1, 2. a) Kakɔna kakateke lo dikambo dia ɛnɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ lo tshapita yetshi? b) Naa ambola ahende wayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

ƐZƐKIYƐLƐ kɔmɛna lo ɛnɛlɔ tɛmpɛlɔ ka woke ka lo nyuma kakayɔtɛkɛta ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama. Takeke dui sɔ lo tshapita yetshi. Takeke nto dia ɛnɛlɔ kɛnɛ kaki dia mbetsha ekambi wa Nzambi ohomba w’atɔndɔ ande lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Paka lo ndjela atɔndɔ asɔ mbakakoke anto nyomonga la diɔtɔnganelo la Jehowa. Diakɔ diele, sho koka mɛna lande na kele Jehowa akatɔtɔmiya dui di’ohomba sɔ lo mbuta mbala hiende y’etondo lo divɛsa ɔtɔi ɔnɛ: “Ɔsɔ ekɔ ɔlɛmbɛ wendana la tɛmpɛlɔ.”​—Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 43:12.

² Kakianɛ, sho pombaka nsɛdingola ambola akina ahende. Ntondotondo: Wetshelo akɔna shikaa wendana la atɔndɔ wa Jehowa w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wakakoke ase Juda wa lo nshi y’Ɛzɛkiyɛlɛ nkondja oma l’ɛnɛlɔ kɛnɛ ka tɛmpɛlɔ? Okadimwelo wa dimbola sɔ ayotokimanyiya dia nkadimola lo dimbola diaso dia hende diata ɔnɛ: Kitshimudi yakɔna yele la ɛnɛlɔ kɛnɛ le so lo shi y’ekomelo ya paa nyɛ?

3. Ngande wele woho wakɛnama ɛnɛlɔ lo dikona di’otale akatshutshuya anto woka Nzambi wɔma dia vɔ mboka nsɔnyi?

³ Dia nkadimola lo dimbola dia ntondo, nyɛsɔ tɔsɛdingole awui amɔtshi w’ohomba wa lo ɛnɛlɔ kɛnɛ ka tɛmpɛlɔ. Dikona di’otale. Ondo anto wakakoke mbɔtɔnganyiya awui wa lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ la prɔfɛsiya k’Isaya kananda otema kendana l’okaloyelo. (Isa. 2:2) Ko wetshelo akɔna wakawakoke nkondja lo mɛna luudu la Jehowa lo dikona di’otale dia ngasɔ? Dui sɔ diakawasha wetshelo w’ɔnɛ, ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wayonyiyama, wayodiyama ndo wayonga laadiko di’oseka ɛngɔ tshɛ. Lo mɛtɛ, ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wambodiyama nɛ dia ɔsɔ ekɔ kɛnɛ kakakongɛ Ɔnɛ lele “ambodiyama etale la diko dia tozambizambi tokina tshɛ.” (Os. 97:9) Koko, anto wakahombe nsala dui dimɔtshi lo wedi awɔ. L’edja k’ɛnɔnyi nkama, vɔ waketawɔka mbala la mbala dia ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndana, minyɛma yimba ndo mbɔtɔ mindo. Laasɔ, mɛna luudu l’ekila la Nzambi lambonyiyama, lambodiyama lo dihole dia lotombo ndo dia lokumu diahombalɔ monga akakoke mɛtɛ ntshutshuya anto w’etema ɛlɔlɔ dia vɔ mboka nsɔnyi.

4, 5. Wetshelo akɔna wendana l’asoko w’etale wa lo tɛmpɛlɔ wakakoke nkondja wanɛ wakahokamɛka Ɛzɛkiyɛlɛ?

⁴ Asoko w’etale. L’etatelo k’ɛnɛlɔ, Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi ondjelo wakatawetshetshaka ɛdika asoko. Asoko asɔ waki l’otale wa mɛtrɛ oko 30! (Ɛzk. 40:14) Mvudu y’alami yakikɔ lo mbɔtwɛlɔ. Ko awui asɔ tshɛ wakakoke monga la shɛngiya yakɔna le wanɛ wakeke ekongelo kɛsɔ? Jehowa akatɛ Ɛzɛkiyɛlɛ ate: “Dja yimba dimɛna lo ɛɔtwɛlɔ ka tɛmpɛlɔ.” Lande na? Nɛ dia anto wakayaka la wanɛ “waki kominya mpota lo otema ndo lo alemba” lo luudu la Nzambi l’ekila l’ɔtɛmwɛlɔ. Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Jehowa akate ate: “Vɔ mɔnyɔlaka tɛmpɛlɔ kami.”​—Ɛzk. 44:5, 7.

