1-3. a) Dui diakɔna diakayange konya di’etshumanelo k’oyoyo k’Akristo mbatɔna? b) Wahɔ akɔna wakokaso nkondja lo nsɛdingola ɔkɔndɔ ɔnɛ wa lo dibuku di’Etsha?

 PƆƆLƆ la Barnabasɛ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ waheyama mbuta lam’akawakalola l’osomba w’Atiyɔka wa la Suriya oma lo lɔkɛndɔ lawɔ la ntondo la misiɔnɛrɛ. Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula nɛ dia Jehowa “akadiholɛ ase wedja lokuke dia vɔ monga la mbetawɔ.” (Ets. 14:26, 27) Lo mɛtɛ, lokumu l’ɔlɔlɔ lakadiangana l’Atiyɔka w’otondo ndo “lokema” l’ase Wedja lakakotshama l’etshumanelo ka lɛkɔ.​—Ets. 11:20-26.

² Losango la dimɛna lendana l’ohamelo ɔsɔ lakakome esadi eto la Judeya. Koko lo dihole di’anto tshɛ ngɛnangɛna, dui sɔ diakela taamu taha pe ta wonyelo wa mpota. Diɔtɔnganelo diakɔna diakahombe monga lam’asa ambetawudi w’ase Juda la wanɛ waki komonga ase Juda? Ndo wanɛ waki komonga ase Juda, ngande wakawahombe mbɔsa Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ? Dui sɔ diakela taamu takayokoma wolo efula polo lo ndjodja etshumanelo k’Akristo lo waale wa mbatɔna. Ngande wakahombe okakatanu ɔsɔ kandɔma?

³ Tayokondja wetshelo w’ohomba efula lo nsɛdingola dui sɔ diɔtɛkɛtami lo dibuku di’Etsha. Kɛsɔ koka tokimanyiya dia nsala akambo la lomba etena katomba dui diayanga mbidja diatɔnelo.

4. Naa tokanyi ta kɔlɔ takasukɛka ambetawudi amɔtshi ndo dui sɔ monyiyaka dimbola diakɔna?

⁴ Ombeki Luka akafunde ate: “Apami amɔtshi wakaye oma la Judeya [oya l’Atiyɔka] wakatatɛ mbetsha anangɛso vate: ‘Naka hanyonyisha mpota lo ndjela mbekelo ka Mɔsɛ, kete hanyokoke shimbamɛ.’” (Ets. 15:1) Bible hatshi dia kana “apami . . . wakaye oma la Judeya” asɔ waki Afarisɛ ntondo ka vɔ ndjokoma Akristo. Koko lo weho akɔ tshɛ, mɛnamaka dia vɔ wakasɛngiyama oma lo tokanyi ta yaato y’ɔtɛmwɛlɔ y’ase Juda shɔ. Ndo nto, ondo vɔ wakasɛmɛ dia wekɔ lo ntɛkɛta lo lokombo l’apɔstɔlɔ la  dikumanyi diaki la Jɛrusalɛma. (Ets. 15:23, 24) Ko lande na kakatetemala ambetawudi w’ase Juda nsukɛ kanyi ya wonyelo wa mpota ɛnɔnyi oko 13 l’ɔkɔngɔ wa nyuma ka Nzambi mbutɛ ɔpɔstɔlɔ Petero dia nongola ase Wedja waki kominya mpota l’etshumanelo k’Akristo? a​—Ets. 10:24-29, 44-48.

5, 6. a) Lande na kele ondo Akristo amɔtshi w’ase Juda wakatshininala lo dikambo dia wonyelo wa mpota? b) Onde sheke ya wonyelo wa mpota yekɔ etenyi kɛmɔtshi ka lo sheke y’Abrahama? Lembetshiya. (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

⁵ L’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ efula. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, Jehowa ndamɛ mbakahɔhɔla wonyelo wa mpota le apami oko djembetelo ya diɔtɔnganelo dia laande la nde. Wonyelo wa mpota wakatatɛ la ntondo ka sheke y’ɛlɛmbɛ, koko wakayongaka lo sheke y’ɛlɛmbɛ ndo wonyelo wa mpota wakatatɛ le Abrahama l’ase luudu lande. b (Lɛw. 12:2, 3) Lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, kaanga angɛndangɛnda wakahombaka minya mpota la ntondo ka vɔ nkondja waɛsɛ wele oko ndɛ dambo di’Elekanelo. (Eto. 12:43, 44, 48, 49) L’ekanelo kaki l’ase Juda, pami kaki kominya mpota aki mindo ndo akahetshamaka.​—Isa. 52:1.

