Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 12

“Nde kɔtɛkɛtaka la wɔ aha la wɛɛla”

“Nde kɔtɛkɛtaka la wɔ aha la wɛɛla”

1-3. a) Ambeki wakatɛngɔlaka la Yeso waki la diɛsɛ diakɔna dia laande ndo ngande wakandaakimanyiya dia vɔ mbohɔka wetshelo ande? b) Lande na kele wɛɛla w’amɛna mbohɔmaka esadi?

 AMBEKI wakatɛngɔlaka la Yeso waki la diɛsɛ dia laande dia mbetshama mbala kakɔ ɔtɔi oma le Ombetsha a Woke. Vɔ wakoke l’atui awɔ woho wakandalembetshiyaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wakandawaetshaka akambo wa mɛtɛ w’amɛna efula. Vɔ mɛtɛ waki la dia nkimɛ awui w’amɛna efula wakandawaetshaka lo timba ndo l’etema awɔ nɛ dia laasɔ ko etena ka mfunda awui akɔ l’abuku katakoke. a Koko, Yeso akaakimanyiya dia vɔ mbohɔka wetshelo ande. Lo woho akɔna? Oma lo yoho yande ya mbetsha, djekoleko woho wakandakambaka la wɛɛla.

2 Lo mɛtɛ, wɛɛla w’eshika hawohamɛ esadi. Ofundji ɔmɔtshi akate ate wɛɛla “konyaka kɛnɛ kokɛma l’atui oko kɛnɛ kɛnama la washo” ndo vɔ “kimanyiyaka ampokami dia nsala oko anto wɛna diangɔ diakɔ lo timba tawɔ.” Lam’ele mbala efula diangɔ diɛnaso lo yimba tokimanyiyaka dia monga la eokelo k’ɔlɔlɔ, wɛɛla kokaka nkimanyiya onto dia nshihodia dikambo esadi eto. Wɛɛla kokaka nembetshiya tɔtɛkɛta dimɛna ndo mbisha wetshelo wakakatɛ lo yimba.

3 Ndooko ombetsha wa lanɛ la nkɛtɛ wambokamba la wɛɛla lo yoho ya dimɛna ko ndeka Yeso Kristo. Polo ndo nshi nyɛ, wɛɛla efula waki Yeso mbohɔmaka esadi eto. Lande na kakakambaka Yeso mbala efula la yoho ya laande ya wetshelo shɔ na? Kakɔna kakakimanyiyaka dia wɛɛla ande monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ? Ngande wakokaso mbeka dia nkamba la yoho ya mbetsha shɔ?

Lande na kaketshaka Yeso la wɛɛla?

4, 5. Lande na kakakambaka Yeso la wɛɛla?

4 Bible mbishaka ɛkɔkɔ ehende w’ohomba wakakambaka Yeso la wɛɛla. Ntondotondo, aki dia nkotsha prɔfɛsiya. Lo Mateo 13:34, 35, sho mbadiaka ɔnɛ: “Yeso akatɛ elui w’anto akambo asɔ tshɛ lo nkamba la wɛɛla. Lo mɛtɛ, nde kɔtɛkɛtaka la wɔ aha la wɛɛla, dia nkotsha kɛnɛ kakatama lo tshimbo y’omvutshi wakate ate: ‘Dimi layofola onyɔ ami la wɛɛla.’” Omvutshi watɛkɛta Mateo lanɛ mbakafunde Osambo 78:2. Omembi w’esambo ɔsɔ akafunde osambo akɔ oma l’ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi nkama y’ɛnɔnyi la ntondo ka eotwelo ka Yeso. Tende kɛnɛ kalembetshiya dikambo sɔ. Nkama y’ɛnɔnyi la ntondo, Jehowa akatashikike dia Ɔnande ayoyetsha la wɛɛla. Lo mɛtɛ, Jehowa mbɔsaka yoho ya wetshelo shɔ la nɛmɔ.