⁵ Anto asɔ “waki kominya mpota lo . . . alemba” kokitanyiya didjango diokɛma hwe di’oma le Nzambi diakandasha lo nshi y’Abrahama. (Eta. 17:9, 10; Lɛw. 12:1-3) Koko, wanɛ waki “kominya mpota lo otema” wakasalaka awui wakaleke tshɛ kɔlɔ. Vɔ waki atɔmbɔki ndo kombidjaka yimba l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa. Anto asɔ kokoka mbetawɔma dia mbɔtɔ lo luudu la Jehowa l’ekila l’ɔtɛmwɛlɔ! Jehowa mpetshaka lɔkɛwɔ la dungi pende, ndo ekambi ande waketawɔ dia lɔkɛwɔ la dungi pende mpama lo luudu lande. Asoko ndo mvudu y’alami ya l’ɛnɛlɔ kɛnɛ ka tɛmpɛlɔ akawasha wetshelo wokɛma hwe w’ɔnɛ: Akambo wa kɔlɔ wa ngasɔ hawokoke salema nto! Atɔndɔ wa laadiko wendana la mbɔtɔ lo luudu la Nzambi pombaka ndjelama. Paka lo nsala awui asɔ mbakakoke Jehowa tshɔkɔla ɔtɛmwɛlɔ w’ekambi ande.

6, 7. a) Ngande wakakambe Jehowa l’ehele kakadinge tɛmpɛlɔ dia mbisha ekambi ande losango lɔmɔtshi? b) Ngande wakɔsaka ekambi wa Jehowa luudu lande ntondo? (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

⁶ Ehele ka lokombo. Dui dikina di’ohomba dia l’ɛnɛlɔ kɛnɛ ka tɛmpɛlɔ aki ehele kakadinge dihole di’otondo diaki tɛmpɛlɔ. Ɛzɛkiyɛlɛ akate dia ehele kɛsɔ kaki la otale wa mɛtrɛ 1 555 lo lɛkɛ tshɛ, mbuta ate tɔ kaki l’otale wele oko kilɔmɛtrɛ ɔtɔi l’etenyi!  (Ɛzk. 42:15-20) Koko, mvudu ya lo tɛmpɛlɔ ndo asɛkɛ waki paka la kubita 500 kana mɛtrɛ 259 lo lɛkɛ ɔtɔi. Ɔnkɔnɛ, sɛkɛ di’otale dia tshɛnɛkɔ diakikɔ diakadinge tɛmpɛlɔ, ndo diɔ diakadingama la ehele. * L’oyango akɔna?

⁷ Jehowa akate ate: “Kakianɛ vɔ wanya kinumba kawɔ ka lo nyuma ndo edo wa nkumi ya dikanga yawɔ etale oma le mi, ko dimi layodjasɛ l’atei awɔ pondjo pondjo.” (Ɛzk. 43:9) Ondo, “edo wa nkumi ya dikanga yawɔ” akendanaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi. Ɔnkɔnɛ, Jehowa akakambe l’ehele k’otale kɛsɔ lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ dia mbatɛ ɔnɛ: “Nyonya diangɔ dia mindo dingo tshɛ. Tanyodisukanyake kaanga yema.” Otowolama ɔtɛmwɛlɔ awɔ pudipudi, Jehowa otatshɔkɔla lo monga l’atei awɔ.

8, 9. Wetshelo akɔna wakakoke anto nkondja oma l’alako wa Jehowa wa wolo otsha le apami waki l’ɛkɛndɛ?