⁶ Ɔnkɔnɛ, akalɔmbamaka di’ambetawudi w’ase Juda monga la mbetawɔ ndo l’okitshakitsha dia ndjaɔtɔnganyiya l’akambo wa mɛtɛ w’eyoyo. Sheke y’oyoyo yakayɔhɛna sheke y’ɛlɛmbɛ, ɔnkɔnɛ mbotɔ oko ose Juda kokonyaka nto onto mbala kakɔ ɔtɔi okambi wa Nzambi. Akristo w’ase Juda wakadjasɛka lo ngelo y’ase Juda ndo ambetawudi wa la Judeya wakahombe monga la dihonga dia mbetawɔ Kristo ndo mbetawɔ ase Wedja waki kominya mpota oko asekawɔ ambetawudi.​—Jɛr. 31:31-33; Luka 22:20.

7. Naa akambo wa mɛtɛ wele “apami . . . wakaye oma la Judeya” koshihodiaka?

⁷ Lo mɛtɛ, atɔndɔ wa Nzambi watatshikitana. Diakɔ diele sheke y’oyoyo yaki l’awui amɔtshi wa l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Mat. 22:36-40) Ɛnyɛlɔ, lo kɛnɛ kendana la wonyelo wa mpota, Pɔɔlɔ akayofundaka l’ɔkɔngɔ diko ate: “Ɔnɛ lele ose Juda ekɔ la l’etei ndo wonyelo ande wa mpota wekɔ wa l’etei k’otema oma le nyuma, koko aha oma lo Ɛlɛmbɛ.” (Rɔmɔ 2:29; Eoh. 10:16) “Apami . . . wakaye oma la Judeya” koshihodiaka akambo wa mɛtɛ asɔ ndo wakate dia ndooko lushi lakatola Nzambi ɔlɛmbɛ wa wonyelo wa mpota. Onde vɔ wayolanga mbeya ɔkɔkɔ?

8. Lande na kakawatɔlɛ okakatanu wa wonyelo wa mpota le olui-walɔmbɔla waki la Jɛrusalɛma?

⁸ Luka tetemalaka mbuta ɔnɛ: “L’ɔkɔngɔ wa Pɔɔlɔ la Barnabasɛ mbidjana taamu ta wolo ndo nkakatana efula la wɔ [apami “wakaye oma la Judeya”] wakayɔsaka yɛdikɔ ya Pɔɔlɔ la Barnabasɛ ndo anto akina ntshɔ le apɔstɔlɔ la dikumanyi  la Jɛrusalɛma dia vɔ towatɛ okakatanu ɔsɔ.” c (Ets. 15:2) ‘Taamu ndo okakatanu wa wolo’ ɔsɔ akɛnya hwe woho wakawayaokaka ndo eshikikelo kaki l’anto wa lo wedi akɔ ehende ndo etshumanelo ka l’Atiyɔka kokoka nkandola okakatanu akɔ. Dia mbidja wɔladi ndo nama kaamɛ, etshumanelo kakakongɛ dia ntɔla okakatanu akɔ “le apɔstɔlɔ la dikumanyi la Jɛrusalɛma,” wanɛ wakakengaka olui-walɔmbɔla. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le dikumanyi diaki l’Atiyɔka?

9, 10. Naa ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakatotshikɛ anangɛso wa l’Atiyɔka, Pɔɔlɔ ndo Barnabasɛ?

