1-3. a) Lande na kambaamba Ɛzɛkiyɛlɛ, ndo wetshelo akɔna wamondokondja lo kɛnɛ kendana l’elanyelo ka Jɛrusalɛma? b) Ambola akɔna wayotɔsɛdingola?

ƐZƐKIYƐLƐ ambaamba efula! Nde oma la mɛna ɛnɛlɔ k’akambo wa wɔnɔnyi wa waa apɔsta w’ase Juda wakasalemaka lo tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma. * Atɔmbɔki asɔ wakadje dihole diakalɔmbɔmaka ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi l’Isariyɛlɛ mindo. Koko mindo shɔ kokomɛ tsho lo tɛmpɛlɔ. Wodja wa Juda wakalole tɔɔ l’awui wa ngala kambotamba elelo. Dia mɛnya dia anto ande wakandasɔnɛ wakoonyangiya efula lo kɛnɛ kakawasalaka, Jehowa akatɛ Ɛzɛkiyɛlɛ ate: “Dimi layosala akambo la nkɛlɛ.”​—Ɛzk. 8:17, 18.

² Ande paa kaki la Ɛzɛkiyɛlɛ dia mbeya ɔnɛ Jehowa amboka Jɛrusalɛma la tɛmpɛlɔ kayɔ kaki ekila nkɛlɛ ndo ayowalanya lee! Aha la taamu, Ɛzɛkiyɛlɛ akayambolaka ɔnɛ: ‘Kakɔna kayokomɛ anto wele la kɔlamelo wele l’osomba? Onde vɔ wayoshimbamɛ? Naka ngasɔ, lo woho akɔna?’ Ɛzɛkiyɛlɛ akahombe nkondja ekadimwelo lo ambola asɔ aha la mbeta edja efula. Kam’akandoke dikambo dia dilanya dia wolo diendana la Jɛrusalɛma, nde akoke dui dia wolo dielɛ wanɛ wakahombe mbela dilanya dia Nzambi. (Ɛzk. 9:1) Lam’akatatetemalaka ɛnɛlɔ, omvutshi ɔsɔ akashihodia  ɔnɛ wanɛ wakoka wayohandɔ lo elanyelo ka Jɛrusalɛma. Eelo, wanɛ wakoka wayohandɔ!

³ Oko weso l’etena k’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ, sho lawɔ koka ndjambola dikambo diendana l’ohandwelo lo mfɔnu ka woke kayasukana. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole ambola anɛ: 1) Kakɔna kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ oma laasɔ l’ɛnɛlɔ kɛnɛ? 2) Ngande wakakotshama ɛnɛlɔ kɛnɛ lo nshi yande? 3) Kakɔna kalembetshiya ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya kɛnɛ lo nshi yaso nyɛ?

4. Kɔndɔla kɛnɛ kakɛnyi ndo kakoke Ɛzɛkiyɛlɛ oma laasɔ lo ɛnɛlɔ.

⁴ Kakɔna kakɛnyi ndo kakoke Ɛzɛkiyɛlɛ oma laasɔ l’ɛnɛlɔ kɛnɛ? (Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 9:1-11.) Apami esambele wakasukana “oma lo lɛkɛ la soko dia la diko diɛlane la nɔrdɛ,” ondo sukana la lɛnɛ aki djembetelo ya ekishi ka kandjema kana lɛnɛ akalelaka wamato jambizambi Tamuza. (Ɛzk. 8:3, 14) Apami esambele asɔ wakɔtɔ lo sɛkɛ dia l’etei dia tɛmpɛlɔ ndo wakemala suke la elambwelo k’elambo ka nkonga. Koko apami asɔ komonga lɛsɔ dia nambola olambo. Laasɔ ko Jehowa hayetawɔ elambo wakalambɔmaka lo tɛmpɛlɔ kɛsɔ. Apami asamalo l’atei awɔ wakemala “onto la onto okime ehomɔ kande ka ta ka ntɛtshatɛtsha lo lonya lande.” Pami k’esambele aki l’ɛnamelo kotshikitanyi. Nde akalɔtɛ ahɔndɔ wa linɛnɛ ndo nde komonga la ehomɔ ka ta koko aki la “ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ.”