⁸ Alako wa wolo otsha le apami waki l’ɛkɛndɛ. Jehowa akasha apami waki l’ɛkɛndɛ wa weke l’atei w’ekambi ande alako wa wolo, koko woludi la ngandji. Nde akakambe l’alako wa wolo dia mingola ase Lɛwi wanɛ wakatakɔ mboka kande etale etena kakayashaka anto l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi, koko nde akaandola ana w’apami wa Zadɔka, “wanɛ wakakotshaka ɛkɛndɛ wa lo tɛmpɛlɔ [kande] k’ekila etena kakangana ase Isariyɛlɛ.” Nde akasale akambo la losembwe ndo la kɛtshi otsha le olui l’olui lo ndjela etsha awɔ. (Ɛzk. 44:10, 12-16) Woho akɔ waamɛ mbele, ewandji w’ase Isariyɛlɛ wakalongola engwelo ka wolo.​—Ɛzk. 45:9.

⁹ Lo nsala ngasɔ, Jehowa akɛnya hwe dia apami waki la yema ya lowandji ndo ɛnɔmbɔdi wakahombe mbikoya la nde lo ndjela woho wakawakotshaka ɛkɛndɛ awɔ. Ndo vɔ mbaki l’ohomba w’alako, w’engwelo ndo ohokwelo. Lo wedi okina, vɔ wakahombe mbisha ɛnyɛlɔ lo nkitanyiya atɔndɔ wa Jehowa!

10, 11. Kakɔna kashikikɛ dia anto amɔtshi wa l’atei wa wanɛ wakakalola oma lo lɔhɔmbɔ wakakondja wetshelo watanema l’ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ?

¹⁰ Onde wanɛ wakakalola oma lo lɔhɔmbɔ wakakambe la wetshelo w’oma lo ɛnɛlɔ k’Ɛzɛkiyɛlɛ? Lo mɛtɛ, hatokoke mbeya shikaa kɛnɛ kakakanyiyaka apami ndo wamato wa kɔlamelo wa l’etena kɛsɔ lo dikambo dia ɛnɛlɔ kɛnɛ ka diambo. Koko, Ɔtɛkɛta wa Nzambi totɛka dui dimɔtshi dia woke diakasale wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ wakakalola ndo kanyi yakayonga la wɔ lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wa Jehowa. Onde vɔ wakakambe l’atɔndɔ watanema lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ? Lo wedi ɔmɔtshi, vɔ wakakambe l’atɔndɔ asɔ, djekoleko lo mbɛdika la watshɛwɔ waki atɔmbɔki wakasɛnaka la ntondo ka vɔ ntshɔ lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna.

¹¹ Apami wa kɔlamelo asɔ wele oko, omvutshi Hangayi ndo omvutshi Zɛkariya, Ɛzɛra laki ɔlɔmbɛdi ndo osangodi ndo nguvɛrnɛrɛ Nɛhɛmiya vɔ tshɛ wakasale la wolo dia mbetsha anto atɔndɔ wele oko wanɛ watanema lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ. (Ɛzr. 5:1, 2) Vɔ waketsha anto dia ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi pombaka mbidiyama ndo vɔ pombaka mbeta la ntondo ka ekiyanu  wa l’emunyi ndo eyango wa lokaki. (Han. 1:3, 4) Vɔ wakatɛɛtɛ dia atɔndɔ wendana la ndjasha l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi pombaka nɛmiyama. Ɛnyɛlɔ, Ɛzɛra la Nɛhɛmiya wakasha anto alako wa wolo dia vɔ nsɛka wadiɛwɔ w’ase wedja ekina wanɛ wakɔdiaka lonyuma l’anto. (Adia Ɛzɛra 10:10, 11; Nɛh. 13:23-27, 30) Ko kayotota lo kɛnɛ kendana la ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi? Mɛnamaka dia l’ɔkɔngɔ wa lɔhɔmbɔ, anto wakayohetsha pɛkato kɛsɔ, pɛkato kakawandaka mbala efula l’edja k’ɔkɔndɔ awɔ. Ko kayotota dikambo dia ɛlɔmbɛdi ndo ewandji? Oko wadiɛnya ɛnɛlɔ k’Ɛzɛkiyɛlɛ vɔ waki l’atei w’anto wakalongola alako ndo wakangɔma oma le Jehowa. (Nɛh. 13:22, 28) Efula kawɔ wakakitanyiya alako asɔ l’okitshakitsha tshɛ.​—Ɛzr. 10:7-9, 12-14; Nɛh. 9:1-3, 38.