5 Ɔkɔkɔ wa hende ele, Yeso ndamɛ akalembetshiya dia nde akakambe la wɛɛla dia nkakitola wanɛ waki ‘l’etema wa lonyu’ la wanɛ waki komonga l’etema wa lonyu. (Mateo 13:10-15; Isaya 6:9, 10) Ngande wakakɛnɛmɔlaka wɛɛla ande kɛnɛ kaki l’etema w’ampokami ande? Mbala mɔtshi, Yeso akalangaka dia vɔ mombola dia nde mbalembetshiya kitshimudi ya kɛnɛ kakandataka. Akanga w’okitshakitsha komengengaka dia mombola, koko akanga w’etako kana wanɛ waki la wendjodi kosalaka dikambo sɔ. (Mateo 13:36; Makɔ 4:34) Ɔnkɔnɛ, wɛɛla waki Yeso wakasholɛka wanɛ waki la ndjala k’akambo wa mɛtɛ akambo akɔ ndo l’etena kakɔ kaamɛ, wanɛ waki l’etema wa ndjadiya, wɛɛla ande kombasholɛka akambo akɔ.

6. Oyango akɔna wa dimɛna waki la wɛɛla wakakambaka la Yeso?

6 Wɛɛla waki Yeso waki nto l’eyango ekina w’amɛna. Vɔ wakalomialomiaka nsaki ndo wakatshutshuyaka anto dia mpokamɛ. Vɔ wakakimanyiyaka anto dia nshihodia dikambo esadi eto. Oko wakatadiɛnyi l’etatelo, wɛɛla waki Yeso wakakimanyiyaka ampokami ande dia mbohɔka ɛtɛkɛta ande. Dako diaki Yeso dia lo dikona diofundami lo Mateo 5:3–7:27, diekɔ ɛnyɛlɔ ka laande ka woho wakakambaka Yeso la wɛɛla. Lo ndjela ɔkɔndɔ ɔmɔtshi, dako sɔ diekɔ la toho ta ntɛkɛta ndekana 50. Dia nshihodia kɛnɛ kalembetshiya dui sɔ, tatohɛke dia sawo sɔ koka mbadiema la dui dia wolo l’edja ka minitɛ oko 20. Kɛsɔ nembetshiyaka dia nde akakambe la yoho mɔtshi ya nkamba la ɛtɛkɛta wa didjidji lo sekɔndɛ 20 tshɛ! Mbokɛmaka hwe dia Yeso akeyaka ohomba wa nkamba la bɛnyɛlɔ!

7. Lande na kahombaso mbokoya woho wakakambaka Yeso la wɛɛla?

7 Oko weso ambeki waki Kristo, sho nangaka mbokoya yoho yande ya mbetsha, mbidja ndo okambelo wa la wɛɛla. L’ɛnyɛlɔ ka diangɔ dialɔngɔsɔla supu, okambelo wa dimɛna wa la wɛɛla koka nkimanyiya dia anto akina ndeka ngɛnangɛna wetshelo aso. Wɛɛla wɔsɔnami dimɛna koka nkimanyiya dia anto nshihodia akambo wa mɛtɛ w’ohomba. Tende akambo amɔtshi waketɛka wɛɛla waki Yeso amɛna efula. Oma laasɔ, tayoyɛna woho wakokaso nkamba dimɛna la yoho ya mbetsha shɔ.

Wɛdikelo wa wɔdu

Ngande wakakambe Yeso la ɛnyɛlɔ ka tofudu l’alɛmbɔlɛmbɔ dia mɛnya woho watokotshɛ Nzambi ehomba aso?

8, 9. Ngande wakakambe Yeso la wɛdikelo wa wɔdu ndo kakɔna kakakimanyiya dia dui sɔ monga l’etombelo w’amɛna?