5, 6. Kakɔna kakokaso mbuta lo kɛnɛ kendana la wanɛ wakadjama djembetelo? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

⁵ Kakɔna kakahombe pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda nsala? Nde akalongola ɔkɛndɛ wa woke oma le Jehowa ndamɛ etena kakandawotɛ ɔnɛ: “Eteta lo osomba w’otondo, lo Jɛrusalɛma kele odje djembetelo lo ekoko w’anto wakiyana ndo wakuma akumu l’ɔtɛ wa akambo tshɛ wa wɔnɔnyi wasalema lo osomba.” Ondo l’etena kɛsɔ, Ɛzɛkiyɛlɛ akohɔ kɛnɛ kakasale ambutshi wa kɔlamelo w’ase Isariyɛlɛ wanɛ wakadje djembetelo ya dikila la diko ka asoko awɔ ndo lo dikundji dia lo asoko awɔ oko djembetelo yakɛnyaka dia anawɔ wa nondo wakahombe mpandɔ oma l’elanyelo. (Eto. 12:7, 22, 23) Lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, onde djembetelo ya l’okoko y’oma le pami kaki la ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda yakahombe monga l’oyango akɔ waamɛ, mbuta ate djembetelo y’ɔnɛ onto lele la yɔ ayohandɔ l’elanyelo ka Jɛrusalɛma?

⁶ Okadimwelo wekɔ hwe etena kasɛdingolaso oyango waki la djembetelo shɔ. Djembetelo shɔ yakadjamaka lo ekoko wa wanɛ ‘wakakiyanaka ndo wakakumaka akumu’ l’ɔtɛ w’akambo wa wɔnɔnyi ‘wakasalemaka l’osomba.’ Kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo dia wanɛ wakadjama djembetelo asɔ? Ntondotondo, vɔ wakanyange efula, aha tsho l’ɔtɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi wakasalemaka lo tɛmpɛlɔ, koko l’ɔtɛ w’awui wa ngala, wa mindo ndo l’ɔtɛ w’awui  wa kɔlɔ wakalole la Jɛrusalɛma. (Ɛzk. 22:9-12) Laadiko dia laasɔ, vɔ wakakɛnɛmɔlaka nsaki yawɔ. Ɛtɛkɛta ndo etsha w’anto waki l’etema w’ɛlɔlɔ asɔ wakɛnyaka aha la taamu lonyangu lawɔ lo kɛnɛ kakasalemaka lo wodja ndo omamemelo awɔ lo ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Lo kɛtshi kande, Jehowa akahombe shimbɛ anto asɔ.

7, 8. Ngande wakakotsha apami waki la dihomɔ dia ta dia ntɛtshatɛtsha ɔkɛndɛ awɔ, ndo kakɔna kakayosalemaka?

⁷ Ko, ngande wakahombe apami asamalo waki la dihomɔ dia ta dia ntɛtshatɛtsha nkotsha ɔkɛndɛ awɔ? Ɛzɛkiyɛlɛ akoke Jehowa adjangɛ anto asɔ ɔnɛ: Nyoyele pami kele la ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda ndo nyodiake onto tshɛ, onyake wanɛ wele la djembetelo lo ekoko awɔ. Jehowa akawatɛ ate: “Nyotate oma lo tɛmpɛlɔ kami k’ekila.” (Ɛzk. 9:6) Wanɛ wakahombe mbela dilanya wakahombe ntatɛ l’olimu awɔ la Jɛrusalɛma, ntondotondo lo tɛmpɛlɔ kaki kaya bu nto ekila le Jehowa. Anto wa ntondo wakahombe ndjakema aki “dikumanyi diaki la ntondo ka luudu lakɔ,” mbuta ate  dikumanyi 70 dia l’Isariyɛlɛ wanɛ waki lo tɛmpɛlɔ ndo wakalambolaka tozambizambi ta kashi olambo wa tshɔ.​—Ɛzk. 8:11, 12; 9:6.

⁸ Ko kakɔna kakayosalemaka? Etena kakatetemalaka Ɛzɛkiyɛlɛ menda ndo mpokamɛ, pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda akasha Jehowa alapɔlɔ lo mbotɛ ɔnɛ: “Dimi lambosala paka oko wakayambidjangɛ.” (Ɛzk. 9:11) Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakasalema akambo lo kɛnɛ kendana la wanɛ wakadjasɛka la Jɛrusalɛma? Onde ekɔ anto amɔtshi waki la kɔlamelo wakahandɔ etena kakalanyema Jɛrusalɛma?’