12. Lo toho takɔna takatshɔkɔla Jehowa wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ l’ɔkɔngɔ w’okalwelo awɔ?

¹² L’ɔtɛ wakawasale ngasɔ, Jehowa akatshɔkɔla ekambi ande. Anto wakayonga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa, waki l’alemba w’amɛna ndo wakayodja akambo l’ɔnɔngɔ lo yoho yele akete edja efula aha la salema ngasɔ. (Ɛzr. 6:19-22; Nɛh. 8:9-12; 12:27-30, 43) Lande na? Nɛ dia l’edjedja ka wonya anto wakayotatɛ ndjela atɔndɔ wa Jehowa wosembwe wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Wetshelo w’oma lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ wakananda anto efula waki l’etema w’ɛlɔlɔ. Lo tshena pe, sho koka mbuta dia ɛnɛlɔ k’Ɛzɛkiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ kakakondjiyɛ wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ wahɔ lo toho tohende t’ohomba tɔnɛ: 1) Tɔ kakawasha wetshelo w’ohomba wendana l’atɔndɔ w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo woho  wakawahombe nkitanyiya atɔndɔ asɔ. 2) Tɔ kakawasha eshikikelo ka prɔfɛsiya. Tɔ kakatatshi dia ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wakahombe kaloyama ndo kakate woho wele Jehowa ayɔtshɔkɔla ekambi ande l’edja tshɛ kayowɔɔtɛmɔlaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ɛlɔ kɛnɛ sho nangaka nkondja okadimwelo lo dimbola nɛ: Onde ɛnɛlɔ kɛnɛ kekɔ lo kotshama nshi nyɛ?

13, 14. a) Ngande weyaso dia ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ kekɔ lo kotshama lo nshi yaso nyɛ? b) Lo toho takɔna tohende takondjaso wahɔ oma l’ɛnɛlɔ kɛsɔ ɛlɔ kɛnɛ? (Enda ndo kiombo 13A, yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Tɛmpɛlɔ yotshikitanyi, wetshelo wotshikitanyi.”)

¹³ Onde sho koka monga l’eshikikelo dia ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ mendanaka la so ɛlɔ kɛnɛ? Eelo! Tohɔ dia diɔtɔnganelo diekɔ lam’asa ɛnɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ ka luudu l’ekila la Nzambi “lo dikona di’otale efula,” la prɔfɛsiya ka Isaya kata dia “dikona dia luudu la Jehowa diayoshikimala nge laadiko dia tɔsɔdi t’akona.” Isaya totɛka shikaa dia prɔfɛsiya kande kayokotshama lo “etena k’ekomelo ka nshi,” kana lo “nshi y’ekomelo.” (Ɛzk. 40:2; Isa. 2:2-4; nɔtɛ; enda ndo lo Mika 4:1-4.) Prɔfɛsiya nyɛ yakakotshama l’etena kɛnɛ ka nshi y’ekomelo ntatɛ lo 1919 etena kakadiyama, kakakaloyama ndo kakakitshama ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo dikona di’otale. *

¹⁴ Ɔnkɔnɛ, ɛnɛlɔ k’Ɛzɛkiyɛlɛ mendanaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ɛlɔ kɛnɛ. Oko wakakondja ase Juda waki lo lɔhɔmbɔ lo nshi y’edjedja wahɔ efula, sho kondjaka wahɔ oma l’ɛnɛlɔ kɛsɔ lo toho tohende. 1) Tɔ toshaka wetshelo w’ohomba wendana la woho wahombaso nkitanyiya atɔndɔ wa Jehowa wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. 2) Tɔ toshaka eshikikelo ka prɔfɛsiya kendana l’okaloyelo w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo ka ɛtshɔkɔ wa Jehowa.