8 Lo wetshelo ande, Yeso akakambaka mbala efula la wɛdikelo wa wɔdu lo nkamba la tɔtɛkɛta tongana toto. Koko, tɔtɛkɛta ta wɔdu tɔsɔ takakakatɛka lo timba t’ampokami ande ndo takawashaka wetshelo wa lo nyuma w’ohomba efula. Ɛnyɛlɔ, etena kakandakeketsha ambeki ande diaha ndjakiyanya otamanya lo kɛnɛ kendana l’ehomba wa lushi la lushi, nde akakotola yambalo yawɔ le “tofudu ta l’olongo” ndo le “alɛmbɔlɛmbɔ wa l’oswe.” Tofudu hawotonɛka ndo hawotonaka ndo alɛmbɔlɛmbɔ hawokambe ndo hawɔtɛlɛ ahɔndɔ. Koko, Nzambi atokotshaka ehomba awɔ. Wetshelo wakandawasha mbokɛmaka hwe ɔnɛ naka Nzambi kotshaka ehomba wa tofudu ndo w’alɛmbɔlɛmbɔ, shi kete nde ayoleka ndjakiyanya dikambo dia anto ‘watetemala nyanga ntondo Diolelo?’​—Mateo 6:26, 28-33.

9 Yeso akakambe nto la ɔfɔnyɛlɔ, mbuta ate yoho ya ntɛkɛta yoleki wɛdikelo. Ɔfɔnyɛlɔ kɛdikɛdi mbɔsa ɛngɔ kɛmɔtshi oko kekɔ ɛngɔ kekina. Yeso akakambaka nto l’ɔfɔnyɛlɔ lo yoho ya wɔdu. Lo diaaso dimɔtshi, nde akatɛ ambeki ande ate: “Nyu nyekɔ osase wa l’andja ɔnɛ.” Ambeki ande wakashihodia esadi eto ɔnɛ oma l’ɛtɛkɛta awɔ ndo etsha awɔ, vɔ wakakoke mpɛtsha osase w’akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma dia nkimanyiya anto akina dia vɔ ntombola Nzambi. (Mateo 5:14-16) Tende ɛfɔnyɛlɔ ekina wakakambe la Yeso: “Nyu nyekɔ lɛɛhɔ la la nkɛtɛ” ndo “Dimi lekɔ ɔkɔdi wa vinyɔ ndo nyu nyekɔ ntahe.” (Mateo 5:13; Joani 15:5) Toho ta ntɛkɛta tɔsɔ taki l’etombelo w’amɛna nɛ dia tɔ taki wɔdu.

10. Naa bɛnyɛlɔ dimɔtshi diɛnya woho wakokaso nkamba la wɛdikelo etena ketshaso?

10 Ngande wakokayɛ nkamba la wɛdikelo etena ketshayɛ? Bu ohomba dia nyanga wɛdikelo w’etale ndo wa wolo. Yanga dia kambaka la wɛdikelo wa wɔdu. Tɔshi dia wɛ ekɔ lo nanga nembetshiya dia bu dikambo dia wolo dia Jehowa mbolola wanɛ wakavu. Wɛdikelo akɔna wakoyɛ lo yimba? Bible mbɛdikaka nyɔi la djɔ. Ɔnkɔnɛ, wɛ kokaka mbuta wate: “Nzambi kokaka mbolola anto wakavu esadi eto woho wakokaso memula onto loladi djɔ.” (Joani 11:11-14) Tɔshi dia wɛ ekɔ lo nanga mɛnya dia ana wekɔ l’ohomba w’ambutshi awɔ mbaoka ngandji dia vɔ mbola dimɛna. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakoka nkamba la yɛ? Bible kambaka la wɛdikelo ɔnɛ: Ana wekɔ “oko ntahe y’osongo w’ɔlivɛ.” (Osambo 128:3) Wɛ kokaka mbuta ɔnɛ: “Ngandji koka ambutshi anawɔ kekɔ oko yanyi ndo ashi le osongo.” Lo yɛdikɔ yayoleka wɛdikelo monga wɔdu mbayoleka ampokami nshihodia.

Bɛnyɛlɔ di’oma lo lɔsɛnɔ la lushi la lushi

11. Sha bɛnyɛlɔ diɛnya woho wakɔtɔnɛka wɛɛla waki Yeso l’akambo wele aha la taamu nde akawaɛnaka l’etena kakandayolaka la Ngalileya.

