1, 2. a) Kakɔna kakatɛ Jehowa Ɛzɛkiyɛlɛ? b) Ambola akɔna wayotɔsɛdingola?

ƐZƐKIYƐLƐ oma la mɛna ɛnɛlɔ kakookonya dia nkanyiya awui wakasalema ambeta ɛnɔnyi suke la 900 lo nshi ya Mɔsɛ la Jashua. L’etena kɛsɔ, Jehowa akatɛ Mɔsɛ ahole wele elelo wa Nkɛtɛ ya Daka ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akayotɛ Jashua woho wakahombe wodja kahanyema le waoho wa Isariyɛlɛ. (Wal. 34:1-15; Jas. 13:7; 22:4, 9) Koko, kakianɛ l’ɔnɔnyi wa 593 N.T.D., Jehowa ambotɛ Ɛzɛkiyɛlɛ ndo asekande waki lo lɔhɔmbɔ dia nkahanya nto Nkɛtɛ ya Daka le waoho wa Isariyɛlɛ!​—Ɛzk. 45:1; 47:14; 48:29.

² Losango lakɔna laki la ɛnɛlɔ kɛsɔ le Ɛzɛkiyɛlɛ ndo asekande waki lo lɔhɔmbɔ? Lande na kele ɛnɛlɔ kɛsɔ kekɔ kiɔkɔ y’ekeketshelo le ekambi wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ? Onde tɔ kayonga l’okotshamelo w’efula lo nshi yayaye?

3, 4. a) Naa eshikikelo ɛnɛi wa lo ɛnɛlɔ k’ekomelo ka Ɛzɛkiyɛlɛ wakakondja wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ? b) Eshikikelo kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

³ Ɛnɛlɔ k’ekomelo kakalongola Ɛzɛkiyɛlɛ tɛkɛtama lo totshapita divwa ta lo dibuku diande. (Ɛzk. 40:1–48:35) Tɔ kakasha wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ eshikikelo ɛnɛi wakeketsha wendana l’okaloyelo  wa wodja w’Isariyɛlɛ. Eshikikelo akɔna ɛsɔ? Ntondotondo, ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wakahombe kaloyama lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi. Dui dia hende, ɛlɔmbɛdi ndo alami w’ɛkɔkɔ w’ɛlɔlɔ wakahombe nɔmbɔla wodja wakakaloyama. Dui dia sato, wodja wakahombe kahanyema oko etenyi k’okitɔ le wanɛ tshɛ wakahombe nkalola l’Isariyɛlɛ. Ndo dui dia nɛi, Jehowa akahombe monga kaamɛ la wɔ, mbuta ate nyomodjasɛ nto l’atei awɔ.

⁴ Takɛnyi lo tshapita 13 ndo 14 ya dibuku nɛ woho wakakotshama eshikikelo ehende wa ntondo wa l’atei awɔ, mbuta ate okaloyelo w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le alami w’ɛkɔkɔ w’ɛlɔlɔ. Lo tshapita nyɛ, tayoleka ntɛkɛta dia eshikikelo ka sato, mbuta ate daka diendana la wɔsɛlɔ wa etenyi k’okitɔ lo wodja. Tayɔsɛdingola lo tshapita yayela daka diendana la woongelo wa Jehowa.​—Ɛzk. 47:13-21; 48:1-7, 23-29.

5, 6. a) Lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, ɛtshi ka nkɛtɛ kakɔna kakahombe kahanyema? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Oyango akɔna waki la ɛnɛlɔ ka ɛtshi ka nkɛtɛ?

⁵ Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 47:14. Lo ɛnɛlɔ, Jehowa akakotola yambalo ya Ɛzɛkiyɛlɛ l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo wodja kakahombe esadi eto monga oko “ekambɔ ka Ɛdɛna.” (Ɛzk. 36:35) Ko Jehowa akate ate: “Ɔnɛ ele ɛtshi ka nkɛtɛ kayonyosha waoho 12 wa Isariyɛlɛ oko ɛtshi ka nkɛtɛ k’okitɔ.” (Ɛzk. 47:13) “Ɛtshi ka nkɛtɛ” kakawahombe mbasha aki wodja wa Isariyɛlɛ wakakaloyama wakahombe wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ nkalola lɛkɔ. Oma laasɔ, oko wofundamidiɔ lo Ɛzɛkiyɛlɛ 47:15-21, Jehowa akalembetshiya tuwuiwui shikaa tendana la elelo wa wodja w’otondo.