⁹ Wetshelo ɔmɔtshi w’ohomba wakondjaso ele sho pombaka ndjaɛkɛ le okongamelo wa Nzambi. Tɔsɛdingole dui nɛ: Anangɛso wa l’Atiyɔka wakeyaka dia ase olui-walɔmbɔla tshɛ waki Akristo w’ase Juda. Koko, vɔ waki la wɛkamu ɔnɛ olui-walɔmbɔla wayokandola okakatanu wendana la wonyelo wa mpota lo ndjela Afundelo. Lande na? Ase etshumanelo waki l’eshikikelo dia Jehowa ayɔlɔmbɔla akambo lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila ndo ya Ɔtɛ w’etshumanelo, mbuta ate Yeso Kristo. (Mat. 28:18, 20; Ɛf. 1:22, 23) Etena katomba ekakatanu wa wolo ɛlɔ kɛnɛ, katokoyake ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’ambetawudi wa l’Atiyɔka lo ndjaɛkɛ le Olui-walɔmbɔla w’okongamelo wa Nzambi wokengami l’Akristo w’akitami.

¹⁰ Vɔ toholaka nto ohomba wa monga l’okitshakitsha ndo la solo dia lotutsha. Pɔɔlɔ la Barnabasɛ wakasɔnama oma le nyuma k’ekila dia vɔ ntshɔ le ase wedja, koko vɔ kokamba la yema ya lowandji lɔsɔ dia nkandola okakatanu wa wonyelo wa mpota wakatombe l’Atiyɔka. (Ets. 13:2, 3) Ndo nto, Pɔɔlɔ akayofundaka l’ɔkɔngɔ ate: “Dimi lakatshu [la Jɛrusalɛma] l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakambisholɛ Nzambi.” Kɛsɔ mɛnyaka dia nde akalɔmbɔma la nyuma ka Nzambi lo dikambo sɔ. (Ngal. 2:2) Ɛlɔ kɛnɛ, dikumanyi salaka la wolo dia monga  l’okitshakitsha ndo la solo dia lotutsha etena katomba akambo wakoka konya di’ase etshumanelo mbatɔna. Lo dihole dia ntondja ewanu, vɔ nyangaka ekimanyielo le Jehowa lo nsɛdingola Afundelo ndo ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo.​—Flpɛ. 2:2, 3.

11, 12. Lande na kele ekɔ ohomba mendɛ le Jehowa?

¹¹ Tena dimɔtshi, sho pombaka mendɛ le Jehowa dia nde mbisha elembetshielo wokɛma hwe lo dikambo dimɔtshi. Tohɔ di’anangɛso wa lo nshi ya Pɔɔlɔ wakahombe nkonga polo lo 49 T.D., mbuta ate ɛnɔnyi oko 13 ntatɛ etena kakakitama Kɔnɛliyo esɔ lo 36 T.D., dia Jehowa ndjokandola dikambo dia mbeya kana ase Wedja wakahombe minya mpota kana bu. Lande na edja efula ngasɔ? Ondo Nzambi akalange mbisha ase Juda w’etema ɛlɔlɔ etena k’otale dia vɔ ndjaɔtɔnganyiya l’otshikitanu wa woke wakayala ɔsɔ. Laadiko dia laasɔ, ekomelo ka sheke y’edjedja ya wonyelo wa mpota yaki laasɔ ko yambosala ɛnɔnyi 1900 yakadje Nzambi la Abrahama, tshɛwɔ ka ngandji komonga dui dia tshitshɛ!​—Jni. 16:12.

¹² Ande diɛsɛ dia mbetshama ndo kengama oma le Shɛso lele l’olongo lele la solo dia lotutsha ndo ɔlɔlɔ lee! Etombelo w’oma lo dui sɔ mongaka nshi tshɛ amɛna ndo lo wahɔ aso. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Ɔnkɔnɛ, tatotshutshuyake anto la wolo dia paka vɔ mbetawɔ tokanyi taso, kana tatotonake dia mbetawɔ etshikitanu wendana la yoho ya nsala akambo l’okongamelo kana elembetshielo w’eyoyo w’avɛsa amɔtshi. (Ond. 7:8) Naka tambɛna dia tekɔ kaanga la yema ya kanyi ya ngasɔ, tɔlɔmbɛ Jehowa dia tɔlɔmbɔla ndo tokane yimba l’avɛsa w’amɛna wele l’Etsha 15. d