11 Yeso aki manyi lo nkamba la bɛnyɛlɔ diakɔtɔnɛka la lɔsɛnɔ l’anto. Efula ka bɛnyɛlɔ diande diakendanaka la akambo wakasalemaka lushi la lushi wele aha la taamu nde akawaɛnaka etena kakandayolaka la Ngalileya. Ohokanyiya yema lo kɛnɛ kendana la lɔsɛnɔ lande la lo nshi yakinde dikɛnda. Mbala ngana yakandɛnyi nyango akatɛ mapa wa la wodoya, ahɛtsha tala kana ɔmba luudu? (Mateo 13:33; 24:41; Luka 15:8) Mbala ngana yakandɛnyi amundji wa nse woka ɛtɛi awɔ lo ndjale ka Ngalileya? (Mateo 13:47) Mbala ngana yakandɛnyi ana wakɛnya lo lobingu? (Mateo 11:16) Aha la taamu, Yeso akɛnyi akambo akina wakeyamaka efula wakakambaka la nde lo wɛɛla ande, ɛnyɛlɔ ntɔngɔ yonɛwɔ l’ekambɔ, afɛstɔ w’awala w’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ntɔngɔ ya lo dikambɔ yɛla la yanyi.​—Mateo 13:3-8; 25:1-12; Makɔ 4:26-29.

12, 13. Lo wɛɛla w’ose Samariya l’ɔlɔlɔ, lande na kakakambe Yeso la mboka ka “oma la Jɛrusalɛma otsha la Jeriko” dia mbika epole ɔsɛkɛ lo wetshelo?

12 Lo wɛɛla ande, Yeso akakambaka l’akambo wakeyaka ampokami ande dimɛna. Ɛnyɛlɔ, nde akatatɛ wɛɛla ande w’ose Samariya l’ɔlɔlɔ ate: “Pami kɛmɔtshi akataholɔka oma la Jɛrusalɛma otsha la Jeriko ndo akahomana l’apɔtwanyi, ko wakɔhɔtɔla diangɔ diande tshɛ ndo wakɔɔkɔmɔla ko wakatshu, wakootshike l’asa eko la nyɔi.” (Luka 10:30) Yeso akakambe la mboka kaki “oma la Jɛrusalɛma otsha la Jeriko” l’oyango ɔmɔtshi. Etena kakandataka wɛɛla ɔsɔ, nde aki la Judeya, suke la Jɛrusalɛma; ɔnkɔnɛ, mɛnamaka di’ampokami ande wakeyaka mboka kɛsɔ dimɛna. Mboka kɛsɔ kaki mɛtɛ waale efula djekoleko le onto laketaka ndaamɛ lɔkɔ. Tɔ kaki l’akɔtɛ efula ndo kaketaka l’oswe wa shɛnga. Dikambo sɔ diakashaka ampɔtwanyi diaaso dia monga la ahole efula wa mpɔtwanaka diangɔ.

13 Yeso akakotsha awui akina wakeyaka ampokami ande lo kɛnɛ kendana la mboka ka “oma la Jɛrusalɛma otsha la Jeriko.” Lo ndjela wɛɛla ɔsɔ, ntondotondo, ɔlɔmbɛdi mbakete, ko oma laasɔ ose Lɛwi akayetaka lo mboka kɛsɔ koko vɔ komemala dia nkimanyiya onto lakahomɔ ɔsɔ. (Luka 10:31, 32) Ɛlɔmbɛdi wakakambaka lo tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma ndo ase Lɛwi wakaakimanyiyaka. Ɛlɔmbɛdi efula ndo ase Lɛwi wakadjasɛka la Jeriko etena kakiwɔ komongaka l’olimu lo tɛmpɛlɔ nɛ dia lam’asa Jeriko la Jɛrusalɛma aki paka kilɔmɛtɛlɛ 23 tsho. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakakokaka mɛnama lo mboka kɛsɔ. Tolembete nto dia Yeso akate dia ɔmɛngɔdi ɔsɔ “akataholɔka,” koko aha atadɛ lo mboka ka “oma la Jɛrusalɛma.” Ampokami ande wakashihodia dikambo sɔ dimɛna. Jɛrusalɛma aki lo dikona ndo Jeriko aki l’okidi. Ɔnkɔnɛ, etena kakandaka onto lɔkɛndɔ “oma la Jɛrusalɛma,” nde “akataholɔka.” b Yeso akadjaka anto wakandetshaka yimba.