9, 10. Waa na waki l’atei w’anto wa kɔlamelo wakashimbamɛ l’elanyelo ka Jɛrusalɛma, ndo kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo diawɔ?

⁹ Adia 2 Ɛkɔndɔ 36:17-20. Prɔfɛsiya ka Ɛzɛkiyɛlɛ kakakotshama lo 607 N.T.D. etena kakalanya alembe w’ase Babilɔna Jɛrusalɛma la tɛmpɛlɔ kayɔ. L’ɛnyɛlɔ ka “dikɔhɔ . . . lo anya wa Jehowa,” ase Babilɔna waki dihomɔ diakakambe Jehowa la diɔ dia mbisha ase Jɛrusalɛma waki komonga la kɔlamelo dilanya. (Jɛr. 51:7) Onde anto tshɛ mbakadiakema? Ndooko. Ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ kakatatshi di’anto amɔtshi takawahombe ndjakema oma le ase Babilɔna.​—Eta. 18:22-33; 2 Pe. 2:9.

¹⁰ Anto amɔtshi waki la kɔlamelo wakashimbamɛ, ɛnyɛlɔ oko aseka Rɛkabɛ, Ɛbɛdɛ-Mɛlɛkɛ ose Etiyɔpiya, omvutshi Jɛrɛmiya ndo Baruka laki sekeletɛlɛ kande. (Jɛr. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Oma lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, sho koka mbuta di’anto asɔ ‘wakakiyanaka ndo wakakumaka akumu’ l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakasalemaka la Jɛrusalɛma. (Ɛzk. 9:4) La ntondo k’elanyelo, vɔ wakɛnya dia wakatonaka l’otema ɔtɔi awui wa kɔlɔ ndo wakɛnya omamemelo awɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, ndo lo nsala ngasɔ, vɔ wakɔtɔ l’ɔnɔngɔ wa wanɛ wakashimbamɛ.

11. Apami asamalo waki la dihomɔ dia ta dia ntɛtshatɛtsha ndo pami kaki la ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ waki didjidji dia waa na?

¹¹ Onde anto waki la kɔlamelo asɔ wakadjama djembetelo ya mɛtɛ mɛtɛ dia shimbamɛ? Ndooko ɔkɔndɔ wɛnya dia Ɛzɛkiyɛlɛ kana omvutshi okina akatshu la Jɛrusalɛma ndo akatodja djembetelo ya mɛtɛ mɛtɛ lo ekoko wa wanɛ waki la kɔlamelo. Ɔnkɔnɛ, mɛnamaka dia ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ mɛnyaka kɛnɛ kakete l’olongo lɛnɛ ahakoke anto mɛna. Pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ ndo apami asamalo waki la dihomɔ dia ntɛtshatɛtsha wa lo ɛnɛlɔ waki didjidji dia ditongami dia lo nyuma dia Jehowa diele la kɔlamelo, wanɛ wonga nshi tshɛ suke dia nkotsha lolango lande. (Os. 103:20, 21) Aha la taamu, Jehowa akakambe l’andjelo ande dia mbela kilombo le ase Jɛrusalɛma waki komonga la kɔlamelo. Lo mbidja djembetelo ya didjidji lo ekoko w’anto wele takawahombe ndjakema, akɛnya dia aha anto tshɛ mbakahombe ndjakema.

12, 13. a) Lande na kele Jehowa akatshulwɛ Jɛrusalɛma nkɛlɛ kande ndo lande na kakokaso nongamɛ nkɛlɛ kakɔ kaamɛ lo nshi yaso nyɛ? b) Onde Lokristokristo mbele didjidji di’ase Jɛrusalɛma waki komonga la kɔlamelo? Lembetshiya. (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde Lokristokristo lekɔ didjidji dia Jɛrusalɛma?”)