⁶ Oyango akɔna waki la ɛnɛlɔ kɛnɛ kendana la wodja? Elembetshielo wa shikaa wendana la elelo akashikikɛka Ɛzɛkiyɛlɛ ndo asekande waki lo lɔhɔmbɔ dia wodja awɔ wakawalangaka wakahombe kaloyama lo pondjo. Ohokanyiya woho wakahombe eshikikelo ka ngasɔ k’oma le Jehowa lo nkamba la tɔtɛkɛta tokɛma hwe salanganya etema wa wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ! Onde ekambi wa Nzambi wa lo nshi y’edjedja wakalongola mɛtɛ ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ oko okitɔ? Eelo.

7. a) Awui akɔna wakatatɛ salema lo 537 N.T.D., ndo kakɔna katoholawɔ? b) Dimbola diakɔna diayotɔsɛdingola ntondo?

⁷ Lo 537 N.T.D., mbuta ate, ɛnɔnyi oko 56 l’ɔkɔngɔ wa Ɛzɛkiyɛlɛ nongola ɛnɛlɔ kande, nunu dia wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ wakatatɛ nkalola lo wodja wa Isariyɛlɛ ndo wakatatɛ mbidjasɛ lɛkɔ. Awui wa diambo asɔ wa lo nshi y’edjedja toholaka ohamelo wa woho akɔ waamɛ wasalema l’atei w’ekambi wa Nzambi nshi yaso nyɛ. Lo yoho mɔtshi, vɔ la wɔ wakalongola etenyi k’okitɔ lo wodja. Lo ngande? Jehowa aketawɔ dia ekambi ande mbɔtɔ lo wodja wa lo nyuma ndo mbidjasɛ lɔkɔ. Oko wediɔ ngasɔ, okaloyelo wa Nkɛtɛ ya Daka y’edjedja koka tetsha awui efula wendana la okaloyelo wa wodja wa lo nyuma w’ekambi wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ.  Koko, la ntondo ka sho nsɛdingola wetshelo ɛsɔ, nyɛsɔ ntondo tokadimole lo dimbola diata ɔnɛ: “Lande na kakokaso mbuta dia wodja ɔmɔtshi wa lo nyuma wekɔ mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ?”

8. a) Jehowa akahɛnya wodja wa Isariyɛlɛ wa l’emunyi la wodja akɔna? b) Wodja wa lo nyuma kana paradiso, kɛdikɛdi na? c) Etena kakɔna kakoonge wodja ɔsɔ ndo akɔna akawotondja?

⁸ Lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi kakandɛnya Ɛzɛkiyɛlɛ, Jehowa akɛnya dia prɔfɛsiya yendana l’okaloyelo w’Isariyɛlɛ yakahombe mɛna okotshamelo wa woke efula l’ɔkɔngɔ wa ‘okambi ande Davidɛ,’ mbuta ate Yeso Kristo ntatɛ mbolɛ oko Nkumekanga. (Ɛzk. 37:24) Dui sɔ diakasalema lo 1914 T.D. L’etena kɛsɔ, ko ase Isariyɛlɛ wa l’emunyi wambotashilaka pɛnyama edja efula oko ekambi wa Nzambi la wodja w’Isariyɛlɛ wa lo nyuma wokengami la Akristo w’akitami wa nyuma. (Adia Mateo 21:43; 1 Petero 2:9.) Jehowa kɔpɛnya tsho ase Isariyɛlɛ wa l’emunyi la ase Isariyɛlɛ wa lo nyuma, koko nde akahɛnya ndo wodja w’Isariyɛlɛ wa l’emunyi la wodja wa lo nyuma, kana paradiso. (Isa. 66:8) Oko wakatɛnyi lo tshapita 17 ya dibuku nɛ, wodja wa lo nyuma ɔsɔ ekɔ dihole di’ekokelo dia lo nyuma diele atshikadi w’akitami wekɔ lo ntɛmɔla Jehowa  ntatɛ lo 1919. (Enda kiombo 9B, yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Lande na 1919?”) Oko wakatetaka nshi, wanɛ wele l’elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ, mbuta ate “ɛkɔkɔ ekina,” wakatatɛ vɔ la wɔ mbidjasɛ lo wodja wa lo nyuma ɔsɔ. (Jni. 10:16) Kaanga mbatatetemala paradiso ka lo nyuma mpama ndo nuna ɛlɔ kɛnɛ, anto wayokondja ɛtshɔkɔ atɔ tshɛ lo tshɛ paka l’ɔkɔngɔ wa Aramangɛdɔna.

