. Ekanda aso shilaka awui w’oma lo Bible ndo tɛkɛtaka awui wa lɔkɔ mbala efula. Ndo etena keso l’esambishelo sho ndjelaka ɛnyɛlɔ kɛsɔ lo nsala la wolo dia nkamba l’Afundelo etena tshɛ kasawolaso l’anto. (2 Timɔte 3:16) Sho ngɛnangɛnaka mɛtɛ etena ketawɔ onto dia sho mbaadiyɛ Bible ndo mbolembetshiya nɛmɔ ndo kitshimudi y’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Sho bu la yimba ya kokele oko Yeso, koko tekɔ la dihomɔ efula diaki komonga la Yeso. Laadiko dia Bible k’otondo kambotondjama l’ɛtɛkɛta watafulanɛ, tekɔ l’ekanda efula walembetshiya Bible watokimanyiya dia sho ntana oseka divɛsa tshɛ diayangaso. Nyɛsɔ toyashikikɛ dia shilaka kɛnɛ kele lo Bible ndo kotolaka yambalo y’anto oya lɔkɔ lo diaaso tshɛ!

Nde akaamɛka Ɔtɛkɛta wa Nzambi

11. Lande na kakaamɛka Yeso Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala?

11 Yeso akɛnyi dia Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakalɔshamaka, koko dui sɔ kombaambiya. Lo dɔmbɛlɔ dimɔtshi diakandalɔmbɛ She, nde akate ate: “Ɔtɛkɛta ayɛ wekɔ mɛtɛ.” (Joani 17:17) Ndo Yeso akeyaka dimɛna dia Satana, “owandji w’andja ɔnɛ” ekɔ “kanga kashi ndo she kashi.” (Joani 8:44; 14:30) Etena kakohembe Satana, Yeso akashile Afundelo mbala shato. Satana akashile divɛsa ɔtɔi di’oma lo Osambo ndo akakambe la diɔ lo yoho ya kɔlɔ, koko Yeso kombetawɔ dia Satana nkamba la diɔ lo yoho ya kɔlɔ, Nde akaamɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi.​—Mateo 4:6, 7.

12-14. a) Ngande wakɛnyaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia vɔ wakɔnyɔlaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ? b) Ngande wakaamɛka Yeso Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

12 Mbala efula Yeso akaamɛka Afundelo w’ekila diaha anto nkamba la wɔ lo yoho ya kɔlɔ kana mengesola. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande wakengesolaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Vɔ wakalekaka nɔmba anto dia nkitanyiya tokambokambo ta totshitshɛ ta lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, koko vɔ kondekaka mɛnya ohomba wa nkamba la atɔndɔ wa lo Ɛlɛmbɛ akɔ. Lo nsala ngasɔ, vɔ wakakeketshaka ɔtɛmwɛlɔ wa laadiko di’ɛlɔmɔ, mbuta ate wɔnɛ wendana la ɛnamelo ka l’andja oleki akambo woleki ohomba wele oko losembwe, kɛtshi ndo kɔlamelo. (Mateo 23:23) Ngande wakaamɛka Yeso Ɛlɛmbɛ waki Nzambi?

13 Lo Dako dia lo dikona, Yeso akataka mbala la mbala ate: “Nyu nyakoke kɛnɛ kakatama ɔnɛ”, dia ntɛkɛta dikambo dia Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Oma laasɔ, nde akataka ate: “Koko dimi lambonyotɛ nte”, dia nembetshiya tɔndɔ diaki ohomba efula oleki okitanyielo w’Ɛlɛmbɛ wa laadiko di’ɛlɔmɔ. Onde nde akalɔshanaka l’Ɛlɛmbɛ? Ndooko, nde akaamɛka Ɛlɛmbɛ. Ɛnyɛlɔ, anto wakeyaka dimɛna ɔlɛmbɛ wakataka ɔnɛ: “Todiakake.” Koko Yeso akawatɛ dia onto tshɛ lahetsha wonyande ekɔ lo mɔnyɔla tɔndɔ diaya oma l’ɔlɛmbɛ ɔsɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, onto tshɛ lakombola onto lele bu olonganyi ande, mɔnyɔlaka tɔndɔ diele l’ɔlɛmbɛ waki Nzambi wendana la loseka.​—Mateo 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

14 Yeso akate nto ate: “Nyu nyakoke kɛnɛ kakatama ɔnɛ: ‘Langa wonyayɛ onto ndo hetsha otunyi ayɛ.’” (Mateo 5:43, 44) Onde ɔlɛmbɛ wata ɔnɛ “hetsha otunyi ayɛ” waki l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi? Keema, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbakadje ɔlɛmbɛ ɔsɔ. Vɔ wakalanya Ɔlɛmbɛ wa kokele waki Nzambi lo mbosanganya la tokanyi t’anto. La dihonga tshɛ, Yeso akaamɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi oma lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ ta mbekelo y’anto.​—Makɔ 7:9-13.