14. Etena kakambaso la bɛnyɛlɔ, ngande wakokaso mbohɔka ampokami aso?

14 Etena kakambaso la bɛnyɛlɔ, sho lawɔ pombaka mbohɔka ampokami aso. Naa akambo amɔtshi wele la ampokami aso wahombaso mbidjaka yimba etena kasɔnaso bɛnyɛlɔ? Sho koka mbidja yimba l’akambo wele oko ɛnɔnyi wele l’onto, dihole kana nkumbo kakole onto ndo olimu wakamba onto akɔ. Ɛnyɛlɔ kendana l’awui w’okambi wa dikambɔ mbeyaka mbokɛma esadi eto lo ahole wakambawɔ dikambɔ, oleki l’esomba wa weke. Sho kokaka mbɔsa bɛnyɛlɔ oma lo awui wasala ampokami aso lushi la lushi, ɛnyɛlɔ oko anawɔ, mvudu yawɔ, tɔkɛnyɔ takɛnyawɔ ndo mbo yalɛwɔ.

Bɛnyɛlɔ di’oma lo diangɔ diakatongama

15. Lande na kahakoke taamu monga lo woho waki Yeso l’ewo k’efula ka diangɔ diakatongama?

15 Wɛɛla ndo bɛnyɛlɔ efula diakakambe la Yeso mɛnyaka dia nde akeyaka tombatomba, nyama ndo diangɔ dikina diakatongama. (Mateo 16:2, 3; Luka 12:24, 27) Oma lende akandakondja ewo kɛsɔ na? Etena kakandayolaka la Ngalileya, aha la taamu nde aki la waaso efula wa nsɛdingola diangɔ diakatongama. Ndo kɛnɛ kakaleke ele, Yeso ekɔ “enondo wa diangɔ tshɛ diakatongama,” ndo Jehowa akakambe la nde oko “okambi wa kɔmba” dia ntonga diangɔ tshɛ. (Kɔlɔsayi 1:15, 16; Tokedi 8:30, 31) Onde taamu koka monga lo woho waki Yeso l’ewo k’oshika ka diangɔ diakatongama? Nyɛsɔ tende woho wakandakambe l’ewo kɛsɔ lo yoho ya dimɛna efula lo wetshelo ande.

16, 17. a) Kakɔna kɛnya dia Yeso akeyaka waonga wele l’ɛkɔkɔ dimɛna? b) Ɛnyɛlɔ kakɔna kɛnya dia ɛkɔkɔ mbeyaka mɛtɛ dui di’olami awɔ?

16 Tohɔ dia Yeso akayaelɛ ate: “Olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ” ndo akelɛ ambeki ande ate: “Ɛkɔkɔ.” Ɛtɛkɛta waki Yeso mɛnyaka dia nde akeyaka dimɛna dionga diele l’ɛkɔkɔ walongawɔ. Nde akeyaka dia dimama dia wolo diekɔ lam’asa ɛkɔkɔ la olami awɔ. Nde akɛnya dia ɛkɔkɔ nangaka dia nɔmbɔma ndo ɔnɛ vɔ ndjelaka olami awɔ la kɔlamelo tshɛ. Lande na kayela ɛkɔkɔ olami awɔ? Yeso akate ate: “Nɛ dia vɔ mbeyaka dui diande.” (Joani 10:2-4, 11) Onde ɛkɔkɔ mbeyaka mɛtɛ dui di’olami awɔ?