¹² Keema edja, tayɛna kilombo ka Nzambi kele tatɛnaka ndooko lushi, mbuta ate, “mfɔnu ka woke kayoyala woho wahatayalaka oma ko etatelo k’andja polo ndo kakianɛ ndo woho wahayalaki nto.” (Mat. 24:21) Etena kakongaso ekambokambo kɛsɔ, ambola amɔtshi w’ohomba monyiyamaka: Onde anto amɔtshi wayohandɔ l’elanyelo kayaye kɛsɔ? Onde atɛmɔdi wa Jehowa wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wayodjama lo yoho mɔtshi djembetelo dia vɔ shimbamɛ? L’ɛtɛkɛta ekina, onde ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya ka Ɛzɛkiyɛlɛ ka pami kele l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda kekɔ lo kotshama lo nshi yaso nyɛ? Okadimwelo lo ambola asato anɛ ele ɔnɛ, eelo. Lande na kakokaso mbuta ngasɔ? Dia mbeya lande na, nyɛsɔ tokalole lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ.

¹³ Onde wɛ mbohɔka lande na kakoke Jehowa Jɛrusalɛma y’edjedja nkɛlɛ? Tonyomenda nto lo Ɛzɛkiyɛlɛ 9:8, 9. (Adia.) Etena kakoke Ɛzɛkiyɛlɛ wɔma ɔnɛ elanyelo ka Jɛrusalɛma kakakoke nshila “atshikadi tshɛ wa Isariyɛlɛ” oshiki, Jehowa akɛnya ɛkɔkɔ ɛnɛi wa kilombo kɛsɔ: Ɔkɔkɔ wa ntondo, “munga” ka wodja kaki “woke woke efula.” * Ɔkɔkɔ wa hende, wodja wa Juda ‘wakalole tɔɔ la ɔkɛdiɛlɔ wa dikila.’ Ɔkɔkɔ wa sato, Jɛrusalɛma kapitalɛ ka diolelo dia Juda ‘kakalole tɔɔ la awui wa kɔlɔ.’ Ɔkɔkɔ wa nɛi, anto wakashaka tɛkɛ nɛndɛ lo kɔlɔ yakawasalaka lo ndjaetawoya vɔamɛ dia Jehowa ‘kɔmɛnaka’ etsha awɔ wa kɔlɔ. Ɛkɔkɔ wakatshutshuya Jehowa dia mboka Jɛrusalɛma y’edjedja nkɛlɛ mbootshutshuya dia mboka andja wa nshi nyɛ nkɛlɛ. Lo mɛtɛ, lam’ele Jehowa ekɔ “ɔnɛ lahakadimɔ ndo lahatshikitana,” kɛnɛ kakookonya dia mboka nkɛlɛ ka losembwe lo nshi ya Ɛzɛkiyɛlɛ kayowokonya dia mboka nkɛlɛ ka ngasɔ lo nshi yaso nyɛ. (Jak. 1:17; Mal. 3:6) Ɔnkɔnɛ, sho koka nongamɛ dia apami asamalo waki la dihomɔ dia ta dia ntɛtshatɛtsha ndo pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wayokamba olimu akɔ waamɛ lo nshi yaso nyɛ.

14, 15. Bɛnyɛlɔ diakɔna diɛnya dia Jehowa pɛmɔlaka anto la ntondo k’elanyelo?

¹⁴ Ko ngande wakotshama ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya k’Ɛzɛkiyɛlɛ lo nshi yaso nyɛ? Naka sho menda woho wakakotshama ɛnɛlɔ kɛsɔ lo nshi yakete, kete sho koka nkondja wetshelo lo woho wakotshama ɛnɛlɔ kɛsɔ kakianɛ ndo woho wayotokotshama lo nshi yayaye. Tɔsɛdingole awui amɔtshi wambotɛna kana wayotɛna l’okotshamelo wa prɔfɛsiya ka Ɛzɛkiyɛlɛ.

¹⁵ Jehowa pɛmɔlaka anto la ntondo k’elanyelo. Oko wakatɛnyi lo tshapita 11 ya dibuku nɛ, Jehowa akatome Ɛzɛkiyɛlɛ oko “djamu ya luudu la Isariyɛlɛ.” (Ɛzk. 3:17-19) Ntatɛ lo 613 N.T.D., Ɛzɛkiyɛlɛ akewola Isariyɛlɛ hwe dia elanyelo kaki suke la mbakomɛ. Amvutshi akina, mbidja ndo Isaya, Jɛrɛmiya vɔ lawɔ wakahɛmɔla anto lo dikambo dia mpokoso kakahombe komɛ Jɛrusalɛma. (Isa. 39:6, 7; Jɛr. 25:8, 9, 11) Lo nshi yaso nyɛ, Jehowa lo tshimbo  ya Kristo ekɔ lo nkamba la djui ya tshitshɛ ya akitami aha tsho dia ndesha atɛmɔdi wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, mbuta ate ase luudu lande, koko ndo dia mpɛmɔla anto akina lo kɛnɛ kendana la mfɔnu ka woke kayasukana.​—Mat. 24:45.