15. Kakɔna kahombaso mbohɔka etena kakondjaso wetshelo oma lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ?

¹⁵ Nyɛsɔ kakianɛ tɔsɛdingole awui amɔtshi shikaa wa l’ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ. Tɔshi dia tekɔ kaamɛ la Ɛzɛkiyɛlɛ etena katandembola tɛmpɛlɔ ka diambo kɛsɔ lo ɛnɛlɔ. Tohɔ dia aha tɛmpɛlɔ ka woke ka lo nyuma mbɛnaso; koko tekɔ lo nanga tsho nkondja wetshelo wa nkamba lawɔ l’ɔtɛmwɛlɔ aso ɛlɔ kɛnɛ. Naa wetshelo ɛmɔtshi wakokaso nkondja?

16. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo wɛdikelo tshɛ wa lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

¹⁶ Lande na wɛdikelo ɛsɔ tshɛ? Etena kenda Ɛzɛkiyɛlɛ, ondjelo wele l’ɛnamelo kele oko nkonga ambɛdika tɛmpɛlɔ, mbidja ndo mpele, asoko, mvudu y’alami, asɛkɛ ndo elambwelo. Lo menda woho wele awui efula, ombadi koka ntshimba wɔɔngɔ. (Ɛzk. 40:1–42:20; 43:13, 14) Koko, tokanyiya dikambo dia wetshelo w’ohomba wakokaso nkondja oma l’awui asɔ. Jehowa ekɔ lo ntɔtɔmiya l’eshikikelo tshɛ ohomba w’atɔndɔ ande. Nde mbadja atɔndɔ koko aha anto. Wanɛ wasɛma ɔnɛ sho koka ntɛmɔla Nzambi oyadi woho akɔna tshɛ, wekɔ lo dindja di’efula. Laadiko dia laasɔ, lo mbɛdika diangɔ tshɛ dia lo tɛmpɛlɔ, Jehowa amboshikikɛ dia okaloyelo  w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ekɔ dui dia mɛtɛ. Okotshamelo wa shikaa wa daka dia Nzambi ekɔ dui dia mɛtɛ, oko wele wɛdikelo wa diangɔ sɔ waki wa shikaa. Laasɔ, Ɛzɛkiyɛlɛ akashikikɛ dia okaloyelo w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo nshi y’ekomelo ekɔ dui dia mɛtɛ!

17. Kakɔna kakoka ehele ka lokombo la tɛmpɛlɔ tohola ɛlɔ kɛnɛ?

¹⁷ Ehele ka lokombo. Oko wakatɛnyi, Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi ehele kakadinge dihole di’otondo dia tɛmpɛlɔ kakandɛnyi l’ɛnɛlɔ. Ehele kɛsɔ kakoholaka dimɛna ekambi wa Nzambi ɔnɛ vɔ pombaka minya mindo tshɛ yendana l’ɔtɛmwɛlɔ oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo aha mbidja pondjo luudu la Nzambi mindo. (Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 43:7-9.) Ande woho weso l’ohomba w’alako wa woho akɔ waamɛ ɛlɔ kɛnɛ lee! L’ɔkɔngɔ w’ekambi wa Nzambi ntshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ la lo nyuma lo Babilɔna ka Woke lakaviya l’edja k’ɛnɔnyi nkama, Kristo akasɔnɛ ɔhɔmbɔ ande wa kɔlamelo ndo kɛsɔ lo 1919. Djekoleko ntatɛ oma laasɔ, ekambi wa Nzambi wakasale la wolo dia minya waetawɔ wa kashi ndo ditshelo diakasɔhanyema la ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ndo la wetshelo w’apanganu. Sho pombaka monga la yambalo diaha mbidja ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi mindo kaanga yema. Ndo nto, hatohombe nsala awui w’okanda lo Mbalasa yaso ya Diolelo, hatohombe nsala awui wa l’emunyi asɔ l’ɔtɛmwɛlɔ aso.​—Makɔ 11:15, 16.

18, 19. a) Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo nkuke y’etale ya lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ? b) Ngande wakokaso nkadimola wanɛ wayanga dia nkitshakitsha nɛmɔ diele l’atɔndɔ wa Jehowa wa laadiko? Sha ɛnyɛlɔ.