13. Ngande wakokaso mbokoya solo dia lotutsha dia Jehowa l’esambishelo?

¹³ Ohomba wa monga la solo dia lotutsha mɛnamaka etena kekaso Bible l’anto wɛna di’ekɔ wolo ntshika waetawɔ ndo mbekelo yahɔtɔnɛ l’Afundelo yalangawɔ. Lo tena dia ngasɔ, mbeyaka monga ohomba sho tshikɛ nyuma ka Nzambi etena dia tɔ nkamba l’otema w’ombeki. (1 Kɔr. 3:6, 7) Ndo nto, sho pombaka nɔmbaka dia dikambo diakɔ. Weho akɔ tshɛ, ndo l’etena kahombama, Nzambi ayotokimanyiya dia mbeya kɛnɛ kahombaso nsala.​—1 Jni. 5:14.

14, 15. Ngande wakasha etshumanelo ka l’Atiyɔka Pɔɔlɔ, Barnabasɛ ndo wanɛ wakatatshɔka la wɔ nɛmɔ, ndo ngande waki lɔkɛndɔ lawɔ tshondo y’ɔtshɔkɔ le ambetawudi?

¹⁴ Ofundji Luka tetemalaka mbuta ate: “L’ɔkɔngɔ w’ase etshumanelo mbatshindɛ yema, anto asɔ wakatetemala la lɔkɛndɔ lawɔ lo mbeta oma la Fenikiya ndo la Samariya watakɔndɔlɛ anto akambo tshɛ wendana la woho wakakome ase wedja ambetawudi, ko awui asɔ wakashaka anangɛso tshɛ ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.” (Ets. 15:3) Woho wakatshindɛ ase etshumanelo Pɔɔlɔ, Barnabasɛ ndo wanɛ wakatatshɔka la wɔ ekɔ tshelo ya ngandji k’Okristo ndo nɛmɔ  diakawawasha, ndo woho wakaakombolɛ ase etshumanelo ɛtshɔkɔ wa Nzambi. Ande ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakatotshikɛ anangɛso wa l’Atiyɔka lee! Onde wɛ mbishaka ananyɔ l’akadiyɛyɛ wa lo nyuma nɛmɔ, “djekoleko [dikumanyi] wanɛ wakamba olimu wolo lo ntɛkɛta ndo lo mbetsha”?​—1 Tim. 5:17.

¹⁵ Lam’akawatatshɔka, wanɛ wakatandaka lɔkɛndɔ waki tshondo y’ɔtshɔkɔ le asekawɔ Akristo wa la Fenikiya ndo wa la Samariya lo mbaewoya “akambo tshɛ” wakahomana lawɔ l’olimu w’esambishelo k’ase Wedja. L’atei w’anto wakaahokamɛka mbaki ondo ndo ambetawudi w’ase Juda wakalawɔ oma lo bɛtshi dia nkɛtɛ diawɔ l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Stɛfano. Woho akɔ waamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, nsango ya woho watshɔkɔla Jehowa olimu wa mbetɛ anto ambeki yekɔ kiɔkɔ y’ekeketshelo le anangɛso, djekoleko wanɛ wadiɛnɛ l’ekakatanu. Onde wɛ kondjaka wahɔ tshɛ lo tshɛ oma lo nsango shɔ lo mbɔtɔka nsanganya y’Akristo, nsanganya ya weke ndo lo mbadiaka kɛnɛ kakomɛ anangɛso l’akadiyɛso l’ɛkɔndɔ wa nsɛnɔ watondjama l’ekanda aso oyadi wa l’akatshi kana wa lo jw.org?