9. Alako akɔna shikaa wakasha Jehowa wendana l’okahanyelo wa wodja?

⁹ Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 48:1, 28. L’ɔkɔngɔ wa nshikikɛ elelo wa wodja, Jehowa akɛnya dimɛna dimɛna woho wayokahanyema wodja. Nde akate dia ekitɔ wa waoho 12 wakahombe kahanyema popo oma lo nɔrdɛ otsha lo sidɛ, lo ntatɛ la dioho dia Danɛ l’olelo wa lo nɔrdɛ ka wodja ndo tokomɛ la dioho dia Ngada lo wekeke w’olelo wa sidɛ. Dioho tshɛ dia lo waoho akɔ 12 diakahombe nkondja ɛtshi ka nkɛtɛ ka woke efula oko okitɔ kakɔsaka oma l’olelo wa lo ɛstɛ polo lo Ndjale ka Woke kana Ndjale ka Mediteraneya l’owɛstɛ.​—Ɛzk. 47:20.

10. Eshikikelo kakɔna ondo kakakondja wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ oma lo etenyi kɛnɛ ka ɛnɛlɔ?

¹⁰ Eshikikelo kakɔna ondo kakakondja wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ oma l’etenyi kɛnɛ ka ɛnɛlɔ? Elembetshielo tshɛ wakasha Ɛzɛkiyɛlɛ wendana l’okahanyelo wa wodja wakahombe nshikikɛ wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ dia okahanyelo wa wodja wayonga dui diakakongɛma dimɛna. Ndo nto, okahanyelo wa popo wa wodja le waoho akɔ 12 akashikikɛ dimɛna dia onto tshɛ laki lo lɔhɔmbɔ lakakalola akahombe mɛtɛ tolongola etenyi k’okitɔ lo wodja wakakaloyama. Ndooko onto lakakalola ko tonga bu la ɛtshi ka nkɛtɛ kana dihole dia mbidjasɛ.

11. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo okahanyelo wa wodja? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Okahanyelo wa wodja.”)

¹¹ Wetshelo akɔna wakeketsha wakokaso nkondja oma lo ɛnɛlɔ kɛsɔ ɛlɔ kɛnɛ? Lo Nkɛtɛ ya Daka yakakaloyama, ahole wakikɔ aha tsho dikambo di’ɛlɔmbɛdi, ase Lɛwi ndo ewandji, koko ndo di’anto akina tshɛ wa lo waoho 12. (Ɛzk. 45:4, 5, 7, 8) Woho akɔ waamɛ mbele, ɛlɔ kɛnɛ paradiso ka lo nyuma kekɔ la dihole aha tsho dikambo dia atshikadi w’akitami kana di’anto wa lo “olui a woke w’anto” wanɛ walɔmbɔla, koko ndo dikambo di’anto akina tshɛ wa l’olui a woke. * (Ɛny. 7:9) Oyadi ɔkɛndɛ wa tshitshɛ wakoka monga la so l’okongamelo wa Jehowa, tekɔ lo dihole di’ekokelo ndo tekɔ l’olimu wele la nɛmɔ lo wodja wa lo nyuma. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ eshikikelo kasalanganya etema!

12, 13. Alako akɔna shikaa wakasha Jehowa lo kɛnɛ kendana la mbisha waoho bɛtshi dia nkɛtɛ lo wodja?

¹² Alako amɔtshi wa Jehowa wendana l’okahanyelo wa wodja wakakoke ntshindja Ɛzɛkiyɛlɛ wɔɔngɔ nɛ dia vɔ wakatshikitana la wanɛ wakasha Nzambi Mɔsɛ. Tɔsɛdingole etshikitanu ehende. Ɔmɔtshi mendanaka la wodja ndo okina mendanaka l’anto wa lɛkɔ.

 ¹³ Otshikitanu wa ntondo, ɛtshi ka nkɛtɛ. Nzambi akatɛ Mɔsɛ dia mbisha waoho woleki weke bɛtshi dia nkɛtɛ dia weke ndeka waoho wa totshitshɛ. (Wal. 26:52-54) Koko l’ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, Jehowa ambosha alako wa nkahanya waoho tshɛ “tema ta popo [“onto tshɛ oko ɔnango,” nɔtɛ].” (Ɛzk. 47:14) Ɔnkɔnɛ, otale w’oma l’olelo wa nɔrdɛ otsha l’olelo wa lo sidɛ w’ɛtshi ka nkɛtɛ k’okitɔ ka dioho la dioho akahombe monga woho ɔtɔi l’okahanyelo wa bɛtshi dia nkɛtɛ di’ekitɔ 12. Ose Isariyɛlɛ tshɛ oyadi lo dioho diakɔna diakinde akakokaka nkondja wahɔ akɔ waamɛ oma lo lokema la diangɔ di’amɛna diakakokaka tanema lo Nkɛtɛ ya Daka yaki l’ɛtɛtɔ k’efula.