¹⁸ Asoko w’etale. Naa wetshelo wakokaso nkondja etena kakanaso yimba lo asoko w’etale wakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ asɔ? Aha la taamu, dui sɔ dia lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ diaketsha ase Juda waki lo lɔhɔmbɔ dia Jehowa ekɔ l’atɔndɔ wa laadiko efula wendana la lɔkɛwɔ. Ko naka dui sɔ diaki mɛtɛ lo nshi y’edjedja, kayotota dia nshi nyɛ? Tekɔ lo ntɛmɔla lo tɛmpɛlɔ ka woke ka lo nyuma ka Jehowa. Keema nshi nyɛ mbamboleka monga ohomba wa monga la lɔkɛwɔ la pudipudi laha la dungi pende? (Rɔmɔ 12:9; 1 Pe. 1:14, 15) Lo nshi nyɛ y’ekomelo, Jehowa ekɔ lo talɔmbɔla ekambi ande yema yema dia vɔ ndjela nna lo nna atɔndɔ ande wendana la lɔkɛwɔ. * Ɛnyɛlɔ atshi wa pɛkato wahayatshumoya mbitshanyemaka oma l’etshumanelo. (1 Kɔr. 5:11-13) Kɛnɛ koleki ele, mvudu y’alami yaki lo mbɔtwɛlɔ ka nkuke shɔ koka tohola ɛlɔ kɛnɛ dia lo kɛnɛ kendana la ntɛmɔla Jehowa, ndooko onto lahomba mbetawɔma naka Nzambi hawetawe. Ɛnyɛlɔ, onto ɔmɔtshi lasɛna lɔsɛnɔ la dungi pende koka mbɔtɔ lo Mbalasa ka Diolelo, koko nde hakoke mbetawɔma le Jehowa naka nde hasadi kɛnɛ kalɔmba Nzambi. (Jak. 4:8) Ande ekokelo ka dimɛna kele l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo nshi nyɛ ya kɔlɔ ndo ya mindo lee!

¹⁹ Bible kakatatshi dia andja ɔnɛ wayonga kɔlɔ la ntondo k’ekomelo. Sho mbadiaka ɔnɛ: “Akanga wa kɔlɔ ndo akanga wa lokeso wayoleka mpama lo kɔlɔ, wayokesana ndo wayokesama.” (2 Tim. 3:13) Anto efula ɛlɔ kɛnɛ wekɔ lo taleke kesama lo mfɔnya  dia atɔndɔ wa Jehowa wa laadiko wamboleka wolo, wambeta loowe kana wekɔ kɔlɔ. Onde wɛ ayokesama? Ɛnyɛlɔ, naka onto ɔmɔtshi ambohemba dia ketawoya dia atɔndɔ wa Nzambi wendana la dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto wekɔ kɔlɔ, onde wɛ ayetawɔ kanyi yande? Kana onde wɛ ayeta la Jehowa Nzambi wedi, ɔnɛ lele Ɔtɛkɛta ande mbutaka hwe dia wanɛ wasala awui wa ngasɔ wekɔ anto “wasala akambo wa nsɔnyi”? Nzambi tɔhɛmɔlaka dia sho mbewɔ lɔkɛwɔ la mindo. (Rɔmɔ 1:24-27, 32) Etena kahomanaso l’awui wa ngasɔ, ayonga dimɛna sho kana yimba lo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ kaamɛ ndo asoko w’etale asɔ ndo mbohɔ ɔnɛ Jehowa hakitshakitsha atɔndɔ ande wosembwe oyadi pɛpɔ yoye oma l’andja wa kɔlɔ ɔnɛ. Onde sho tekɔ la kanyi yaamɛ la Shɛso lele l’olongo ndo sho sukɛka kɛnɛ kosembwe?