15. Ngande wakaamɛ Yeso Ɛlɛmbɛ waki Nzambi la ntondo k’anto waketɛka Ɛlɛmbɛ akɔ wolo?

15 Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakalɔshaka nto Ɛlɛmbɛ waki Nzambi lo mɛnya dia vɔ wekɔ wolo. Etena kakane ambeki waki Yeso yema ya nanula lam’akawatetaka l’ekambɔ kɛmɔtshi, Afarisɛ amɔtshi wakate dia vɔ wakɔnyɔla ɔlɛmbɛ wa Sabato. Yeso akakambe la ɛnyɛlɔ k’oma l’Afundelo dia mamɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi oma lo kanyi ya kɔlɔ shɔ. Nde akakambe la ɛnyɛlɔ kaamɛ kele l’Afundelo kɛnya woho wakawakambe mbala kɛmɔtshi la mapa wa lɛɛnya l’andja wa luudu l’ɛtɛmwɛlɔ, mbuta ate etena kakale Davidɛ nde l’anto ande waki la ndjala mapa ɔsɔ. Yeso akɛnya Afarisɛ asɔ dia vɔ koshihodiaka kɛtshi kaki Jehowa.​—Makɔ 2:23-27.

16. Ngande wakengesola ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɔlɛmbɛ wa Mɔsɛ wendana l’odiakelo wa diwala ndo kakɔna kakate Yeso?

16 Dia nkitshakitsha nɛmɔ diaki l’Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakayangaka toho ta nkamba la wɔ lo toho ta kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, Ɛlɛmbɛ waketawɔka dia pami ndjaka diwala naka nde ambotana “dui dimɔtshi dia kɔlɔ” le wadɛnde, dikambo dia kɔlɔ efula diakakokaka mbisha nkumbo sɔnyi. (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 24:1) Koko lo nshi ya Yeso, ewandji wakakambaka la dui sɔ dia mbisha anto lotshungɔ la ndjaka diwala l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ tshɛ, ɛnyɛlɔ kaanga naka womoto ambolongoya mpoke! a Yeso akawaɛnya dia vɔ wakengesola ɛtɛkɛta wa Nzambi wakandasambiya Mɔsɛ. Oma laasɔ, nde akohola ɔlɛmbɛ w’edjedja wakadje Jehowa wendana la diwala, mbuta ate pami ɔtɔi la womoto ɔtɔi, lo nshikikɛ dia awui wa mindo wa dieyanelo mbele dui diaamɛ dietawɔ Afundelo dia diwala mvɔ.​—Mateo 19:3-12.

17. Ngande wakoka Akristo mbokoya Yeso lo mamɛka Ɔtɛkɛta wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ?

17 Nsaki kakɔ kaamɛ ka mamɛ Afundelo w’ekila etena kalɔshamawɔ mbele l’ambeki wa Kristo ɛlɔ kɛnɛ. Etena kɛnya ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia ɛlɛmbɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wambeta loowe, vɔ mɛtɛ wekɔ lo ndɔshana la Bible. Bible kekɔ lo ndɔshama nto etena ketsha ase ɛtɛmwɛlɔ wetshelo wa kashi ko vɔ mbutaka ɔnɛ wetshelo akɔ ntomba oma lo Bible. Sho mbɔsaka dia tekɔ la tshondo ya diɛsɛ dia mamɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi wa pudipudi w’akambo wa mɛtɛ, ɛnyɛlɔ lo mɛnya dia Nzambi bu Losato l’osanto. (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 4:39) L’etena kakɔ kaamɛ, sho mamɛka Ɔtɛkɛta wa Nzambi la yewo tshɛ, la memakana ndo la dilɛmiɛlɔ di’efula.​—1 Petero 3:15.

Nde akalembetshiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi

18, 19. Akambo akɔna wɛnya dia Yeso aki la dikoka dia laande dia nembetshiya Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

18 Yeso aki la lɔsɛnɔ l’olongo etena kakafundamaka Afundelo wa lo Hɛbɛru. Nde mɛtɛ akangɛnangɛna diaaso diaki la nde dia ndja la nkɛtɛ dia ndjosha lonya l’olembetshielo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi! Ɛnyɛlɔ, tokanyiya lushi lahohamamɛki lakandahomana l’ambeki ande ahende wakatatshɔka otsha l’Emayo l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande. La ntondo ka vɔ mbeeya, vɔ wakawotɛ lonyangu ndo ɔkɛyi waki la wɔ l’ɔtɛ wa nyɔi k’Owandji awɔ wa ngandji. Kakɔna kakandasale? “Nde akaalembetshiya akambo wendana la nde wele lo Afundelo tshɛ, ntatɛ oma le Mɔsɛ ndo Amvutshi tshɛ.” Dui sɔ diaki la shɛngiya yakɔna le wɔ? Vɔ wakayotanɛ l’ɔkɔngɔ lam’asawɔ vate: “Onde etema aso hawonandemi efula etena kakandayasawolaka la so lo mboka, lam’akandayatodiholɛka Afundelo dimɛna?”​—Luka 24:15-32.