17 Oma lo kɛnɛ kakandɛnyi ndamɛ, George Adam Smith akafunde lo dibuku diande (The Historical Geography of the Holy Land) ate: “Tena dimɔtshi takomuyaka yema la midi suke la tɛkɔ di’ashi dia la Judeya lɛnɛ akayaka elami w’ɛkɔkɔ esato kana ɛnɛi la nyemba yawɔ y’ɛkɔkɔ. Nyemba y’ɛkɔkɔ shɔ yakasɔhanaka ndo takayambolaka woho wakahombe olami l’olami mbeya nsɔtɔla ɛkɔkɔ ande hita nto. Koko l’ɔkɔngɔ w’ɛkɔkɔ nshidiya la nnɔ ashi ndo nkɛnya, elami wakadɛka lo bɛkɛ diotshikitanyi dia dikona ndo onto l’onto akelɛka ɛkɔkɔ ande lo yoho yakandawaekiya. Ndo ɛkɔkɔ w’olami l’olami wakatshikaka nyemba nkina y’ɛkɔkɔ ko ndjela olami awɔ l’ɔnɔngɔ oko wakawaye, edja ndo ɛkɔkɔ tshɛ wambotshika dihole ko ndjela elami awɔ aha l’ofukutanu monga.” Otonga wolo dia Yeso mbeya mbisha wetshelo wa dimɛna efula w’ɔnɛ naka sho mbetawɔ ndo nkitanyiya wetshelo ande ndo naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande, kete sho kokaka nkokamɛ la ngandji tshɛ oma le “Olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ” otondonga nde kombeyaka dikambo sɔ.

18. Lende akokaso ntana awui wendana la diangɔ diakatonge Jehowa?

18 Ngande wakokaso mbeka dia nkamba la bɛnyɛlɔ diɔsami oma lo diangɔ diakatongama? Waonga wa laande wele la nyama koka tokimanyiya dia sho nkamba la wɛdikelo w’amɛna. Lende akokaso nkondja awui wendana la diangɔ diakatonge Jehowa? Bible kokaka tokimanyiya dia nkondja ewo k’efula kendana la nyama yotshikitanyi ndo mbala mɔtshi tɔ kambaka la waonga wele la nyama lo yoho ya didjidji. Bible mbɛdikaka wanɛ wadja lowango la pele kana ntambwɛ, wanɛ wele la yewo la oloyi ndo wanɛ wele la memakana la benga. c (1 Ɛkɔndɔ 12:8; Habakuka 1:8; Mateo 10:16) Sho koka ntana bɛnyɛlɔ dikina lo periodikɛ yele oko Tshoto y’Etangelo la Emɔ! ndo lo asawo akina la tovidɛo t’oma l’etenyi k’asawo wele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde akatongama kana akaye oyaya?” lo jw.org. Sho koka mbeka akambo efula lo nsɛdingola woho wakamba dihomɔ sɔ la wɛdikelo wa wɔdu wɔsami oma lo diangɔ dia diambo diotshikitanyi diakatonge Jehowa.

Bɛnyɛlɔ di’oma lo akambo wakasalema mɛtɛ

19, 20. a) Dia ntondja wetshelo wa kashi sɛkɛ, ngande wakakambe Yeso dimɛna la dui dimɔtshi diaki kasalema? b) Etena ketshaso, ngande wakokaso nkamba la akambo weke katomba ndo akambo wakahomana la so?

19 Sho koka nkondja nto bɛnyɛlɔ di’amɛna oma lo akambo wakasalema mɛtɛ. Lo diaaso dimɔtshi, Yeso akakambe la dikambo dimɔtshi diaki eke kasalema dia minya kanyi ya kɔlɔ y’ɔnɛ mpokoso hakomɛ anto okomɛkomɛ. Nde akate ate: “Anto 18 asɔ wakakamamɛ la ehele ka Silɔama ndo wakavu, onde nyu fɔnyaka dia vɔ waki atshi wa kɔlɔ efula oleki anto akina wadjasɛ la Jɛrusalɛma?” (Luka 13:4) Lo mɛtɛ, anto 18 asɔ komvɔ l’ɔtɛ wa pɛkato kɛmɔtshi kakanyangiya Nzambi. Koko, nyɔi kawɔ ka kɔlɔ kɛsɔ kakaye oma lo “tena ndo awui wa shashimoya.” (Ondaki 9:11) Yeso akaanya wetshelo wa kashi ɔsɔ lo nkamba la dikambo dimɔtshi diakete diakeyamaka dimɛna le ampokami ande.

