Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 18

“Nkɛlɛ kami k’efula kayodɔdɔ”

“Nkɛlɛ kami k’efula kayodɔdɔ”

ƐZƐKIYƐLƐ 38:18

DUI DIOLEKI OHOMBA: Ta dia Ngɔngɔ diambokonya dia Jehowa momala; Jehowa ambaamɛ ekambi ande lo ta dia Aramangɛdɔna

1-3. a) Etombelo akɔna wayonga la ‘nkɛlɛ k’efula’ ka Jehowa? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Kakɔna kayangaso nsɛdingola?

APAMI, wamato ndo ana w’akɛnda wemadi wemba osambo wa Diolelo. Ekumanyi kɛmɔtshi ambosala dɔmbɛlɔ dia l’otema ɔtɔi dia nsɛngasɛnga Jehowa dia nde mbakokɛ. Ase etshumanelo mbeyaka dia Jehowa ayowakokɛ, koko wekɔ l’ohomba w’esambelo ndo eshikikelo. L’andja, londjo l’anto walɔ ata lekɔ lo mbokɛma. Aramangɛdɔna ambotatɛ!​—Ɛny. 16:14, 16.

2 Lo ta dia Aramangɛdɔna, kaanga mbayonga Jehowa la ‘nkɛlɛ k’efula,’ nde hatodiaka anto odiakadiaka. (Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 38:18.) Nde ayɔtɔlɔnganya nkɛlɛ kande k’efula aha otsha le olui ɔmɔtshi w’asɔlayi kana wodja ɔmɔtshi, koko dia ndɔsha lokema l’anto wa lo nkɛtɛ k’otondo. Lushi lɔsɔ, wanɛ wayodiakema oma le Jehowa “wayoyala oma lo koma mɔtshi ya nkɛtɛ polo lo koma kina ya nkɛtɛ.”​—Jɛr. 25:29, 33.

3 Kakɔna kayokonya Jehowa Nzambi ka ngandji ɔnɛ lele “Nzambi ka kɛtshi ndo kokana kandji” ndo “kahoke nkɛlɛ esadi” dia nsala dui dia ngasɔ oma lo ‘nkɛlɛ kande k’efula’? (Eto. 34:6; 1 Jni. 4:16) Nyɛsɔ tende woho wakoka okadimwelo wa dimbola sɔ tosamba lo yɛdikɔ y’efula, lo tokeketsha ndo lo totshutshuya l’olimu aso w’esambishelo ɛlɔ kɛnɛ.

Kakɔna kayokonya Jehowa dia momala ‘nkɛlɛ k’efula’?

4, 5. Ngande wotshikitanyi nkɛlɛ ka Nzambi la k’anto wele bu kokele?

4 Ntondotondo, sho pombaka mbeya dia Jehowa homala woho womala anto wele bu kokele. Etena kadɔdɔ onto la nkɛlɛ ndo kasalande awui amɔtshi, mbala efula etombelo mongaka wa tshambandeko ndo hawoleke monga w’amɛna. Ɛnyɛlɔ, Kɛna ɔna Adama l’enondo “akadunganɛ la nkɛlɛ” l’ɔtɛ wakatone Jehowa olambo ande ko mbetawɔ olambo wa Aabɛlɛ. Kakɔna kakatombe? Kɛna akadiake ɔnango laki onto l’ɔlɔlɔ. (Eta. 4:3-8; Hɛb. 11:4) Ohokanyiya nto dikambo dia Davidɛ lata Bible dia nde aki pami kakangɛnyangɛnyaka otema wa Jehowa. (Ets. 13:22) Kaanga pami k’ɔlɔlɔ kɛsɔ aki suke la ndjaka anto efula etena kakandoke dia Nabala, pami kaki kanga ekambɔ ndo kaki l’ɔngɔnyi akɔtɛngɛ nde l’anto ande. Davidɛ l’asɔlayi ande waki la nkɛlɛ k’efula, diakɔ diele vɔ “wakasɔmɛ tokuwa tawɔ ta ta,” ndo wakatshu dia todiaka aha tsho Nabala laki komonga la lowando, koko ndo pami tshɛ kaki lo luudu lande. Diɛsɛ ko Abingayɛlɛ laki wadi aki Nabala aki l’akoka wa mbetawoya Davidɛ l’anto ande diaha nkaloya kɔlɔ lo kɔlɔ. (1 Sa. 25:9-14, 32, 33) Diakɔ diele, Jehowa akasambiya Jakɔba dia mfunda ɔnɛ: “Nkɛlɛ k’onto hela losembwe laki Nzambi.”​—Jak. 1:20.