20. Wanɛ wele lo “olui a woke w’anto” kondjaka waohwelo akɔna washa ekeketshelo oma lo ɛnɛlɔ kɛnɛ ka Ɛzɛkiyɛlɛ?

²⁰ Asɛkɛ. Etena kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ sɛkɛ dia l’andja wa tɛmpɛlɔ, nde akahombe monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nkanyiya woho wayokoka atɛmɔdi efula wa Jehowa wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ nsangana lɛkɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo wekɔ lo ntɛmɔla lo dihole dioleki tshɛ ekila. Wanɛ wakenga “olui a woke w’anto” wa atɛmɔdi wa lo sɛkɛ dia l’andja wa tɛmpɛlɔ ka lo nyuma ka Jehowa kondjaka waohwelo washa ekeketshelo lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ. (Ɛny. 7:9, 10, 14, 15) Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi dia asɛkɛ wakakatana la mvudu y’oleelo lɛnɛ akakokaka atɛmɔdi monga kaamɛ dia nambola elambo w’osanga  wakawelaka. (Ɛzk. 40:17) Lo wedi ɔmɔtshi, vɔ wakalɛka la Jehowa Nzambi, ɔsɔ aki djembetelo ya lɔngɛnyi lele la wɔladi! Ɛlɔ kɛnɛ, hatoyolambola elambo oko wakalambolaka ase Juda lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Koko, tekɔ lo nambola “olambo wa lotombo” etena kayashaso l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, etena kashaso kɔmatɛrɛ ndo kakɛnɛmɔlaso mbetawɔ lo nsanganya yaso kana l’esambishelo. (Hɛb. 13:15) Ndo nto, tekɔ lo ndɛ mbo ya ndɛ ya lo nyuma yatosha Jehowa. Aha la taamu, sho ndjaokaka oko wakayaoke ana w’apami wa Kɔra wakembe ɔnɛ: “Lushi ɔtɔi lo asɛkɛ ayɛ ndeka nshi kinunu dihole dikina tshɛ!”​—Os. 84:10.

21. Wetshelo akɔna wakoka nkondja Akristo w’akitami oma le dioho di’ɛlɔmbɛdi dia lo ɛnɛlɔ k’Ɛzɛkiyɛlɛ?

²¹ Dioho di’ɛlɔmbɛdi. Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi dia asoko wakɔtɔka ɛlɔmbɛdi ndo ase Lɛwi dia nkoma lo sɛkɛ dia l’etei waki woho ɔtɔi l’asoko wakɔtɔka wanɛ waki komonga dioho di’ɛlɔmbɛdi lo sɛkɛ dia l’andja. Ɔsɔ aki yoho ya dimɛna ya mbohola apami waki ɛlɔmbɛdi dia vɔ la wɔ wakahombe nkitanyiya atɔndɔ wa Jehowa wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ko kayotota ɛlɔ kɛnɛ? Ndooko dioho di’ɛlɔmbɛdi diele nshi nyɛ l’atei w’ekambi wa Nzambi, koko Bible mbutɛka Akristo w’akitami ɔnɛ: “Nyu nyekɔ ‘dioho di’ɛsɔnami, ɛlɔmbɛdi wakamba oko nkumi ya dikanga.’” (1 Pe. 2:9) Ɛlɔmbɛdi wa lo Isariyɛlɛ w’edjedja waki la sɛkɛ diawɔ diakawatɛmɔlaka diaki mangana l’anto akina. Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo w’akitami hawanganyi la asekawɔ atɛmɔdi lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ, koko vɔ wekɔ la diɔtɔnganelo dia laande la Jehowa ɔnɛ lawaɔsa oko anande wa yanyi. (Ngal. 4:4-6) L’etena kakɔ kaamɛ, akitami koka nkondja waohwelo w’ohomba oma lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ. Ɛnyɛlɔ, vɔ mbeyaka dia ɛlɔmbɛdi wakahombaka ndjela alako ndo ohokwelo. Akristo tshɛ pombaka mbohɔ dia tekɔ etenyi kɛmɔtshi ka lo “olui 1” wakamba l’ɛlɔmbwɛlɔ ka “olami 1.”​—Adia Joani 10:16.

22, 23. a) Wetshelo akɔna wakoka nkondja dikumanyi di’Akristo oma le ewandji wɔtɛkɛtami lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ? b) Kakɔna kayokoka salema lo nshi yayaye?