20 Etena ketshaso, ngande wakokaso nkamba la akambo weke katomba ndo akambo wakahomana la so? Tɔshi dia tekɔ lo nsawola l’onto dikambo di’okotshamelo wa prɔfɛsiya kaki Yeso kendana la djembetelo ya woongelo ande. (Mateo 24:3-14) Sho koka ntɛkɛta dia nsango yeke katomba yendana la ata, ndjala kana adidimu wa nkɛtɛ dia mɛnya dia akambo amɔtshi wa lo djembetelo shɔ wekɔ lo kotshama. Kana, wɛ ekɔ lo nanga nkamba la dikambo dimɔtshi diakakokomɛ dia mɛnya etshikitanu wahombama dia ndɔta lonto l’oyoyo. (Ɛfɛsɔ 4:20-24) Lende akokaso ntana ɛnyɛlɔ ka mbisha? Sho koka nkamba l’awui amɔtshi wakakomɛ asekaso ambetawudi kana dikambo dimɔtshi diakete diatanema l’ekanda w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Sho koka ntana nto bɛnyɛlɔ dikina l’etenyi k’asawo wele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto” lo jw.org.

21. Ɛlɔlɔ akɔna waya oma lo monga ombetsha wa dimɛna w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

21 Aha la taamu, Yeso aki mɛtɛ Ombetsha wa manamana! Oko wambotodiɛna l’etenyi kɛnɛ, ‘mbetsha ndo sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ’ mbaki olimu wakandakambe lɔsɛnɔ lande l’otondo. (Mateo 4:23) Olimu ɔsɔ mbahombaso ndo sho nkamba lɔsɛnɔ laso l’otondo. Onto letsha dimɛna kondjaka ɛlɔlɔ efula. Etena ketshaso, tekɔ lo mbisha anto akina ndo yoho ya nkaha shɔ toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ. (Etsha 20:35) Ɔngɛnɔngɛnɔ ɔsɔ ekɔ ɔlɔ wa mbeya dia tekɔ lo nkaha ɛngɔ kɛmɔtshi kele la nɛmɔ dia mɛtɛ ndo dia pondjo pondjo, mbuta ate akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa. Sho kokaka monga nto l’ɔlɔ waya lo mbeya dia tekɔ lo ntetemala ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso, Ombetsha woleki woke lo tena tshɛ.

a Ondo Mateo mbakafunde ɔkɔndɔ wa ntondo wakasambiyama wa lɔsɛnɔ la Yeso la lanɛ la nkɛtɛ ɛnɔnyi oko enanɛi l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso.

b Yeso akashikikɛ nto dia ɔlɔmbɛdi ndo ose Lɛwi wakayayaka “oma la Jɛrusalɛma,” vɔ waki oma lo tɛmpɛlɔ. Ɔnkɔnɛ, ndooko onto lakoka swɛlɛ apami asɔ lo kɔlɔ kakawasale lo mbuta ɔnɛ vɔ wakewɔ pami kakahomɔ kɛsɔ nɛ dia akɛnamaka di’oko nde ambovɔ, laasɔ otondongaka vɔ wakawonanda tshike takawakoke nkamba lo tɛmpɛlɔ lo tshanda mɔtshi.​—Akambo w’ase Lɛwi 21:1; Walelo 19:16.

c Dia mbeya awui akina wendana la woho wakamba Bible la waonga wele la nyama watɛkɛta Bible lo yoho ya didjidji, enda lo Étude perspicace des Écritures, vɔlimɛ 1, lɛkɛ 306 la 308. Diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.