16. Kakɔna kɛnya dia wonyelo wa mpota akakome dui di’ohomba efula?

¹⁶ L’ɔkɔngɔ wa vɔ nkɛndakɛnda otsha lo sidɛ kilɔmɛtrɛ oko 550, wanɛ wakaye oma l’Atiyɔka wakakome lɛnɛ akawatatshɔka. Luka akafunde ate: “Lam’akawakome la Jɛrusalɛma, ase etshumanelo, apɔstɔlɔ ndo dikumanyi wakaalongola dimɛna ko vɔ wakaakɔndɔlɛ akambo efula wakasale Nzambi lo tshimbo yawɔ.” (Ets. 15:4) Koko, “anto amɔtshi w’oma lo yaato y’ɔtɛmwɛlɔ y’Afarisɛ wakakome ambetawudi wakemala oma l’ahole wakawadjasɛ ndo wakate vate: ‘Ekɔ ohomba minya anto asɔ mpota ndo mbadjangɛ dia vɔ nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ.’” (Ets. 15:5) Mbokɛmaka hwe dia dikambo dia wonyelo wa mpota w’Akristo waki komonga ase Juda akakome dui di’ohomba efula diakahombe kandɔma.

17. Waa na wakakenge olui-walɔmbɔla waki la Jɛrusalɛma, ndo lande na kaki ndo “dikumanyi” l’atei awɔ?

¹⁷ Tokedi 13:10 mbutaka ɔnɛ: “Lomba lekɔ le wanɛ wayanga alako.” Lo kɛnɛ kɔtɔnɛ la dako diokɛma hwe sɔ, “apɔstɔlɔ la dikumanyi wakasangana dia nsɛdingola dikambo [dia wonyelo wa mpota].” (Ets. 15:6) “Apɔstɔlɔ la dikumanyi” wakasale akambo oko enyimpala w’etshumanelo k’Akristo k’otondo, oko wasala  Olui-walɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ. Ko lande na kakakambaka “dikumanyi” kaamɛ l’apɔstɔlɔ? Tohɔ di’ɔpɔstɔlɔ Jakɔba akavu, ndo l’etena kɛmɔtshi ɔpɔstɔlɔ Petero aki lo lokanu. Onde awui wele oko wa ngasɔ wakakoke nkomɛ apɔstɔlɔ akina? Aki ohomba di’apami akina w’akitami wele l’akoka monga dia nkimanyiya di’ɛlɔmbwɛlɔ ntetemala monga lo yoho ya dimɛna.

18, 19. Naa ɛtɛkɛta w’eshika wakate Petero, ndo kakɔna kakahombe wanɛ wakoohokamɛka nshihodia?

¹⁸ Luka tetemalaka mbuta ate: “L’ɔkɔngɔ wa vɔ nkɛtshanya efula, Petero akemala ndo [akate] ate: ‘Analengo, nyu mbeyaka dimɛna dia oma ko etatelo, Nzambi akansɔnɛ oma l’atei anyu dia ase wedja woke ɔtɛkɛta wa lokumu l’ɔlɔlɔ oma l’onyɔ ami ndo wonge la mbetawɔ. Nzambi leya otema akɛnya dia nde ambowaetawɔ lo mbasha nyuma k’ekila oko wakandatosha ndo sho. Nde hasale ndooko otshikitanu lam’asaso la wɔ, koko nde akɛdia etema awɔ l’ekimanyielo ka mbetawɔ.’” (Ets. 15:7-9) Lo ndjela dibuku dimɔtshi, tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “nkɛtshanya efula” lo divɛsa dia 7, koka mbela nto kanyi ya “nsala eyangelo; nsala akɛtɛ.” Mɛnamaka di’anangɛso waki la tokanyi t’amɛna, koko totshikitanyi, ndo wakatikɛnɛmɔla aha la mutshamutsha onyɔ.

¹⁹ Ɛtɛkɛta w’eshika wa Petero wakohola anto dia nde aki laawɔ etena kakakome ase Wedja wa ntondo ambetawudi, mbuta ate etena kakakitama Kɔnɛliyo l’ase luudu lande nyuma k’ekila lo 36 T.D. Ko naka Jehowa hayosala otshikitanu lam’asa ose Juda la ɔnɛ lele bu ose Juda, lotshungɔ lakɔna lele l’anto la nsala dui sɔ? Ndo nto, monga la mbetawɔ le Kristo mbakɛdiaka etema w’ambetawudi, koko aha okitanyielo w’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ.​—Ngal. 2:16.