Nkɛlɛ ka Jehowa mongaka nshi tshɛ la wɛdimo ndo nde homala womal’omala

5 Otshikitanyi la nkɛlɛ k’onto kele mbala efula mongaka l’etombelo wa kɔlɔ, nkɛlɛ ka Jehowa mongaka nshi tshɛ la wɛdimo ndo nde homala womal’omala. Kaanga etena komalande nkɛlɛ k’efula, Jehowa salaka akambo la losembwe tshɛ. Etena kalɔshande atunyi ande, nde halanya pondjo “anto w’ɛlɔlɔ kaamɛ l’anto wa kɔlɔ.” (Eta. 18:22-25) Ndo nto, Jehowa momalaka paka l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ w’amɛna. Tɔsɛdingole ɛkɔkɔ ehende ndo wetshelo wakokaso nkondja oma lɔkɔ.

6. Kakɔna kasala Jehowa etena katɛngama lokombo lande?

6 Ɔkɔkɔ: Lokombo la Jehowa lekɔ lo mɔnyɔma. Wanɛ wasɛma dia wekɔ enyimpala wa Jehowa koko wekɔ lo nsala akambo wa kɔlɔ ndanyaka lokumu lande ndo vɔ mbokonyaka dia nde momala nkɛlɛ ka losembwe. (Ɛzk. 36:23) Oko wakatadiɛnyi lo totshapita tetshi ta dibuku nɛ, wodja w’Isariyɛlɛ wakatɛngamisha lokombo la Jehowa efula. Aha la taamu, lɔkɛwɔ la wodja ndo etsha awɔ wakakonya Jehowa dia momala. Koko ndooko lushi lakandasale akambo la tshambandeko l’ɔtɛ wa nkɛlɛ kande, mbuta ate nde akasha ekambi ande dilanya lo yoho yahombama, aha pondjo lo yoho yambotamba elelo. (Jɛr. 30:11) Ndo naka nkɛlɛ ka Jehowa kambokotsha oyango atɔ, nde hombe tokumbɛkumbɛ.​—Os. 103:9.

7, 8. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo yoho yakasalɛ Jehowa ase Isariyɛlɛ akambo?

7 Wetshelo: Woho wakasalɛ Jehowa ase Isariyɛlɛ akambo ekɔ ɔhɛmwɛlɔ w’ohomba efula le so. L’ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ w’edjedja, tekɔ la diɛsɛ dia mbelamɛ lo lokombo la Jehowa. Sho tekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa. (Isa. 43:10) Ɛtɛkɛta ndo etsha aso mongaka la shɛngiya lo kɛnɛ kakanyiya anto lo dikambo dia Jehowa Nzambi keso enyimpala ande. Hatolange pondjo ndjasha tshɛ lo nsala akambo wa kɔlɔ ndo tɛngamisha lokombo la Jehowa. Lɔkɛwɔ la dungi pende la ngasɔ layosala dia Jehowa momala ndo l’edjedja ka wonya nde ayosala dui dimɔtshi dia mamɛ lokumu lande.​—Hɛb. 3:13, 15; 2 Pe. 2:1, 2.

8 Onde ɔhɛmwɛlɔ w’ɔnɛ Jehowa ekɔ l’akoka wa mboka ‘nkɛlɛ k’efula’ toshimbaka dia ndjasukanya la nde? Ndooko. Sho mbeyaka dia Jehowa ekɔ la solo dia lotutsha ndo dimanyiyaka. (Isa. 55:7; Rɔmɔ 2:4) Koko sho mbeyaka nto dia nde mbishaka dilanya l’etena kahombama. Lo mɛtɛ, sho mongaka la dilɛmiɛlɔ di’efula lo lowandji la Jehowa, nɛ dia sho mbeyaka dia nde ayomalɛ wanɛ watetemala nsala kɛnɛ keyawɔ ɔnɛ kekɔ kɔlɔ ndo nde hatetawɔ di’anto wa ngasɔ monga l’atei w’ekambi ande. (1 Kɔr. 5:11-13) Jehowa totɛka hwe kɛnɛ kawomadia. Sho pombaka mbewɔ dionga ndo etsha wawomadia.​—Jni. 3:36; Rɔmɔ 1:26-32; Jak. 4:8.

9, 10. Kakɔna kasala Jehowa etena kahɛnyahɛnyama ekambi ande wa kɔlamelo? Sha bɛnyɛlɔ.