16. Oko weso ekambi wa Jehowa, onde sho mbidjaka wanɛ wayoshimbamɛ djembetelo? Lembetshiya.

¹⁶ Ekambi wa Jehowa hawodje wanɛ wayoshimbamɛ djembetelo. Tohɔ dia Ɛzɛkiyɛlɛ kotomama la Jɛrusalɛma dia todja anto akina djembetelo dia shimbamɛ. Woho akɔ waamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, ekambi wa Jehowa hawotomama dia mbidja anto wakoka shimbamɛ djembetelo. Koko lam’ele tekɔ anto wa lo luudu la lo nyuma la Kristo, tekɔ l’ɔkɛndɛ wa nsambisha. Sho mɛnyaka dia sho mbɔsaka ɔkɛndɛ ɔsɔ la nɛmɔ lo nsambisha l’ohetoheto tshɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi ndo lo monga suke dia mpɛmɔla anto ɔnɛ andja wa kɔlɔ ɔnɛ wayanga komɛ kem’edja. (Mat. 24:14; 28:18-20) Lo nsala ngasɔ, sho mbishaka lonya dia nkimanyiya anto w’etema ɛlɔlɔ dia vɔ mbɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi.​—1 Tim. 4:16.

17. Kakɔna kahomba anto nsala kakianɛ dia vɔ mbidjama djembetelo ya ndjoshimbamɛ lo nshi yayaye?

¹⁷ Dia shimbamɛ l’elanyelo kayaye, anto pombaka mɛnya nshi nyɛ dia wekɔ la mbetawɔ. Oko wakatadiɛnyi, wanɛ wakashimbamɛ l’elanyelo ka Jɛrusalɛma lo 607 N.T.D. wakɛnya l’otema ɔtɔi la ntondo dia wakahetshaka awui wa kɔlɔ ndo wakɛnya omamemelo awɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ngasɔ mbediɔ ndo ɛlɔ kɛnɛ. La ntondo k’elanyelo ndja, anto pombaka ‘nkiyana ndo nkuma akumu’ mbuta ate ndjakiyanya efula l’ɔtɛ wasalema awui wa kɔlɔ l’andja ɔnɛ.  Ndo lo dihole dia mbishɛ nsaki yawɔ, vɔ pombaka mɛnya oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha omamemelo awɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ngande wakokawɔ nsala dui sɔ? Vɔ pombaka mbetawɔ esambishelo kasalema nshi nyɛ, ntetemala ndɔta lonto lele oko la Kristo, batizama oko djembetelo yɛnya ndjakimɔ kawɔ le Jehowa ndo sukɛ anango Kristo la kɔlamelo tshɛ. (Ɛzk. 9:4; Mat. 25:34-40; Ɛf. 4:22-24; 1 Pe. 3:21) Paka wanɛ wasala ngasɔ nshi nyɛ ndo wayɔtɔ lo mfɔnu ka woke oko atɛmɔdi wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi mbayodjama djembetelo dia shimbamɛ.

18. a) Ngande ndo etena kakɔna kayodja Yeso Kristo wanɛ wakoka djembetelo? b) Onde akitami wa kɔlamelo pombaka mbidjama djembetelo? Lembetshiya.