19 Yema l’ɔkɔngɔ lushi lɔsɔ, Yeso akasangana l’apɔstɔlɔ ande ndo l’anto akina. Tolembete kɛnɛ kakandaasalɛ: “[Yeso] akadihola timba tawɔ dimɛna dia vɔ nshihodia Afundelo.” (Luka 24:45) Aha la taamu diaaso di’ɔngɛnɔngɛnɔ sɔ diakawaohola mbala y’efula yakasalaka Yeso dui dia ngasɔ lo dikambo diawɔ ndo di’onto tshɛ lakohokamɛka. Tena efula nde akashilaka avɛsa wakeyaka anto dimɛna ndo akaalembetshiyaka lo yoho yakawakokaka monga la shɛngiya ya wolo lo yimba y’ampokami ande, mbuta ate akawakimanyiya dia vɔ monga la eokelo k’oyoyo ndo k’efula k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.

20, 21. Ngande wakalembetshiya Yeso ɛtɛkɛta wakatɛ Jehowa Mɔsɛ lo dikombokombo dia dja?

20 Lo diaaso dimɔtshi, Yeso akatɛkɛta l’olui wa Asadukɛ. Vɔ waki yato y’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakakambaka kaamɛ la dioho di’ɛlɔmbɛdi ndo vɔ kombetawɔka eolwelo. Nde akawatɛ ate: “Lo dikambo dia eolwelo, onde nyu nyatadiaka kɛnɛ kakanyotɛ Nzambi ate: ‘Dimi kele Nzambi ka Abrahama, Nzambi ka Isaka ndo Nzambi ka Jakɔbɔ’? Nde keema Nzambi ka wanɛ wambovɔ, koko ka wanɛ wasɛna.” (Mateo 22:31, 32) Ɔsɔ aki divɛsa diakaweyaka dimɛna diakafundama oma le Mɔsɛ, onto lakawɔsaka la nɛmɔ di’efula. Onde wɛ mɛnaka diewo diaki la Yeso dia nembetshiya Afundelo?

21 Mɔsɛ akasawola la Jehowa l’atei wa dikombokombo diakahɛtaka dja oya l’ɔnɔnyi 1514 N.T.D. (Etombelo 3:2, 6) L’etena kɛsɔ ko Abrahama ambotashilaka la mvɔ ambeta ɛnɔnyi 329, Isaka ɛnɔnyi 224 ndo Jakɔbɔ ɛnɔnyi 197. Koko, Jehowa akatetemala mbuta ate: “Dimi kele” Nzambi kawɔ. Asadukɛ asɔ wakeyaka dimɛna dia Jehowa komonga oko tozambizambi t’apanganu ta wanɛ wanbovɔ tele l’andja wa l’ɛse ka nkɛtɛ. Oko wakadite Yeso, nde ekɔ Nzambi ka “wasɛna.” Kakɔna kalembetshiya dui sɔ? Yeso akate l’ekomelo l’eshikikelo tshɛ ate: “Le nde, vɔ tshɛ wekɔ lo nsɛna.” (Luka 20:38) Ekambi waki Jehowa wa ngandji wekɔ lo namema lo yimba yaki Nzambi yahalole. Eolwelo kawɔ kekɔ dui dia shikaa diakɔ diakokawɔ mbɔsama oko anto wasɛna. (Rɔmɔ 4:16, 17) Shi ɔsɔ ekɔ olembetshielo wa diambo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi? Diakɔ diele “olui w’anto . . . wakaambe”!​—Mateo 22:33.

22, 23. a) Ngande wakokaso mbokoya Yeso lo nembetshiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita yayela?

22 Ɛlɔ kɛnɛ Akristo wekɔ la diɛsɛ dia mbokoya woho wakalembetshiyaka Yeso Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ekɔ mɛtɛ dia sho bu la yimba ya kokele yaki la Yeso. Koko mbala efula sho mongaka l’akoka wa nembetshiya anto akina divɛsa dimɔtshi diokoweyaka ndo sho mbalembetshiyaka akambo amɔtshi wele lo divɛsa diakɔ wewɔ watadjaka yimba. Ɛnyɛlɔ, mbeyaka monga ko vɔ wokotaka mbala ko mbala ɔnɛ: “Lukumbu laye lalemiami” ndo ɔnɛ: “Diulelu diaye diayi” aha la vɔ mbeya lokombo laki Nzambi kana ele Diolelo diande. (Mateo 6:9, 10 Bible k’Ekila) Sho ngɛnangɛnaka efula etena kakondjaso diaaso dia mbisha elembetshielo wa wɔdu ndo wokɛma hwe w’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible!

23 Toho tɔmɔtshi takokaso mbokoya Yeso etena kasambishaso akambo wa mɛtɛ ele lo shilaka, mamɛka ndo nembetshiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tɔmɔtshi takakambaka la Yeso dia mbɔtshiya akambo wa mɛtɛ wa lo Bible l’etema w’ampokami ande.

a Josèphe, Ofarisɛ ndo ombeyi w’ɛkɔndɔ wa lo ntambe ka ntondo lakadiake diwala la wadɛnde akayota l’ɔkɔngɔ dia odiakelo wa diwala waketawɔmaka “l’ɔtɛ wa kiambokambo tshɛ (ndo tena efula apami mbaki lo kiɔkɔ y’akambo asɔ).”