9 Ɔkɔkɔ: Ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo wekɔ lo pɛnyahɛnyama. Jehowa momalaka etena kalɔsha atunyi anto wele la kɔlamelo ndo wayanga eshamelo le nde. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntomba oma l’Edjibito, Farawɔ la alembe ande wa wolo wakayele anto waki oko bu l’okimanyedi asɔ l’omamu wa Ndjale ka Beela. Koko etena kakatshanya asɔlayi wa wolo asɔ ase Isariyɛlɛ wakatatehɔka ndjale lo nkɛtɛ y’ofumbo, Jehowa akongola etshimbi wa pusupusu yawɔ y’ata ndo akadindja ase Edjibito lo ndjale. “Ndooko kaanga ɔtɔi l’atei awɔ lakatshikala la lɔsɛnɔ.” (Eto. 14:25-28) Jehowa akomalɛ ase Edjibito l’ɔtɛ wa ‘ngandji ka kɔlamelo’ kakandokaka ekambi ande.​—Adia Etombelo 15:9-13.

Oko wakakokɛ ondjelo ɔmɔtshi lo nshi ya Hɛzɛkiya ekambi wa Nzambi oma le ase Asuriya, andjelo wayotokokɛ (Enda odingɔ 10, 23)

10 Woho akɔ waamɛ mbele, ngandji koka Jehowa ekambi ande akootshutshuya dia nsala dui dimɔtshi lo nshi ya nkumekanga Hɛzɛkiya. Ase Asuriya waki asɔlayi wakaleke wolo ndo ngala lo nshi shɔ wakaye ndo waki suke la ndɔsha osomba wa Jɛrusalɛma. Ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo waki lo waale lo odingamelo w’osomba wakahombe mbakonya lo nyɔi ka yema yema ndo ka kɔlɔ efula. (2 Ku. 18:27) Jehowa akaakimanyiya lo ntoma ondjelo ɔtɔi wakadiake asɔlayi w’atunyi 185 000 l’otsho ɔtɔi! (2 Ku. 19:34, 35) Ohokanyiya woho waki mpango k’ase Asuriya la pindju. Akɔnga, dingawo ndo tokuwa ta ta takakalema kala kala. Ndooko dimama dia memula apami. Ndooko onto lada ombeka dia ntshumanya asɔlayi. Ki ka yɔɔ kaki lo mpango k’otondo ndo edo wakakalema kala kala.

11. Esambelo ndo ekeketshelo kakɔna kakondjaso oma lo bɛnyɛlɔ dia l’Afundelo lo woho wasala Jehowa akambo etena kahɛnyahɛnyama ekambi ande?

11 Wetshelo: Bɛnyɛlɔ sɔ dia woho wakasale Jehowa akambo etena kaki ekambi ande lo waale, mbishaka atunyi aso ɔhɛmwɛlɔ wa wolo ɔnɛ: “Ekɔ dikambo dia wɔma efula dia nkɔ l’anya wa Nzambi kasɛna” etena komalande. (Hɛb. 10:31) Le so, bɛnyɛlɔ diakɔ diaamɛ sɔ tosambaka ndo toshaka dihonga. Sho kondjaka esambelo lo mbeya dia otunyi aso woleki tshɛ, mbuta ate Satana hatotondoya. Keema edja, ‘etena kande ka mondo’ ka nɔmbɔla kayanga komɛ! (Ɛny. 12:12) Polo l’etena kɛsɔ, sho koka kambɛ Jehowa la dihonga tele l’eshikikelo ɔnɛ ndooko onto, okongamelo kana lowandji lakoka toshimba dia nsala lolango la Nzambi. (Adia Osambo 118:6-9.) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnya eshikikelo kele la so l’ɛtɛkɛta wakasambiyama ɛnɛ: “Naka Nzambi ekɔ lo wedi aso, akɔna ayokoka tɔlɔsha?”​—Rɔmɔ 8:31.