20. Lo woho akɔna wele wanɛ wakasukɛka wonyelo wa mpota ‘wakadjaka Nzambi l’ohemba’?

²⁰ Oma lo kɛnɛ kahakoke mbidja taamu k’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo kɛnɛ kakɛnya nyuma k’ekila, Petero akakomiya lo mbuta ɔnɛ: “Ko lande na konyodja Nzambi l’ohemba lo mbidja lo nkingo y’ambeki lɔkɔhɔ lele watshɛso kana shoamɛ kokoka mɛmba? Koko, oko weso la mbetawɔ dia shimbamɛ oma lo ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika wa Nkumɛso Yeso, mbele ndo anto asɔ la mbetawɔ.” (Ets. 15:10, 11) Wanɛ wakasukɛka wonyelo wa mpota ‘wakadjaka Nzambi l’ohemba’ kana lo ndjela ekadimwelo kɛmɔtshi ‘wakadjaka solo diande dia lotutsha l’ohemba.’ Vɔ wakahikaka di’ase Wedja nkitanyiya ɛlɛmbɛ wele vɔamɛ ase Juda kokokaka mbakitanyiya tshɛ lo tshɛ ndo kɛsɔ akakoke mbakonya lo nyɔi. (Ngal. 3:10) Ɔnkɔnɛ, ase Juda wakahokamɛka Petero wakahombe monga la lowando l’ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika wa Jehowa wakɛnyama lo tshimbo ya Yeso.

21. Kakɔna kakate Barnabasɛ nde la Pɔɔlɔ l’ɔkɛtshanyelo wendana la wonyelo wa mpota?

²¹ Mɛnamaka di’ɛtɛkɛta wa Petero wakananda etema w’anto, nɛ dia “olui w’anto tshɛ wakatshikala ki.” Ko Barnabasɛ la Pɔɔlɔ wakaakɔndɔlɛ “tolembetelo ndo akambo efula wa diambo wakasalɛ Nzambi ase wedja lo tshimbo yawɔ.” (Ets. 15:12) Kɛsɔ akakimanyiya apɔstɔlɔ la dikumanyi dia nsɛdingola tolembetelo tshɛ ndo mbɔsa yɛdikɔ yɛnya hwe lolango la Nzambi lo kɛnɛ kendana la wonyelo wa mpota.

22-24. a) Ngande wayela Olui-walɔmbɔla wa nshi nyɛ ɛnyɛlɔ k’olui-walɔmbɔla wa lo ntambe ka ntondo? b) Ngande wakoka dikumanyi tshɛ mɛnya dilɛmiɛlɔ diawɔ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi?

 ²² Woho akɔ waamɛ mbele ndo ɛlɔ kɛnɛ, etena kasangana ase Olui-walɔmbɔla, vɔ nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo vɔ nɔmbaka l’otema ɔtɔi dia nkondja nyuma k’ekila. (Os. 119:105; Mat. 7:7-11) Diakɔ diele ose Olui-walɔmbɔla tshɛ nongolaka la ntondo listɛ l’awui wayɔkɛtshanyema lo losanganya lawɔ dia nde nɔmba di’awui akɔ. (Tok. 15:28) Wonya wa losanganya, anangɛso w’akitami asɔ tɛkɛtaka hwe hwe ndo la dilɛmiɛlɔ tshɛ. Vɔ kambaka la Bible mbala efula lo nsanganya yawɔ.

²³ Dikumanyi dia lo tshumanelo pombaka mbokoya ɛnyɛlɔ kɛsɔ. Etena kewɔ lo losanganya la dikumanyi, ko dui dimɔtshi hadiokandɔmi, olui wa dikumanyi koka mimbola biro ka filialɛ kawɔ kana enyimpala atɔ kanyi, ɛnyɛlɔ emendji w’etshimbedi. Biro ka filialɛ lo wedi atɔ, koka fundɛ Olui-walɔmbɔla naka ekɔ ohomba.

²⁴ Eelo, Jehowa tshɔkɔlaka wanɛ wayela ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi, wele l’okitshakitsha, kɔlamelo ndo la solo dia lotutsha. Ndo oko wayotɛna lo tshapita yayela, Nzambi tshɔkɔlaka anto wasala ngasɔ lo mbasha wɔladi wa mɛtɛ, lonyuma la dimɛna ndo vɔ mongaka Akristo wele kaamɛ.