²² Owandji. Lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, owandji mbele onto la laadiko. Nde bu lo dioho di’ɛlɔmbɛdi, ndo lo tɛmpɛlɔ nde pombaka nkitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le ɛlɔmbɛdi. Koko, nde salaka akambo oko omendji l’atei w’anto ndo nde mbakimanyiyaka l’okimwelo w’elambo. (Ɛzk. 44:2, 3; 45:16, 17; 46:2) Ɔnkɔnɛ, nde ekɔ ɛnyɛlɔ le apami w’Akristo ɛlɔ kɛnɛ wele l’ɛkɛndɛ l’etshumanelo. Dikumanyi di’Akristo mbidja ndo emendji w’eteta, pombaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo. (Hɛb. 13:17) Dikumanyi salaka olimu wa wolo dia nkimanyiya ekambi wa Nzambi dia vɔ nambola elambo awɔ wa lotombo lo nsanganya y’Akristo ndo l’esambishelo. (Ɛf. 4:11, 12) Ndo dikumanyi koka nkondja wahɔ oma lo yoho yakahangwɛ Jehowa ewandji wa l’Isariyɛlɛ lo woho wakawakambe la lowandji lawɔ lo yoho ya kɔlɔ. (Ɛzk. 45:9) Woho wakɔ waamɛ mbele, dikumanyi hawohombe mfɔnya dia hawokoke mbasha alako kana mbangola. Koko, vɔ ngɛnangɛnaka diaaso  tshɛ dia vɔ mbɛdiama oma le Jehowa l’oyango wa vɔ ndeka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ oko wewɔ alami w’ɛkɔkɔ ndo emendji.​—Adia 1 Petero 5:1-3.

²³ Jehowa ayotetemala mbisha anto emendji wele l’akoka ndo la ngandji lo paradiso ka la nkɛtɛ kayaye. Dikumanyi efula ɛlɔ kɛnɛ wekɔ lo nongola olowanyelo l’oyango wa vɔ ndjonga dikumanyi diele ohomba ndo diele l’akoka lo paradiso. (Os. 45:16) Shi ekɔ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkana yimba lo woho wele apami asɔ wayonga tshondo y’ɔtshɔkɔ l’andja w’oyoyo? Eokelo kaso ka ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, l’ɛnyɛlɔ ka prɔfɛsiya kina y’okaloyelo koka ndjoleka mbokɛma hwe l’etena kakashikikɛ Jehowa. Ondo awui amɔtshi wayonga l’okotshamelo wa dimɛna lo nshi yayaye, okotshamelo wahatakoke mfɔnya ɛlɔ kɛnɛ. Tayeya lo nshi yayaye.

24, 25. Ngande wɛnya ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ ɛtshɔkɔ wa Jehowa le ekambi ande etena kamamemawɔ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi?

²⁴ Lo tshena pe, nyɛsɔ tohɔ dui dimɔtshi dia woke diasalema lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ. Jehowa amboya lo ɛnɛlɔ kɛsɔ ka tɛmpɛlɔ, ndo ambolaka ekambi ande dia nde ayotshikala la wɔ edja tshɛ kayowoyela la kɔlamelo tshɛ atɔndɔ ande w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. (Ɛzk. 43:4-9) Shɛngiya yakɔna yayonga la woongelo wa Jehowa le ekambi ande ndo lo wodja awɔ?

²⁵ Ɛnɛlɔ kɛnɛ mɛnyaka ɛtshɔkɔ wa Nzambi lo nkamba la awui ahende wa didjidji wa prɔfɛsiya washa eshikikelo anɛ: 1) Ɔkɛdi wekɔ lo nkɛla oma lo tɛmpɛlɔ k’ekila dia mbisha lɔsɛnɔ ndo ɛtɛtɔ lo wodja; ndo 2) wodja wambokahanyema lo yoho yokongɛmi dimɛna ndo yaha l’ofukutanu, vɔ wekɔ la tɛmpɛlɔ ndo asɛkɛ atɔ l’atei atei. Ngande wakokaso shihodia awui asɔ ɛlɔ kɛnɛ? Tekɔ lo nsɛna l’etena kele Jehowa ambɔtɔ, ambɛdia ndo ambetawɔ lo yoho yoleki tshɛ yoho ya mbɔtɛmɔla l’ɔtɛmwɛlɔ w’ekila, mbuta ate tɛmpɛlɔ ka woke ka lo nyuma. (Mal. 3:1-4) Tayɔsɛdingola prɔfɛsiya hiende ya didjidji shɔ lo tshapita 19 polo 21 ya dibuku nɛ.