12. Lo mfɔnu ka woke, kakɔna kayokonya dia nkɛlɛ k’efula ka Jehowa mbidɔdɔ?

12 Lo mfɔnu ka woke kayaye, Jehowa ayosala dui dimɔtshi dia tokokɛ paka oko wakandasale lo dikambo dia ase Isariyɛlɛ wakayatshanyemaka oma le ase Edjibito ndo lo dikambo di’ase Juda waki la Jɛrusalɛma yakadingama oma le ase Asuriya. Etena kayohemba atunyi aso dia tolanya, ngandji k’efula katoka Jehowa kayokonya dia nkɛlɛ kande mbidɔdɔ. Wanɛ wayosombɔ dia tɔlɔsha wayonanda ɔna sso dia Jehowa. Nde ayowalanya aha la ntshimbatshimba. (Zɛk. 2:8, 9) Anto wayodiakema lo yoho yahatasalemaka. Koko atunyi wa Nzambi hawotonga l’ɔkɔkɔ wa kashimɔ etena kayowatshulwɛ Jehowa nkɛlɛ kande. Lande na?

Ɛhɛmwɛlɔ akɔna washa Jehowa?

13. Ɛhɛmwɛlɔ akɔna washa Jehowa?

13 Jehowa ‘hoke nkɛlɛ esadi’ ndo nde mbishaka ɛhɛmwɛlɔ w’eshika wɛnya dia nde ayolanya atunyi ande ndo wanɛ wahɛnyahɛnya ekambi ande. (Eto. 34:6, 7) Jehowa akakambe la amvutshi wele oko Jɛrɛmiya, Ɛzɛkiyɛlɛ, Danyɛlɛ, Kristo Yeso, ɔpɔstɔlɔ Petero, Pɔɔlɔ ndo Joani dia mpɛmɔla anto lo dikambo diendana la ta dimɔtshi dia woke.​—Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Jehowa ekɔ lo mpɛmɔla anto lo dikambo dia ta dia woke diayaye.”

14, 15. Olimu akɔna wasala Jehowa ndo lande na?

14 Jehowa akasale dia ɛhɛmwɛlɔ ɛsɔ fundama l’Ɔtɛkɛta ande. Nde akayashikikɛ nto dia Bible monga dibuku dioleki kadimɔma ndo kahanyema l’ɔkɔndɔ. Lo nkɛtɛ k’otondo nde ekɔ la olui w’alembe wakayakimɔ la lolango wakimanyiya anto akina dia mbeka woho wa vɔ monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi ndo wahɛmɔla anto akina lo dikambo dia oyelo wa “lushi la woke la Jehowa.” (Zɛf. 1:14; Os. 2:10-12; 110:3) Nde mbakeketsha ekambi ande dia nkadimola ekanda wa mbeka l’anto Bible lo nkama y’ɛtɛkɛta ndo lo mbetsha miliyɔ nkama ya wenya ɔnɔnyi tshɛ dia mbutɛ anto akina akambo wendana la alaka ndo ɛhɛmwɛlɔ watanema lo Ɔtɛkɛta ande.

15 Jehowa ekɔ lo nsala tshɛ dia olimu ɔsɔ salema “nɛ dia nde halange kaanga onto 1 ndanyema, koko nde nangaka dia anto tshɛ nkondja diaaso dia ndjatshumoya.” (2 Pe. 3:9) Ande diɛsɛ diele la so dia monga enyimpala wa Nzambi kaso ka ngandji kele la solo dia lotutsha ndo mbisha yema ya lonya dia dianganya losango lande lee! Koko keema edja, wanɛ wahadje yimba l’ɛhɛmwɛlɔ hawotonga nto l’etena ka nsala etshikitanu wahombama.

Etena kakɔna “kayodɔdɔ” nkɛlɛ ka Jehowa?

16, 17. Onde Jehowa akashikikɛ lushi layɔlɔma ta di’ekomelo? Lembetshiya.

16 Jehowa akashikikɛ lushi layonga ta di’ekomelo sɔ. Nde mbeyaka la ntondo etena kayɔlɔshama ekambi ande. (Mat. 24:36) Ngande weya Jehowa etena kayotɔlɔsha atunyi ande?

17 Oko wakatɛnyi lo tshapita yetshi ya dibuku nɛ, Jehowa akatɛ Ngɔngɔ ate: “Dimi . . . layokodja tɔdi lo manga yayɛ.” Nde ayosala dia Ngɔngɔ ka la Mangɔngɔ ndɔsha ekambi ande, ndo dui sɔ diayokonya lo ta dia Aramangɛdɔna. (Ɛzk. 38:4) Dui sɔ halembetshiya dia Jehowa ayonga ondjakanyi lo ta sɔ, ndo hadiolembetshiya dia nde hadje yimba lo lotshungɔ la nsɔna la wanɛ wɔɔlɔsha. Koko diɔ mɛnyaka dia Jehowa koka mbeya kɛnɛ kele l’etema w’anto ndo mbeya kɛnɛ kayosala atunyi ande la ntondo ka dikambo dimɔtshi.​—Os. 94:11; Isa. 46:9, 10; Jɛr. 17:10.