¹⁸ Wodjelo wa djembetelo wa wanɛ wakoka wayosalema l’olongo. Lo nshi ya Ɛzɛkiyɛlɛ, andjelo waki l’ɔkɛndɛ wa mbidja djembetelo le wanɛ waki la kɔlamelo dia ndjoshimbamɛ. L’okotshamelo wa nshi nyɛ, pami kele la ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ ekɔ didjidji dia Yeso Kristo etena kayondoya lo “lotombo lande” oko Shushi ya wedja tshɛ. (Mat. 25:31-33) Oyelo wa Yeso ɔsɔ wayosalema lo mfɔnu ka woke l’ɔkɔngɔ w’elanyelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. * L’etena k’ohomba kɛsɔ, yema tshitshɛ la ntondo ka Aramangɛdɔna ntatɛ, Yeso ayolombosha anto oko ɛkɔkɔ kana mbudi. Anto wa lo “olui a woke w’anto” wayolomboshama kana wayodjama djembetelo oko ɛkɔkɔ ndo kɛsɔ ayɛnya dia vɔ “wayotshɔ lo lɔsɛnɔ la pondjo.” (Ɛny. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Ko kakɔna kayokomɛ akitami wa kɔlamelo? Vɔ bu l’ohomba wa mbidjama djembetelo  ya shimbamɛ lo Aramangɛdɔna. Koko, vɔ wayolongola djembetelo yawɔ y’ekomelo la ntondo ka vɔ mvɔ kana la ntondo ka mfɔnu ka woke ntatɛ. Oma laasɔ, l’etena kɛmɔtshi la ntondo ka Aramangɛdɔna ntatɛ, vɔ wayolɔ dia mbidɛ l’olongo.​—Ɛny. 7:1-3.

19. Waa na wayonga kaamɛ la Yeso dia ndanya dikongɛ nɛ di’akambo? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Kiyana ndo kuma akumu, mbidja djembetelo, ntɛtshatɛtsha etena kakɔna ndo woho akɔna?”)

¹⁹ Yeso Kristo Nkum’ekanga ka l’olongo l’alembe ande wa l’olongo wayela kilombo le dikongɛ nɛ di’akambo. Lo ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ, apami asamalo waki la dihomɔ dia ta dia ntɛtshatɛtsha wakayotatɛ l’elanyelo paka l’ɔkɔngɔ wa pami kaki l’ahɔndɔ wa linɛnɛ nshidiya olimu ande wa mbidja djembetelo. (Ɛzk. 9:4-7) Woho akɔ waamɛ mbele, elanyelo ka lo nshi yayaye kayotatɛ l’ɔkɔngɔ wa Yeso nombosha anto wa lo wedja tshɛ ndo mbidja ɛkɔkɔ djembetelo dia vɔ ndjoshimbamɛ. Oma laasɔ, lo ta dia Aramangɛdɔna Yeso ayɔlɔmbɔla alembe wa l’olongo, l’atei awɔ mbayonga andjelo w’ekila ndo anto 144 000 wayolɛ kaamɛ la nde dia ndɔsha andja wa kɔlɔ ɔnɛ, mbolanya tshɛ lo tshɛ ndo ntshungola atɛmɔdi wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi dia monga l’andja w’oyoyo wa losembwe.​—Ɛny. 16:14-16; 19:11-21.

20. Wetshelo akɔna w’ohomba wambotokondja oma l’ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ ka pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ?

²⁰ Ande lowando lele la so oma lo wetshelo w’ohomba wamboteka oma l’ɛnɛlɔ ka Ɛzɛkiyɛlɛ ka pami kaki l’ɔlɔndɔ w’ashi wa mukanda wa sekeletɛlɛ lee! Sho koka monga l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ Jehowa hatolanya anto w’ɛlɔlɔ kaamɛ l’akanga wa kɔlɔ. (Os. 97:10) Sho mbeyaka kɛnɛ kahombaso nsala kakianɛ dia sho mbidjama djembetelo dia ndjoshimbamɛ lo nshi yayaye. Oko weso atɛmɔdi wa Jehowa, tamboyashikikɛ dia ndjasha tshɛ dia mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mpɛmɔla anto wakiyana ndo wakuma akumu l’ɔtɛ w’akambo wa kɔlɔ wa l’andja wa Satana. Lo nsala ngasɔ, sho koka monga la diɛsɛ dia nkimanyiya wanɛ wele “suke dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ wakonya lo lɔsɛnɔ la pondjo” dia monga kaamɛ la so l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo lo nsala ngasɔ, wayɔtɔ l’ɔnɔngɔ wa wanɛ wadjama djembetelo dia shimbamɛ ndo mbɔtɔ l’andja w’oyoyo wa losembwe wa Nzambi.​—Ets. 13:48.