14. Ngande wele ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa lo kɛnɛ kendana l’angɛndangɛnda ntshikitana la kɛnɛ kakatama l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ?

¹⁴ Otshikitanu wa hende, anto wakadjasɛka lo wodja. Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakakokɛka angɛndangɛnda ndo waketawɔka dia vɔ ntɛmɔla Jehowa kaamɛ l’ase Isariyɛlɛ, koko takiwɔ la lotshungɔ la nkondja ɛtshi ka nkɛtɛ. (Lɛw. 19:33, 34) Koko, kɛnɛ kambotɛ Jehowa Ɛzɛkiyɛlɛ kakianɛ kambotshikitana la kɛnɛ kakandate l’Ɛlɛmbɛ. Jehowa ambowotɛ ate: “[Nyo]sha ɔngɛndangɛnda etenyi k’okitɔ lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka dioho dia lɛnɛ odjashinde.” L’ekimanyielo k’ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ, Jehowa akanya otshikitanu wa woke waki lam’asa “ase Isariyɛlɛ wa lootɔ” la angɛndangɛnda wakadjasɛka lo wodja.  (Ɛzk. 47:22, 23) Lo wodja wakakaloyama wakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ, nde akɛnyi dia anto wakadjasɛka lɔkɔ waki popo ndo kaamɛ l’ɔtɛmwɛlɔ.​—Lɛw. 25:23.

15. Naa dui dia mɛtɛ dia pondjo diendana la Jehowa diakashikikɛma lo wadjango ande wendana la wodja ndo wanɛ wakadjasɛka lɔkɔ?

¹⁵ Alako ahende wa diambo wakalongola Ɛzɛkiyɛlɛ wendana la wodja ndo l’anto wa lɛkɔ wakahombe nshikikɛ wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ. Vɔ wakeyaka dia Jehowa akahombe mbakahanya ɛtshi ka nkɛtɛ popo oyadi vɔ waki ase Isariyɛlɛ wa lootɔ kana angɛndangɛnda wakatɛmɔlaka Jehowa. (Ɛzr. 8:20; Nɛh. 3:26; 7:6, 25; Isa. 56:3, 8) Alako asɔ wakashikikɛka nto dui dimɔtshi diakeketsha ndo diahatshikitana di’ɔnɛ, le Jehowa ekambi ande tshɛ wekɔ woho ɔtɔi ndo mbɔsamaka la nɛmɔ. (Adia Hangayi 2:7.) Ɛlɔ kɛnɛ, oyadi tekɔ l’elongamelo ka tɔsɛna l’olongo kana la nkɛtɛ, sho mbetawɔka dui diakɔ diaamɛ sɔ.

16, 17. a) Wahɔ akɔna wakondjaso oma lo nsɛdingola awui wendana la wodja ndo anto wakadjasɛka lɔkɔ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita yayela?

¹⁶ Wahɔ akɔna wakondjaso lo nsɛdingola awui asɔ wendana la wodja ndo anto wakadjasɛka lɔkɔ? Vɔ toholaka dia popo ndo kaamɛ pombaka mɛnama hwe lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo ɛlɔ kɛnɛ. Jehowa bu la shɔnɔdi. Sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbokoyaka woho wele Jehowa bu la shɔnɔdi? Onde dimi salɛka osekami ɔtɛmɔdi tshɛ awui la dilɛmiɛlɔ di’oma k’ɛse otema oyadi lokoho lande la demba kana awui amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ wakoka monga la nde?’ (Rɔmɔ 12:10) Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wele Jehowa akatosha sho tshɛ diaaso diakɔ diaamɛ dia mbɔtɔ lo paradiso ka lo nyuma, lɛnɛ akambɛso Shɛso lele l’olongo olimu w’ekila l’anima aso tshɛ ndo lɛnɛ akondjaso ɛtshɔkɔ ande.​—Ngal. 3:26-29; Ɛny. 7:9.

¹⁷ Nyɛsɔ kakianɛ tɔsɛdingole eshikikelo ka nɛi ka lo etenyi k’ekomelo ka l’ɛnɛlɔ k’ekomelo ka Ɛzɛkiyɛlɛ, mbuta ate daka di’ɔnɛ Jehowa akahombe monga kaamɛ la wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo daka sɔ? Tayokondja okadimwelo lo tshapita yayela.