18. Lande na kayɔlɔsha anto Kanga-Wolo-Tshɛ?

18 Naka aha Jehowa mbayotatɛ la ta sɔ kana ntshutshuya atunyi ande lo ta, ko lande na kayoyakonya anto asɔ dia vɔ ndɔsha Kanga-Wolo-Tshɛ? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele l’etena ka l’ɔkɔndɔ kɛsɔ, ondo vɔ wayota ɔnɛ Nzambi bu kana ɔnɛ nde hatekɛ lonya l’akambo w’anto. Ondo vɔ wayɔfɔnya ngasɔ nɛ dia vɔ wayolanya atshunda tshɛ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi lanɛ la nkɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, vɔ koka mbita ɔnɛ naka Nzambi ekɔ, nde otohomba mamɛ atshunda wata dia wekɔ enyimpala ande. Vɔ hawoteya dia Nzambi mbakadje kanyi shɔ l’etema awɔ dia vɔ ndanya ɛtɛmwɛlɔ wakɛɛnya lo yoho ya kɔlɔ efula dia vɔ bu enyimpala ande.​—Ɛny. 17:16, 17.

19. Kakɔna kakoka ntomba l’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndanyema?

19 L’etena kɛmɔtshi l’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndanyema, Jehowa mbeyaka mbisha ekambi ande lotshungɔ la vɔ mbewoya losango la wolo, lɔnɛ lele dibuku dia Ɛnyɛlɔ liɛdikaka la mbɔkɔ ya weke yele lɔwɔkɔ la lɔwɔkɔ lekɔ la wotsho wa kilɔ 20. (Ɛny. 16:21, nɔtɛ) Ondo losango lɔsɔ layota dia dikongɛ dia pɔlitikɛ ndo di’amundji w’okanda diayanga nkomɛ ndo wanɛ wayohokamɛ losango lɔsɔ wayonga la lonyangu polo lo yɛdikɔ ya vɔ ntɛnga Nzambi. Ondo losango lɔsɔ layotshutshuya wedja dia vɔ nsangana dia ndɔsha ekambi wa Nzambi, ndo toshila mbala ɔtɔi lo pondjo. Vɔ wayɔfɔnya dia sho bu la okokedi ndo vɔ koka tolanya esadi eto. Ande munga kayowosala lee!

Ngande wayɛnya Jehowa nkɛlɛ kande?

20, 21. Ele Ngɔngɔ, ndo kakɔna kayowokomɛ?

20 Oko wakatɛnyi lo tshapita 17 ya dibuku nɛ, Ɛzɛkiyɛlɛ akakambe la titrɛ ka prɔfɛsiya “Ngɔngɔ ka lo wodja wa Mangɔngɔ” dia ntɛkɛta dia wedja wayosangana dia tɔlɔsha. (Ɛzk. 38:2) Koko anto wa lo osanga wa wedja ɔsɔ wayonga kaamɛ paka tsho laadiko di’ɛlɔmɔ. Kaanga mbayɛnama dia wekɔ lo nkamba kaamɛ, vɔ wayotetemala monga la yimba ya shɛmanedi, otako ndo ngandji ka wodja. Ayonga dui dia wɔdu le Jehowa dia nsala dia lokuwa la ta l’onto l’onto “[nd]ɔsha ɔnango.” (Ɛzk. 38:21) Koko, elanyelo ka wedja hatoyala mpokoso k’oma le anto.

21 Ntondo ka vɔ ndanyema, atunyi aso wayɛna djembetelo ya Ɔna onto, oko ɛnamelo ka wolo woleki w’onto, mbuta ate wolo wa Jehowa la Yeso. Atunyi wayɛna akambo wayowakonya dia vɔ ndjakiyanya efula. Oko wakatatshi Yeso, “anto wayɔkɔ hohakayi l’ɔtɛ wa wɔma ndo wa elongamelo k’akambo wayosalema lo nkɛtɛ k’otondo.” (Luka 21:25-27) L’ɔtɛ wa wɔma w’efula wayonga la wɔ, vɔ wayoyoshihodia dia wakasale kɔlɔ dia ndɔsha ekambi wa Jehowa. Vɔ wayotshutshuyama dia mbeya Otungi oko wende kɔmanda k’asɔlayi, mbuta ate Jehowa kanga lolembelembe. (Os. 46:6-11; Ɛzk. 38:23) Aha la taamu, Jehowa ayokamba l’alembe ande wa l’olongo ndo wolo w’oma lo diangɔ diakatongama dia nkokɛ ekambi ande wa kɔlamelo ndo ndanya atunyi ande.​—Adia 2 Petero 2:9.

Etena kayɔhɛnyahɛnyama ekambi ande, Jehowa ayokamba la alembe ande wa l’olongo dia mɛnya odudu ande (Enda odingɔ 21)

22, 23. Ayokokɛ ekambi wa Nzambi, ndo ngande ondo wayowoyaoka lo kɛnɛ kendana l’ɔkɛndɛ awɔ?

Kakɔna kakoka ewo kele la so ka lushi la Jehowa totshutshuya dia nsala?

22 Ohokanyiya woho wayolomɔlomɔ Yeso dia nɔmbɔla ɔlɔshɛlɔ w’atunyi waki Nzambi ndo nkokɛ wanɛ woka She ngandji ndo wokambɛ. Ohokanyiya nto woho wayoyaoka akitami l’etena kɛsɔ. L’etena kɛmɔtshi la ntondo ka Aramangɛdɔna ntatɛ, atshikadi wa l’atei awɔ wanɛ wayonga la nkɛtɛ wayolwama otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo dia lofulo la 144 000 koka dia ndɔsha kaamɛ la Yeso. (Ɛny. 17:12-14) Aha la taamu, efula k’akitami wakonge la diɔtɔnganelo dia dimɛna la ɛkɔkɔ ekina etena kakawakambaka kaamɛ lo nshi y’ekomelo. L’etena kɛsɔ, akitami wayonga la lowandji ndo la wolo wa nshimbɛ wanɛ wakaasukɛ la kɔlamelo tshɛ etena kakiwɔ l’ekakatanu.​—Mat. 25:31-40.

23 Andjelo wayoyala etenyi kɛmɔtshi k’alembe wa l’olongo waki Yeso. (2 Tɛs. 1:7; Ɛny. 19:14) Vɔ wakookimanyiya dia mbitshanya Satana l’ɛdiɛngɛ ande oma l’olongo. (Ɛny. 12:7-9) Ndo vɔ wakakimanyiya dia ntshumanya wanɛ walanga ntɛmɔla Jehowa la nkɛtɛ. (Ɛny. 14:6, 7) Ande dui dia dimɛna diayonga dia Jehowa mbetawɔ dia andjelo nkokɛ anto wa kɔlamelo asɔ lee! Kɛnɛ koleki ohomba ele, alembe tshɛ wa Jehowa wayokondja diɛsɛ dia nkidia ndo nyindja lokombo kana lokumu lande lo mbisha lonya dia ndanya atunyi ande.​—Mat. 6:9, 10.

24. Kakɔna kayosala olui a woke w’ɛkɔkɔ ekina?

24 Lo monga l’alembe wele la wolo efula asɔ wele suke dia mbakokɛ, anto wa l’olui a woke w’ɛkɔkɔ ekina hawotonga l’ɔkɔkɔ wa mboka wɔma. Lo mɛtɛ, vɔ ‘wayokeketala ndo wayonga la dihonga, nɛ dia etshungwelo kawɔ kaya suke.’ (Luka 21:28) Ekɔ ohomba dia la ntondo ka lushi la Jehowa ndja, sho nkimanyiya anto efula dia mbeya ndo nanga Shɛso kele la kɛtshi ndo kakokɛ!​—Adia Zɛfaniya 2:2, 3.

Lo Aramangɛdɔna, ekambi wa Jehowa hawotɔlɔ ta. Andjelo wayowakokɛ etena kayɔlɔshana andɔshi lam’asawɔ.​—Ɛzk. 38:21 (Enda odingɔ 22-24)

25. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo tshapita yayela?

25 Etombelo wonga l’ata w’ana w’anto ele ofukutanu ndo paa. Koko, etombelo wayonga la ta dia Aramangɛdɔna ele ofukutanu hatonga ndo ɔngɛnɔngɛnɔ kayonga. Ngande wayonga akambo lam’ayokomɛ nkɛlɛ ka Jehowa, kayokaloya andɔshi ande w’ata tokuwa tawɔ ta ta l’ahoso ndo kayokomɛ akambo tshɛ wendana la ta dia woke? Tayɔsɛdingola nshi yayaye ya diambo shɔ lo tshapita yayela.